1- تعیین وضعیت سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان بر حسب مشخصات فردی و اجتماعی

 

 

1-1- تعیین وضعیت فعالیت جسمانی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان

 

 

2-1- تعیین وضعیت مسئولیت پذیری سلامتی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان

 

 

3-1- تعیین وضعیت عادات تغذیه ای دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان

 

 

4-1- تعیین وضعیت رشد معنوی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان

 

 

5-1- تعیین وضعیت روابط بین فردی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان

 

 

6-1- تعیین وضعیت مدیریت استرس دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان

 

 

2- تعیین وضعیت سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان بر حسب مشخصات فردی و اجتماعی

 

 

1-2- تعیین وضعیت فعالیت جسمانی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

 

 

2-2- تعیین وضعیت مسئولیت پذیری سلامتی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

 

 

3-2- تعیین وضعیت عادات تغذیه ای دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

 

 

4-2- تعیین وضعیت رشد معنوی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

 

 

5-2- تعیین وضعیت روابط بین فردی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

 

 

6-2- تعیین وضعیت مدیریت استرس دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

 

 

3- مقایسه سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت در دانشجویان رشته های علوم پزشکی و غیر پزشکی گیلان با کنترل مشخصات فردی و اجتماعی

 

 

سؤالات و فرضیه های پژوهش:

 

 

سؤال 1- وضعیت سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان بر حسب مشخصات فردی و اجتماعی چگونه است؟

 

 

1-1- وضعیت فعالیت جسمانی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

 

 

2-1- وضعیت مسئولیت پذیری سلامتی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

 

 

 

3-1- وضعیت عادات تغذیه ای دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

 

 

4-1- وضعیت رشد معنوی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

 

 

5-1- وضعیت روابط بین فردی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

 

 

6-1- وضعیت مدیریت استرس دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

 

 

سؤال 2- وضعیت سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان بر حسب مشخصات فردی و اجتماعی چگونه است؟

 

 

1-2- وضعیت فعالیت جسمانی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان چگونه است؟

 

 

1-3- آلودگی محیط زیست شهری………………………………….. 4
1-4- اهمیت خاک…………………………………… 4
1-5- شیمی عمومی خاک…………………………………… 5
1-6- فازهای مختلف خاک…………………………………… 6
1-6-1- فاز جامد خاک…………………………………… 6
1-6-2- فاز محلول خاک…………………………………… 7
1-7- آلودگی خاک…………………………………… 7
1-7-1- تخریب شیمیایی خاک…………………………………… 8
1-7-2- طبقه بندی عناصر در خاک…………………………………… 8
1-8- فلزات سنگین………………………………….. 10
1-8-1- سرب…………………………………… 11
1-8-2- کروم…………………………………. 12
1-8-3- مس……………………………………. 13
1-8-4- روی………………………………….. 14
1-8-5- نیکل………………………………….. 15
1-8-6- منگنز…………………………………. 16
1-9- منشاء تجمع و آلودگی زیستی فلزات سنگین……………………….17
1-9-1-   آلودگی ناشی از منابع طبیعی………………………………….. 17
1-9-2- آلودگی ناشی از منابع انسانی………………………………….. 17
1-9-3- آلودگی ناشی از فعالیتهای شهری………………………………….. 20
1-9-4- آلودگی ناشی از فعالیتهای كشاورزی………………………………….. 21
1-9-5- آلودگی ناشی از دفع پسماند…………………………………. 21
1-10-  فاكتورهای تأثیرپذیر ناشی از آلایندگی عناصر سنگین…………………….. 22
1-10-1- شدت تاثیر پذیری فاكتورهای زیست محیطی……………………………… 23
1-11- ارزیابی اثرات زیست محیطی فلزات سنگین بر خاک………………………. 23
1-12- مقادیر استاندارد پیشنهادی عناصر سنگین  از سوی سازمانها و محققان مختلف…..24
1-12-1- حد مجاز سرب با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 24
1-12-2-  حد مجاز کروم با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 24
1-12-3- حد مجاز مس با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 25
1-12-4- حد مجاز روی با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 25
1-12-5- حد مجاز نیکل با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 25
1-12-6- حد مجاز منگنز با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 25
1-13- پیشینه تحقیق در ایران و جهان………………………………….. 25
1-13-1- مطالعات صورت گرفته در ایران………………………………….. 25
1-13-2-  مطالعات صورت گرفته در جهان………………………………….. 27
فصل دوم: مواد و روش ها………………………………… 32
2-1- مقدمه…………………………………. 32
2-2- روش گردآوری اطلاعات…………………………………… 32
2-3- بازدید میدانی و دلایل انتخاب ایستگاه های نمونه برداری………………… 32
2-4 منطقه مورد مطالعه…………………………………. 33
2-5- مدت انجام پروژه………………………………… 34
2-6- نمونه برداری………………………………….. 35
2-6-1- تجهیزات نمونه برداری………………………………….. 35
2-6-2 شکل قطعه نمونه…………………………………. 37
2-6-3- سطح گمانه نمونه…………………………………. 37
2-7- انجام عملیات نمونه برداری پروژه………………………………… 38
2-7-1 نمونه برداری به کمک استوانه پلی اتیلن……………………… 39
2-7-2 نمونه برداری توسط دست و ابزارهایی بجز استوانه پلی اتیلن…….40
2-7-3 -آماده سازی نمونه ها برای آزمایشگاه………………………………… 42
2-8- ارزیابی خاك منطقه مورد مطالعه…………………………………. 45
2-8-1- تعیین شاخص تجمع زمینی مولر(Igeo) ……………………………45
2-8-2- فاکتور آلودگی………………………………….. 46
2-8-3-  شاخص جامع فاكتور آلودگی………………………………….. 47
2-9-  پردازش داده ها و تجزیه و تحلیل آماری…………………………….. 48
فصل سوم:  نتایج و بحث…………………………………… 49
3-1- مقدمه………………………………… 49
3-3- مقایسه غلظت عناصر در عمق های مختلف……………………………….. 54
3-3-1-  مقایسه غلظت عناصر در عمق 20-0…………………………………. 54
3-3-2- مقایسه غلظت عناصر در عمق 40-20…………………………………. 55
3-3-3-مقایسه غلظت عناصر در عمق 60-40…………………………………. 55
3-4- مقایسه میانگین غلظت عناصر بر حسب فصول مختلف سال………………. 57
3-4-1- مقایسه غلظت میانگین عناصر (در فصول مختلف) در ایستگاههای مختلف اندازه گیری…………61
3-5- تجزیه و تحلیل پارامترهای مورد بررسی در نمونه خاک منطقه بر اساس ضریب همبستگی……….61
3-5-1-  تفسیر ضریب همبستگی بین پارامترهای موجود در عمق 20-0…………………..61
3-5-2-  تفسیر ضریب همبستگی بین پارامترهای موجود در عمق 40-20………………… 63
3-5-3-  تفسیر ضریب همبستگی بین پارامترهای موجود در عمق 60-40………………….63
3-6- آنالیز خوشه ای شاخص تشابه میانگین سالانه پارامترهای بررسی شده نمونه خاک در ایستگاه های مطالعاتی شهر سبزوار……..65
3-6-1- تفسیر آنالیز خوشه ای ایستگاه ها در عمق 20-0…………………65
3-6-2- آنالیز خوشه ای تفسیر شده ایستگاه ها  در عمق40-20………….66
3-6-3- آنالیز خوشه ای تفسیر شده ایستگاه ها  در عمق60-40……………66
3-6-4- آنالیز خوشه ای میانگین غلظت عناصر در ایستگاه ها  در عمق20 -0…………68
3-6-5- آنالیز خوشه ای میانگین غلظت عناصر در ایستگاه ها  در عمق 40-20……….68
3-6-6- آنالیز خوشه ای میانگین غلظت عناصر در ایستگاه ها  در عمق 60-40……………69
3-7- توصیف سطوح خطر فلزات سنگین بر اساس فاكتورآلودگی  (Cf)  و درجه آلودگی (Cd) در ایستگاه های مورد مطالعه در شهر سبزوار……………………..70
3-8- توصیف سطوح خطر فلزات سنگین بر اساس شاخص تجمع زمینی مولر(Igeo)…………..70
3-9- توصیف سطوح خطر فلزات سنگین بر اساس شاخص جامع فاکتور آلودگی……………..74

 

فصل چهارم:  نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………… 75
4-1- نتیجه گیری نهایی………………………………….. 75
4-2- پیشنهادات…………………………………… 77
منابع………………………………….. 78
چکیده:
امروزه یکی از مسائل حائز اهمیت در جوامع شهری و صنعتی آلودگی خاک می باشد. خاک یکی از منابع مهم و ارزشمند طبیعت است. از میان مهمترین آلاینده های خاک می توان به فلزات سنگین که به واسطه طبیعت غیر قابل تجزیه، سمیت زیاد، اثرات تجمعی در خاک دارند، اشاره کرد.  این تحقیق با هدف بررسی میزان غلظت فلزات سنگین در  خاک های سطحی شهر سبزوار در عمق ها و فصول مختلف با استفاده از تکنیک های سیستم اطلاعات جغرافیایی و زمین آمار انجام گرفت.  نمونه ها از سه عمق مختلف خاک (20-0 ، 40-20 ، 60-40 سانتی متری(  و در چهار فصل بهار،  تابستان،  پاییز و زمستان 1391 جمع‌آوری و غلظت نیکل، کروم، منگنز، روی، مس و سرب و نیز خصوصیات خاک شامل pH  ، ماده آلی و بافت آنها  انداز ه گیری شد. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین غلظت عناصر سرب، مس، کروم، روی، نیکل و منگنز با افزایش عمق بیشتر می شود بطوریکه عنصر کروم بیشترین افزایش غلظت را  با عمق دارا می باشد. میانگین غلظت عناصر کروم (56/176) >سرب(87/109) > منگنز (36/96) > نیکل(79/77) >روی(40/36) >  مس(17/29 ) بود. عناصر سنگین سرب، نیکل، کروم، سرب، منگنز در فصل های پاییز بیشترین میانگین غلظت را نسبت به دیگر فصول دارا بودند.( پاییز> زمستان> بهار>تابستان).
نتایج آزمون همبستگی نشان داد که بین منگنز(717/0) و نیکل، منگنز وسرب(571/0)، روی و نیکل (573/0) همبستگی قوی در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد. نتایج حاصل از آنالیز خوشه ای نشان داد که در عمق( 40-20 سانتی متری ) ایستگاه های شهربازی و بعثت در یک گروه با بیشترین همبستگی قرار دارند. کمترین همبستگی برای ایستگاه شماره توحید شهر است. بر اساس فاكتورآلودگی همانطور که مشاهده می گردد در اغلب ایستگاه ها درجه آلودگی بیشتر از یک و کمتر از دو می باشد که در مقیاس جدول درجه آلودگی در گروه متوسط قرار می گیرد اما با توجه به شاخص تجمعی مولر غلظت سرب در ایستگاه های مورد نظر در بازه منطقه آلودگی زیاد  با درجه آلودگی چهار قرار می گیرند.
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه
یکی از انواع آلودگی های محیط زیست، آلودگی خاک است. خاک به عنوان پالاینده طبیعت محسوب شده و به دلیل برخورداری از خواص فیزیکی، شیمیایی و زیستی علاوه بر اینکه تامین کننده مواد غذایی می باشد، خاصیت تصفیه کنندگی نیز دارد. در نتیجه تجمع هرگونه ماده ای که سبب کاهش قابلیت استفاده از خاک گردد، آلودگی خاک گویند. بر اثر فعالیت های مختلف انسانی مانند فعالیتهای معدنی، حمل و نقل، احتراق، مواد رنگی و… خاک دچار آلودگی می گردد.
خاک یکی از منابع ارزشمند طبیعت است که 95درصد از غذای انسان را تامین می کند. برنامه ریزی برای داشتن خاکی سالم و تولید کننده لازمه بقای انسان است. ورود مواد، ارگانیسم های زیستی یا انرژی به درون خاک سبب تغییر کیفیت خاک می شود همچنین خاک را از حالت طبیعی خود خارج کرده و میزان رشد و نمو گیاهان را کاهش می دهد)آلووی،1999     .(
آلودگی خاک در ایران در حد کشورهای پیشرفته نیست اما پیشرفت قابل توجه تکنولوژی  و  استفاده روزافزون انسان از مواد و ابزار جدید صنعتی مخصوصا در فعالیت های معدنی  و غیره،  باعث ایجاد عوامل بالقوه ای در راستای آلودگی خاک ایران شده است. در دهه گذشته ورود آلاینده ها از جمله فلزات سنگین که در یک مقیاس وسیع، از منابع طبیعی و انسان-ساخت وارد محیط زیست می شود به مقدار زیادی افزایش یافته  است. این عناصر می توانند با تجمع زیستی مخصوصا  در خاک عوارض غیر قابل جبرانی را ایجاد نماید.
یكی از عمده‌تر‌ین منابع تولید كننده این عوامل سنگ‌های معادن و غبارهای آتشفشانی می‌باشند ولی در كنار این ها انسان خود به اشكال مختلف مانند صنایع رنگرزی، آبكاری فلزات و باطری سازی در انتشار فلزات سنگین نقش دارد (زر افشان، 1371). شایان ذکر است که بررسی میزان این عناصر سنگین در مناطقی که انسان ها بیشتر با آن مربوط اند  مانند محیط کار، محل سکونت، پارکها، زمین های کشاورزی و… از نظر مقایسه‌ای می‌تواند باعث دریافت اطلاعات جامع تر و راه كار مناسبی در نحوه استفاده از این محیط ها و منابع موجود  و بهینه کردن و ارتقاء سطح سلامتی انسان و بهبود محیط زیست پیرامون گردد.
شهرستان سبزوار به علت قرار داشتن در مسیر  تهران-مشهد و مسیر جاده ابریشم  محلی پر تردد و نیز به لحاظ جمعیتی و گسترش شهری دارای جایگاه ویژه ای در استان خراسان رضوی و نیز از نظر پیشرفت  تکنولوژی و صنعت  روند رو به رشدی را دارا می باشد که این عوامل باعث گردیده این منطقه از دیدگاه زیست محیطی مخصوصا از نظر آلودگی  زیستی مورد اهمیت و  بررسی قرار گیرد، لذا با توجه به اهمیت موضوع، مطالعه تجمع فلزات سنگین در خاک منطقه به منظور پایش بررسی میزان آلودگی، جهت ارائه راهکارهای مختلف با هدف کاهش این آلودگی ها و احیای کارکردهای از دست رفته این منطقه ضروری به نظر می رسد.  از این رو در این تحقیق سعی بر آن شد تا با بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین در  شهرستان سبزوار، راهکارهای بهینه در جهت حفاظت از آن و نحوه کنترل ورود آلاینده های مختلف، بویژه فلزات سنگین به آن ارائه  گردد.
1-1-1- اهداف تحقیق
– بررسی و تعیین میزان  غلظت عناصر سنگین سرب، روی، مس، منگنز، کروم و نیکل در اعماق مختلف خاک های سطحی در فصول مختلف سال  
– مقایسه تجمع غلظت عناصر سنگین مورد مطالعه در ایستگاه های مختلف با استفاده از شاخص های مختلف
– مقایسه میزان غلظت  عناصر سنگین مورد مطالعه در منطقه مورد مطالعه با استانداردهای جهانی
– بررسی رابطه بین پارامترهای مورد مطالعه و میزان غلظت عناصر سنگین
– شناخت منایع آلاینده منطقه مورد مطالعه
2-1-1- فرضیات تحقیق
– میزان متفاوتی از غلظت عناصر سنگین در اعماق مختلف خاک های سطحی در فصول مختلف سال وجود دارد.

 

در جغرافیای سنتی روابط متقابل جوامع انسانی با محیط مورد بررسی قرار می‌گیرد درحالی‌که در جغرافیای نوین، انسان در این بررسی در کانون پژوهش‌ها قرار می‌گیرد (کلاول، 1373: 22). تلفیق این دو رویکرد سنتی و مدرن موجب می‌شود پیچیدگی‌های ناشی از این روابط شناسایی گردد و از این ره آورد در حل مشکلات و بهینه کردن روابط در سکونت‌گاه‌های انسانی بهره جست. امروزه در ارتباط با حل معضلات و مشکلات شهری ناشی از این ارتباط پیچیده، توزیع خدمات عمومی، عدالت اجتماعی و رفاه شهروندان مورد تأکید قرار می‌گیرد (قره نژاد، 1376: 92). زیرا تعادل فضایی در توزیع مراکز خدماتی در شهر و دستیابی به آن مقدمه توسعه پایدار شهری را فراهم می‌آورد و نابسامانی در توزیع منطقه‌ای و محلی باعث دوری مناطق و محلات از عدالت اجتماعی می‌گردد (نسترن، 1380: 145). از این رو در بند اول از چشم‌انداز برنامه جمهوری اسلامی در افق 1404 به ایجاد جامعه شهری توسعه‌یافته، بر عدالت اجتماعی، حفظ کرامت و حقوق انسان‌ها تأکید شده است.

 

 

در جهت رسیدن تمامی ساکنان شهرها به صورت یکسان مبحث عدالت اجتماعی در فضای شهری به وجود می‌آید که عدم توجه به آن تبعات بسیار بدی همچون حاشیه‌نشینی  و به دنبال آن ناهنجاری‌های اجتماعی که شکل‌گیری حاشیه‌نشینی که معضل بزرگ جامعه ما می‌باشد و در شهرهای کلیه کشورهای جهان به ویژه کشورهای در حال توسعه نمود عینی دارد و شکل‌گیری فضا در شهر را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بسیاری از نابرابری‌های اجتماعی در فضای شهرها ممکن است در اثر این عوامل باشد به وجود می‌آید و تراکم بیش از حد یک منطقه، توسعه یک جانبه شهرها، خالی از سکنه شدن برخی از محدوده‌های شهری، بورس‌بازی زمین و ده‌ها مسئله و مشکل را در پی خواهد داشت (خوش روی، 1385: 2)، و از طرف دیگر وجود نابرابری در کیفیت زندگی، گروه‌های محروم را متوجه گروه‌های مرجع نموده و مشکلات دیگری را ایجاد می‌کند (.(Runicima,1972

 

 

با توجه به جمعیت‌پذیری امروزی شهرها و به وجود آمدن شکل تازه‌ای از شهرها در قرن اخیر روشن است که علم جغرافیای شهری و برنامه‌ریزی فضاهای شهری باید ابعاد و قلمروهای تازه‌ای بیابد که یکی از ابعاد و موضوعات تازه که در بیست سال اخیر توجه اکثر دانشمندان این علم را به خود مشغول کرده، پرداختن به عدالت اجتماعی در مباحث شهری هست که از این نظر باید شهر با سیاست‌های کشوری و جهانی پیوند داده شود (شکویی، 1373: 9) و شرایط داخلی شهرها که متأثر از شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم بر کشورهاست و در نتیجه همین شرایط است که کیفیت فضاهای شهری و سیاست‌های برنامه‌ریزی شهری معین می‌شود.

 

 

بنابراین نیاز اساسی شناخت ساخت فضای شهری است که ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و در رأس آن‌ها توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد که در نتیجه این تحلیل‌ها و بررسی معیارهاست که قدمی مؤثر در راه تحقق عدالت اجتماعی در جامعه برداشته خواهد شد. تحول در مفهوم فضا و توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری موافق با تغییر در نحوه برخورد با نظریه است. فضا، توزیع مناسب خدمات شهری و شهر بایستی به صورت پدیده‌ای جداگانه شناسایی و روابط مابین آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد به این ترتیب با دریافت مفهوم فضا، عدالت شهر و محیط خواهیم توانست به تحلیل رابطه فضای شهر و توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری دست یابیم. امروزه تغییرات اجتماعی سریع‌تر از تغییرات فیزیکی است و شهر از تغییرات اجتماعی تأثیر فوری می‌پذیرد، بنابراین مطالعه و تحلیل تغییرات اجتماعی و اقتصادی و رابطه آن با ساخت فضایی شهر مورد تأکید در مباحث شهر و شهرسازی است به همین دلیل است که در چند سال اخیر پیشگامان جغرافیای شهری جدید ساخت داخلی شهرها را با توجه به عدالت اجتماعی(توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری) که متأثر از سیاست‌های نظام حکومتی و اوضاع اجتماعی جامعه است به طور جدی مطالعه می‌کنند زیرا در شهرهای امروزی مسائل اجتماعی را نمی‌توان تنها با احداث خیابان و ناحیه بندی شهری حل کرد (خوش روی، 1385: 3).

 

 

2-1- شرح و بیان مسئله

 

 

وجود نابرابری و عدم تعادل فضایی در ساكنین نواحی مختلف یك شهر به هیچ‌وجه پدیده‌ای جدید در هیچ یك از شهرهای جهان نیست، اما در كشورهای در حال توسعه به دلیل فاحش بودن تفاوت‌های اجتماعی- اقتصادی، نابرابری و عدم تعادل در توزیع خدمات شهری تفاوت‌های فضایی شهرها تشدید شده است (موسوی ، 1378: 14) زیرا كه ساختار فضایی یك شهر متشكل از اجزا و عناصری است كه با یكدیگر در كنش متقابل هستند و ناپایداری هر كدام از این اجزا به كل ساختار تأثیر خواهد گذاشت (ساوج، 1385: 90). در عصر حاضر اصلی‌ترین عامل بحران‌های جوامع بشری ریشه در نابرابری‌های اجتماعی و فقدان عدالت دارد (مرصوصی، 1383: 90).

 

 

مفهوم عدالت اجتماعی اصولاً آن قدر همه شمول نیست كه بتوان در قالب آن درباره یك اجتماع خوب قضاوت كرد. عدالت را اساساً می‌توان به عنوان اصل ( یا مجموعه‌ای از اصول) در نظر گرفت كه برای حل و فصل دعاوی متضاد به وجود آمده است،‌ عدالت اجتماعی(توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری) نیز در واقع كاربرد خاص این اصول برای فائق آمدن بر تعارضاتی است كه لازمه همكاری برای افراد است. تولید را از طریق تقسیم كار می‌توان افزایش داد لیكن مسئله این است كه حاصل تولید چگونه بین افرادی كه در فرآیند تولید شركت کرده‌اند توزیع شود. در این مورد اصول اجتماعی باید ناظر بر تقسیم ثمرات تولید و توزیع مسئولیت‌ها در فرآیند كار جمعی باشد. این اصول همچنین شامل نهادها و سازمان‌های اجتماعی مرتبط با فعالیت تولید و توزیع نیز می‌شود (هاروی، 1379: 97).

 

 

اساس مفهوم عدالت اجتماعی بر این است كه نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی جامعه بر سازمان فضایی آن تأثیر دارد و نیز هر گونه تغییر در سازمان فضایی در روابط اقتصادی- اجتماعی و توزیع درآمد در جامعه اثر مستقیم دارد (مرصوصی،1383: 91).

 

 

اصولاً عدالت اجتماعی در رابطه با شهر با دو نوع مفهوم مطرح شده است یكی عدالت اجتماعی متناسب با نسل آینده كه دراین‌باره نیازهای اجتماعی- اقتصادی و كالبدی یك مجموعه شهری یا روستایی برای نسل آینده جماعت ساكن در آن مجموعه مورد توجه قرار می‌گیرد و دیگری عدالت اجتماعی متناسب با نسل موجود ساكن در آن مجموعه مورد توجه قرار می‌گیرد كه در این مفهوم فقر را در نتیجه عدم توجه به معیارهای پایدار می‌دانند (مجتهد زاده، 1378: 38).

 

 

 

امروزه توسعه شهرها و گسترش فیزیكی آن‌ها در كشورهای جهان سوم بیشتر تحت تأثیر سیاست‌های تمركزگرا و اداری و روند معاملات قماری زمین قرار دارد، اصول توسعه شهر و نحوه توزیع خدمات و امكانات و تسهیلات شهری جهت دسترسی شهروندان به آنان از لحاظ پایداری و عدالت فضایی زیر سؤال برده است. بنابراین طراحان و برنامه‌ریزان شهری اگر بخواهند امكانات رفاهی ساكنین و شهروندان شهرها را بهبود بخشند، باید از جنبه‌های مختلف توسعه، پایدار بوده و عملكردی مناسبی داشته باشد.

 

 

شهر فیروزآباد به عنوان یك شهر كوچك در استان فارس، تحولات مختلف جمعیتی و كالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را در خود دیده است. در این تحقیق به دنبال آن هستیم تا عدالت اجتماعی (توزیع خدمات عمومی شهر) را در شهر فیروزآباد بررسی نموده و اثرات مثبت و منفی آن را بر زندگی شهروندان از جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و كالبدی تجزیه و تحلیل نماییم و سپس ارتباط آن با نحوه پراكنش جمعیت مورد كنكاش قرار داده و در نهایت راهبردهایی را برای رسیدن به عدالت اجتماعی، فضایی و توسعه پایدار شهری فیروزآباد ارائه خواهیم داد.

 

 

 

1-8-1 تعریف نظری واژه های تحقیق.. 10

 

 

1-8-2 تعریف عملیاتی واژه های تحقیق.. 11

 

 

فصل دوم: مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق

 

 

2-1- مقدمه. 13

 

 

2-2- مبانی نظری.. 13

 

 

2-2-1 تاریخ تربیت بدنی در ایران و تمدن های دیگر. 13

 

 

2-2-1-1 تاریخ تربیت بدنی در دوره یونان. 13

 

 

2-2-1-2 تاریخ تربیت بدنی در دوره روم. 14

 

 

2-2-1-3 تاریخ تربیت بدنی در چین.. 14

 

 

2-2-1-4 تاریخ تربیت بدنی در هند. 14

 

 

2-2-1-5 تاریخ تربیت بدنی در ایران از باستان تاکنون. 14

 

 

2-2-2 عوامل آموزشی درس تربیت بدنی.. 17

 

 

2-2-2-1 نیروی انسانی.. 18

 

 

2-2-2-2 امکانات ورزشی (وسایل و تجهیزات و فضاهای ورزشی) 18

 

 

2-2-2-3 کیفیت آموزشی معلمان تربیت بدنی.. 19

 

 

2-2-2-4 وضعیت مالی و بودجه مدارس… 20

 

 

2-2-2-5 نظارت و کنترل. 21

 

 

2-2-2-6 اجرای طرح های ملی ورزشی.. 21

 

 

2-3- پیشینه تحقیق.. 24

 

 

2-3-1 تحقیقات انجام شده در داخل کشور. 24

 

 

2-3-2 تحقیقات انجام شده در خارج کشور. 34

 

 

2-4- جمع بندی.. 37

 

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

 

 

3-1- مقدمه. 40

 

 

3-2- روش تحقیق.. 40

 

 

3-3- جامعه آماری.. 40

 

 

3-4- نمونه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 40

 

 

3-5- ابزار تحقیق.. 41

 

 

3-5-1 سوالات اطلاعات فردی.. 41

 

 

3-5-2 پرسشنامه عوامل آموزشی درس تربیت بدنی.. 41

 

 

3-6- متغیرهای تحقیق.. 41

 

 

3-7- روش های جمع آوری اطلاعات… 42

 

 

3-8- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات… 42

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

 

4-1- مقدمه. 44

 

 

4-2- بررسی توزیع داده ها 44

 

 

4-3- توصیف یافته های پژوهش… 45

 

 

4-4- یافته های استنباطی.. 50

 

 

4-4-1 فرضیه اول. 50

 

 

4-4-2 فرضیه دوم. 50

 

 

4-4-3 فرضیه سوم. 51

 

 

4-4-4 فرضیه چهارم. 51

 

 

4-4-5 فرضیه پنجم. 52

 

 

4-4-6 فرضیه ششم. 52

 

 

4-4-7 فرضیه هفتم. 54

 

 

4-4-8 فرضیه هشتم. 55

 

 

4-4-9 فرضیه نهم. 55

 

 

4-4-10 فرضیه دهم. 56

 

 

4-4-11 فرضیه یازدهم. 56

 

 

4-4-12 فرضیه دوازدهم. 57

 

 

4-4-13 فرضیه سیزدهم. 57

 

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

 

5-1- مقدمه. 59

 

 

5-2- خلاصه تحقیق.. 59

 

 

5-3- بحث و نتیجه گیری.. 61

 

 

5-4- پیشنهادهای تحقیق.. 75

 

 

5-4-1 پیشنهادهای برگرفته از یافته های تحقیق.. 75

 

 

5-4-2 پیشنهادهای پژوهشی.. 76

 

 

منابع و مآخذ. 77

 

 

فهرست منابع فارسی.. 77

 

 

فهرست منابع انگلیسی.. 80

 

 

پیوست ها 81

 

 

چکیده انگلیسی.. 85

 

 

چکیده

 

 

آموزش و اجرای صحیح تربیت بدنی از مسائلی است که تحقق آن از الویت برخوردار است. هدف این پژوهش مقایسه عوامل آموزشی درس تربیت بدنی در مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیر دولتی در شهر کرمان بود. روش تحقیق از نوع پیمایشی و جامعه آماری تمام مدیران و معلمان تربیت بدنی مدارس ابتدایی در شهر کرمان بودند. روش نمونه گیری  به صورت تمام شمار بود.تعداد 103 معلم تربیت بدنی و103 مدیر مدرسه در این پژوهش شرکت کردند.ابزار مورد استفاده پرسشنامه محقق ساخته ای به منظور ارزیابی عوامل آموزشی درس تربیت بدنی بود که روایی و پایایی آن مورد ارزیابی و تایید قرار گرفت.برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون تی مستقل و آزمون من ویتنی استفاده گردید.یافته ها تفاوت معنی داری بین عامل امکانات از دیدگاه معلمان را نشان داد ولی از دیدگاه مدیران تفاوت معنی داری بین عامل امکانات در مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیردولتی وجود نداشت همچنین یافته ها تفاوت معنی داری بین عامل کیفیت آموزشی از دیدگاه معلمان را نشان نداد ولی از دیدگاه مدیران تفاوت معنی داری بین عامل امکانات در مدارس وجود داشت. نتایج دیگر نشان داد تفاوت معنی داری بین عامل همکاری والدین دانش آموزان، وضعیت مالی مدارس، میزان نظارت مسئولین تربیت بدنی و وضعیت اجرای طرح های ملی مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیردولتی وجود نداشت. بین میانگین سنی، سابقه تدریس تربیت بدنی و مدرک تحصیلی و تعداد کارت های مربیگری معلمان مدارس دولتی و غیردولتی اختلاف معناداری وجود داشت ولی بین میانگین تعداد کارت های داوری و سطح قهرمانی معلمان مدارس دولتی و غیردولتی اختلاف معناداری مشاهده نشد.

 

 

کلید واژه: عوامل آموزشی، تربیت بدنی، دوره ابتدایی، مدارس دولتی، مدارس غیردولتی

 

 

1-1- مقدمه

 

 

امروزه دانش تربیت بدنی و علوم ورزشی ،در نظام آموزش و پرورش جهان جایگاهی بس مهم و پر اهمیت یافته است؛ زیرا آموزش و پرورش صحیح کودکان و نوجوانان به روش علمی صحیح بستگی دارد. از این رو لازم است تربیت بدنی و علوم ورزشی که جزو جدا ناشدنی نظام آموزشی و تربیتی دنیای کنونی است ،از ارزش ها و روش های صحیح برخوردار باشد تا بتواند نیازهای اساسی دانش آموزان را برآورده کند.

 

 

در آموزش و پرورش هدف رشد ابعاد گوناگون شخصیت کودکان و نوجوانان در همه جنبه های جسمانی، ذهنی، روانی، اجتماعی و معنوی است. در این مجموعه،ضرورت رشد جسمانی به عنوان بخشی از فرایند آموزش و پرورش مورد تاکید است زیرایک برنامه ی صحیح و جامع تربیت بدنی، می تواند همپای دیگر برنامه های آموزشی، در طول سال های تحصیلی دانش آموز و حتی در دوران بزرگسالی، بر سلامت جسم و روان او بیفزاید و از نارسایی های بسیار و اختلالات به موقع پیشگیری کند.این اثرات سازنده در بسیاری از موارد در دختران و پسران یکسان و مشترک است. همین اشتراک در ویژگی های تربیتی و آموزشی،قطع نظر از جنسیت، می تواند به موضوع تربیت بدنی و ورزش معنا و مفهوم خاصی بخشد (نبوی و زکایی 1384، 1).

 

 

پایه و شالوده هر کشور در مدارس و آموزشگاه های آن کشور ریخته می شود. زیرا آموزش و پرورش رکن و پایه نظام کلی آن جامعه است. با اهمیت بخشیدن کمی و کیفی به درس تربیت بدنی در دوره های مختلف تحصیلی که مهمترین سال های شکل گیری کودکان و نوجوانان است، نقش واقعی ورزش و مفهوم حقیقی آن در مدارس روشن می شود (رضاعی 3،1375).

 

 

تربیت بدنی و ورزش یکی از ضروریات جامعه است که بدون تردید نگرش و تفکر مناسب همراه با  برنامه­ریزی هدفمند و عملیاتی چشم انداز روشن می تواند سهم ارزشمندی در پیشبرد اهداف این نیاز اساسی بشر داشته باشد، جامعه هدف دانش آموزی که ظرفیت و پتانسیل ورزش پایه­ای می باشند باید در قالب یک برنامه منسجم آموزش های لازم رشته های مختلف ورزشی را با توجه به دوره سنی که قرار دارند طی کنند و در مسیر تحصیل علاوه بر دستاورد سلامت جسم و روان در ورزش قهرمانی نیز سهم خوبی دریافت کنند طرح­های ملی ورزشی که تکلیف کار معلم تربیت بدنی و دانش آموز را در دوره شش ساله ابتدایی مشخص کرده است یکی از اصولی ترین و کاربردی ترین برنامه ها در این راستاست، در هر صورت مطالبه دانش آموزان از مسئولین ایجاد یک بستر مناسب ورزشی است و این مهم  با توجه به نقشه راهی که در سند تحول بنیادین تاکید شده مسیر رشد و تعالی را فراهم نموده است با توجه به این سند ارزشمند همه مسئولین خصوصا مدیران و معلمان تربیت بدنی  در اجرای تربیت بدنی مدارس ابتدایی خصوصا در اجرای طرح های ملی نقش محوری دارند و باید همه موانع را از سر راه بردارند تا با کمک خداوند منان فرزندان ایران اسلامی را در مسیر رشد و شکوفا شدن قرار دهند (طرح های ورزشی ملی دوره تحصیلی ابتدایی 1،1391).

 

 

با توجه به اینکه روز به روز به تعداد مدارس غیردولتی ابتدایی افزوده می شود ،تا کنون پژوهش و مقایسه ای بین عوامل آموزش درس تربیت بدنی در مقطع  ابتدایی در دو بخش دولتی و غیر دولتی صورت نگرفته است بنابراین ضرورت انجام چنین پژوهشی در سطح مدارس دولتی و غیردولتی می تواند بیانگر مسائل و عوامل بازدارنده در زمینه تدریس درس تربیت بدنی مقطع ابتدایی و اجرای طرح های ملی باشد. در تحقیق حاضر مقایسه عوامل آموزشی درس تربیت بدنی از نظر مدیران و معلمان ورزش مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیردولتی شهر کرمان است. در این تحقیق امکانات ورزشی، وضعیت مالی، استفاده از وسایل کمک آموزشی ،کیفیت آموزشی معلمان،همکاری اولیای دانش آموزان در جهت ترویج تربیت بدنی، نظارت و کنترل مسئولین تربیت بدنی بر کار معلمان ورزش و وضعیت اجرای طرح های ملی و… در مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیر دولتی از نظر مدیران و معلمان ورزش مورد بررسی قرار می گیرد.

 

 

محقق در نظر دارد با مطالعه و مقایسه عوامل آموزش درس تربیت بدنی، در یابد که درس تربیت بدنی در مدارس غیردولتی از اهمیت بیشتری برخوردار است یا دولتی؟

 

 

محقق به شناسایی مسائل تربیت بدنی ،از نظر وضعیت مالی و فضای آموزشی متناسب با سن، جنس و تعداد دانش آموزان پرداخته و مقایسه ای بین وسایل و تجهیزات ورزشی مدارس ابتدایی دولتی و غیردولتی به عمل آورده است و همچنین کیفیت وسایل و امکانات آموزشی و کمک آموزشی ورزشی، در این دو نوع آموزشگاه بررسی و مسائلی چون داشتن برنامه نظام دار جهت آموزش  و اجرای طرح های ملی، استفاده از طرح درس مشخص، استفاده از شیوه های انگیزشی موثر در تدریس از جمله تدریس کمکی و روش های سمعی و بصری و فیلم های آموزشی را روشن نموده است ؛تا بدین وسیله مشخص کند که وضعیت عوامل آموزشی درس تربیت بدنی در مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیر دولتی چگونه است.

 

 

1-2- بیان مسأله

 

 

هدف های تربیتی در آموزش و پرورش جمهوری اسلامی، تربیت انسان هایی صدیق، امین، خلاق، تندرست، وظیفه شناس و با اخلاق است. از این رو باید فرصت و امکانات مناسب فراهم آید و کمک شود تا هر دانش آموزی بتواند مطابق ظرفیت واستعدادی که دارد در همه ابعاد وجودی خود (بعد جسمانی،  روحی، ذهنی، اخلاقی، عاطفی و اجتماعی) به حد اعلای رشد و تعالی نایل شود. در این راستا آموزش  و پرورش نقش اساسی را ایفا نموده و بایستی برنامه های آموزش تربیت بدنی توسط معلمان واجد شرایط آموزش داده و تحت کنترل و نظارت دقیق قرار گیرد. لازمه ی اثربخشی مثبت، داشتن برنامه ای مشخص و مدون به صورت همامنگ و سراسری واستفاده از روش های تدریس مناسب و…می باشد.بالا بردن آمادگی جسمانی و تندرستی و سلامت کودکان،هدف مسئولان مدرسه است.در ضمن می توان از آن به عنوان عاملی برای کمک به کودکان گوشه گیر و منزوی سود جست تا در آینده بتوانند در گروه های اجتماعی به فعالیت بپردازند (نبوی و زکایی 1384،4).

 

 

موفقیت و پیشرفت ،عامل اساسی تداوم زندگی است،بنابراین برنامه تربیت بدنی باید متضمن پیشرفت تدریجی و قدم به قدم دانش آموزان باشد، هر گاه درس تربیت بدنی در راستای کمک به رشد، پیشرفت و سلامت دانش آموزان قرار نگیرد جایگاه اصلی خود را از دست خواهد داد؛ حال این سوال پیش می آید که آیا در شرایط فعلی مدارس کشور در مقاطع مختلف تحصیلی توانسته است نقش واقعی و مهم خود را در تامین سلامت و رشد جسمی و روحی دانش اموزان ایفا نماید؟ ابعاد این نقش، در مدارس دخترانه ابتدایی دولتی و غیر دولتی در چه وضعیت قرار دارد؟

 

 

تحقیقات زیادی تاکنون در زمینه برنامه های تربیت بدنی مدارس صورت گرفته است از جمله:

 

 

کاشف و مجتهدی (1368)، سجادی (1368)، همت فر (1371)، کریمی و همتی نژاد (1369)، لطیفی (1372)، شایگان (1373)،تابش (1375)، دهقانی (1379)، سنجری وهمکاران (1383)، افضل­پور و همکاران (138 6)، مظفری وهمکاران (1388)، ضیاء الدینی دشتخاکی (1391) به بررسی وضعیت اجرایی درس تربیت بدنی در مدارس پرداخته اند.

 

 

جلیلی (1369)، سلطانی و هادیپور (1372)، گایینی و پازوکی (1372) به بررسی مشکلات موجود درس تربیت بدنی در مدارس پرداخته اند. مشابه این تحقیق توسط رضاعی و گلدانی مقدم (1375) تحت عنوان مقایسه عوامل آموزشی درس تربیت بدنی از دیدگاه مدیران و دبیران ورزش مدارس راهنمایی پسرانه دولتی و غیرانتفایی در استان مازندران و شهر تهران انجام شده است که بیشتر بر روی نظارت و کنترل مسئولین، فضاها و امکانات ورزشی در مدارس دولتی و غیردولتی تمرکز داشته است اما  تحقیقی در زمینه مقایسه عوامل آموزشی در مقطع ابتدایی خصوصا در زمینه اجرای طرح های ملی در کرمان انجام نشده است. در این تحقیق  محقق سعی دارد با دستیابی به مسائل تربیت بدنی از نظر تخصص معلمان، فضاها وامکانات و وسایل ورزشی (بویژه برای اجرای طرح های ملی) و داشتن برنامه و طرح درس برای آموزش و نظارت و کنترل مسئولین و مدیران بر کار معلم ها مشخص کند که وضعیت درس تربیت بدنی در مدارس دخترانه ابتدایی دولتی و غیردولتی در شهر کرمان چگونه است تا نتایج و اطلاعات بدست آمده رادر اختیار مسئولان مورد نظر قرار داده و با توجه به نظرات معلمان تربیت بدنی و مدیران مدارس در جهت تعیین خط     مشی­های اصولی، برنامه ریزی های مناسب و قابل اجرا در سطح استان ار آن استفاده نمایند.

 

 

 1-3- اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق

 

 

انسان ها به دلایل مختلف در فعالیت های گوناگون حرکتی شرکت میکنند که مهمترین آنها تامین نیازهای جسمانی است، عدم تامین این نیاز برای کودکان و دانش آموزان به منزله اختلال در رشد بدنی، عقلانی و روحی و عاطفی آنها تلقی شده است. برای تامین این نیاز می بایست فعالیت­های متنوع حرکتی را در برنامه آموزش و پرورش گنجانده و بر اجرای صحیح آن اصرار ورزید. برنامه­های ورزشی دوران ابتدایی باید متنوع و متناسب با نیازها، خصوصیات، قدرت و طبیعت کودکان تدوین شود و حرکت­های پایه­ای و اصلی، حرکت هایی همراه با آهنگ موسیقی، شیرین کاری ها، بازی های گروهی، مسابقه­های ورزشی و ژیمناستیک را شامل شود. دوران ابتدایی، زمان انتخاب، رشد و تجربه اندوزی است و از این طریق   فعالیت­های مختلف و متنوع ورزشی برای دانش آموزان حاصل می شود. فعالیت های ورزشی باید متناسب با کارایی بدن و همراه با ایجاد مهارتهای لازم در دانش آموزان باشد، برای رسیدن به این منظور باید هم خود فعالیت با دقت برنامه ریزی شود و هم وقت کافی برای تمرین آن به دانش آموزان داده شود تا  مهارت­های لازم را کسب کنند (نبوی و زکایی 1384،4).

 

 

تربیت بدنی در مدارس موظف است با فراهم آوردن زمینه ای لازم و ایجاد محیط و فرصت مناسب،   دانش­آموزان را در موقعیت های گروهی سالم قرار دهد و با پاسخگویی به نیازهای اساسی آنان برنامه­هایی در جهت تقویت جسم ،همگام با اصول و مراحل رشد و هماهنگ با پرورش روح تامین نماید؛اما این مهم حاصل نخواهد شد مگر با هدف گذاری و برنامه ریزی صحیح و منطقی، مطابق با امکانات و شرایط موجود. بدون شک تربیت بدنی در مدارس در صورت تعیین خط مشی های صحیح و برخورداری از امکانات و تاسیسات مناسب و کافی همچنین نیروهای متخصص در پست های آموزشی می تواند نقش بسزایی در رشد و تکامل دانش آموزان داشته باشد. برنامه های کیفی تربیت بدنی و معلمان به دنبال تفهیم چرایی و چگونگی حرکت و پیامدهای فیزیولوژیکی و روانی و اجتماعی آن به کودک هستند. یکی از اهداف اولیه این برنامه­ها تکامل کامل مهارت های حرکتی و الگوهای حرکتی است که این مهارت­ها و الگوها ذخایر حرکتی انسان را فراهم می آورند. تدوین برنامه کامل تربیت بدنی برای کودکان و نوجوانان ضرورت دارد. شرکت در این برنامه­ها در خلال سال های رشد و شکل گیری خصوصیات، با احتمال زیاد عشق به فعالیت جسمانی در طول زندگی و برداشت صحیح از اهمیت تربیت بدنی را به کودک القا خواهد کرد. اگر تجربه در این مورد مثبت نباشد، کودک از تربیت بدنی و فعالیت جسمانی نفرت پیدا خواهد کرد و این احساس در بزرگسالی دوام خواهد داشت. به دلیل ارتباط نزدیک و دقیق بین فعالیت جسمانی و تربیت بدنی، فعالیت جسمانی  می­تواند بر روند زندگی کودک تاثیر قابل توجهی داشته باشد (دبوراآ.وست و چارلزآ.بوچر 2004،423).

 

 

2-3-4- روش های تابعی                                                                  14

 

 

2-3-5- روش های مبتنی بر تئوری سیستم                                            14

 

 

2-3-6- روش های بیزین                                                                  15

 

 

 

 

 

 

• فصل سوم: روش پیشنهادی 18

 

 

• 3-1- مقدمه 19

 

 

• 3-2- شبکه های بیزین دینامیک 20

 

 

• 3-3- یادگیری شبکه های بیزین دینامیک 22

 

 

• 3-3-1- روش های امتیازدهی بیزین 23

 

 

• 3-3-1-1- امتیازدهی به روش K2 25

 

 

• 3-3-1-2- امتیازدهی به روش BDe 26

 

 

3-3-2- روش های امتیازدهی بر اساس تئوری اطلاعات                               26

 

 

3-3-2-1- امتیازدهی به روش log-likelihood (LL)                      27

 

 

3-3-2-2- امتیازدهی به روش BIC                                             27

 

 

3-3-2-3- امتیازدهی به روش AIC                                             28

 

 

3-3-2-4- امتیازدهی به روش MIT                                            28

 

 

3-3-3– پیچیدگی زمانی یادگیری شبکه های بیزین دینامیک                         29

 

 

3-4- شبکه های تصادفی و شبکه های Scale-free                                         31

 

 

3-5- روش پیشنهادی                                                                             35

 

 

 

 

 

فصل چهارم: نتایج تجربی                                                         44

 

 

4-1- مقدمه                                                                                        45

 

 

4-2- روش های تولید شبکه های Scale-free                                               46

 

 

4-3- روش های سنجش دقت برای شبکه های استنتاج شده                                50

 

 

4-4- آزمایش اول: استفاده از روش جستجوی کامل                                           52

 

 

4-5- آزمایش دوم: نگاهی دقیق تر به عملکرد روش ارائه شده                               54

 

 

4-6- آزمایش سوم: استفاده از جستجوی حریصانه                                             57

 

 

4-7- آزمایش چهارم: بازیابی قسمتی از شبکه تنظیمات ژنی در Yeast                    60

 

 

4-8- آزمایش پنجم: : عملکرد روش ارائه شده در بازیابی شبکه های تصادفی              63

 

 

 

 

 

فصل پنجم: جمع بندی                                                            67

 

 

5-1- نتیجه گیری                                                                                 68

 

 

5-2- پیشنهاد برای کارهای آتی                                                                  69

 

 

 

 

 

منابع تحقیق                                                                                        70

 

 

 

چکیده به زبان انگلیسی                                                                           74

 

 

فهرست جدول ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 4-1- نتایج بدست آمده به وسیله روش های مختلف برای استنتاج شبکه های  scale-freeبا استفاده از داده های آموزشی به طول 50       جدول 4-2- نتایج بدست آمده به وسیله روش های مختلف برای استنتاج شبکه های scale-free با استفاده از داده های آموزشی به طول 100	54             54

 

فهرست شکل ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 3-1- مثالی از دو شبکه های بیزین تشکیل دهنده یک شبکه بیزین دینامیک       شکل 3-2- قالب اصلی الگوریتم یادگیری شبکه های بیزین دینامیک     شکل 3-3- شمای کلی توزیع دو جمله ای     شکل 3-4- شمای کلی توزیع قانون توانی     شکل 3-5- شبه کد الگوریتم ارائه شده برای یاد گیری شبکه های بیزین دینامیک با ساختار scale-free     شکل 3-6- شبه کد الگوریتم ارائه شده برای یاد گیری شبکه های بیزین دینامیک با ساختار scale-free با استفاده از روش جستجوی حریصانه     شکل 4-1- توزیع احتمالی درجه خروجی برای 1000 شبکه شامل 1000 گره تولید شده به وسیله الگوریتم شبیه سازی برای تولید شبکه های scale-free     شکل 4-2- توزیع احتمالی درجه ورودی برای 1000 شبکه شامل 1000 گره تولید شده به وسیله الگوریتم شبیه سازی برای تولید شبکه های scale-free     شکل 4-3- نمونه ای از شبکه جهت دار با ساختار scale-free     شکل 4-4- مقایسه بین نمونه های مختلف از الگوریتم پیشنهادی     شکل 4-5- نتایج بدست آمده به وسیله روش های مختلف برای استنتاج شبکه هایی با ساختار scale-free     شکل 4-6- قسمتی از زیر شبکه تنظیمات ژنی در Yeast     شکل 4-7- نتایج بدست آمده به وسیله روش های مختلف برای استنتاج قسمتی از زیر شبکه تنظیمات ژنی در Yeast     شکل 4-8- نتایج بدست آمده به وسیله روش های مختلف برای استنتاج شبکه های تظادفی

21       31     32     33     39           42           49           49           50     56     59           61     62           65

 

چکیده

 

 

شبکه های تنظیم کننده ژنتیکی مجموعه ای از ارتباطات ژن-ژن هستند که رابطه علت و معلولی را در فعالیت های ژنی ایجاد می کنند. دانش ما در مورد این شبکه ها نقش بسیار موثری در شناخت فرآیندهای زیستی ایفا می کند و می تواند باعث کشف روش های جدید برای درمان بیماری های پیچیده و تولید داروهای اثر گذار گردد.

 

 

روش های زیادی برای تشخیص شبکه های تنظیم کننده ژنتیکی پیشنهاد شده است. در این میان، شبکه های بیزین دینامیک مزایای ویژه ای دارا می باشند که باعث شده تا توجه زیادی را به خود جلب کنند.

 

 

با وجود تحقیقات انجام شده در این زمینه، مهندسی معکوس شبکه های تنظیم کننده ژن به وسیله شبکه های بیزین دینامیک به هیچ عنوان امری بدیهی نیست. غالباً تعداد نمونه های موجود برای آموزش مدل از تعداد مجهولات مسئله بسیار کمتر است. همچنین میزان پیچیدگی زیاد این مدل ها و دقت آنها از مهم ترین نواقص آن ها می باشند.

 

 

یکی از عمده ترین روش هایی که برای بالا بردن دقت شبکه های استنتاج شده به کار گرفته می شود استفاده از دانش اولیه در مورد شبکه های تنظیم کننده ژنی است. یکی از منابع عمده این دانش اولیه اطلاعات ما در مورد ساختار کلی شبکه های تنظیم کننده ژنی است. تحقیقات انجام شده نشان می دهند که تعداد یال های موجود در این شبکه ها کم است. همچنین شواهد بسیاری بدست آمده اند که نشان می دهند توزیع درجه خروجی در شبکه های تنظیم ژنی از قانون توانی پیروی می کنند. در واقع این شبکه ها در درجه خروجی scale-free هستند.

 

 

علیرغم این شواهد، روش های یادگیری شبکه های بیزین دینامیک این گونه شبکه ها را شبکه هایی با ساختار تصادفی در نظر می گیرند و یا تنها پیچیدگی شبکه را کنترل می کنند.

 

 

در این تحقیق روشی برای یاد گیری شبکه های بیزین دینامیک ارائه می شود که به طور مشخص بر این فرض شکل گرفته که شبکه واقعی ساختاری scale-free در توزیع درجه خروجی دارد. روش ارائه شده پیچیدگی زمانی چند جمله ای دارد و می تواند برای استنتاج شبکه هایی با تعداد گره های زیاد مورد استفاده قرار گیرد.