4.3. تعریف عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………….. 54

5.3. مقیاس اندازه گیری متغیرها………………………………………………………………….. 54

6.3. جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………. 55

1.6.3. ابزار اندازه گیری…………………………………………………………………………… 55

7.3. روش های آماری………………………………………………………………………………. 55

فصل چهارم: تحلیل داده‌های تحقیق

1.4. یافته های توصیفی………………………………………………………………………… 58

1.1.4. ویژگی های دموگرافیک………………………………………………………………… 58

2.1.4. متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………. 59

2.4. یافته های استنباطی………………………………………………………………………… 59

1.2.4. آزمون فرضیه های صفر………………………………………………………….. 59

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………. 70

فهرست منابع و ماخذ

پیوست‌ها………………………………………………………………………………………… 86

منابع……………………………………………………………………………………………….. 91

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………….. 96

چکیده:

هدف از این تحقیق بررسی ارتباط علّی بین احساس خودسودمندی، خطرپذیری روانی و اجرای شناگران است. روش این تحقیق علّی – همبستگی بوده و از روش میدانی به وسیله ابزار پرسشنامه جهت گردآوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه بازیکنان بزرگسال شناگران زن (200 نفر) حاضر در مسابقات کشوری سال 1393 می باشد. نمونه آماری شامل 200 نفر از ورزشکاران بزرگسال شناگران زن حاضر در حاضر در مسابقات کشوری سال 1393 که به صورت تمام شمار انتخاب شده اند. ابزار این مقاله پرسشنامه شخصیتی آیزنک شامل 40 سوال بود که ورزشکارن از لحاظ روانی با 4 خرده مقیاس (رفتار مخاطره آمیز، پرخاشگری، هیجان طلبی و اضطراب) مورد بررسی قرار می داد. روایی آن نیز توسط اساتید تربیت بدنی و مربیان شنا تأیید شد. پایایی آن 852/0 تعیین گردید. در این تحقیق ابتدا با استفاده از آمار توصیفی که از میانگین و انحراف معیار به منظور خلاصه کردن و طبقه بندی اطلاعات استفاده می گردد. سپس از آزمون معادله ساختاری برای آزمون مدل استفاده خواهد شد. یافته ها نشان داد بین خود سودمندی و میزان خطر پذیری روانی رابطه معناداری وجود دارد. تمامی ابعاد خودسودمندی و نیز کلیه ابعاد میزان خطر پذیری روانی در مدل، نقش معنادار داشتند. در نتیجه می توان گفت احساس خودسودمندی و خطرپذیری برآوردکننده معنی داری برای عملکرد در شرکت کنندگان می باشند.

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه:

از آن جایی که قابلیت یک فرد روی سازماندهی فعالیت ها و رفتارهای وی تأثیر مثبت می گذارد (بندورا ، 1995)، افراد با خودسودمندی بالا، تعهد بیشتری نسبت به مشارکت و پایبندی در فعالیت های ورزشی دارند ( دیل و هندرسون، 2005 ). اصطلاح خودسودمندی که بر نظریه شناختی آلبرت بندورا (1977) مبتنی است به باور شخص در مورد اینکه چگونه به خوبی می تواند در تغییر موفق باشد، دلالت دارد. در نظام شناختی – اجتماعی منظور از خودسودمندی مفهومی است که به احساس شایستگی و کفایت شخص در مورد انجام اعمالی که توان انجام آن را در خود می بیند، اشاره دارد.

در چند دهه اخیر روان شناسی ورزشی، بصورت بخش مهمی از مربیگری ورزشی در آمده است بخصوص این که مربیان بعنوان افرادی آگاه و با تجربه قبل از زمان مسابقه و هنگام آموزش و تمرینات، کنار ورزشکاران بوده و سعی می کنند تا سطح اعتمادبنفس، خودسودمندی را اندازه گیری کرده و ارتباط این عوامل را با موفقیت و عدم موفقیت ورزشکاران بسنجند (تجاری، 1378).

امروزه ورزش بخشی از زندگی شده است و برای برخی مردم همه زندگی است. توپی را در اختیار یک یا چند کودک بگذارید. آن ها شروع می کنند به پرتاب کردن، لگد زدن، تیم ساختن و مسابقه دادن و دیگر هیچ نمی خواهند. در دنیای بزرگسالان، بناها ، دستگاهها، تجهیزات و امکانات بسیار پرخرج و گرانقیمتی برای کاربردهای ورزشی ساخته شده اند. مردم ساعت ها وقت خود را صرف ورزش یا ورزش هایی می کنند که یا خود با آن ها درگیر هستند و یا دیگران را در آن حال تماشا می کنند. سرانجام، ورزش رفتار است و بنابراین دارای بعدی روان شناسی است، مهارت های روانی، اجزای اصلی و اثبات شده اجرای پیوسته در سطوح بالای رقابت بشمار می روند، این موضوع توسط ماهونی، گابریل و پرکنیز (1987) نیز اظهار شد که ورزشکاران رقابتی سطح بالا در مقایسه با ورزشکاران سطح پایین، اعتماد بنفس بیشتر و قابلیت تمرکز بیشتر قبل از مسابقه و اضطراب کمتر و التزام و تعهد بیشتر در زمینه برتری در ورزش دارند.

1-1- بیان مسأله

یکی از کاربردهای روانشناسی در ورزش، کمک به بهبود عملکردها، یادگیری و اجرای صحیح تر وآسان تر مهارت ها است که با استفاده از شیوه ها و تکنیک های مختلف از جمله تمرین ذهنی، حس اعتماد بنفس و خودسودمندی صورت می پذیرد (هاردی. لو، 1384). تئوری خودسودمندی بندورا بیان می کند که وقتی مهارت های ضروری و محرک های کافی (انگیزش) موجود باشد، خودسودمندی، اجرای طبیعی را پیش بینی می کند (رمضانی خلیل آبادی، 1372) .به عبارت دیگر، تئوری خودسودمندی در حقیقت به قضاوت انسان ها از ظرفیت و توانشان در عمل تعبیر شده است و حاصل روند پیچیده ای از باورهای شخصی می باشد که متکی به منابع مختلف اطلاعات، توانایی همچون تجربیات گذشته، باورها ، ترغیب و تشویق کلامی و شرایط روانی و برانگیختگی می باشد (دبورا فلتز، 1990).

مهارت های روانی، اجزای اصلی و اثبات شده اجرای پیوسته در سطوح بالای رقابت بشمار می روند (صادقی، 1381). اغلب این کمبودهای روانی هستند که ورزشکاران نخبه را از اجرای بهینه در تمرین و مسابقه باز می دارند تا اشتباهات و کمبودهای فیزیکی (هکر، 2000). به نظر لئون (2002) مهم ترین عامل مؤثر در موفقیت یا عدم موفقیت ورزشکاران نخبه ویژگی های روانی آن ها ست (لنوس، 2002).

خودسودمندی مهارت درک نیست، آن چیزی است که من اعتقاد دارم می توانم بامهارت تحت شرایط خاص انجام دهم و در واقع به این معنی است که آنچه را که می گویم احتمالا انجام خواهم داد . افرادی که دارای حس کم برای انجام یک کار هستند در مقابل کسانی هستند که بر این باورند باید مشارکت مشتاقانه ای در انجام یک کار داشته باشند به خصوص هنگام مواجه با موانع. وینبرگ (1981) پیشنهاد می کند که درجه خودسودمندی یک نفر بطور مستقیم و یا غیر مستقیم از طریق ذهنی و احساسی بر اجرا تاثیر می گذارد. به طوری که هر چقدر اندازه خودسودمندی فرد بالا برود به همان اندازه عملکرد ورزشی او بهتر خواهد بود (اودورا کیسی، 1995).

علاوه   بر خودسودمندی ، میزان   خطرپذیری و عوامل خطرز ا (استرس ، هیجان خواهی، افزایش انگیزه) در عملکرد ورزشی افراد تأثیر گذارند (یوزکو، باکمن ووایت، 2008). به گفته زاکرمن (1994) خطر به عنوان بخشی از یک هدف تابع ارزیابی فرد از این وضعیت است از آنجا که بسیاری از رفتارهای پر خطر موجب آسیب دیدن و یا آسیب رساندن می باشد بستگی به انگیزه ها و پیامدهای رفتار خطر پذیری و تعبیر صحیح از خطر دارد.

خطرپذیری به ماهیت فرد و نوع روابط با دیگران بستگی دارد، گاهی اوقات خطر پذیری می تواند منافع مثبتی برای افراد و جوامع آنها داشته باشد (هکر، 2005). گفته می شود خطرپذیری از ویژگی های ورزشکاران موفق است (اسچوبل و گالوان، 2006). گاهی اوقات خطرپذیری به علت بالا بردن سطح انگیختگی، خلاقیت هنری، تشدید احساسات و ماجراجویی بروز می کند، درحقیقت افراد خطر می کنند تا به یک نتیجه مطلوب دست یابند (گالوان، 2007). برخی افراد اساساً خطرپذیر هستند و فعالیت های مخاطره آمیزی انجام می دهند، گفته می شود که سن افراد مشخص کننده میزان خطرپذیری در آن ها است، هر چه سن افراد بالاتر می رود تمایل به امنیت در آن ها بیشتر می شود و خطر گریزتر می شوند (جان، 2006 و آلیسون، 2004).

تحقیقاتی درخصوص تأثیرات خودسودمندی و خطرپذیری و قدرت ریسک در ورزشکاران انجام شده که در رابطه با ارتباط میان خودسودمندی و درک خطر با توجه به صدمات ورزشی اینگونه بیان می کنند که وجود اعتماد بنفس در افراد موجب جلوگیری از صدمات ورزشی می شود، علاوه بر آن در ورزش های رقابتی   وجود اضطراب منجر به مجروح شدن افراد می گردد و عدم وجود خودسودمندی منجر به ترس از محیط ورزشی می شود (مارک، 2009) . پاجارس ( 1996 ) در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده است که ارزیابی خودسودمندی نشان می دهد که اعتمادبنفس افراد باعث موفقیت آن ها در به انجام رساندن کارها می شود. خودسودمندی در ورزشکاران منجر به ریسک بیشتر می شود (سندرا، 2004). میزان درک خطر نسبت به صدمات در دختران بیشتر از پسران است ( آنتونی،2004).

با توجه به بررسی تحقیقات پیشین و مزیت های کاربرد متغیرهای خودسودمندی و خطرپذیری در سطوح مختلف قهرمانی، باعث ایجاد سؤالاتی در ذهن محقق گردید که آیا مدل مفهومی ارتباط علی بین متغیر خطرپذیری روانی و احساس خودسودمندی و عملکرد معنی دار است؟

2-1- ضرورت و اهمیت پژوهش

یکی از مهمترین دلایلی که ورزشکاران را از رسیدن به نیروهای ذاتی شان باز می دارد توجه به بهبود کیفیت های فیزیکی در توسعه مهارت ها و عملکردهای ورزشی است، به عبارت دیگر آنان این حقیقت را که انسان تنها جسم نیست را دست کم گرفته اند. مسئله احساس خودسودمندی از اساسی ترین عوامل مؤثر در رشد مطلوب اجرای مهارت های ورزشی است و بر روی یادگیری و عملکرد ورزشکاران تأثیرگذار است. احساس خودسودمندی به عنوان عامل مرکزی و اساسی در سازگاری روانی و موفقیت ورزشی ورزشکاران می باشد (تجاری، 1391).

برای شرکت کنندگان در ورزشهای قهرمانی شهرت، کسب افتخار ودر نتیجه استفاده از امتیازات جنبی قهرمانی در سطوح مختلف انگیزه های اصلی می باشد وعواملی چون خصوصیات شخصی، چگونگی روابط با ورزشکاران دیگر و شناخت مربی از ورزشکار بر سطح خودسودمندی و کیفیت ارائه بازی اثر خواهد داشت (شریفی فر، 1379). همچنین خطرپذیری عاملی است که ممکن است در رشته های مختلف و در موقعیت های مختلف به گونه ای خاص عمل کند گاهی اوقات لازم است بازیکن جهت یادگیری و کسب تجربه های جدید به خود فرصت ریسک کردن را بدهد و به جایی که از آن موقعیت فرار کند، در آن بماند. خطر مفهومی است که به نوعی در همه تصمیمات ما وجود دارد افراد در اشتیاقشان برای شانس متفاوت هستند تمایل به پذیرفتن یا خودداری از خطر به مقدار زمانی که بازیکنان لازم دارند تصمیم بگیرند و مقدار اطلاعات و تجربیاتی که از قبل داشته بستگی دارد . به عنوان مثال در رشته تیراندازی فرد ممکن است یک مهارت را انجام داده باشد و بداند درصد خطا و یا آسیب پذیریش بالا باشد اما بازهم تمایل به انجام دادن آن داشته باشد، این بستگی به انگیزه های فردی و درجه خودسودمندی فرد از خود و اعتماد به نفس بازیکن دارد. بنابراین تحقیق و بررسی روابط بین خودسودمندی اجرای مهارت های ورزشی و میزان خطرپذیری و ارزیابی نتایج بدست آمده بعد از اجرای مسابقه می توان در صورتی که ارتباط معنی داری داشته باشد از خودسودمندی اجرای مهارت های ورزشی و خطرپذیری روانی به عنوان یک متغیر برآوردکننده نتایج اجراهای رقابتی سود جست.