2-7-2 الگوی رابینز …………………………………………………………………………………………………………………24

 

2-7-3 الگوی هفت Sمک کنزی …………………………………………………………………………………………………26

 

2-7-4 الگوی پیترز و واترمن ……………………………………………………………………………………………………..26

 

2-7-5 الگوی کرت لوین ……………………………………………………………………………………………………………27

 

2-7-6 الگوی دیویس ………………………………………………………………………………………………………………..27

 

2-7-7 الگوی ویلیام اوچی ………………………………………………………………………………………………………….27

 

2-8 ویژگی های فرهنگ …………………………………………………………………………………………………………….30

 

2-9 عناصر و مؤلفه های فرهنگ سازمانی ……………………………………………………………………………………..31

 

2-10 سطوح فرهنگ سازمانی ……………………………………………………………………………………………………..32

 

2-11 عوامل موثر در پیدایش فرهنگ سازمانی………………………………………………………………………………..33

 

2-12 منابع فرهنگ………………………………………………………………………………………………………………………35

 

2-13 طبقه بندی فرهنگ سازمانی…………………………………………………………………………………………………37

 

2-13-1 فرهنگ غالب و خرده فرهنگ سازمانی …………………………………………………………………………….37

 

2-13-2 فرهنگ قوی و فرهنگ ضعیف ………………………………………………………………………………………..38

 

2-13-3 فرهنگ انطباق پذیر و انطباق ناپذیر …………………………………………………………………………………40

 

2-13-4 فرهنگ بروکراتیک و شهروندگرا …………………………………………………………………………………..40

 

2-14 انواع فرهنگ سازمانی ………………………………………………………………………………………………………41

 

2-15 شیوه شکل گیری فرهنگ سازمانی………………………………………………………………………………………45

 

2-16 فرهنگ حاکم و خرده فرهنگ های سازمانی…………………………………………………………………………47

 

بخش دوم : خلاقیت

 

2-17 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………..49

 

2-18 تعریف خلاقیت ………………………………………………………………………………………………………………49

 

2-19 خلاقیت در مطالعات سازمانی و مدیریت ……………………………………………………………………………51

 

2-20 اهمیت خلاقیت در سازمان ها……………………………………………………………………………………………..51

 

2-21 رویکرد های فرایند خلاق ………………………………………………………………………………………………….52

 

2-22 ویژگی سازمان های خلاق …………………………………………………………………………………………………53

 

2-23 موانع خلاقیت …………………………………………………………………………………………………………………..55

 

2-24 خلاقیت و فرهنگ……………………………………………………………………………………………………………..56

 

2-25 نوآوری و فرهنگ………………………………………………………………………………………………………………57

 

2-26 باورهای فرهنگی و خلاقیت و نوآوری ……………………………………………………………………………….58

 

2-27 فرهنگ سازمانی نوآوری و خلاقیت…………………………………………………………………………………….59

 

2-28 مراحل خلاقیت…………………………………………………………………………………………………………………60

 

2-29 عوامل خلاقیت…………………………………………………………………………………………………………………62

 

2-30 راههای پرورش خلاقیت……………………………………………………………………………………………………63

 

قسمت دوم : پیشینه تحقیق

 

2-31 مطالعات و تحقیقات داخل کشور ……………………………………………………………………………………….68

 

2-32 مطالعات و تحقیقات خارج کشور………………………………………………………………………………………..73

 

2-33 خلاصه فصل……………………………………………………………………………………………………………………78

 

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

 

3-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….81

 

3-2 نوع و روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..81

 

3-3 جامعه آماری و نمونه تحقیق ……………………………………………………………………………………………….81

 

3-4 روش جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………………82

 

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………….83

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

 

4-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….85

 

4-2 توصیف یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………85

 

4-3 توصیف مشخصات فردی ……………………………………………………………………………………………………85

 

4-4 توصیف یافته های مربوط به سوالات پرسشنامه ……………………………………………………………………..89

 

4-5 توصیف سوالات پرسشنامه مربوط به فرهنگ سازمانی …………………………………………………………..89

 

4-6 توصیف سوالات پرسشنامه مربوط به خلاقیت ………………………………………………………………………100

 

4-7 آزمون فرضیه های تحقیق …………………………………………………………………………………………………..101

 

4-7-1 فرضیه اول…………………………………………………………………………………………………………………… 102

 

 

4-7-2 فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………………….103

 

4-7-3 فرضیه سوم …………………………………………………………………………………………………………………..104

 

4-7-4 فرضیه چهارم ………………………………………………………………………………………………………………..105

 

4-7-5 فرضیه پنجم ………………………………………………………………………………………………………………….106

 

4-7-6 فرضیه ششم …………………………………………………………………………………………………………………107

 

4-7-7 فرضیه هفتم ………………………………………………………………………………………………………………….108

 

4-7-8 فرضیه هشتم………………………………………………………………………………………………………………… 109

 

4-7-9 فرضیه نهم…………………………………………………………………………………………………………………… 110

 

4-7-10 فرضیه دهم …………………………………………………………………………………………………………………111

 

4-7-11 فرضیه یازدهم …………………………………………………………………………………………………………….112

 

4- 8یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….113

 

فصل پنجم : نتیجه گیری

 

5-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….117

 

5-2 خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….117

 

5-3 بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………….119

 

5-4 محدودیت های تحقیق …………………………………………………………………………………………………….122

 

5-5 پیشنهادات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..122

 

5-6 پیشنهاد هایی برای تحقیقات بعدی……………………………………………………………………………………….125

 

منابع و ماخذ ………………………………………………………………………………………………………………………..127

 

پیوست ………………………………………………………………………………………………………………………………..133

 

چکیده:

 

امروزه شناخت فرهنگ سازمانی برای مدیران اهمیت حیاتی دارد چون فرهنگ یا جو حاکم بر سازمان مبین شیوه زندگی سازمان است. در جو حاکم بر سازمان که افراد در آن فعالیت میکنند تا بتوانند به اهداف سازمان جامه عمل بپوشانند. به همین دلیل دانشمندان مدیریت بیان میدارند که اساسی ترین وظیفه مدیریت شکل دهی به هدایت ارزشهای اساسی فرهنگ سازمانی است. تحقیق حاضر به رابطه فرهنگ سازمانی با میزان خلاقیت مدیران سازمان جمعیت هلال احمر استان زنجان می پردازد. هدف کلی این تحقیق بررسی رابطه بین برخی مؤلفه های فرهنگ سازمانی با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان می باشد و اهداف ویژه آن بررسی تک تک مؤلفه های فرهنگ سازمانی با خلاقیت می باشد. نوع و روش این پژوهش پیمایشی است و سعی شده است که در آن مؤلفه های ده گانه فرهنگ سازمانی توصیف شود و میزان همبستگی آن با خلاقیت تعیین گردد. برای تعیین همبستگی بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده و برای تعیین همبستگی تک تک عوامل فرهنگ سازمانی با خلاقیت از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق برابر 36 نفر می باشد که مدیران و معاونان سازمان جمعیت هلال احمر استان زنجان را تشکیل می دهد. ابزار مورد استفاده در این تحقیق عبارت است از پرسشنامه فرهنگ سازمانی استیفن پی رابینز و پرسشنامه خلاقیت رندسیپ . پس از تکمیل پرسشنامه ها توسط مدیران، اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد بین فرهنگ و خلاقیت مدیران و معاونان سازمان جمعیت هلال احمر استان زنجان رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین شاخص های فرهنگ سازمانی از قبیل : رهبری، هویت، سازش و الگوی ارتباط با خلاقیت همبستگی مثبت و معنی داری ندارد. اما شاخص های نوآوری، ریسک پذیری ، کنترل ، پاداش ، حمایت و انسجام با خلاقیت همبستگی مثبت و معنی داری دارد. یافته های تحقیق نشان داد که بین ویژگی های فردی مدیران (سن، سابقه کار، جنسیت ، رشته تحصیلی، سطح تحصیلات) با فرهنگ سازمانی از نظر آماری ارتباط وجود دارد.

 

فصل اول: طرح تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

فرهنگ سازمانی موضوعی است كه به تازگی در دانش مدیریت و در قلمرو رفتار سازمانی راه یافته است. به دنبال نظریات و تحقیقات جدید در مدیریت، فرهنگ سازمانی دارای اهمیت روزافزونی شده و یكی از مباحث اصلی و كانونی مدیریت را تشكیل داده است. جمعیت‌شناسان، جامعه‌شناسان و اخیراً روان‌شناسان و حتی اقتصاددانان توجه خاصی به این مبحث نو و مهم در مدیریت مبذول داشته و در شناسایی نقش و اهمیت آن نظریه‌ها و تحقیقات زیادی را به‌وجود آورده و در حل مسائل و مشكلات مدیریت به كار گرفته‌اند (شجاعی،1384،ص12).

 

ما در این پژوهش سعی داریم تا رابطه بین فرهنگ سازمانی و مولفه های آن را با خلاقیت مقایسه کنیم و مشخص کنیم چه رابطه بین این دو شاخص وجود دارد . اهداف ویژه تحقیق بررسی تک تک مولفه های فرهنگ سازمانی با خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان می باشد . در این فصل ابتدا بیان مساله و اهمیت و ضرورت انجام پژوهش ارایه شده سپس اهداف و سوالات تحقیق و تعریف نظری و عملیاتی متغیر ها آمده است.

 

2-1- بیان مسئله

 

یکی از تحولات اساسی که در مدیریت امروزی شکل گرفته است تحول در نحوه‌ی نگرش به سازمان است. تا قبل از دو دهه پیش چنین تصور می‌شد که سازمان‌ها ابزار عقلایی برای ایجاد هماهنگی و کنترل افراد در جهت دستیابی به اهداف بوده و دارای سطوح عمودی از بخش‌ها، قسمت‌ها و واحدها می‌باشند و مبتنی بر روابطی از قدرت هستند. ولی امروزه اذعان می‌شود که سازمان‌ها چیزی بیشتر از این موضوع بوده و توجه به موضوعاتی همچون جو سازمانی و فرهنگ سازمانی به‌عنوان پدیده‌های نسبتاً جدیدی در مطالعات سازمان و مدیریت نوین بیشتر مد نظر بوده و در دهه‌های اخیر به شدت فراگیر شده است(گلومس،2007،ص35).به عقیده‌ی رابرت کویین برای شناخت سازمان و رفتارها و عملکرد کارکنان، شناخت فرهنگ گامی اساسی و بنیادی است، زیرا با اهرم فرهنگ به سادگی می‌توان انجام تغییرات را تسهیل و جهت‌گیری‌های جدید را در سازمان پایدار کرد. از این‌رو فرهنگ سازمانی یک عامل اساسی در موفقیت و تحقق اهداف بلند مدت سازمان می‌باشد(رها عزآبادی،1379). از نظر گلومس و همکارانش، فرهنگ سازمانی تعیین کننده‌ی تفکرات، احساسات و اعمال یک سازمان می‌باشد(گلومس،2007،ص35). و بر روی تمامی جنبه‌های سازمان اثرگذار بوده و در هر سازمانی پدیده‌ای به دور از تأثیر فرهنگ نیست.ریشه و عوامل اصلی موفقیت یا شکست مؤسسات و سازمان‌ها در فرهنگ سازمانی‌شان جستجو می‌شود. فرهنگ سازمانی شکاف بین متغیرهای اثرگذار سازمان رسمی و چگونگی انجام واقعی کار را هویت می‌بخشد(آقایی فیشانی،1387،ص18).

 

رابینز (1991) در تعریف خود در مورد خلاقیت چنین می‌گوید: خلاقیت به معنی توانایی ترکیب ایده‌ها در یک روش منحصر به فرد یا ایجاد پیوستگی بین این ایده‌هاست.

 

لوتانز نیز خلاقیت را به وجود آوردن تلفیقی از اندیشه‌ها و رهیافت‌های افراد و یا گروه‌ها در یک روش جدید تعریف می‌کند.

 

به همین دلیل لازم است که مدیران از فرایند مدیریت خلاقیت در سازمان‌ها آگاه باشند و توسط فرآیند هایی آن را تشویق نمایند تا سازمان‌ها با بکارگیری خلاقیت بتوانند اثربخش‌ شده و قادر باشند راه‌های جدیدتر، بهتر و خلاق‌تر انجام وظایف را بیابند. همچنین افزایش سطح خلاقیت سازمانی باعث میشود که سازمان ها در رویاروی با بحران ها انعطاف پذیر تر و به طور منطقی با مسائل و تنگناها برخورد کنند و در صورت نیاز به تغییر و تحول در سازمان، پس از بررسی دقیق و عالمانه، آن را اعمال کنند. از آنجایی که عمده کار و فعالیت انسان‌ها در سازمان‌ها انجام می‌گیرد، مدیران می‌توانند ظهور خلاقیت را در سازمان‌ها با ایجاد زمینه‌ی مناسب سرعت بخشند(آقایی فیشانی،1387) و این تحقق نخواهد پذیرفت، مگر اینکه خود مدیران دارای افق‌های فکری خلاقانه باشند.

 

با توجه به بخشهای کاری جمعیت هلال احمر که در امور بهداشتی، آموزشی کمک رسانی و بخش خدمات توانبخشی فعالیت دارد باید موضوع خلاقیت و فرهنگ جدی گرفته شود.از آنجایی که مدیران جمعیت باید در مواقع ضروری بسیار مشکل و خطرناک تصمیمات سریع و درستی را بگیرند برای کمک رسانی به آسیب دیدگان مسائل آموزش و بهداشتی از این رو خلاقیت این مدیران در مواقع اضطراری بسیار حائز اهمیت میباشد.از این رو سعی شده تا در این تحقیق به بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت مدیران جمعیت پرداخته شود.

 

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

فرهنگ سازمانی با آنکه پیشینه‌ای دراز دارد ولی موضوعی است که به تازگی در دانش مدیریت و به ویژه در قلمرو بالندگی سازمانی و رفتار سازمانی راه یافته است. فرهنگ از دیرباز برای شرح کیفیت زندگی جامعه‌ی انسانی به کار برده می‌شده و درباره‌ی آن سخن بسیار رفته است. ولی درباره‌ی فرهنگ سازمانی یا آنچه خمیرمایه‌ی کار و رفتار مردمان در سازمان است تا این سال‌ها سخن اندک و کوتاه گفته شده است. فرهنگ سازمانی یکی از عوامل موفقیت یا ناکامی سازمان‌ها در محیط پویا و در حال تحول کنونی است (شجاعی، 1384، ص19). با افزایش انگیزش در میان کارکنان، دادن آزادی عمل و تفویض اختیار، ایجاد گروه‌های کاری و حمایت متقابل اعضاء گروه در جهت ترکیب اندیشه‌های متفاوت، اعطای پاداش و تشویق، ارتقای شغلی، اعتماد کردن و باور داشتن به افراد، عدم ارزیابی‌های بی‌مورد و وقت‌گیر، ایجاد فضای کاری آرام و بدون ترس و بیم، حمایت سازمانی، تقویت همکاری‌های متقابل و ایجاد هماهنگی‌ مناسب با کارکنان، ایجاد جذابیت کاری برای کارکنان، عدم اجبار به شغل نامناسب به افراد، در اختیار قرار دادن منابع مهمی چون زمان و تخصیص منابع مالی جهت ایجاد انگیزه در افراد، احساس هدف مشترک بین کارکنان و مدیران و ایجاد هسته‌های پژوهشی و نوآورانه در سازمان از جمله عوامل مهمی هستند که مدیران با تأثیر بر آنها زمینه‌های شکوفایی و توسعه‌ی خلاقیت را در خود و کارکنان فراهم ساخته و به ارتقاء و پیشرفت سازمان خود کمک می‌نمایند(رها عزآبادی،1379،ص28). مدیران جمعیت هلال احمر با بررسی تعداد کثیری از کارمندان و امداد گران زن و مرد با نیاز های متفاوت جسمی و روانی و استفاده صحیح و جهت دار از استعدادها و توانایی های آنها روبرو هستند.لذا ضرورت این تخصیص برای بررسی فرهنگ سازمانی و رابطه آن با خلاقیت از دیدگاه مدیران جمعیت هلال احمر استان زنجان برای ایجاد تحولات و بهره وری و ارتقا سازمانی جمعیت هلال احمر ضروری تلقی میشود.ضرورت دارد که مدیران متوجه شوند چقدر خود دارای خلاقیت هستند و تا چه حد ریسک پذیر و دارای ایده های نو هستند و چقدر برای ارتقا سطح کیفی سازمان تلاش میکنند.

 

4-1- اهداف تحقیق

 

1-4-1- هدف کلی تحقیق: رابطه‌ی فرهنگ سازمانی با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

 

2-4-1- اهداف ویژه:

 

1- تعیین رابطه بین مولفه‌ی نوآوری با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

 

2- تعیین رابطه بین مولفه‌ی ریسک‌پذیری با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

 

3- تعیین رابطه بین مولفه‌ی رهبری با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.