3-1-3-2) مدل گارچBEKK ………………………………………………………………………………………………………………………………… 25

 

3-1-3-3) مدل همبستگی شرطی ثابت(CCC) ……………………………………………………………………………………………………… 25

 

3-1-3-4) مدل همبستگی شرطی پویا (DCC) ………………………………………………………………………………………………………. 26

 

3-2) تصریح الگو ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 27

 

3-2-1) معرفی الگو برای بررسی اثرگذاری بازدهی ها و نوسانات چهارکشور به طورهمزمان ………………………………….. 27

 

3-2-2) محدودیت های استفاده ازمدل گارچ برداری ……………………………………………………………………………………………… 28

 

3-2-3) روش برآورد پارامترها درمدل گارچ برداری …………………………………………………………………………………………………… 29

 

3-2-4) معرفی الگوی بررسی اثرگذاری بازدهی ها و نوسانات متقابل کشورهای موردمطالعه ………………………………….. 29

 

3-2-5) روش برآورد پارامترها در مدل گارچBEKK…………………………………………………………………………………………………. 31

 

3-2-6) الگوریتم برندت هال،هال و هوسمان(BHHH)  ………………………………………………………………………………………….. 31

 

3-2-7) آزمون لیونگ باکس ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 32

 

3-3) جمع آوری، سازماندهی و توصیف داده ها …………………………………………………………………………………………………………. 33

 

3-3-1) معرفی بورس اوراق بهادارتهران ……………………………………………………………………………………………………………………… 33

 

3-3-1-1) دوره نخست (1357- 1346) ……………………………………………………………………………………………………………………. 33

 

3-3-1-2) دوره دوم (1367- 1358) ………………………………………………………………………………………………………………………… 34

 

3-3-1-3) دوره سوم (1383- 1368) ……………………………………………………………………………………………………………………….. 34

 

3-3-1-4) دوره چهارم (از سال 1384 تاکنون) …………………………………………………………………………………………………………. 36

 

3-3-2) معرفی بازار سرمایه ترکیه ………………………………………………………………………………………………………………………………. 37

 

3-3-2-1) انواع بازارها در بورس استانبول ………………………………………………………………………………………………………………….. 38

 

3-3-2-1-1) بازار سهام ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 38

 

3-3-2-1-2) بازار بین ‌المللی ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 39

 

3-3-2-1-3) بورس ابزارمشتقه ترکیه ………………………………………………………………………………………………………………………… 40

 

3-3-3) معرفی بازار .سهام مالزی ………………………………………………………………………………………………………………………………… 41

 

3-3-3-1) بازار سرمایه اسلامی …………………………………………………………………………………………………………………………………… 43

 

3-3-4) معرفی بازار بورس نیویورک و بورس اوراق بهادار نزدک ……………………………………………………………………………….. 45

 

3-3-4-1) بورس اوراق بهادار نیویورک(NYSE)  …………………………………………………………………………………………………….. 45

 

3-3-4-2) بورس اوراق بهادار نزدک– بورس الکترونیکی (Nasdaq)  …………………………………………………………………….. 46

 

3-3-5) شاخص های قیمت بازار سهام ……………………………………………………………………………………………………………………….. 47

 

 

3-3-6) بازدهی بازار سهام و آماره های توصیفی ………………………………………………………………………………………………………… 49

 

فصل چهارم: برآورد مدل و آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………… 52

 

4-1) نتایج تجربی حاصل از مدلVECHبرای بررسی هر چهار بازار به طورهمزمان ………………………………………………. 53

 

4-2) نتایج تجربی حاصل از مدلBEKK برای بررسی بازارها به صورت دو به دو …………………………………………………… 55

 

4-2-1) بررسی ارتباط متقابل بازدهی ها و نوسانات بازارسهام ایران و امریکا ……………………………………………………………. 55

 

4-2-2) بررسی ارتباط متقابل بازدهی هاو نوسانات بازارسهام ایران و ترکیه …………………………………………………………….. 57

 

4-2-3) بررسی ارتباط متقابل بازدهی ها و نوسانات بازارسهام ایران و مالزی ……………………………………………………………. 59

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………. 61

 

منابع و مراجع …………………………………………………………………………………………………………………………. 65

 

پیوست ها …………………………………………………………………………………………………………… 7

 

2-1-3-1- تقسیم بندی انواع عشق………………………………………………………………………………………………………….17

 

2-1-3-2- عناصر اساسی عشق…………………………………………………………………………………………………………………18

 

2-1-3-3- نظریه های عشق………………………………………………………………………………………………………………………19

 

2-1-4- رضایت از زندگی زناشویی… 21

 

2-1-4-1- نظریه های مرتبط با نارضایتی از زندگی زناشویی…………………………………………………………………..24

 

2-2- یافته‌های پژوهشی در خصوص موضوع.. 29

 

2-2-1- یافته‌های پژوهشی داخل کشور. 29

 

2-2-2- یافته های پژوهشی خارج از کشور. 30

 

فصل سوم : روش تحقیق… 34

 

3-1- روش تحقیق: 35

 

3-2- جامعه آماری : 35

 

3-3- نمونه پژوهش و روش نمونه گیری… 35

 

3-3-1- تعیین حجم نمونه. 35

 

3-4- ابزار جمع آوری اطلاعات: 34

 

3-4-1- پرسش نامه رضامندی زناشویی (انریچ) 36

 

3-4-2– پرسش نامه بهزیستی روان شناختی (ریف) 37

 

3-4-3- پرسش نامه عشق… 39

 

3-5- روش اجرای پژوهش….. 39

 

3-6- روش آماری برای تحلیل داده ها 40

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 41

 

4-1- جداول فراوانی… 42

 

4-2- سوال های تحقیق… 47

 

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری… 56

 

5-1- بحث…. 57

 

5-2- نتیجه گیری… 57

 

5-3- محدودیت های پژوهش….. 59

 

5-4- پیشنهادها 59

 

5-4-1- پیشنهادهای پژوهشی… 59

 

5-4-2- پیشنهادهای کاربردی… 60

 

منابع.. 61

 

پیوست 1 : پرسش نامه سنجش عشق… 69

 

پیوست 2 : پرسش نامه رضایت زناشویی انریچ.. 72

 

پیوست 3 : پرسش نامه بهزیستی روان شناختی ریف…. 77
فهرست جداول

 

عنوان                                                                                              صفحه

 

جدول 1- 4 : نمودار درصدی توزیع جنسیت آزمودنی ها…………………………………………………………41

 

جدول 2- 4 : نمودار درصدی توزیع سنی آزمودنی ها………………………………………………………………42

 

جدول 3- 4 : نمودار درصدی توزیع مدت زمان ازدواج آزمودنی ها…………………………………………43

 

جدول 4- 4 : نمودار درصدی توزیع تحصیلات آزمودنی ها……………………………………………………..44

 

جدول 5-4 : میانگین ، واریانس ،انحراف معیار استاندارد مولفه ها………………………………………….45

 

جدول 6 -4 :ضریب همبستگی ساده پیرسون………………………………………………………………………….46

 

جدول  7 -4 :  ضریب تعیین  مربوط به متغیر های (عشق) و (رضایت مندی زناشویی)……….46

 

جدول  8 -4 : تحلیل واریانس یك راهه نتایج تحلیل رگرسیون مربوط به متغیر های (عشق) و (رضایت مندی زناشویی)……………………………………………………………………………………………………………..47

 

جدول  9- 4 : ضرایب β و مقادیر t  و سطح معنی دار برای متغیر مستقل……………………………..47

 

جدول 10 -4 :ضریب همبستگی ساده پیرسون…………………………………………………………………………48

 

جدول  11 -4 :  ضریب تعیین  مربوط به متغیر های (بهزیستی روان شناختی)

 

و (رضایت مندی زناشویی)………………………………………………………………………………………………………….49

 

 

جدول  12 -4 : تحلیل واریانس یك راهه نتایج تحلیل رگرسیون مربوط به متغیر های (بهزیستی روان شناختی) و (رضایت مندی زناشویی)………………………………………………………………………………..49

 

جدول  13- 4 : ضرایب β و مقادیر t  و سطح معنی دار برای متغیر مستقل

 

(رضایت مندی زناشویی)…………………………………………………………………………………………………………….50

 

جدول  14 -4 :  ضریب تعیین چندگانه  مربوط به متغیرچندگانه (مولفه های عشق) و

 

(رضایت مندی زناشویی)…………………………………………………………………………………………………………….51

 

جدول  15 -4 : تحلیل واریانس یك راهه نتایج تحلیل رگرسیون مربوط به متغیرچندگانه (مولفه های عشق) و (رضایت مندی زناشویی)………………………………………………………………………………………51

 

جدول  16- 4 : ضرایب β و مقادیر t  و سطح معنی دار برای متغیر مستقل

 

(رضایت مندی زناشویی)……………………………………………………………………………………………………………..52

 

جدول  17 -4 :  ضریب تعیین چندگانه  مربوط به متغیرچندگانه (مولفه های عشق) و

 

(رضایت مندی زناشویی)……………………………………………………………………………………………………………..53

 

جدول  18 -4 : تحلیل واریانس یك راهه نتایج تحلیل رگرسیون مربوط به متغیرچندگانه (مولفه های بهزیستی روان شناختی) و (رضایت مندی زناشویی)…………………………………………………………53

 

جدول  19- 4 : ضرایب β و مقادیر t  و سطح معنی دار برای متغیر مستقل

 

(رضایت مندی زناشویی)……………………………………………………………………………………………………………..54

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                         صفحه

 

نمودار 1- 4 : نمودار درصدی توزیع جنسیت آزمودنی ها………………………………………………………….41

 

نمودار 2- 4 : نمودار درصدی توزیع سنی آزمودنی ها……………………………………………………………….42

 

2-4- نقش بازار های مالی در تشکیل سرمایه ثابت…………………………………………………. 19

 

2-5- پس انداز-سرمایه گذاری عامل توسعه بازار های مالی………………………………………. 20

 

2-6- توسعه بازار مالی…………………………………………………………………………………….. 22

 

2-7- ارتباط میان متغیر های کلان اقتصادی و بازده سهام………………………………………….. 26

 

2-8- شاخص های ارزیابی بازار سهام…………………………………………………………………. 34

 

2-8-1- تعریف شاخص………………………………………………………………………………….. 35

 

2-8-2- شاخص های ارزیابی بازار سهام……………………………………………………………… 38

 

2-8-2-1- موارد استفاده عام…………………………………………………………………………….. 39

 

2-8-2-2- موارد استفاده خاص…………………………………………………………………………. 39

 

2-8-3- کاربرد شاخص های قینتی سهام……………………………………………………………… 44

 

2-8-4- شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران……………………………………….. 46

 

2-8-4-1- محاسبه شاخص قیمت سهام در سطح شرکت، صنعت و کل………………………. 47

 

2-8-4-2- محاسبه شاخص کل قیمت سهام………………………………………………………….. 47

 

2-8-4-3- نحوه تعدیل پایه شاخص در بورس اوراق بهادار تهران……………………………… 51

 

2-8-4-4- تعدیل شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران…………………………… 53

 

2-8-5- بررسی تاثیر متغیر های خرد اقتصادی بر شاخص قیمت سهام………………………… 54

 

2-8-5-1- رفتار و انتظارات سرمایه گذاری…………………………………………………………… 54

 

2-8-5-2- اثر پرداخت سود نقدی بر شاخص قیمت سهام……………………………………….. 55

 

2-9- بورس اوراق بهادار………………………………………………………………………………….. 58

 

2-9-1- نگاه بنیادین به شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران…………………………………… 62

 

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

 

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 68

 

3-2- پرسش و فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………… 69

 

3-3- جامعه آماری………………………………………………………………………………………….. 70

 

3-4- روش گرد آوری داده ها…………………………………………………………………………… 70

 

3-5- محدودیت تحقیق……………………………………………………………………………………. 71

 

3-6- متغیر های تحقیق……………………………………………………………………………………. 71

 

3-7- تصریح مدل…………………………………………………………………………………………… 77

 

3-7-1- آزمون مانایی متغیر های الگو………………………………………………………………….. 80

 

3-7-2- رهیافت گریز از مانایی…………………………………………………………………………. 82

 

3-7-3- امتیازات و نکات مورد توجه در مدل های VAR))…………………………………….. 85

 

3-7-5- کاربرد مدل های خود رگرسیون برداری در بررسی های اقتصادی……………………. 86

 

3-8- گام دوم تحقیق: سنجش ارتباط میان متغیرهای اقتصادی و شاخص قیمتی بورس از طریق آزمون علیت گرنجر………………………………………………………………………………………………………………….. 90

 

3-9- گام سوم تحقیق: سنجش ارتباط میان متغیرهای اقتصادی و شاخص قیمتی بورس از طریق آزمون ARDL………………………………………………………………………………………………………………….. 91

 

فصل چهارم:بر آورد و تجزیه و تحلیل الگو

 

4-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………. 94

 

4-2- طبقه بندی اطلاعات مورد استفاده در آزمون فرضیه ها………………………………………. 91

 

4-3- فرآیند تحلیل مدل…………………………………………………………………………………… 101

 

4-4- اجرای الگو……………………………………………………………………………………………. 105

 

4-4-1- بررسی مانایی متغیر های اصلی مدل…………………………………………………………. 105

 

4-4-2- آزمون هم انباشتگی یوهانسن………………………………………………………………….. 105

 

4-4-3- آزمون مدل از طریق تصحیح خطا……………………………………………………………. 108

 

4-4-4- استنتاج ضرایب مدل خود رگرسیون برداری از مدل تصحیح خطای برآورد شده….. 110

 

4-4-5- آزمون های بعد از تخمین……………………………………………………………………… 111

 

4-4-5-1- آزمون نرمال بودن…………………………………………………………………………….. 111

 

4-4-5-2- آزمون خود همبستگی……………………………………………………………………….. 111

 

4-4-5-3- عکس العمل آتی با استفاده از مدل تصحیح خطا……………………………………… 112

 

4-5- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………. 115

 

4-6- گام دوم……………………………………………………………………………………………….. 116

 

4-7- گام سوم……………………………………………………………………………………………….. 118

 

4-7-1- اجرای مدل خود رگرسیمن وقفه توزیعی…………………………………………………… 118

 

4-7-2- تصحیح خطای الگوی بالا……………………………………………………………………… 119

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

 

5-1- خلاصه ای از ادبیات تحقیق………………………………………………………………………. 122

 

5-2- نتایج اجرای الگوی تحقیق و آزمون فرضیه ها………………………………………………… 128

 

5-2-1- بهترین نتیجه تخمین. …………………………………………………………………………… 128

 

5-3- پیشنهاد های کاربردی………………………………………………………………………………. 130

 

5-4- پیشنهاد هایی برای پژوهش های آینده………………………………………………………….. 130

 

منابع……………………………………………………………………………………………………………. 131

 

پیوست…………………………………………………………………………………………………………. 136

 

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………. 154

 

فهرست نمودارها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نموادر2-1- ارتباط بین بازارعوامل تولید ، بازارتولید وبازارمالی……………………………….	15
نموادر2-2 – ارتباط بین نهادهای مالی………………………………………………………………….	16
نموادر2-3- فرآیند تئوریك توسعه بخش مالی – توسعه اقتصادی …………………………..	24
نمودار2-4- روند شاخص كل بورس اوراق بهادارتهران 1385-1371………………………	62
نمودار3-1- شاخص كل قیمت سهام درپایان دوره SI……………………………………………	72
نمودار3-2- نرخ تورم ……………………………………………………………………………………….	73
نمودار3-2- حجم نقدینگی ………………………………………………………………………………..	74
نمودار3-4- (GDP (100= 1376……………………………………………………………………	76
نمودار3-5- نرخ ارز رسمی دربازارآزاد………………………………………………………………..	77
نمودار4-1- روند تغییرات همزمان متغیرهای مدل ………………………………………………..	100
نمودار4-2- رشد معكوس خودگراسیون ………………………………………………………………	112
نمودار4-3- عكس العمل آنی با استفاده ازمدل تصحیح خطا……………………………………	113
نمودار4-4- تجزیه وارزیابی ………………………………………………………………………………	114

 

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ی نوشته‌ها

2-1-2-5 .تشبیه خیالی………………………………… 47

 

2-1-3. انواع تشبیه به اعتبار مفرد و مقید و مرکب بودن………………… 48

 

2-1-3-1. تشبیه مفرد به مفرد……………………………….. 48

 

2-1-3-2. تشبیه مفرد به مقید……………………………….. 49

 

2-1-3-3. تشبیه مقید به مقید……………………………….. 50

 

2-1-3-4. تشبیه مرکب به مرکب………………………………… 50

 

2-1-3-5. وجه شبه دوگانه یا صنعت استخدام……………………………….. 51

 

2-1-4. انواع تشبیه به لحاظ شکل……………………………….. 52

 

2-1-4-1. تشبیه جمع……………………………….. 52

 

2-1-4-2. تشبیه تسویه……………………………….. 53

 

2-1-4-3. تشبیه معکوس…………………………………. 53

 

2-1-4-4. تشبیه تفضیل……………………………….. 54

 

2-1-4-5.تشبیه مشروط………………………………… 55

 

2-1-5 . تحلیل تصاویر تشبیهی در شعر عاشورایی معاصر…………….. 55

 

2-1-5-1. تصاویر حسّی………………………………… 57

 

2-1-5-2. تصاویر عقلی………………………………… 67

 

2- 2. استعاره………………………………. 70

 

2-2-1. استعاره مصرحه ……………………………….. 70

 

2-2-2. استعاره مکنیه……………………………….. 74

 

2-2-3. تحلیل تصاویر استعاری در شعر عاشورایی معاصر…………… 80

 

2-2-3-1. تصاویر حسی………………………………… 82

 

2-2-3-2. تصاویر عقلی………………………………… 96

 

2-2-4. نماد……………………………….. 98

 

2-2-4-1. نماد‌های عاشورایی در شعر جنگ……………………………. 106

 

2-2-5. حسّامیزی………………………………… 111

 

2-3. مجاز………………………………. 113

 

2-3-1. مجاز جزء از کل……………………………….. 114

 

2-3-2. مجاز حال و محل……………………………….115

 

2-3-3. مجاز به علاقه‌ی جنس…………………………………. 116

 

2-4. کنایه……………………………….. 118

 

2-4-1. کنایه از موصوف………………………………… 118

 

2-4-2. کنایه از فعل……………………………….. 121

 

2-4-3. کنایه از صفت………………………………… 123

 

2-5. بدیع در صورخیال……………………………….. 124

 

2-5-1. ایهام……………………………….. 124

 

2-5-2. اغراق……………………………….. 127

 

2-5-3. پارادوکس…………………………………. 130

 

2-5-4. تجاهل العارف………………………………… 134

 

فصل سوم: نتایج و نمودارها………………………………. 136

 

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری………………………………… 137

 

نمودارها………………………………. 140

 

فهرست منابع و مآخذ……………………………161

 

چکیده:

 

تخیّل، توانایی ذهن آدمی در آفرینش جهانی فراواقعی و تازه است، و عناصر صورخیال در شعر عامل اصلی بلاغت و جان‌مایه‌ی هر شعر محسوب می‌شود که تازگی و زیبایی هر شعر، غالباً بستگی به میزان زیبایی و تازگی آن­ها دارد.

 

قیام عاشورا، قیامی بی‌بدیل و شگرف در طول تاریخ بشریّت است. رخدادی که به ­طور ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران با توجه به تغییرات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی مربوط به آن، مورد توجه ویژه‌ی شاعران، بویژه شاعران مذهبی واقع شد، چنان که ایشان توانستند با نگاهی تازه به واقعه‌ی عاشورا، شعر عاشورایی را در ابعاد مختلف قالبی و موضوعی و زیباشناسیک پرورش دهند.

 

در پایان‌نامه‌ی حاضر، تحلیل بعد زیبا‌شناختی و کاربرد انواع صورخیال در شعر عاشورایی بعد از انقلاب اسلامی با رویکرد به هفت شاعر برگزیده (سید علی موسوی گرمارودی، سید حسن حسینی، قادر طهماسبی (فرید)، احمد عزیزی، علیرضا قزوه، سعید بیابانکی و محمدسعید میرزایی) شیوه و هدف پژوهش است. نتیجه آن‌که تمامی انواع صورخیال با بسامد‌های مختلف در شعر این شاعران نمود یافته است. شاعران با خلق تصاویر استعاری که تشخیص در رأس آن‌ها قرار دارد، حس جنبش و پویایی و سرزندگی را به شعر عاشورایی این دوره بخشیده‌اند. تشبیه، کنایه و مجاز نیز به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. هم‌چنین تصاویر حسی به‌خصوص عناصر طبیعت نسبت به تصاویر عقلی در شعر عاشورایی این شاعران، سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است.

 

فصل اول: مقدمات

 

1-1- طرح تحقیق

 

موضوع تحقیق:

 

تحقیق حاضر، به بررسی و تحلیل انواع صورخیال و کاربرد آن‌ها در شعر عاشورایی معاصر می‌پردازد. تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه به عنوان صنایع بیانی و اصلی و ایهام، اغراق، پارادوکس و تجاهل العارف به عنوان چند صنعت بدیعی خیال آفرین، از جمله مباحثی هستند که به تفصیل در اشعار شاعران عاشورایی مورد بررسی قرار گرفته است. نماد و حسّامیزی نیز به عنوان زیر مجموعه‌ای از بحث استعاره در این پژوهش، مورد بحث واقع شده است. این تحقیق عمدتاً به مباحث بلاغی و میزان به‌کارگیری هریک از آن‌ها و تحلیل عناصر آفریننده‌ی آن‌ها در شعر عاشورایی معاصر اختصاص دارد. محدوده‌ی زمانی این تحقیق مربوط به سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران از سال (1357) تا زمان حاضر (1392) است. گستردگی زمان و فراوانی اشعار عاشورایی و شاعران عاشورا‌یی‌سرا در این دوره، رویکرد این پژوهش را به سمت و سوی چند شاعر خاص معطوف کرد تا تجزیه و تحلیل و رسیدن به هدف و نتیجه مقدور شود. سید علی موسوی گرمارودی (1320ه.ش)، قادر طهماسبی (فرید)(1331ه.ش)، سید حسن حسینی (1383-1335ه.ش)، احمد عزیزی (1337ه.ش)، علیرضا قزوه (1342ه.ش)، سعید بیابانکی (1344ه.ش) و محمد­سعید میرزایی (1355ه.ش) هفت شاعر برگزیده‌ی این پژوهش‌اند که آثاری قابل تأمل و در خور اعتنا در حوزه‌ی شعر عاشورایی آفریده‌اند. چنان‌که ملاحظه می‌شود در این منتخب، هم شاعران نخستین سالیان انقلاب اسلامی و هم شاعران جوان‌تر لحاظ شده‌اند تا علاوه بر نشان دادن فراوانی صورخیال در شعر بعد از انقلاب در قیاس با گذشته، سیر تغییر و تحوّل‌ زیبا‌شناختی در شعر عاشورایی، از اوایل انقلاب تا سال‌های اخیر نیز مشخص شود. (برای آشنایی بیشتر با هفت شاعر برگزیده­ی این پژوهش، رجوع کنید به: کاروان شعر عاشورا، ص555 به بعد؛ شرح منظومه­ی ظهر، ص600 به بعد.)

 

زمینه، سابقه و تاریخچه‌ی موضوع تحقیق:

 

 

از میان آثاری که در زمینه‌ی شعر عاشورایی تدوین شده‌اند، می‌توان به چند اثر مهم و شاخص اشاره کرد:

 

 

1. دانشنامه‌ی شعر عاشورایی تألیف مرضیه‌ی محمدزاده:

 

این اثر دو جلدیِ یک هزار صفحه‌ای، گردآوری چهارده قرن سروده‌های شاعران عرب و غیر عرب در رثای حسین بن علی u است که با مراجعه‌ی صاحب اثر به بیش از چهارصد منبع فارسی، عربی، شیعی و سنی تدوین گشته است. جلد نخست دربرگیرنده‌ی مختصری از زندگی شاعران عرب و نمونه‌هایی از بهترین اشعار و مرآثی آنان می‌باشد که براساس ادوار تاریخی و به ترتیب زمانی ظهور شاعران صورت پذیرفته است. جلد دوم نیز براساس الگوی جلد اول به شاعران غیر عرب (ایرانی و سایر ملل) اختصاص یافته است. این کتاب با هدف معرفی شاعران عاشورایی از دیرباز تا اکنون تدوین شده است که در نوع خود به حق اثری جامع و قابل است.

 

 

2. کاروان شعر عاشورا به قلم محمدعلی مجاهدی:

 

محمدعلی مجاهدی (پروانه) این کتاب را با پشتوانه‌ی چهل سال مطالعه‌ی دامنه‌دار درباره‌ی ادبیات آیینی به رشته‌ی تحریر درآورده است. نگارنده در این کتاب ابتدا به ذکر انواع تذکره‌های فارسی پرداخته است؛ سپس با ذکر این نکته که هیچ تذکره‌ی مستقلی درباره‌ی شاعران آیینی و به طور خاص شاعران عاشورایی نگاشته نشده است، دست بر قلم می‌برد و انگیزه‌ی خود را از تألیف کتاب پر کردن این خلأ ملموس ذکر می‌کند. این تذکره دارای شش فصل است: فصل اول این اثر با عنوان “سیمای امام حسین u در شعر فارسی” به شاعرانی اختصاص دارد که اثر منظوم مستقلی درباره‌ی شهدای کربلا ندارند، اما با رویکردی کوتاه و گذرا در برخی آثار منظوم خود از این مهم غافل نمانده‌اند. در این بخش نمونه‌هایی از آثار سی و پنج تن از شاعران فارسی زبان از سده‌ی پنجم تا سده‌ی سیزدهم ارائه شده است. نویسنده، فصل دوم را با عنوان “معرفی منظومه‌های عاشورایی دور از دسترس و آفرینندگان آن‌ها” به رشته‌ی تحریر درآورده است و بیش از هشتاد منظومه‌ی نادر عاشورایی که اغلب آن‌ها به زیور طبع آراسته نشده را معرفی می‌کند. مجاهدی در فصل سوم به نقل اشعاری می‌پردازد که بیشتر در مقاتل فارسی یافت می‌شود و نام سرایندگان آن‌ها مشخص نیست. در فصل چهارم با عنوان “چهره‌های آشنای شعر عاشورا”، به معرفی شاعرانی پرداخته است که از سده‌ی چهارم تا نیمه‌ی اول سده‌ی سیزدهم در ایران و سایر کشور‌های اسلامی می‌زیسته‌اند و آثار مستقلی در حوزه‌ی شعر عاشورا رقم زده‌اند. در فصل پنجم این تذکره، رویه‌ای که در بخش چهارم اعمال شده، ادامه پیدا کرده است و به شرح احوال و آثار عاشورایی پنجاه و یک تن از شاعران فارسی زبان اختصاص یافته که در مقطع زمانی نیمه‌ی دوم سده‌ی سیزدهم تا پایان سده‌ی چهاردهم زندگی می‌کرده‌اند. در فصل ششم نیز نویسنده، به شعر عاشورایی معاصر نظر می‌کند و به شرح احوال و نقل آثار منتخبی از عاشورایی سرایان معاصر می‌پردازد.

 

 

3. شکوه شعر عاشورا در زبان فارسی به قلم محمدعلی مجاهدی:

 

نگارنده در این کتاب، از کم و کیف عاشورا و جایگاه آن در شعر فارسی سخن می‌گوید و در این راه، مباحث کتاب را با شواهد گوناگونی مشحون می‌سازد. این کتاب در شش فصل تدوین شده است که فصل اول با عنوان “شعر از منظر قرآن و سنّت” به بیان شعر عصر جاهلی، رفتار پیامبر اکرم e و ائمه u با شعر ارزشی و ضد ارزشی ، رجز‌های عاشورایی امام حسین u و اصحاب آن حضرت، و قلمرو شعر آیینی در گستره‌ی زبان فارسی اختصاص یافته است. نویسنده در فصل دوم با عنوان “پیشینه‌ی شعر عاشورا در زبان فارسی” به بررسی نخستین اشعار عاشورایی و معرفی پیشکسوتان شعر عاشورا در زبان فارسی می‌پردازد. او در زیر مجموعه‌ی این فصل هم‌چنین، محتشم را قافله‌سالار شعر عاشورا می‌خواند و صفحاتی را به بحث پیرامون ترکیب‌بند و تأثیر ترکیب‌بند محتشم در شعر عاشورا اختصاص می‌دهد. “سیر تطّور تدریجی شعر عاشورا” عنوان فصل سوم این کتاب است که عوامل دخیل در تطّور ساختاری و محتوایی شعر عاشورا مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. فصل چهارم این اثر “علل رویکرد شاعران به مفاهیم ارزشی در دو دهه‌ی اخیر” است که نگارنده، پیروزی انقلاب اسلامی ایران و هشت سال دفاع مقدّس را به عنوان مهمترین علت‌ها ذکر می‌کند. “باید‌ها و نباید‌های شعر عاشورایی” مبحثی است که در فصل پنجم این کتاب مطرح می‌شود و مجاهدی بیان عینی و ملموس، زبان ساده و صمیمی، تصویر‌سازی، تنوّع در وزن و قالب و ردیف را در شعر عاشورایی اذعان می‌کند و نکاتی را که باید و نباید در این گونه اشعار به زبان در آیند را گوشزد می‌کند. او در فصل آخر به “بررسی نوحه‌ها و شعار‌های عاشورایی” می‌پردازد و چهره‌های شاخص نوحه را در گذشته و امروز معرفی می‌کند.

 

 

4. شرح منظومه‌ی ظهر نوشته‌ی غلامرضا کافی:

 

شرح منظومه‌ی ظهر کتابی است پربار در نقد و تحلیل شعر‌های عاشورایی از آغاز تا امروز که در هفت فصل و 783 صفحه تدوین شده است. این اثر که در اصل رساله‌ی دکتری غلامرضا کافی است، مبسوط‌ترین کتاب حال حاضر پیرامون نقد شعر عاشورا با رویکردی علمی و دانشگاهی است. او فصل اول و دوم کتاب خود را به کلیّاتی راجع به پیشینه‌ی تحقیق و رابطه‌ی شعر با شرع و مذهب شیعه اختصاص می‌دهد. نویسنده در فصول بعد با تقسیم‌بندی ابتکاری خود، ادوار تاریخی شعر عاشورایی را در چهار دوره دسته‌بندی می‌کند:

 

الف. فصل سوم: وضعیت مرثیه‌سرایی در عصر اول (قرن چهارم تا پایان قرن نهم)

 

ب. فصل چهارم: وضعیت مرثیه‌سرایی در عصر دوّم (دوره‌ی صفویه)

 

ج. فصل پنجم: وضعیت مرثیه‌سرایی در عصر سوّم (افشاریه، زندیه و قاجاریه)

 

د. فصل ششم: وضعیت مرثیه‌سرایی در عصر چهارم (دوره‌ی معاصر)

 

نویسنده در هر فصل با دقت و مهارت، ابتدا به بررسی وضعیت سیاسی و اجتماعی عصر مورد نظر می‌پردازد. سپس بحثی پیرامون وضعیت عمومی شعر در آن دوره را از نظر می‌گذراند تا کلیّتی از اوضاع جامعه‌ی آن عصر از هر لحاظ را به خواننده عرضه کند. کافی پس از آن، به طور خاص به مرثیه‌های عاشورایی رو می‌کند و خصوصیات مرثیه‌های رایج در آن دوره را برمی‌شمارد. آن‌گاه مرثیه‌سرایان برتر آن دوره را معرفی کرده و مختصری از شرح حال و نمونه‌های برجسته‌ای از شعر آن‌ها را ذکر می‌کند. او این الگو را به طور منظم در تمام فصل‌ها رعایت می‌کند. غلامرضا کافی فصل آخر کتاب خود را به نتیجه‌گیری از مباحث و گفته‌های مطرح شده اختصاص می‌دهد و در آخر پیشنهاداتی را برای اهالی تحقیق و علاقمندان به کار در این حوزه ارائه می‌کند. “بررسی آرایه‌های ادبی در شعر عاشورایی” که عنوان پژوهش ما است، یکی از همین پیشنهادات است.

 

 

5. جامعه شناسی تحریفات عاشورا به قلم عبدالحمید ضیائی:

 

ضیائی این کتاب را که از ارزشمند‌ترین تألیفات در زمینه‌ی عاشوراست، با نگرشی انتقادی و آسیب‌شناسانه به روضه‌ها، مقاتل و ادبیات عاشورایی قلم زده است. این کتاب در دو بخش تنظیم شده است: بخش اول با عنوان “عاشورا و رویکرد جامعه‌شناختی” و بخش دوم با عنوان “ادبیات عاشورا در بوته‌ی نقد”. زیر مجموعه‌های بخش اول عبارتند از:

 

الف. فصل اول: عاشورا و رویکرد جامعه‌شناختی

 

ب. فصل دوم: نقد و بررسی منابع و مقاتل عاشورایی

 

ج. فصل سوم: تحریف‌شناسی و فرهنگ عاشورا

 

بخش دوم این کتاب به مباحث زیر اختصاص دارد:

 

الف. فصل اول: ادبیات عاشورا در بوته‌ی نقد

 

ب. فصل دوم: عاشورا در ادبیات فارسی

 

ج. عاشورا و ادبیات انقلاب اسلامی

 

نسبت ادبیات و دین، تعریف، اوصاف و معضلات شعر مذهبی، نخستین مرآثی عاشورایی، ادبیات عاشورایی تا قرن نهم، تحول مرثیه‌سرایی پس از قرن نهم، نگرشی انتقادی به آثار مطرح عاشورایی، شاعران و قالب‌های شعر عاشورایی، عاشورا در شعر کودک و نوجوان و کاستی‌های ادبیات عاشورا از جمله مباحث مهمی است که نویسنده در بخش دوم کتاب خود به آن‌ها پرداخته است.

 

دردمند هجران کشیده ای که می خواهد دردهای درونی خویش را با بیانی رسا به زبان آورد جز این چه می گوید:

 

شب فراق که داند که تا سحر چند است؟                      مگر کسی که به زندان عشق دربند است

 

(خطیب رهبر ، 1370 ،غزل60،ص92)

 

دانشمند بلند نظری که سالیان دراز عمر خود را به تجربه و آزمون صرف کرده است، پخته تر و رسیده تر از این عبارت چه می گوید: «هر که با بدان نشیند نیکی نبیند»، «هر چه زود برآید دیر نپاید» و …

 

عارف پخته ای که سراسر جهان را اعضای یک پیکر می داند جوهر فکر خود را در گفتار شیخ می یابد:

 

«بنی آدم اعضای یکدیگرند                                              که در آفرینش ز یک گوهرند

 

چو عضوی به درد آورد روزگار                                                 دگر عضوها را نماند قرار»

 

(خطیب رهبر، 1373،ص79)

 

و بالاخره

 

مرد سیاست پیشه ی کارآزموده برای اخلاق و مملکت داری گفتار استاد را باز می خواند:

 

«مزن تا توانی بر ابرو گره                                                       که دشمن اگر چه زبون دوست به

 

اگر پیل زوری و گر شیر جنگ                               به نزدیک من صلح بهتر که جنگ

 

چو دست از همه حیلتی بر گسست                                               حلال است بردن به شمشیر دست

 

نخواهی که ضایع شود روزگار                                         به ناآزموده مفرمای کار

 

سواری که بنمود در جنگ پشت                               نه خود را که نام آوران را بکشت

 

دو کس پرور ای شاه کشور گشای                                                یکی اهل رزم و دوم اهل رای»

 

(دبیرسیاقی،1380،ص212)

 

«باری از کوچکترین کودک دبستان که تازه لب باز می کند تا بزرگترین پیر سالخورده که در عالم عشق حق و فناء به سر می برد، همگی زیر نفوذ ادبی و در سایه ی افکار آن گوینده بزرگوارند».

 

(همایی، جلال الدین، 1369، صص 366-366)

 

آری سعدی یک نفر بود امّا به چند زبان سخن رانده و سحر کلامش در جان ها اثر نموده و یادگار و ماندگار مانده است در پایان نامه ی حاضر تلاش شده در حدّ توان گوشه ای از هستی لایتناهی و قطره ای از اقیانوس معرفت شیخ توضیح داده شود . «تا چه قبول و افتد و چه در نظر آید.»

 

1-1- بیان مسأله

 

حکومت و کشورداری و آیین شهریاری برای رسیدن به جامعه ای ایده آل و آرمانی و انسانی از دیرباز در سرزمین کهن ما رونق ویژه ای داشته است. شیخ اجل سعدی شیرازی به عنوان شاعری توانمند و نویسنده ای زبر دست که قسمت اعظم از زندگی حدوداً یک سده خویش را در سفربوده وهمچنین از روزگار تولددر خانواده ای که نشست وبرخاست با دربار داشته ، باسواد بودندوبه قول خود سعدیهمه قبیله ی من عالمان دین بودندونظر به اینکه عموم نوشته های سعدی ( علیهِالرَحمـة) نکات حکمت آمیز در

 

قالب داستان وپند واندرز بوده وقسمتهای قابل توجّهی از آثار خویش را نیز به آیین حکومت ومملکت داری اختصاص داده است . از جمله در باب اول گلستان ،در سیرت پادشاهان به تفصیل در این باب سخن رانده برای مثال:

 

«انوشیروان عادل گفت: از روستائیان نمک به قیمت بستان تا رسمی نشود ودهخراب نگردد و گفت: بنیاد ظلم در جهان اوّل اندکی بوده است هر که بر او مزیدی کرده تا بدین غایت رسیده

 

«اگر ز باغ رعیّت ملک خورد سیبی                                   برآورند غلامان او درخت از بیخ

 

به پنج بیضه که سلطان ستم روا دارد                         زنند لشکریانش هزار مرغ به سیخ»