1-1 مقدمه……………………………………………………………………………
2
1-2 بیپاسخی………………………………………………………………………..
3
1-3 اهمیت بیپاسخی و علل بروز آن………………………………………………….
5
1-4 اریبی ناشی از بیپاسخی………………………………………………………….
8
1-5 سابقهی پژوهش…………………………………………………………………..
9
1-6 یک مثال كاربردی……………………………………………………………….
13
1-7 روشهای جبران بیپاسخی……………………………………………………….
17
1-8 خلاصه و نتیجهگیری……………………………………………………………..
24
فصل دوم – کاهش خطای بیپاسخی با استفاده از روش آمارگیریهای پستی و مصاحبه حضوری (روش هانسن و هورویتز)
2-1 مقدمه……………………………………………………………………………
26
2-2 بیپاسخی در نمونهگیری پستی…………………………………………………….
26
2-3 خلاصه و نتیجهگیری……………………………………………………………..
43
فصل سوم – کاهش خطای بیپاسخی با استفاده از روش پولیتز – سیمونز
3-1 مقدمه……………………………………………………………………………
45
3-2 غایبین و حاضرین در مصاحبهها………………………………………………….
45
3-3 پیشبینی نمونهای مبتنی بر برآوردهای نااریب از زمانی که پاسخگویان در خانه بودهاند……………………………………………………………………………………….
48
3-4 مباحث نظری حذف مراجعات مکرر……………………………………………..
55
3-5 واریانس برآورد نمونهای…………………………………………………………
64
عنوان
صفحه
3-6 مثال عددی………………………………………………………………………
67
3-7 خلاصه و نتیجهگیری……………………………………………………………..
70
فصل چهارم – کاهش خطای بیپاسخی با استفاده از روش دمینگ
4-1 مقدمه……………………………………………………………………………
73
4-2 ملاک طرح بهینه………………………………………………………………..
73
4-3 جمعآوری اطلاعات………………………………………………………………
76
4-4 مراحل و نتایج مربوط به آن………………………………………………………
84
4-5 خلاصه و نتیجهگیری……………………………………………………………..
87
فصل پنجم – راههای پیشگیری و درمان بیپاسخی
5-1 مقدمه……………………………………………………………………………
90
5-2 گونهشناسی دادههای گمشده……………………………………………………….
92
5-2-1 گمشدگی تصادفی و غیرتصادفی…………………………………………
92
5-2-2 تعریفهای بیپاسخی و الگوهای دادههای گمشده…………………………
93
5-3 عوامل تعیین کننده بیپاسخی سؤال……………………………………………….
99
5-4 پیشگیری………………………………………………………………………..
102
5-4-1 شیوه گردآوری دادهها…………………………………………………..
102
5-4-2 پرسشنامه……………………………………………………………….
103
5-4-3 پاسخگو…………………………………………………………………
105
5-4-4 مصاحبهگر……………………………………………………………..
109
5-4-5 فرآوری دادهها………………………………………………………….
111
عنوان
|
صفحه |
5-5 درمان………………………………………………………………………….. | 111 |
5-5-1 دانش لازم از ساختار و الگوهای دادههای گمشده و بیپاسخی……………. | 111 |
5-5-2 روشهای ساده و مؤثر درمان دادههای بیپاسخ………………………….. | 113 |
5-6 خلاصه و نتیجهگیری…………………………………………………………….. | 116 |
مثال………………………………………………………………………………….. | 118 |
منابع………………………………………………………………………………….. | 126 |
پیشگفتار :
با توجه به اهمیت صحت دادهها و اطلاعات آماری در برنامهریزیها و پیشرفت یك كشور، ضرورت كنترل و اصلاح خطا در بررسیهای نمونهای حائز اهمیت است. در این پایان نامه، کاهش خطای غیرنمونهگیری (خطای پاسخ) در بررسیهای آماری از طریق سه روش تقلیل خطاهای ناشی از بیپاسخی در برآورد پارامترها را مورد بحث و بررسی قرار میدهیم و راههای پیشگیری و درمان
بیپاسخی نیز شرح داده میشود. شایان ذكر است كه این روشها مبتنی بر فرآیندهای مختلف
نمونهگیریاند و از اینرو مقایسه نتایج آنها با یكدیگر میسر نیست.
زیربنای هر تحقیق آماری، دادههای درست است. عدم استفاده از دادهها و اطلاعات نادرست زیانی كمتر از استفاده از آنها را دارد و یكی از مشكلات مهم در آمارگیریها، ناتوانی در بهدست آوردن اطلاعات مفید در مورد اقلام اطلاعاتی پرسشنامه از كلیه واحدهای نمونه است. در یك آمارگیری نمونهای اطلاعات برخی از افراد جامعه كه در نمونه حضور دارند، ثبت می شود و برخی از واحدها نیز به تعدادی از سؤالها پاسخ نمیدهند. در این آمارگیریها معمولاً اطلاعات جمع آوری شده، كامل نمیباشند، به این صورت كه ممكن است برای تعدادی از واحدهای نمونه، هیچ اطلاعی بهدست نیاید و برای واحدهای دیگر ممكن است فقط برای بعضی از سؤالها، اطلاعاتی كسب شود. این كمبودها را معمولاً بیپاسخی در جمعآوری اطلاعات میگویند.
در آمارگیریها عوامل مختلفی باعث بروز خطا میشوند از جمله: درك نادرست مصاحبهكننده از دستورالعملهای طرح آمارگیری، عدم تمایل به شركت در تكمیل سؤالات طرح آمارگیری بهدلیل پاسخهای نادرست، فهرست نادرست آدرسها، نامفهوم بودن سؤالات و… از عوامل خطا محسوب میشوند. خطاها به دو نوع عمده تقسیم میشوند. خطاهایی كه طی فرآیند اندازهگیری و یا جمعآوری اطلاعات بوجود میآیند (خطاهای غیرنمونهگیری) و نوع دیگر خطاهایی هستند كه بهدلیل برقراری ارتباط مستقیم تنها با بخشی از جمعیت بوجود میآیند (خطاهای نمونهگیری). خطاهای نمونهگیری فقط در آمارگیریهای نمونهای دیده میشود و خطاهای غیرنمونهگیری در سرشماریها و همچنین آمارگیریهای نمونهای مشاهده میشوند.
در زمینه شناخت و رفع خطاهای نمونهگیری كتب و مقالات فراوانی تدوین شده است و میتوان گفت كه یكی از منابع عمده خطا در بررسیها كه خطاهای غیرنمونهگیری میباشد تا حدودی به دست فراموشی سپرده شده است و اكثر محققان آمارگیریهای نمونهای، بر این باورند كه خطای بیپاسخی كه بهعنوان یكی از منابع خطاهای غیرنمونهگیری است، مسئلهای اساسی و روبه رشد است. لذا در این رساله به بررسی، شناخت و رفع خطاهای غیرنمونهگیری در زمینه بیپاسخی كه بهعنوان یكی از منابع خطاهای غیرنمونهگیری است، میپردازیم. همچنین برای حذف اریبی ناشی از دادههای ناقص، روشهایی ارایه میدهیم و راهكارهایی برای اصلاح برآوردگرهای ناشی از بیپاسخی بهدست میآوریم.
1-1 مقدمه
همانطور که گفتیم، یکی از خطاهای مهم در بررسیهای آماری، خطای ناشی از بیپاسخی است. تمام محققین تلاش میکنند تا حد ممکن این خطا به حداقل مقدار تقلیل یابد. تاکنون راهکارهای گوناگونی، توسط افراد مختلف ارائه شدهاند. در این پایاننامه به بررسی آنها میپردازیم.
در این فصل اصطلاحات، تعاریف، مفاهیم و سابقه مربوط به بیپاسخی و علل بروز آن، فعالیتهای آماری مرتبط با بیپاسخی، راههای جبران بیپاسخی و مقایسه نرخهای بیپاسخی را بررسی میکنیم.
برای جبران بیپاسخی و کاهش اریبی ناشی از بیپاسخی میتوان از دو رویکرد استفاده کرد، رویکرد اول مبتنی بر آمار کلاسیک است که سعی میکند بهنحوی اریبی بیپاسخی را کاهش دهد و محتاج مراجعات مکرر یا نمونهگیریهای مکرر است. رویکرد دوم روش بیزی است که در واقع تصحیح اریبی را بهوسیله شرطی کردن روی بیپاسخیها انجام میدهد.
اریكسون (1976) [1] پیشگام مطالعه به روش بیزی در این زمینه بوده است و بررسی وی در زمینه تشریح روش بیزی در ارتباط با گرفتن زیر نمونه از واحدهای بیپاسخ، بوده است. علاوه بر روشهای بالا، اخیراٌ افراد دیگری از جمله لیتل[2] (2003) رویكرد دیگری، اختیار كردهاند. به این شرح كه افراد نمونهای به دو زیرنمونة دارای پاسخ و بیپاسخ تقسیم میشوند و سعی میشود كه توزیع صفت مورد بررسی برای افراد با پاسخ بهشرط مقادیر متغیر مورد بررسی برای افراد بیپاسخ طبق یك مدل آماری معینی بهدست آورده شود.بدین ترتیب تصحیح لازم در مقادیر مشاهده شده بهعمل آید بهطوریكه اریبی ناشی از بیپاسخی از بین برود.
از آنجاییكه رویكرد ما در این رساله مبتنی بر اجرای طرح نمونهگیری و استفاده از نتایج آن و روشهای فراوانیگرا است، از پرداختن به ارائهی مدل آماری برای تعدیل برآوردگرهای ناشی از
دادههای بیپاسخ در تعیین برآورد احتمال حضور شخص در خانه و نیز روشهای بیزی خودداری میكنیم. خواننده علاقهمند میتواند به پاتهاف[3] (1993) و لیتل (2003) مراجعه کند.
در بخش دوم این فصل تعریف بیپاسخی و چند تعریف دیگر مرتبط با آن آورده میشود. در بخش سوم اهمیت و دلایل بروز بیپاسخی بررسی میشود سپس در بخش چهارم اثرات بیپاسخی روی برآوردها و اریبی بیپاسخی روی میانگین و محاسبه میزان آن شرح داده میشود. در بخش پنجم به تاریخچه تحقیق در زمینه بیپاسخی اشاره میشود و در بخش ششم مثال كاربردی در طرح آمارگیری آمریكا، نحوه محاسبه نرخهای بیپاسخی و دلایل اختلاف در معیارهای بیپاسخی توضیح داده میشود. همچنین در بخش هفتم روشهای جبران بیپاسخی و كنترل نرخ بیپاسخی شرح داده میشود و در انتها به نتیجهگیری این فصل در بخش هشتم میپردازیم.
[چهارشنبه 1399-10-10] [ 04:01:00 ق.ظ ]
|