دانلود پایان نامه ارشد:اثرات اقتصادی- اجتماعی پروژه بین المللی منارید بر شاخص زیست -محیطی بیابان زدایی(مطالعه موردی هامون شهر- … |
 |
8-1- چارچوب نظری پژوهش 13
1-8-1- مفاهیم مشارکت 13
2-8-1- تاریخچه مشارکت 14
3-8-1- ارزشیابی مشاركتی روستایی (PRA) 14
1-3-8-1- توانمندسازی 15
2-3-8-1- تغییر جهت 15
3-3-8-1- محلّی کردن 15
4-3-8-1- احساس لذت و شادمانی از ارزشیابی 15
5-3-8-1- جامعیت 16
4-8-1- انواع مشارکت 23
1-4-8-1- مشارکت تحمیل شده 16
2-4-8-1- مشارکت ابزاری 16
3-4-8-1- مشارکت توسعهای 16
5-8-1- نظریههای مشارکت 17
1-5-8-1- نظریه مهاتما گاندی 17
2-5-8-1- نظریه ژلیوس نیرره 17
3-5-8-1- نظریه عبید الله خان 17
4-5-8-1- نظریه ویتز 18
5-5-8-1- نظریه فریدمن و ویوور 18
6-5-8-1- نظریه کاردل انگیز (شارل فوریه) 18
9-1- مدیریت مشارکتی 18
10-1- ضرورت مشارکت در توسعه پایدار روستایی 19
11-1- نقش مشارکت مردمی در توسعه پایدار روستایی 20
12-1- مشارکت جوامع محلّی در مدیریت پایدار منابع طبیعی و کشاورزی 20
13-1- تعاریف واژهها و متغیرها 21
1-13-1- مفهوم توسعه 21
2-13-1- توسعه اقتصادی 21
3-13-1- توسعه اجتماعی 22
4-13-1- مفهوم پروژه 22
5-13-1- مسائل زیستمحیطی 22
6-13-1- شاخصهای زیستمحیطی 22
7-13-1- بیابانزایی 23
8-13-1- بیابانزدایی 23
9-13-1- مدیریت مشارکتی در منابع طبیعی 23
10-13-1- طرحهای مدیریت منابع طبیعی 24
11-13-1- مفهوم انسجام سازمانی 24
12-13-1- صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF) 24
13-13-1- برنامه عمران سازمان ملل متحد(UNDP) 25
بر تحقیقات انجام شده
1-2- پژوهشهای انجام گرفته در داخل کشور 27
2-2- پژوهشهای انجام گرفته در خارج از کشور 31
پیش درآمد 35
بر جغرافیای منطقه مورد مطالعه 35
1-1-3- روستای کیخا 37
1-1-1-3- وضعیت اقتصادی روستای كیخا 37
2-1-1-3- وضعیت اجتماعی روستای كیخا 37
2-1-3- روستای بلند 38
1-2-1-3- وضعیت اقتصادی روستای بلند 38
2-2-1-3- وضعیت اجتماعی روستای بلند 38
3-1-3- روستای پودینه 38
1-3-1-3- وضعیت اقتصادی روستای پودینه 38
2-3-1-3- وضعیت اجتماعی روستای پودینه 39
4-1-3- روستای سنچولی 39
1-4-1-3- وضعیت اقتصادی روستای سنچولی 39
2-4-1-3- وضعیت اجتماعی روستای سنچولی 40
2-3- روش تحقیق 40
1-2-3- نوع مطالعه و روش اجرا 40
2-2-3- جامعه آماری 40
3-2-3- شیوهی نمونهگیری 41
4-2-3- ابزار تحقیق و روش تجزیه و تحلیل 42
5-2-3- بررسی متغیّرها و شاخصهای مورد پژوهش 43
6-2-3- تعیین روایی و پایایی پژوهش 45
پیش درآمد 48
1-4- آمارتوصیفی 49
1-1-4- جنسیت پاسخگویان ساکن روستاهای پایلوت 49
2-1-4- روستای محل سکونت پاسخگویان 50
3-1-4- تحصیلات پاسخگویان 51
4-1-4- وضعیت شغلی 52
5-1-4- سابقه سکونت 53
6-1-4- زمین زراعی 54
7-1-4- اراضی زیر کشت 55
8-1-4- اراضی زیرکشت به کمک پروژه 56
9-1-4- درآمد کشاورزی 57
10-1-4- وضعیت مسکن 58
11-1-4- فعالیتهای اقتصادی موردعلاقه 59
12-1-4- فعالیتهای زیستمحیطی موردعلاقه 60
2-4- تحلیل استنباطی 61
1-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس جنسیت 61
2-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس روستا 62
3-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس سطح تحصیلات ساکنان 63
4-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس شغل سرپرست 64
5-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس سابقه سکونت 65
6-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس میزان اراضی 66
7-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس میزان اراضی زیرکشت 67
8-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس درآمد کشاورزی 68
9-2-4- آثار زیستمحیطی پروژه منارید براساس وضعیت مسکن 69
3-4- تأثیر اجرای پروژه بر متغیّرهای اقتصادی و اجتماعی 70
1-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص اشتغال 70
2-3-4- تأثیراجرای پروژه بر شاخص سرمایهگذاری 72
3-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص معیشت و درآمد 73
4-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص سواد و آموزش 75
5-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص مهاجرت 76
6-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص بهداشت و امکانات رفاهی 78
7-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص مشارکت 80
8-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص بیابانزایی 83
4-4- آزمونهای همبستگی 84
1-4-4- رابطه اشتغال با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 84
2-4-4- رابطه سرمایهگذاری با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 84
3-4-4- رابطه معیشت و درآمد با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 85
4-4-4- رابطه سواد و آموزش با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 86
5-4-4- رابطه مهاجرت با آثار زیست محیطی پروژه منارید 86
6-4-4- رابطه بهداشت و امکانات رفاهی با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 87
7-4-4- رابطه مشارکت با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 88
5-4- تحلیل رگرسیون عوامل اقتصادی و اجتماعی پروژه منارید بر شاخص بیابانزدایی 89
6-4- نتیجهگیری کلی 91
7-4- محدویتهای پژوهش 92
8-4- پیشنهادات 93
منابع و مآخذ 96
ضمائم 103
Abstract 110
فهرست جداول
عنوان ……………………………………………………………………………………………………………………………. صفحه
جدول 1-3- تعداد جمعیت و نمونه آماری چهار روستای پایلوت پروژه منارید 41
جدول 2-3- گویهها و شاخصهای متغیّر اقتصادی 43
جدول 3-3- گویهها و شاخصهای متغیّر اجتماعی 44
جدول 4-3- گویهها و شاخصهای متغیّر زیستمحیطی 45
جدول 5-3- ضریب آلفای کرونباخ شاخصهای مورد مطالعه.. 46
جدول 1-4- توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب جنسیت 49
جدول 2-4- توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب روستای محل سکونت 50
جدول 3-4- توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب سطح تحصیلات 51
جدول 4-4- توزیع فراوانی شغل سرپرستان خانوار در روستاهای پایلوت 52
جدول 5-4- توزیع فراوانی سابقه سکونت پاسخگویان در روستاهای پایلوت 53
جدول 6-4- توزیع فراوانی میزان اراضی زراعی پاسخگویان در روستاهای پایلوت 54
جدول 7-4- توزیع فراوانی اراضی زیرکشت در روستاهای پایلوت 55
جدول 8-4- توزیع فراوانی اراضی زیرکشت به کمک پروژه در روستاهای پایلوت 56
جدول 9-4- توزیع فراوانی درآمد کشاورزی پاسخگویان در روستاهای پایلوت 57
جدول 10-4- توزیع فراوانی وضعیت مسکن پاسخگویان در روستاهای پایلوت 58
جدول 11-4- توزیع فراوانی فعالیتهای اقتصادی مورد علاقه پاسخگویان در روستاهای پایلوت 59
جدول 12-4- توزیع فراوانی فعالیتهای زیستمحیطی موردعلاقه پاسخگویان در روستاهای پایلوت 60
جدول 13-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیستمحیطی پروژه منارید بر اساس جنسیت 61
جدول 14-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیستمحیطی پروژه منارید بر اساس روستا 62
جدول 15-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیستمحیطی پروژه منارید بر اساس سطح تحصیلات 63
جدول 16-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیستمحیطی پروژه منارید بر اساس روستا 64
جدول 17-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیستمحیطی پروژه منارید بر اساس سابقه سکونت 65
جدول 18-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیستمحیطی پروژه منارید بر اساس میزان اراضی 66
جدول 19-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیستمحیطی پروژه منارید بر اساس میزان اراضی زیرکشت 67
جدول 20-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیستمحیطی پروژه منارید بر اساس درآمد کشاورزی 68
جدول 21-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیستمحیطی پروژه منارید بر اساس وضعیت مسکن 69
جدول 22-4- میانگین و انحراف معیارتأثیر اجرای پروژه بر اشتغال 70
جدول 23-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر اشتغال 71
جدول 24-4- نتایج مربوط به مقدار کایدو شاخص اشتغال 71
جدول 25-4- میانگین و انحراف معیارتأثیر اجرای پروژه بر سرمایهگذاری 72
جدول 26-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر سرمایهگذاری 72
جدول 27-4- نتایج مربوط به مقدار کایدو شاخص سرمایهگذاری 73
جدول 28-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر معیشت و درآمد 73
جدول 29-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر معیشت و درآمد 74
جدول 30-4- نتایج مربوط به مقدار کایدو شاخص معیشت و درآمد 74
جدول 31-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر سواد و آموزش 75
جدول 32-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر سواد و آموزش 75
جدول 33-4- نتایج مربوط به مقدار کایدو شاخص سواد و آموزش 76
جدول 34-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر مهاجرت 77
جدول 35-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر مهاجرت 77
جدول 36-4- نتایج مربوط به مقدار کایدو شاخص مهاجرت 77
جدول 37-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر بهداشت و امکانات رفاهی 79
جدول 38-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر بهداشت و امکانات رفاهی 79
جدول 39-4- نتایج مربوط به مقدار کایدو شاخص بهداشت و امکانات رفاهی 79
جدول 40-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر مشارکت 80
جدول 41-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر مشارکت 80
جدول 42-4- نتایج مربوط به مقدار کایدو شاخص مشارکت 81
جدول 43-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر بیابانزایی 83
جدول 44-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر بیابانزایی 83
جدول 45-4- نتایج مربوط به مقدار کایدو شاخص بیابانزدایی 83
جدول 46-4- آزمون همبستگی اشتغال با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 84
جدول 47-4- آزمون همبستگی سرمایهگذاری با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 84
جدول 48-4- آزمون همبستگی معیشت و درآمد با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 85
جدول 49-4- آزمون همبستگی سواد و آموزش با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 86
جدول 50-4- آزمون همبستگی مهاجرت با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 86
جدول 51-4- آزمون همبستگی بهداشت و امکانات رفاهی با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 87
جدول 52-4- آزمون همبستگی مشارکت با آثار زیستمحیطی پروژه منارید 88
فهرست اشکال
عنوان ……………………………………………….………..…………………………………………………………………………………. صفحه
شکل 1-1- لوگو پروژه بینالمللی منارید 11
شکل 1-3- موقعیت سایت منارید نسبت به سیستان، استان و کشور 36
شکل 1-4- نمودار توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس جنسیت 49
شکل 2-4- نمودار توزیع فراوانی پاسخگویان براساس روستای محل سکونت 50
شکل 3-4- نمودار توزیع فراوانی پاسخگویان براساس سطح تحصیلات 51
شکل 4-4- نمودار توزیع فراوانی شغل سرپرستان خانوار در روستاهای پایلوت 52
شکل 5-4- نمودار توزیع فراوانی سابقه سکونت پاسخگویان در روستاهای پایلوت 53
شکل 6-4- نمودار توزیع فراوانی میزان اراضی زراعی پاسخگویان در روستاهای پایلوت 54
شکل 7-4- نمودار توزیع فراوانی اراضی زیرکشت در روستاهای پایلوت 55
شکل 8-4- نمودار توزیع فراوانی اراضی زیرکشت به کمک پروژه در روستاهای پایلوت 56
شکل 9-4- نمودار توزیع فراوانی درآمد کشاورزی پاسخگویان در روستاهای پایلوت 57
شکل 10-4- نمودار توزیع فراوانی وضعیت مسکن پاسخگویان در روستاهای پایلوت 58
شکل 11-4- نمودار توزیع فراوانی فعالیتهای اقتصادی مورد علاقه پاسخگویان در روستاهای پایلوت 59
شکل 12-4- نمودار توزیع فراوانی فعالیتهای زیستمحیطی مورد علاقه پاسخگویان در روستاهای پایلوت 60
شکل 13-4- اثرات یادگیری مشارکتی در روستاهای پایلوت 82
فصل اول
|
فصل اول:
مقدمهوکلیات
1-1- مقدمه
در ارتباط با مسائل اجتماعی و اقتصادی بیابانزایی باید این واقعیت را قبول كرد كه مسائل و مشكلات فعلی بیابان و بیابانزایی در ایران صرفا مشكلات فنی و تكنیكی نیست بلكه مسائل ساختاری و اجتماعی و چه بسا سیاسی است. در حوزه وسیع و گسترده بیابان بیشترین ارتباط با جوامع روستایی است، بنابراین شناخت ساختار اجتماعی و اقتصادی جامعه روستایی از جمله توفیقات كاری مطالعات و پروژهها محسوب میشود. وضع جوامع روستایی در زمینههای اجتماعی و اقتصادی ویژگیهای خاص خود را دارد. ارتباط این جامعه با محیط اطراف خود در طول زمان باعث بوجود آمدن روابط و عرف خاصی در سطح روستا گردیده كه بسته به شرایط محیط در مناطق مختلف متفاوت است، بنابراین در هر برنامهای كه در ارتباط با جامعهی روستایی باشد، شناخت ساختار اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی روستا و عملكرد آن ضرورت دارد و بدون توجه به آن هر گونه طرحی نه تنها با مؤفقیت همراه نخواهد بود بلكه باعث بروز ناهماهنگی و به هم زدن ساختار سنتی اجتماعی و اقتصادی روستا نیز خواهد شد. فعالیتهای چند دهه اخیر بیابانزدایی تا حدودی گویای این واقعیت است، زیرا در اغلب طرحهایی كه تاكنون به مرحله اجرا درآمده به وضعیت اجتماعی و اقتصادی مردم كمتر توجه شده است به طوری كه مردم در مقام معارضه با منابع طبیعی بودهاند. در این زمینه بایستی خلاء ناشی از ضعف فرهنگی به ویژه فرهنگ منابع طبیعی به طریقی پر شود. ضمن آنكه اقدامات قانونی در برابر متجاوزین به منابع طبیعی برای هر قشری از جامعه با قاطعیت اجرا گردد.
به نظر کارشناسان از دیدگاه شرایط زیستمحیطی، جهان امروز با چهار مشکل جدی و عمده شامل افزایش میزان آلودگی هوا، آلودگی آبها، تخریب لایه اوزون و تخریب سرزمین یا بیابانزایی مواجه است که از میان چهار مشکل فوق مسئله بیابانزایی اهمیت بیشتری دارد، زیرا از یک سو کشور ما به دلایل شرایط خاص اقلیمی و موقعیت جغرافیایی در معرض این پدیده است و از سوی دیگر این مسئله درد مشترک کشورهای جهان سوم است (سلطانیه 1383). بیابانزایی به مفهوم تخریب سرزمین یا کاهش توان بیولوژیکی در مناطق خشک و نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب تحت تأثیر دو دسته عوامل طبیعی و انسانی است (عبدینژاد 1386). Logo (2000) نیز بیابانزایی را فقر اکوسیستم در نواحی خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب معرفی نموده و این فقر را نتیجهی فعالیتهای بی رویهی انسان و خشکسالی میداند. این پدیده، فعّالانه در حال تکوین است و تأثیر جدّی بر روند زندگی بسیاری از انسانها به ویژه روستائیان گذاشته است. این وضعیت به دلایل گوناگون از جمله عدم بهرهبرداری صحیح از منابع طبیعی مناطق خشک و نیمهخشک، افزایش روزافزون جمعیت، مسائل اجرایی، عدم شناخت فرهنگ منابع طبیعی و … پدید آمده است. سالیان طولانی نیز دستگاههای ذیربط برای حل این مشکل کوشیدهاند ولی متأسفانه کمتر با مؤفقیت همراه بوده است. در این زمینه اگر به جلب مشارکت مردم در احیاء سرزمین توجه نشود مسلماً صرف بودجههای اختصاص داده شده چندان با مؤفقیت همراه نخواهد بود. نتایج مطالعات مختلف نشان میدهد که مهار رشد بیابان از عهده دولت بر نمیآید مگر اینکه سرمایهگذاری شایسته در مورد جلب مشارکت روستائیان در زمینه بیابانزدایی سرلوحه طرحها و فعالیتها قرار گیرد. بدیهی است که جلب این مشارکت هم کار آسانی نیست و باید از جهات مختلف درباره آن به تحقیق پرداخت و عوامل مؤثر در جلب مشارکت در این زمینه بررسی شود، چرا که شناسایی این عوامل مقدم بر اجرای هرنوع کار برای کنترل بیابان میباشد.
امروزه تمام تلاشها در جهت توسعه انسانی در راستای کاهش تهدیدها و افزایش فرصتها است. در کشورهای توسعه یافته، شکلگیری NGO[1]ها (سازمانهای غیر دولتی) از واجبات است و در هر کار و پروژهای بایستی سهم سازمانهای دولتی، مردم و NGO، مشخص باشد. در نتیجه در امر حفظ منابعطبیعی امکان مشارکت وجود دارد اما مشارکتی پیچیده و همهجانبه که در این خصوص نمیتوان سادهاندیشی کرد. ساختار جمعی، شرایط قبل و حال مردم و لایههای روانشناختی بایستی صورت بگیرد و الگوی در نظر گرفته شده بایستی انعطافپذیر بوده و با شرایط حال مطابقت کند، تکبخشی نباشد و بدون شناخت با محیط پژوهشی طراحی نگردد و آسیبشناسی هر کدام از اضلاع مثلث ( دولت، مردم و NGO ) به خوبی صورت گرفته باشد (گزارش 1 توسعه یاران مهر، 1392).
2-1- بیان مسئله
یکی از عوامل محدودیت مدیریت جامع منابع طبیعی، منابع علمی است. منابع اطلاعاتی در رابطه با ماهیّت، گستره و شدت تخریب منابع طبیعی در مناطق مختلف کشور محدود میباشد و گرایش به سمت تمرکز بر علائم مشهود تخریب سرزمین، نسبت به پرداختن به علتهای اصلی آن، بیشتر است. جمعآوری و هماهنگسازی اطلاعات از منابع و بخشهای مختلف به علّت پیچیدگی و وسعت مطالب، محدودیت بزرگی به شمار میرود. علاوه بر این، تلفیق موضوعات اقتصادی- اجتماعی و زیستمحیطی، پرداختن به توسعهی پایدار را کاری دشوار میکند. در رابطه با مدیریت پایدار منابع طبیعی در ایران و مقابله با بیابانزایی ابتکارات و اقداماتی انجام گرفته شده است، اما این ابتکارات عمدتاَ در سطح محلّی بوده و مستندسازی فرایندهای کاری و آموزهها انجام نگرفته و یا خیلی کمرنگ بوده است. در نتیجه، دسترسی به اطلاعات و تجارب مؤفق که میتوانست مورد بهرهبرداری پروژهها و ابتکارات جدید قرار بگیرد، بهراحتی میسّر نیست. از طرفی عدم یکپارچگی و جامعیت مدلهای متعارف توسعه، باعث بروز بحران در پایداری سرزمین، تهدید و تخریب منابع طبیعی، عدم عدالت و ناپایداری در بهرهوری اقتصادی، مشکلات زیستمحیطی، چالشهای بهداشت سلامت، فرسایش، مرگ بیولوژیکی، بحران آب، بحران نیترات، افزایش گازهای گلخانهای و بهم خوردن تعادلهای بومشناختی در سرزمین میگردد. به همین دلیل در راهبردهای نوین برای تحقق توسعه پایدار به جای تأکید بر انتقال خدمات، اقدامات فیزیکی و سخت افزاری و انتقال تکنولوژیهای جدیدتر، ارتقاء مهارتها در اعمال مدیریت مشارکتی مبتنی بر چرخه اطلاعات، نقش اصلی را بر عهده دارند که با هدف توانمندسازی و دخالت آگاهانه جوامع محلی بهویژه در بخش روستایی و کشاورزان کوچک در چارچوب عملیات تحقیق- توسعه محقق میشود.
فرم در حال بارگذاری ...
|
[چهارشنبه 1399-10-10] [ 02:15:00 ق.ظ ]
|
