3-1-7- جایگاه حاتم در تصوف.. 17

 

3-1-8- استاد یا استادان حاتم. 19

 

3-1-9- شاگردان حاتم. 20

 

3-1-10- خانواده 20

 

3-1-11- دوستان و هم صحبتان. 21

 

3-1-12- خلفای هم زمان با حاتم. 21

 

3-1-13- سفرها 22

 

3-1-14- شرکت در جنگ (غزو) 22

 

3-1-15- دیدارها 23

 

3-1-16- دین و مذهب.. 23

 

3-1-17- محل زندگی و ارشاد. 23

 

3-1-18- برجسته‌ترین ویژگی‌ها 24

 

3-1-19- آثار مکتوب.. 24

 

3-1-20- نظریه‌های خاص حاتم. 25

 

3-1-21- علت ملقب بودن حاتم به اصم. 26

 

3-2-حاتم اصم در فرهنگ‌های فارسی… 27

 

3-2-1- فرهنگ غیاث اللغات… 27

 

3-2-2- فرهنگ جامع آنندراج. 28

 

3-2-3- اثر آفرینان. 28

 

3-2-4- فرهنگ سخن.. 28

 

3-2-5- لغت نامه‌ی دهخدا 29

 

3-2-6- فرهنگ فارسی معین.. 37

 

3-2-7- دایره المعارف فارسی دکتر مصاحب.. 37

 

3-2-8- دانش‌نامه‌ی جهان اسلام. 38

 

3-3- مقایسه ای جالب میان دو نام مشابه

 

3-4- جست و جوی نام حاتم اصم در اینترنت… 40

 

 

 

فصل چهارم: سیمای حاتم اصم در آثار نثر و نظم

 

4-1- سیمای حاتم اصم در کتاب شرح تعرف 42

 

4-2- سیمای حاتم اصم در کتاب طبقات الصوفیه 44

 

4-3- سیمای حاتم اصم در کتاب احیاء علوم الدین 47

 

4-4- سیمای حاتم اصم در کتاب مکاتیب فارسی غزالی 60

 

4-5- سیمای حاتم اصم در کتاب رساله‌ی قشیریه 69

 

4-6- سیمای حاتم اصم در کتاب کشف المحجوب 80

 

4-7- سیمای حاتم اصم در کتاب حدیقه الحقیقه 87

 

4-8- سیمای حاتم اصم در کتاب بوستان سعدی… 92

 

4-9- سیمای حاتم اصم در کتاب تذکره الاولیاء 95

 

4-10- سیمای حاتم اصم در مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه 121

 

4-11- سیمای حاتم اصم در کتاب نفحات الانس 123

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

5-1- تاثیر ادبی حاتم برادبیات…..128

 

فهرست منابع. 133

 

چکیده لاتین….. 13

 

چکیده:

 

حاتم اصم عارف نامی قرن دوم و  سوم هجری در برخی متون نظم و نثر فارسی به ویژه در متون نثر صوفیه و عرفا یا هواداران آن‌ها مورد توجه واقع شده است که مطالبی که درباره ی او در اهم این متون یافت شده است دراین تحقیق نقل گردیده و مورد توضیح و بررسی قرار گرفته و یك ارزیابی كلی ازحضور حاتم در آن اثر شده است. هم چنین برای کامل‌تر شدن موضوع توضیحات تعدادی از فرهنگ‌ها، واژه نامه‌ها و دایره المعارف‌ها نیز به آن افزوده گردیده و درنهایت با بررسی این متون و یک جمع بندی کلّی و تائید مطالب مستند  نشان می‌دهد که حاتم اصم به چه میزان در ادب فارسی و متون آن حضور و تأثیر داشته و این تأثیر تا چه میزان جنبه‌ی ادبی و هنری و تا چه حد جنبه‌ی معرّفی و اطلاع رسانی دارد و اطلاعات صحیح تر و قابل اعتمادتر در باب وی کدام است و سره از ناسره جدا می گردد.

 

مقدمه:

 

در باب واژه ی ادب و این كه منظور از ادب و ادبیات چیست سخنان گوناگون گفته‌اند و تعریف های گوناگونی برای ادب و ادبیات كرده‌اند كه هیچ یك جامع نیست. البته مفهوم آن تا حدی برای همه ی مردم روشن است و منظور از آن را كم و بیش در می‌یابند بدون آن كه نیازی به قالب‌گیری در تعریف و حدود معینی باشد. آیا می‌توان مرزی و حدی برای ادبیات ملت ها قایل شد و اگر می‌توان حدی برای آن دانست، دامنه ی آن تا كجا كشیده می‌شود؟

 

در زندگی ادبی، انسان در می‌یابد كه رسالت وی در این جهان تنها خورد و خواب نیست بلكه رسالت مهم تری بر عهده دارد و انسانیت به این نیست كه تنها گلیم خود را از امواج متلاطم بركناردارد و در نجات خود بكوشد ، انسان آن است كه برای سعادت نوع خود گام بردارد.پس شك نیست كه اندیشه ها و اندیشه‌های انسانی در سطح انسانیت یكی از عناصر مهم ادب است. ادیان به طور اعم در پایه‌ریزی نوعی از ادبیات سهمی به سزا داشته‌اند و با وجود تحولات و دگرگونی هایی كه در جامعه‌ها پدید آمده است اوضاع ادبی نیز دوشادوش دگرگونی های جوامع انسانی دگرگون شده است