2-3-3     نگرش جبرگرایی محیطی.. 13

 

2-3-4     نگرش اعمال قدرت… 13

 

2-3-5     نظریه اقتصادی چامبرلین.. 13

 

2-3-6     نظریه اقتضایی.. 13

 

2-3-7     رویکرد تدوین استراتژی مبتنی بر ذینفعان. 14

 

2-3-8     تجزیه و تحلیل SWOT.. 15

 

2-3-9     رویکرد مبتنی بر منابع. 19

 

2-4    مزیت­های رقابتی.. 27

 

2-4-1     مزیت رقابتی پایدار. 29

 

2-4-2     چارچوب VRIO… 32

 

2-4-3     تعیین وضعیت رقابتی منابع توسط چارچوب VRIO… 34

 

2-5    جمع­بندی.. 36

 

فصل سوم: معرفی مدل پیشنهادی تدوین استراتژی   

 

3-1    مقدمه    37

 

3-2    سابقه پژوهش…. 37

 

3-3    شرح مدل پیشنهادی تدوین استراتژی.. 42

 

3-3-1     تعیین مأموریت و چشم­انداز سازمان. 42

 

3-3-2     تعیین عوامل چهارگانه. 42

 

3-3-3     غربال­سازی عامل­ها 44

 

3-3-4     حیطه­بندی منابع سازمان. 44

 

3-3-5     تعیین منابع در هر حیطه. 44

 

3-3-6     اجرای چارچوب VRIO… 45

 

3-3-7     تعیین ارتباطات بین عوامل و منابع در هر حیطه. 45

 

3-3-8     تعیین اهداف کلان. 47

 

3-3-9     تعیین گزینه­های استراتژی در هر حیطه. 47

 

3-3-10   اولویت­بندی گزینه­ها و انتخاب استراتژی­های اصلی.. 49

 

3-3-11   هدف­گذاری وضعیت رقابتی منابع. 49

 

فصل چهارم: پیاده­سازی مدل پیشنهادی در شرکت بین­المللی مهندسی سیستم­ها و اتوماسیون  

 

4-1    مقدمه    51

 

4-2    معرفی شرکت بین­المللی مهندسی سیستم­ها و اتوماسیون.. 52

 

4-2-1     تاریخچه شركت… 52

 

4-2-2     زمینه‌های فعالیت شركت… 53

 

4-2-3     اهداف كیفی شركت… 55

 

4-2-4     سهامداران، توزیع پرسنل و چارت سازمانی شركت… 56

 

4-3    نتایج پیاده­سازی مدل پیشنهادی.. 58

 

4-3-1     تعیین مأموریت و چشم­انداز. 58

 

4-3-2     تعیین عوامل داخلی و خارجی.. 60

 

4-3-3     غربال کردن عوامل چهارگانه. 63

 

4-3-4     حیطه­بندی منابع سازمان. 77

 

4-3-5     شناسایی منابع. 78

 

4-3-6     اجرای چارچوب VRIO… 79

 

4-3-7     تعیین ارتباطات بین منابع و عوامل چهارگانه. 80

 

4-3-8     تعیین اهداف کلان. 82

 

4-3-9     تعیین گزینه­های استراتژی.. 82

 

4-3-10   اولویتبندی گزینه­ها و انتخاب استراتژی­های اصلی.. 92

 

4-3-11   هدف­گذاری وضعیت رقابتی منابع. 109

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری   

 

5-1    مقدمه    111

 

5-2    تحلیل و ارزیابی مدل پیشنهادی.. 111

 

5-2-1     معیار ثبات و سازگاری.. 113

 

 

 

 

 

 

نه

 

5-2-2     معیار هماهنگی.. 114

 

5-2-3     معیار امكان­پذیر بودن. 114

 

5-2-4     معیار منابع و مزیت رقابتی.. 115

 

5-2-5     معیار فرآیند تدوین و بروز رسانی.. 115

 

5-2-6     وزن دهی به معیارها 116

 

5-2-7     پیاده­سازی SAW…. 117

 

5-3    نتیجه­گیری.. 119

 

5-4    نوآوری­های تحقیق.. 121

 

5-5    محدودیت­های تحقیق.. 122

 

5-6    پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 122

 

پیوست: پرسشنامه­های تحلیل عوامل داخلی و خارجی.. 123

 

پ-1- پرسشنامه تحلیل عوامل داخلی.. 123

 

پ-2- پرسشنامه تحلیل عوامل خارجی.. 126

 

مراجع  128

 

  

 

فهرست جداول

 

 

 

عنوان صفحه

 

جدول 2-1 : تقسیم­بندی منابع از دیدگاه والنتین.. 24

 

جدول 3-1 : مثالی فرضی از تعیین ارتباط بین منابع و عوامل در حیطه اول………………………………………………………………… 46

 

جدول 3-2 : مثالی فرضی از تعیین گزینه­های استراتژی در حیطه1…………………………………………………………………………. 48

 

جدول 4-1 : اجزاء اصلی بیانیه مأموریت……………………………………………………………………………………………………………. 58

 

جدول 4-2 :  لیست نقاط قوت…………………………………………………………………………………………………………………………. 60

 

جدول4-3 : لیست نقاط ضعف…………………………………………………………………………………………………………………………. 61

 

جدول4-4 : لیست فرصت­ها……………………………………………………………………………………………………………………………. 62

 

جدول4-5 : لیست تهدیدها……………………………………………………………………………………………………………………………… 62

 

جدول4-6  : توزیع پرسشنامه­های برگشت داده شده به تفکیک سمت افراد……………………………………………………………… 64

 

جدول 4-7 :  نتایج آماری بررسی نقاط قوت………………………………………………………………………………………………………. 65

 

جدول 4-8 : نتایج آماری بررسی نقاط ضعف …………………………………………………………………………………………………….  67

 

جدول 4-9 : نتایج آماری بررسی فرصت­ها…………………………………………………………………………………………………………. 69

 

جدول 4-10 : نتایج آماری بررسی تهدیدها………………………………………………………………………………………………………… 70

 

جدول 4-11: طبقه­بندی نقاط قوت بر اساس آزمون­های آماری……………………………………………………………………………… 72

 

جدول 4-12: طبقه­بندی نقاط ضعف بر اساس آزمون­های آماری……………………………………………………………………………. 73

 

جدول 4-13: طبقه­بندی فرصت­ها بر اساس آزمون­های آماری………………………………………………………………………………. 74

 

جدول 4-14: طبقه­بندی تهدیدها بر اساس آزمون­های آماری………………………………………………………………………………… 75

 

جدول 4-15: فهرست عوامل كلیدی…………………………………………………………………………………………………………………. 76

 

جدول 4-16: منابع شناسایی شده در سازمان……………………………………………………………………………………………………….. 78

 

جدول 4-17 : نتایج اجرای چارچوب VRIO……………………………………………………………………………………………………. 79

 

جدول 4-18: ارتباطات بین عوامل چهارگانه و منابع…………………………………………………………………………………………….. 80

 

جدول 4-19: اهداف کلان……………………………………………………………………………………………………………………………… 82

 

جدول 4-20: تعیین گزینه­های استراتژی در حیطه­ی “مالی”…………………………………………………………………………………… 83

 

جدول 4-21: تعیین گزینه­های استراتژی در حیطه­ی “تجاری”………………………………………………………………………………. 84

 

جدول 4-22: تعیین گزینه­های استراتژی در حیطه­ی “شهرت و اعتبار”…………………………………………………………………….. 86

 

جدول 4-23: تعیین گزینه­های استراتژی در حیطه­ی “سازمانی”……………………………………………………………………………… 87

 

جدول 4-24: تعیین گزینه­های استراتژی در حیطه­ی “انسانی”………………………………………………………………………………… 88

 

جدول 4-25: تعیین گزینه­های استراتژی در حیطه­ی “دانش و تکنولوژی”………………………………………………………………… 89

 

جدول 4-26: تعیین اوزان معیارها……………………………………………………………………………………………………………………… 97

 

جدول 4-27: اولویت­بندی گزینه­های استراتژی بر اساس معیار “تأثیر در وضعیت رقابتی منابع”……………………………………. 98

 

 

 

 

یازده

 

جدول 4-28: اولویت­بندی گزینه­های استراتژی بر اساس معیار “بهره­گیری از سایر منابع سازمان”………………………………… 99

 

جدول 4-29: اولویت­بندی گزینه­های استراتژی بر اساس معیار “همسویی با عوامل چهارگانه”………………………………….. 100

 

جدول 4-30: اولویت­بندی گزینه­های استراتژی بر اساس معیار “قابلیت اجرا”………………………………………………………… 101

 

جدول 4-31: اولویت­بندی گزینه­های استراتژی بر اساس معیار “هزینه­های لازم برای اجرا”………………………………………. 102

 

جدول 4-32: اولویت­بندی گزینه­های استراتژی بر اساس معیار “زمان لازم برای اجرا”…………………………………………….. 103

 

جدول 4-33: اولویت­بندی گزینه­های استراتژی بر اساس معیار “همسویی با سیاست­های کلی سازمان”………………………. 104

 

جدول 4-34: تعیین نمره کل گزینه­های استراتژی……………………………………………………………………………………………….. 105

 

جدول 4-35: اولویت­بندی نهایی گزینه­های استراتژی…………………………………………………………………………………………. 107

 

جدول 4-36: تعیین استراتژی­های اصلی از بین گزینه­های استراتژی……………………………………………………………………….. 108

 

جدول 4-37: هدف­گذاری وضعیت رقابتی منابع……………………………………………………………………………………………….. 109

 

جدول 5-1: معیارها و زیرمعیارهای استفاده شده………………………………………………………………………………………………… 112

 

جدول 5-2 : وزن­دهی معیارها و زیرمعیارها……………………………………………………………………………………………………… 117

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

 

 

عنوان صفحه

 

شكل 2-1 : ماتریس SWOT …………………………………………………………………………………………………………………………. 17

 

شكل2-2  : زنجیره ارزش پورتر  ……………………………………………………………………………………………………………………… 25

 

شكل 2-3 : چارچوب 7S   …………………………………………………………………………………………………………………………….. 25

 

شكل 2-4 : مدل گرانت به صورت خلاصه شده …………………………………………………………………………………………………. 26

 

شكل 2-5 : مدل هانت و مورگان……………………………………………………………………………………………………………………… 27

 

شکل 2-6: چگونگی تعیین وضعیت رقابتی منابع  توسط چارچوب VRIO…………………………………………………………….. 35

 

شکل 3-1: چارچوب کلی مدل پیشنهادی تدوین استراتژی …………………………………………………………………………………… 43

 

شكل 4-1 : تقسیم­بندی بخش­های شركت ………………………………………………………………………………………………………….. 53

 

شكل4-2 : چارت سازمانی شركت……………………………………………………………………………………………………………………. 56

 

شكل4-3: سهامداران شركت…………………………………………………………………………………………………………………………… 57

 

شكل4-4 : توزیع پرسنل برحسب واحد سازمانی …………………………………………………………………………………………………  57

 

شكل4-5: توزیع پرسنل برحسب تحصیلات ……………………………………………………………………………………………………….. 57

 

شکل 4-6 : بیانیه مأموریت سازمان …………………………………………………………………………………………………………………… 59

 

شکل4-7: حالت کلی یک ماتریس تصمیم………………………………………………………………………………………………………… 94

 

شکل 5-1:  مقایسه مدل تلفیقی و تحلیل SWOT توسط روش SAW……………………………………………………………….. 118

 

 

 

چکیده

 

دیدگاه­ها و مدل­های مختلفی در زمینه تدوین استراتژی وجود دارد که هریک دارای معایب و مزیت­هایی می­باشند. یکی از مطرح­ترین آنها که در کشور ما نیز دارای سابقه زیادی می­باشد، تحلیل SWOT است كه همزمان دو محیط داخلی و خارجی را بررسی می­كند و با بهره جستن از نقاط ضعف، نقاط قوت، فرصت­ها و تهدیدهای پیش روی سازمان به تدوین استراتژی می­پردازد. اخیراً ایرادها و انتقادات بسیاری به تحلیل SWOT وارد شده است. این مسئله باعث شده که برخی از صاحبنظران از اتمام دوره مفید تحلیل SWOT سخن بگویند. اما با وجود انتقادهایی كه بر این تحلیل  وارد می­شود، این رویكرد دارای مزایای بسیاری نیز می­باشد. یکی از ایرادات عمده­ تحلیل SWOT عدم تمرکز کافی بر روی مقوله مزیت رقابتی می­باشد. یکی از مطرح­ترین  دیدگاه­هایی که تمرکز خود را در تدوین استراتژی­های سازمان، بر دستیابی به مزیت رقابتی قرار داده­ است ، دیدگاه مبتنی بر منابع (RBV) می­باشد. این دیدگاه توجه خود را بر استفاده از منابع و توانمندی­های سازمان جهت دستیابی به مزیت رقابتی پایدار معطوف نموده است. در این پژوهش یک مدل تدوین استراتژی با تلفیق تحلیل SWOT و رویکرد مبتنی بر منابع ارائه شده است. در توسعه‌ی این مدل ضمن حفظ مزایای هر دو رویکرد مذکور، به حذف معایب عمده آنها نیز پرداخته شده است. توجه به نقش منابع و مزیت­های رقابتی در تدوین استراتژی­های سازمان، در کنار عوامل چهارگانه ضعف، قوت، فرصت و تهدید،  یکی از جنبه­های جدید و مهم این مدل می­باشد . همچنین مدل مذکور کارایی بالایی در طبقه­بندی منابع سازمان به لحاظ وضعیت رقابتی آنها دارد که به برنامه­ریزی جهت ارتقاء منابع و استفاده بهینه از آنها کمک شایانی می‌نماید. این تحقیق یکی از محدود پژوهش­هایی است که در آن مبانی رویکرد مبتنی بر منابع به صورت کاربردی مورد توجه واقع شده است و می­تواند به سازمان­های مختلف در تدوین استراتژی کمک نماید. مدل مذکور در شرکت بین­المللی مهندسی سیستم­ها و اتوماسیون پیاده‌سازی شده است که نتایج آن نشانگر کارایی مدل در تدوین استراتژی­های سازمانی می­باشد.