بند سوم- تثبیت هزینه های خسارت                                                             32

 

بند چهارم- حمایت در برابر حوادث فاجعه آمیز                                                  33

 

بند پنجم: ایجاد شکلهای جدید عقد بیمه                                                       33  

 

بند ششم- مساعدت در بیمه گری                                                               33

 

بند هفتم- تسهیل ورود و خروج از یک قلمرو جغرافیایی یا یک حوزه فعالیت             34

 

فصل دوم                                                        

 

مبحث نخست- اوصاف عقد بیمه                                                                 37

 

گفتار نخست- عقد بیمه اتکایی عقدی است رضایی ( قصدی )                          37

 

گفتار دوم- عقد بیمه اتکایی عقدی است لازم                                                37

 

گفتار سوم- بیمه اتکایی عقدی است معوض                                                  38

 

گفتار چهارم- عقد بیمه اتکایی عقدی استمراری است                                     39

 

گفتار پنجم- بیمه اتکایی عقدی اتفاقی است                                                 39

 

گفتار ششم- بیمه ی اتکایی عقدی است مبنی بر حسن نیت                          40

 

گفتارهفتم- بیمه عقدی است الحاقی (تحمیلی)                                            40

 

مبحث دوم- اصول حقوقی حاکم بر روابط میان طرفین عقد بیمه اتکایی                41

 

گفتار اول- اصل حسن نیت                                                                        41

 

گفتار دوم- اصل نفع بیمه ای                                                                     47

 

گفتار سوم- اصل غرامت                                                                          49

 

گفتار چهارم- اصل وحدت سیاست مالی                                                     53

 

گفتار پنجم- اصل حق بازرسی بیمه گر اتکائی                                              55                            

 

مبحث سوم- انعقاد قرارداد بیمه                                                                57

 

گفتار نخست- سمت در انعقاد عقد و نفع بیمه ای                                        57

 

گفتار دوم- زمان و نحوه ی انعقاد عقد بیمه                                                  59

 

بند نخست- پیشنهاد بیمه                                                                      59

 

بند دوم- قبول بیمه گر اتکایی                                                                  60

 

بند سوم- زمان شروع پوشش بیمه نامه و تعهدات                                        60

 

مبحث چهارم- اجرای قرارداد بیمه                                                             63

 

گفتار نخست: تعهدات بیمه گر واگذارنده                                                    63

 

گفتار دوم- تعهد بیمه گر اتکایی                                                               66

 

مبحث پنجم- انحلال بیمه اتکایی                                                             68

 

فصل سوم

 

مبحث نخست- آثار حقوقی عقد بیمه اتکائی                                             74

 

مبحث دوم- انواع بیمه اتکایی                                                                 75

 

گفتارنخست – بیمه اتکایی اختیاری                                                         75

 

بند نخست- تعهدات بیمه گر اتکائی واگذارنده در عقد بیمه اتکائی اختیاری       75

 

بند دوم- مزایای عقد بیمه اتکایی اختیاری                                                77

 

بند سوم- معایب بیمه اتکایی اختیاری                                                     78

 

گفتار دوم- عقد بیمه اتکائی قانونی(اجباری)                                             79

 

بند نخست- مزایای بیمه اتکایی قانونی                                                   80

 

بند دوم- عیوب بیمه اتکایی قانونی                                                         80

 

گفتار سوم- عقد بیمه اتکائی قراردادی                                                    80

 

مبحث سوم- روش های اجرای عقد بیمه اتکایی                                       85

 

گفتار نخست- قراردادهای اتکایی نسبی                                                 86

 

بند نخست- عقد بیمه اتکایی مازاد سرمایه                                             86

 

بند دوم- عقد بیمه اتکایی مشارکت                                                       88

 

بند سوم- عقد اتکایی اختیاری- اجباری                                                  92

 

بند چهارم- اتکایی پوشش باز                                                               92

 

بند پنجم- پوشش اتکایی نیمه اتوماتیک                                                 93

 

بند ششم- پوشش بیمه ای اجباری– اختیاری                                         93

 

بند هفتم- پوشش اتکایی مختلط مشارکت و مازاد سرمایه                         93

 

گفتار دوم- عقد بیمه اتکایی غیر نسبی (مازاد خسارت)                            94

 

بند نخست-تبیین اتکایی مازاد خسارت و ویژگی های آن                           94

 

بند دوم- مزایای عقد بیمه اتکایی مازاد خسارت                                       96

 

 

بند سوم- تفاوتهای قراردادهای اتکایی مازاد خسارت با اتکائی نسبی          96

 

بند چهارم- انواع بیمه اتکایی مازاد خسارت                                           97

 

فصل چهارم

 

رشته های متداول بیمه اتکایی                                                         100                             

 

مبحث نخست- بیمه اتکایی آتش سوزی                                             100

 

گفتار نخست- تبیین موضوع                                                              100

 

گفتار دوم- شناسایی واحدهای در معرض خطر خسارت                          102

 

گفتار سوم- برنامه ریزی اتکایی                                                         102

 

مبحث دوم- بیمه اتکایی باربری دریایی                                               104

 

گفتار نخست-تبیین اتکایی بار بری و ویژگی های آن                              104

 

گفتار دوم- توسعه برنامه های اتکایی بیمه باربری                                 105

 

گفتار سوم- ظرفیت ها                                                                   107

 

گفتار چهارم- بیمه اتکایی بدنه کشتی و کالا                                        108

 

بند نخست- قراردادهای بدنه                                                            108

 

بند دوم- قراردادهای کالا                                                                  109

 

گفتار پنجم- تجمع سرمایه های در معرض خطر                                      109

 

مبحث سوم- بیمه اتکایی هواپیما                                                       110

 

مبحث چهارم- اتکایی بیمه های عمر                                                   111

 

گفتار نخست- بازار اتکایی بیمه های عمر                                            111

 

گفتار دوم- تقاضا برای اتکایی بیمه های عمر                                        111

 

گفتارسوم- قلمرو قرارداد                                                                  113

 

گفتار چهارم- سهم نگهداری                                                            113

 

گفتار پنجم- اتکایی                                                                        114

 

گفتار ششم – نحوه عملکرد                                                            114

 

فصل پنجم            

 

نتیجه گیری                                                                                 116

 

پیشنهاد                                                                                     119

 

منابع و ماخذ                                                                               122

 

چکیده:

 

عقد بیمه اتکایی یکی ازجدیدترین نمونه­های قراداد بیمه می­باشد که هر چند سابقه فقهی تحت عنوان اعاده تامین دارد و بصورت جزئی در قوانین ما نیز آمده است ولی باید گفت که علیرغم کاربرد بسیار زیاد، مهجور مانده است. در نگاهی دقیق­تر این عقد بر قالب­های حقوقی ما همچون عقد وکالت و شرکت و بیمه وضمان نگنجیده بلکه به رغم اختلاف نظری که وجود دارد باید گفت همان تعریفی را که بر بیمه مترتب است بر عقد بیمه اتکایی نیز حاکم بوده و این عقد یکی از شقوق عقد بیمه بشمار می آید. در عقد بیمه، بیمه گذاران به علت مضایق مالی که در نتیجه وقوع حوادث بروز می­کند دست به دامن بیمه گران می شوند و عملا از طریق بیمه گران توزیع خسارت صورت می پذیرد و در بیمه اتکایی نیز به طریق اولی، این بیمه گران هستند که به علت نا کافی بودن منابع مالیشان در مقابل تعهدات پذیرفته به ویژه در مقابل خسارت فاجعه­آمیز به همـکاری به یکدیگر برخاسته و به توزیع خسارت­ها ما بین خود می­پردازند. اگرچه به انواع قراردادهای بیمه اتکایی، تعهدات بیمه گر واگذارنده و بیمه گر اتکایی متمایز می باشد، ملاحظه می گردد که مهم ترین تعهد واگذارنده پرداخت حق بیمه و مهم ترین تعهد بیمه گر اتکایی پرداخت خسارت می باشد. در این پایان نامه ، ضمن تعریف ماهیت حقوقی عقد بیمه اتکایی، آثار حقوقی آن نیز در روابط میان طرفین قرارداد، انواع و روش های اجرای عقد بیمه اتکایی و برخی از رشته های معمول مورد استفاده بررسی شده است.

 

مقدمه:

 

اگر چه متجاوز از هشتاد سال از فعالیت موساست بیمه بازرگانی خارجی در ایران می گذرد ،اما هنوز بیمه به عنوان یک ابزار اقتصادی در جامعه امروز نتوانسته است جایگاه بایسته خود را بازیابد و حرکت خود را به نحوی تنظیم کند که در بستر زمان اقتصاد را به سوی تکامل و کاربرد بیمه آن سوق دهد.

 

همراه با رشد اقتصادی جوامع بشری ،حجم مبادلات بازرگانی افزایش می یابد و کاربرد ابزار و تکنولوژی های نوین بر پیچیدگی و تخصصی بودن زمینه های حمل و نقل ،صنعت و بیمه می افزاید. روابط بازرگانی و توسعه و گسترش و صنعت و اقتصاد در صورتی امکان پذیر است که منافع سرمایه گزاران و در واقع سرمایه های ملی حفظ و حراست گردد.

 

جهان امروز به طور گسترده بسوی پیچیدگی نظام سازمانی گام بر می دارد و با افزایش مناسبات داد و ستد،کمتر کشوری می تواند خود را از روند تحولات و فعالیت های جهانی بر کنار دارد و بر همین دلیل قویترین زنجیره اتصال ملت ها به یکدیگر بازرگانی بین المللی است که این ضرورت عصر جدید همه جوامع انسانی را بر عرصه داد و ستد بین المللی کشانده است و این فعالیت برای حفظ منافع و منابع خود به ابزارهای جدید نیازمند است که یکی از آنها بیمه اتکایی نامیده می شود. یکی از پرکارترین نمونه های بیمه در جهان عقد بیمه اتکایی است که در این تحقیق بر آن بوده با معرفی این نوع از بیمه نوین بتوان از راهکارها و فواید آن در کشور عزیزمان بهره جست. البته در حقوق ایران و در قوانین و مقررات و آثار حقوقی دکترین و فقه شیعه جعفری (تحت عنوان اعاده تامین) به عقد بیمه اتکایی اشاره شده است ولی در تبیین و تفهیم وگسترش علمی آن اقدامات موثری انجام نشده است. از آنجا که قرارداد بیمه اتکایی نوعی از تعهدات بیمه ای جدید بوده و آثار حقوقی آن کاهش ریسک های ناشی از اعمال بیمه ای می باشد و تعداد محدودی از کشورها از این قاعده حقوقی به نحو احسن استفاده می کنند، با این تحقیق بر آن شدیم تا یکی از گامهای اساسی در نیل به رسیدن به قانون گذاری شایسته در این مورد را برداشته باشیم . ساختار این تحقیق در پنج فصل آمده است؛ فصل نخست تاریخچه ، تعریف و ماهیت، فصل دوم اوصاف و اصول حاکم بر بیمه اتکایی وانعقاد واجرا و انحلال آن، فصل سوم آثار حقوقی، انواع و روش های اجرای بیمه اتکایی، فصل چهارم رشته های عقد بیمه اتکایی و فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهاد.

 

طرح تحقیق:

 

تعریف عقد بیمه اتکایی: از این عقد تعریف های گوناگونی شده است که مهمترین تعریف را ایمرسون در کتاب خود بیان داشته است : (بیمه اتکایی قراردادی است که بر اساس آن بیمه گر با در نظر گرفتن حق بیمه مشخص ،خطر بیمه شده را به شرکت دومی واگذار می نماید در حالی که خود در برابر بیمه گذار اصلی به همان صورتی که صادر شده، بدون هیچ گونه تغییر یا تبدیلی باقی می ماند ).

 

هدف: هدف از این تحقیق تبیین ماهیت حقوقی عقد بیمه اتکایی و تبیین روابط حقوقی که میان بیمه گر اتکایی با بیمه گر اولیه اصلی، همچنین تبیین انواع وآثار و احکام حقوق بیمه اتکایی و تبیین اصول حاکم بر قرارداد بیمه اتکایی می باشد.

 

سوال های اصلی تحقیق:

 

1- ماهیت حقوقی عقد بیمه اتکایی چیست؟

 

2- اقدامات بیمه گر واگذارنده در رابطه با بیمه گر اتکایی تاچه حد نافذ است؟

 

3- با وجود بیمه اتکایی اجباری ضرورت وجود بیمه اتکایی اختیاری چیست؟

 

فرضیه ها:

 

فرضیه اول:

 

به نظر می رسد این است که بیمه اتكایی علیرغم نظرات مخالف بسیار زیاد یك عقد معین ومستقل از عقد بیمه نباشد.

 

فرضیه دوم:

 

بنظر میرسد علی الرغم آنکه بیمه گر واگذارنده در قبول بیمه های اولیه که مشمول اتکایی می باشد آزادی کامل دارو ولی اقدامات وی درحد قرارداد و حفظ منافع بیمه گر اتکایی مربوطه نافذ می باشد.