مبحث اول-اختراعات در ماوراء جو…………………………………………………………………………………… 28

 

مبحث دوم-موضوع حمایت کپی­رایت در فعالیت­های فضایی………………………………………………………… 31

 

گفتار اول-ارتباطات در ماوراء جو……………………………………………………………………………………… 31

 

بند اول-حمایت سیگنال­های برنامه­های سازمان­های پخش………………………………………………………… 31

 

بند دوم-ماهواره­های پخش مستقیم……………………………………………………………………………….. 33

 

بند سوم-پخش غیر مستقیم ماهواره ­ای………………………………………………………………………….. 34

 

گفتار دوم- داده­های سنجش از راه دور…………………………………………………………………………….. 35     

 

بند اول-تعریف داده و تلاقی آن با مفهوم اطلاعات…………………………………………………………………. 36

 

الف-اصول سنجش از راه دور سازمان ملل و تعریف داده…………………………………………………………. 36

 

ب-منشور همکاری در استفاده هماهنگ از تسهیلات فضایی و تعریف داده…………………………………… 37

 

پ-کنوانسیون آرهوس و تعریف داده………………………………………………………………………………… 38

 

ت-تعریف سنجش از راه دور در قوانین کشورها…………………………………………………………………… 38

 

گفتار سوم-نمودهای استفاده از داده سنجش از راه دور……………………………………………………….. 39

 

گفتار چهارم-جایگاه حمایت از داده های سنجش از دور در موافقت نامه ­های بین­ المللی…………………. 39

 

گفتار پنجم -روش­های تولید داده سنجش از راه دور …………………………………………………………….. 40

 

بند اول-روش تولید داده خام و تاثیر آن بر حمایت کپی­رایت………………………………………………………. 41

 

بند دوم-روش تولید داده پردازش شده و تاثیر آن بر حمایت کپی­رایت…………………………………………… 41

 

مبحث سوم-طرق حمایت از داده­های سنجش از دور…………………………………………………………… 42

 

بند اول-حمایت در قالب پایگاه داده………………………………………………………………………………… 42

 

بند دوم-حمایت در قالب نقشه…………………………………………………………………………………….. 43

 

بند سوم-حمایت به عنوان عکس………………………………………………………………………………….. 44

 

الف-بررسی دعوای آلمان…………………………………………………………………………………………… 45

 

ب-بررسی دعوای فرانسه…………………………………………………………………………………………. 47

 

گفتار اول-رویکرد اروپایی­ ها در حمایت از داده­ های سنجش از دور…………………………………………… 49               

 

بند اول-دستورالعمل پایگاه داده اروپا و حمایت از داده ­ها………………………………………………………. 49

 

گفتار دوم-رویکرد امریکایی­ها در حمایت از داده ­های سنجش از دور…………………………………………… 52

 

بند اول-محدودیت­های حمایت در امریکا…………………………………………………………………………… 53

 

الف-دکترین فروش اولیه…………………………………………………………………………………………… 53

 

ب-تثبیت…………………………………………………………………………………………………………….. 54

 

پ-استفاده منصفانه……………………………………………………………………………………………….. 55

 

ت-حوزه عمومی……………………………………………………………………………………………………. 57

 

ث-حقوق مالکیت فکری شی سنجش شده…………………………………………………………………… 58

 

مبحث چهارم-تاثیر حمایت از داده ­ها در تجاری­ سازی آن­ها…………………………………………………… 59

 

گفتار اول-حمایت بیشتر…………………………………………………………………………………………… 59

 

بند اول-اعطای حقوق بیشتر……………………………………………………………………………………… 59

 

بند دوم-حمایت بیشتر از محتوا…………………………………………………………………………………… 60

 

گفتار دوم-حمایت کمتر ……………………………………………………………………………………………. 60

 

بند اول-حوزه عمومی……………………………………………………………………………………………… 60

 

بند دوم-آزادی ایجاد آثار اشتقاقی……………………………………………………………………………….. 61

 

فصل سوم :مالکیت فکری و انتشار اطلاعات و داده­های به دست­آمده از سنجش از راه دور

 

مبحث اول -داده و انتشار اطلاعات……………………………………………………………………………….. 63

 

گفتار اول-اصول سنجش از راه دور سازمان ملل………………………………………………………………… 63

 

گفتار دوم-نمودهای کنونی انتشار اطلاعات…………………………………………………………………….. 64

 

بند اول-سیستم انتشار اطلاعات داده­ های هواشناسی سازمان جهانی هواشناسی………………….. 64

 

بند دوم-آزادی فعالیت اطلاعاتی و انتشار داده ­ها و سنجش از دور…………………………………………. 65

 

بند سوم-رویه قراردادهای لیسانس بین سازمانهای بین­المللی و شرکت­های خصوصی……………………. 66

 

بند چهارم-تاثیر روش­های موجود توزیع داده بر دسترسی به داده ­های سنجش از راه دور……………….. 69

 

گفتار سوم-به رسمیت شناختن حق اجتماعی دسترسی به اطلاعات……………………………………. 70

 

بند اول-اثبات منفعت عمومی بودن دسترسی به داده ­های سنجش از دور………………………………. 71

 

بند دوم-کالاهای عمومی………………………………………………………………………………………… 72

 

گفتار چهارم-حق دسترسی به اطلاعات به عنوان حق بشری بنیادین…………………………………….. 74

 

بند اول-کنوانسیون آرهوس………………………………………………………………………………………. 75

 

بند دوم-حق دسترسی به اطلاعات در شرکت­های خصوصی…………………………………………………. 75

 

 

گفتار پنجم- دسترسی به داده ­ها و کشورهای جهان سوم…………………………………………………. 77

 

یگانه ­بند- اصل عدم تبعیض در اصول سنجش از دور سازمان ملل و دسترسی اطلاعات…………………. 78

 

فصل چهارم: ضمانت اجرا در حقوق مالکیت فکری در ماوراء جو

 

مبحث اول-صلاحیت سرزمینی……………………………………………………………………………………. 80

 

گفتار اول-تعیین دادگاه صالح رسیدگی کننده…………………………………………………………………… 81

 

گفتار دوم-موضوعات صلاحیت قضایی در دعاوی انتقالی………………………………………………………. 83

 

گفتارسوم-اصل قاعده حل تعارض در پیش نویس موسسه قانونی آمریکا…………………………………… 86

 

یگانه بند-گسترش فراسرزمینی قوانین مالکیت فکری در امریکا……………………………………………… 88

 

مبحث دوم-کاربرد قاعده حل تعارض در داده­ های به دست ­آمده از فضا…………………………………….. 89

 

مبحث سوم-نقض حقوق اختراع در ماوراء جو………………………………………………………………….. 91

 

گفتار اول-تبعات استفاده از قانون پرچم مصلحتی در اشیاء فضایی………………………………………….. 92

 

گفتار دوم-ارائه راه حل به منظور برطرف سازی مشکل……………………………………………………….. 94

 

مبحث چهارم-بررسی نقش داوری و میانجی­گری………………………………………………………………. 95

 

مبحث پنجم-فعالیت­های انجام یافته در زمینه مالکیت فکری و فضا…………………………………………… 97

 

بند اول-کوپوس…………………………………………………………………………………………………….. 97

 

بند دوم-کمست……………………………………………………………………………………………………. 98

 

نتیجه­ گیری……………………………………………………………………………………………………….. 101

 

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………….. 105

 

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………. 114

 

چکیده:

 

امروزه، شاهد افزایش فعالیت­های فضایی مرتبط با حقوق مالکیت فکری چون سنجش از راه دور، پخش­های ماهواره ­ای و ایجاد محصولات جدید در محیط فاقد جاذبه ماوراءجو هستیم. چرا که ماوراءجو به دلیل ویژگی­های بالذات و منحصر به فرد خویش از جمله فقدان نیروی جاذبه و سطح بسیار متفاوت انرژی تابشی با کره زمین، محیطی یگانه به منظور انجام آزمایشات و ایجاد طیف وسیعی از اختراعات در زمینه­ های گوناگون می­باشد. این امر با تحقق ایستگاه فضایی بین ­المللی و فراهم شدن فرصت برای محققان و مخترعان، ابعاد قابل اجرایی به خویش گرفته است. با این وجود، در بررسی حقوق مالکیت ­فکری در ماوراء جو با مشکل تعارض با اصول بنیادین حقوق فضا مانند اصل عدم مالکیت فضا و اصل سود­رسانی به تمام ملت­ها مواجه می­شویم که در حل این تعارضات تحلیل­ هایی در تمایز بین حاکمیت و اعمال حاکمیت مطرح شده است. در واقع، بررسی مباحث حقوقی پیرامون فعالیت­های زیرمجموعه حقوق مالکیت فکری در فضا و چگونگی حمایت و تجاری سازی آن­ها، موضوع این رساله می­باشد. نکته قابل توجه اینست که امروزه با توجه به خارج شدن فعالیت­های فضایی از انحصار دولت­ها و ظهور شرکت­های خصوصی در این حوزه، مسئله حمایت فکری از دستاوردهایی چون اختراعات ایجاد شده در فضا و داده های خام و پردازش شده سنجش از راه دور مورد توجه ویژه قرار گرفته است. از سوی دیگر، به دلیل کارکردهای بی­شمار تکنولوژی سنجش از راه دور از طریق عکس­ها و اطلاعات دیجیتالی به دست آمده از ماهواره ­ها به ویژه در پیش­بینی فجایع طبیعی، شناخت منابع و معادن طبیعی در کشورها، نوع حمایت از داده­ های ماهواره­ای تاثیر به سزایی در دسترسی مردمان نقاط مختلف کره خاکی به داده ­ها خواهد داشت. به بیان دیگر، تامین منافع عمومی با به کارگیری حقوق مالکیت فکری در این فعالیت­ها از دیگر دغدغه­ های اصلی پیش روی این رساله می­باشد. البته این موضوع علاوه بر اینکه حق دسترسی به داده ­ها را به عنوان حق اجتماعی و بشری که در اصول سازمان ملل و کنوانسیون­ هایی چون کنوانسیون آرهوس در دسترسی به اطلاعات زیستی عنوان شده است را به چالش می کشاند، با موضوعات تفکیک ایده از بیان و شروط اصالت و خلاقیت در کپی­رایت نیز پیوند می­خورد. علاوه بر این موارد، مسئله سرزمینی بودن حقوق مالکیت فکری در هنگام نقض حقوق در ماوراء جو با مشکلاتی مواجه می­شود که نیاز به ایجاد قاعده­ منعطف در غیاب مقررات بین ­المللی را تشدید می­نماید.

 

مقدمه

 

1- بیان موضوع

 

دسترسی به ماوراء جو، بدون شک از بزرگترین دستاوردهای بشر در قرن 20 بوده است. حادثه­ خوشایند اکتشاف فضا منجر به توسعه سریع و کم نظیر در زمینه­ های علمی، پزشکی و تکنولوژیکی شده است. علی رغم وجود چنین حقیقتی که تکنولوژی مورد استفاده در فضا بسیار پیشرفته می­باشد و حاصل خلاقیت و تلاش فکری است، تنها در چندین سال اخیر است که حمایت در قالب مالکیت فکری در رابطه با فعالیت­های ماوراءجو مورد توجه قرار گرفته است. یکی از دلایل اتخاذ چنین رویکردی، تغییر مسیر این فعالیت­ها از چارچوب دولتی به سرمایه­ گذاری بخش­های خصوصی می­باشد.

 

با روند روزافزون شکل­ گیری نهادهای غیردولتی و البته نیاز این نهادها به منابع تکنیکی و مالی نهادهای دولتی جهت انجام پروژه های فضایی، تعداد قراردادهای لیسانس بین نهادهای دولتی و خصوصی افزایش پیدا کرده است از این رو نمی­توان تاثیر شگرف حمایت در قالب حقوق مالکیت فکری را بر شرکت­های خصوصی فعال در زمینه فعالیت­های فضایی و به طور کل توسعه­ هر چه بیشتر تکنولوژی فضایی نادیده گرفت. با این وجود، از یک سو حقوق مالکیت فکری به حمایت و اعطا­ی منافع به افراد تحت شرایط خاص و در مدت زمان معین می­پردازد و به نوعی مفهوم انحصار را تداعی می­کند، در حالیکه در سوی دیگر، حقوق فضا و اصل بنیادین سودرسانی به تمام ملل به طور ضمنی دربردارنده­ی اشتراک اطلاعات و دستاوردها در زمینه حقوق فضا می­باشد. از اینرو، تکیه حقوق مالکیت­ فکری و حقوق فضا بر رویکردهای متنوع، روشن است به همین دلیل یکی از اهداف مدنظر در این رساله، ایجاد تعادل بین حقوق مالکیت ­­فکری و اصول حقوق فضا و به عبارت دیگر، بین منافع خصوصی مبتکران و منافع عمومی از سوی دیگر می­باشد.