بخش اول : دیپلماسی و روند تحول آن   ………………………………………………………………………………. 20

 

1-   دیپلماسی باستان  …………………………………………………………………………………………………. 21

 

2-   دیپلماسی سنتی …………………………………………………………………………………………………… 21

 

3-   دیپلماسی مخفی …………………………………………………………………………………………………… 21

 

4-   دیپلماسی باز  ……………………………………………………………………………………………………….. 22

 

5-   دیپلماسی عمومی ………………………………………………………………………………………………….. 22

 

بخش دوم : دیپلماسی عمومی مفاهیم ، تاثیر و ابزار ……………………………………………………………….. 25

 

بخش سوم : دیپلماسی رسانه ای و سیاست خارجی   ……………………………………………………………. 29

 

مبحث اول : رابطه رسانه‌ ها و سیاست  ………………………………………………………………………………. 34

 

الف- تأثیر رسانه بر سیاست (نظریه سی. ان. ان) ……………………………………………………………………. 34

 

ب- تأثیر سیاست بر رسانه ( نظریه تولید موافقت ) …………………………………………………………………… 35

 

مبحث دوم : کارکردهای دیپلماسی رسانه‌ای …………………………………………………………………………. 35

 

1- کارکرد دیپلماسی رسانه‌ای در عملیات روانی………………………………………………………………………. 35

 

2- کارکرد تعاملی رسانه و پرستیژ ملی  ………………………………………………………………………………. 36

 

3- کارکرد برجسته ‌سازی رسانه‌ها در دیپلماسی رسانه‌ای  ……………………………………………………….. 37

 

4- کارکرد دیپلماسی رسانه‌ای در خلق رویدادهای رسانه‌ای    …………………………………………………….. 38

 

5- کارکرد مداخله‌گرایانه دیپلماسی رسانه‌ای …………………………………………………………………………. 38

 

جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………………. 39

 

فصل سوم : بررسی تحولات سوریه و عوامل موثر در آن  ……………………………………………………………. 41

 

مقدمه   ……………………………………………………………………………………………………………………. 41

 

بخش اول : گذری بر تاریخ معاصر سوریه ………………………………………………………………………………. 42

 

ترور رفیق حریری    ……………………………………………………………………………………………………….. 47

 

خاورمیانه بزرگ     ………………………………………………………………………………………………………… 48

 

سیر تحولات سه سال اخیر سوریه         ……………………………………………………………………………… 49

 

بخش دوم : نیروهای فرامرزی بحران سوریه         …………………………………………………………………… 57

 

مبحث اول : مخالفان نظام سوریه       ………………………………………………………………………………… 57

 

1- عربستان        …………………………………………………………………………………………………………. 57

 

2- امریکا ……………………………………………………………………………………………………………………. 60

 

3- اسرائیل         …………………………………………………………………………………………………………. 63

 

4- ترکیه ……………………………………………………………………………………………………………………. 65

 

5- قطر  …………………………………………………………………………………………………………………….. 68

 

مبحث دوم : موافقان نظام سوریه     …………………………………………………………………………………… 73

 

1- ایران   ………………………………………………………………………………………………………………….   74

 

2- روسیه   …………………………………………………………………………………………………………………..76

 

3- چین   ………………………………………………………………………………………………………………….   78

 

جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………………..80

 

فصل چهارم : روند تحولات فعالیت شبکه خبری الجزیره در سوریه …………………………………………………. 82

 

مقدمه   ……………………………………………………………………………………………………………………. 82

 

بخش اول : اقدامات غیر خبری ( اقدامات میدانی و عملیات مالی )   ……………………………………………… 86

 

بخش دوم : اقدامات خبری ایجابی (بکارگیری تاکتیک های خبری)         …………………………………………. 87

 

1-   توضیح ندادن درباره علل شدت یافتن اقدامات         ……………………………………………………………. 88

 

2-   نسبت وحشی گری دادن برای تقویت واکنش عمومی   ……………………………………………………… 89

 

3-   تخدیر : هدف قرار دادن روحیه تا عقب نشینی آنها    ………………………………………………………….. 89

 

4-   مبالغه و دستکاری آمار ها        …………………………………………………………………………………… 89

 

5-   منبع نقابدار   ………………………………………………………………………………………………………… 90

 

6-   توجه به کودکان و نوجوانان    ……………………………………………………………………………………… 90

 

7-   برچسب زنی   ………………………………………………………………………………………………………. 90

 

8-   دره فرار     …………………………………………………………………………………………………………… 91

 

9-   تاکتیک تنهایی          ……………………………………………………………………………………………… 91

 

10- رسیدن به قطار         ………………………………………………………………………………………………. 92

 

11- ترور شخصیت  ………………………………………………………………………………………………………. 92

 

12- تاكتیك جابه جایی ارزش ها       …………………………………………………………………………………. 93

 

13- ارعاب        …………………………………………………………………………………………………………. 93

 

 

14- قرینه سازی    ……………………………………………………………………………………………………… 94

 

15- ایجاد ترحم   ………………………………………………………………………………………………………… 94

 

16- فریب         …………………………………………………………………………………………………………. 95

 

جمع بندی ……………………………………………………………………………………………………………….. 95

 

فصل پنجم : قوت ها و ضعف های شبکه خبری الجزیره در سوریه ……………………………………………….. 97

 

مقدمه   ………………………………………………………………………………………………………………….. 97

 

بخش اول : موفقیت ها       …………………………………………………………………………………………… 97

 

1- توان مالی بسیار بالا         ………………………………………………………………………………………… 98

 

2- جذب گسترده افراد نخبه تاثیر گذار در روند خبری          ………………………………………………………. 98

 

3- گستردگی كار خبری و ساعات بالای پخش خبری زنده        …………………………………………………. 98

 

4- همسویی با جریان غالب خبری و همپوشانی اهداف با آنها          …………………………………………. 98

 

5- محور قرار گرفتن زبان عربی  ……………………………………………………………………………………… 99

 

6- ضریب نفوذ بالای وسایل ارتباط جمعی …………………………………………………………………………. 99

 

7- داعیه بی طرفی خبری      ……………………………………………………………………………………… 100

 

8- حضور پررنگ در مقاطع حساس خبری  ………………………………………………………………………… 100

 

9- كیفیت بالای تهیه خبر و بكارگیری زیاد جذابیت های بصری  ………………………………………………   101

 

10- ورود به حوزه های ممنوعه       ………………………………………………………………………………. 101

 

بخش دوم : ناکامی ها       ……………………………………………………………………………………….. 101

 

1- استعفای كاركنان معترض  ……………………………………………………………………………………… 102

 

2- ظهور شبكه المیادین      ……………………………………………………………………………………….. 103

 

3- عملكرد رسانه ای جریان مقاومت    ………………………………………………………………………….. 103

 

4- دسترسی گسترده و سنجش آزاد و به اخبار و اطلاعات    ………………………………………………… 104

 

5- عكس العمل نیروهای طرفدار نظام سوریه     ………………………………………………………………. 104

 

6- نفوذ بی حد و حصر سیاست در عرصه رسانه   …………………………………………………………….. 105

 

7- فرسایش در عرصه تحولات میدانی    ………………………………………………………………………… 105

 

8- ظرفیت های درونی نظام سوریه    …………………………………………………………………………… 106

 

9- ضعف سناریو سازی        ……………………………………………………………………………………… 107

 

10- افراطی گری            …………………………………………………………………………………………. 108

 

11- بدبینی به الجزیره        ………………………………………………………………………………………. 109

 

12- مسئله بحرین  ………………………………………………………………………………………………… 111

 

جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………….. 112

 

نتیجه گیری         ………………………………………………………………………………………………….. 114

 

فهرست منابع       ………………………………………………………………………………………………… 117

 

منابع فارسی       …………………………………………………………………………………………………. 118

 

منابع انگلیسی       ………………………………………………………………………………………………. 126

 

چکیده:

 

از سال 2011 که منطقه استراتژیک خاورمیانه در هاله انقلاب‌های پی در پی کشورها قرار گرفت، فارغ از زمینه‌های شکل‌گیری، نقش رسانه‌های مختلف و تاثیرگذاری قطعی آنان در آغاز و جهت‌دهی آن‌ها کاملا مشهود بود. فعالیت رسانه‌ای فوق‌العاده در جریان انقلاب مصر، از سوی رسانه‌های مختلف مخصوصا شبکه خبری الجزیره که با هدف تاثیرگذاری بر روند آن‌ها صورت می‌گرفت، بیانگر آن بود که با افزایش سطح تاثیرگذاری رسانه‌ها بر افکار عمومی، می‌توان افراد را در یک جهت خاص سیاسی هماهنگ نموده و این بار بدون هرگونه اقدام خشن نظامی و به‌کارگیری قدرت سخت، شاهد تغییر دولت‌های متخاصم و رقیب بود.

 

هدف این پژوهش، بررسی رابطه سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی رسانه‌ای می‌باشد که با تمرکز بر عملکرد شبکه خبری الجزیره قطر در قبال بحران سوریه، به دنبال آن است که چگونه این شبکه به ابزار سیاست خارجی دولت قطر تبدیل شده است و شبکه الجزیره چه نقشی در این بحران دارد. با توجه به جناح‌بندی‌های موجود در این بحران و زمینه سازی شیوع روزافزون این بحران در سوریه توسط شبکه الجزیره، فعالیت این شبکه در کنار ناکامی‌های آن، خود عاملی برای تشدید دخالت خارجی در بحران می‌باشد. این پژوهش، علاوه بر کلیات تحقیق، تلاش دارد در طی چهار فصل بعدی، ابتدا به بررسی نقش و جایگاه دیپلماسی رسانه‌ای در تعقیب اهداف سیاست خارجی یک کشور بپردازد و در فصل سوم به تشریح تحولات میدانی و صف بندی موجود در آن اشاره دارد. فصل چهارم به بررسی عملکرد شبکه خبری الجزیره در بحران سوریه پرداخته و نهایتا در فصل آخر عوامل موفقیت‌ها و ناکامی‌های این شبکه در این عرصه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

طرح مسئله:

 

جمهوری عربی سوریه کشوری با 24 میلیون جمعیت در قالب 14 استان در آسیای غربی که با ترکیه اردن اسرائیل و عراق و لبنان هم مرز بوده و به دریای مدیترانه نیز راه دارد. 90 درصد جمعیت عرب ، 8 درصد کرد و بقیه از سایر اقوام هستند همچنین 75 درصد سنی و 15 درصد نیز شیعه هستند. این کشور که از نظام ریاستی جمهوری برخوردار می‌باشد از اعضای بنیان‌گذار اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی و همچنین عضو آژانس انرژی اتمی و بانک جهانی و … می‌باشد و به لحاظ حمایت از فلسطینیان و مقابله با اسرائیل در محور مقاومت تعریف می‌شود. ماده 42 قانون اساسی آن بر حفظ تمامیت و یکپارچگی و ماده 35 بر آزادی مذهبی برای همه سوری‌ها تاکیید نموده است.