مقدمه :
جهت ارتقای خصوصیات كالای نساجی و یا آماده كردن آن برای مراحل بعدی ، تكمیل انجام می گیرد . این تكمیل
می تواند فیزیكی ، شیمیایی و یا مكانیكی شیمیایی باشد . درانجام تكمیل بر روی كالای نساجی عوامل متعددی تاثیرگذار می
باشند كه این مسئله حساسیت این عمل را روشن می كند .
بدلیل اهمیت نگهداری آسان از پوشاك محققین درصدد یافتن راههایی جهت نگهداری راحت و آسان پوشاك شامل
الیاف مصنوعی برآمدند كه این مسئله در دهه 1960 مورد توجه بیشتری قرار گرفت . با این حال، به سرعت مشخص شد كه این
گونه لباسها را به سختی میتوان تمیز و پاكیزه كرد و این نسبت به الیاف طبیعی كاملاً محسوس بود . تحقیقات فراوانی در صنعت
نساجی بر روی مسئله آلودگی صورت گرفت و محصولات فراوانی به بازار عرضه شد . سطوح تكمیل شده ضدآلودگی در روی
منسوجات به تسهیل پاكسازی در شرایط خانگی و عمومی میانجامد .
تكمیل های نساجی با توجه به كاربرد به سه دسته موقت ، دائم و ثابت دسته بندی می شوند كه هركدام با توجه به
جنس محصول متفاوت است .
در دنیای امروز بدلیل افزایش انتظارات و رقابت ، محصولات نیاز به خصوصیات خاصی پیدا كرده اند كه این مسئله باعث
پیشرفت در زمینه انجام تكمیل های خاص روی محصولات شده است . در انجام تكمیل های خاص نكته مورد نظر ، انتظار مشتری
و اقتصادی بودن آن می باشد . هریك از تكمیل های انجام شده نباید بر روی دیگر خصوصیات مطلوب محصول اثری داشته باشد و
همچنین انجم این تكمیل همزمان با تكمیل های دیگر ، مسئله بسیار مهمی است كه در صورت نداشته اثر متقابل می توان آن ها
را همزمان در یك مرحله انجام داد .
یكی از این تكمیل های پیشرفته ، تكمیل ضد چرك كردن است كه بواسطه اضافه نمودن موادی بر روی سطح و یا تغییر
در خصوصیات سطح انجام می پذیرد .
چرك معمولاً موادی مانند گرد و غبار ، چربی ها و روغن ها را شامل می شود كه با قرار گرفتن بر روی سطح باعث ایجاد
آلودگی و لكه می شوند . درهرحال لكه از هر نوعی كه باشد برای مصرف كنندگان ناخوشایند است و باید براحتی از روی سطح كالا
پاك شود كه جهت تسهیل در از بین بردن لكه ها از مواد ضد چرك استفاده می كنند.
این مواد با توجه به كاربرد خاصی كه دارند ، دارای ساختارهای شیمیایی گوناگونی هستند كه تعدادی از آن ها در ذیل
آمده است :
1- استرهای پرفلوئورو آكریلیك
2- كمپلكس های كوردیناتیو كروم مشتق شده از اسید منوفلوروكربوكسیلیك
3- تركیبات كلرو كمپلكس های فوق الذكر
4- تركیبات سیلیكونی آلی فلورینه
این تركیبات هر كدام بوسیله كاتالیزورهای خاص خود مورد استفاده قرار می گیرد كه یكی از متداولترین كاتالیزورهای
مورد استفاده فلوروبوتیریك اسید می باشد . مواد ضد چرك كننده به طور كلی به دو دست ه كلی فعال و مجهول تقسیم بندی
می شوند . مواد فعال چرك شدن لباس را كاهش می دهند كه به این دسته از مواد ، دور كننده چرك نیز گفته می شود .
پلیمرهای فلوئوری كه چربی را از خود دور می كنند به این گروه فعال متعلق هستند . مواد دور كننده آب را می توان به علت دفع
آب و در نتیجه دفع چرك محتوی آب ، جزء این گروه دسته بندی نمود . مواد مجهول كه آزاد سازنده چرك نام دارند از نفوذ
چرك به داخل لیف جلوگیری می كنند و جداسازی چرك را در شست و شوی معمولی و یا خشكشویی آسانتر می كنند .
اهمیت این مواد بطور كلی برای پارچه هایی است كه نمی توان آن ها را در نزدیكی دمای جوش شست و شو داد . از

این رو ممكن است بعضی از چرك ها ، مواد چربی ، سس و غیره در این دما براحتی از پارچه جدا نگردند . وجود مواد ضد چرك در
این موقعیت می تواند به جداسازی چرك در دماهای پایین كمك كند . وجود مواد تكمیلی دیگر مانند نرم كننده ها ممكن است
جداسازی چرك را مشكل تر سازند . ولی به طور كلی مواد هیدروفوب به دفع چرك كمك می كنند . مكانیزم های ضد چرك را
می توان در سه گروه زیر خلاصه كرد :
1- پوشش سطح الیاف با مواد هیدروفیل (آبدوست) كه با جذب راحت تر آب ، شستشو و جداسازی چرك را راحت تر می سازند .

نوری و ثبات شستشویی و جلوگیری از نمدی شدن کالا می گردد.
مقدمه
امروزه با توجه به مسایل زیست محیطی ،مصرف پلیمرهای طبیعی به
عنوان یک ایده خوب علمی و تجاری به منظور جانشینی ایده ال برای
مواد شیمیایی ، مورد بررسی قرار گرفته است . یکی از این پلیمرهای
طبیعی ، پلی ساکارید کیتوزان است که ساختاری مشابه کیتین و سلولز
دارد . کیتین دومین پلیمر طبیعی فراوان است که به طور گسترده ای در
طبیعت یافت می شود.
ساختار شیمیایی آن مشابه سلولز است با این تفاوت که تنها در
موقعیت کربن دوم، گروههای آمینو استیل جایگزین گروههای
هیدروکسیل شده اند .[ 9 8] کیتوزان توسط استیل زدایی کیتین در
محلول گرم و غلیظ سدیم هیدروکساید بدست می آید ، البته عمل تبدیل
 به طور کامل انجام نمی شود .
کیتوزان در حضور اسیدهای معدنی رقیق و اسیدهای آلی ، در آب
محلول است . در شکل پروتونه شده، رفتاری مانند پلی الکترونیک
کاتیونی رانشان داده ، محلول ویسکوز تشکیل داده و می تواند با ملکولها
 و سطوحی که بار مخالف دارند بر همکنش نماید .
از خواص مهم و مفید زیستی کیتوزان می توان به خاصیت زیست
سازگاری ، غیر سمی بودن، قابلیت تجزیه زیستی و فعالیت ضد میکروبی
آن اشاره نمود . از این رو استفاده از کیتوزان در زمینه های مختلف علوم
مانند شیمی ، بیوشیمی، دارویی ، پزشکی، آرایشی و بهداشتی ، کشاورزی،
بیوتکنولوژی ، علوم غذایی و نساجی پیشنهاد شده است.
تقریباً تمامی خواص کیتین و کیتوزان به دو پارامتر اصلی بستگی
دارد ؛ درجه استیلاسیون و توزیع جرم مولکولی[ 9] . اخیراً کیتوزان به
عنوان یک پلیمر کاربردی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کیتوزان
مصارف زیادی در صنعت نساجی دارد ، که برای نمونه می توان به موارد
زیر اشاره نمود:
کاربرد این ماده روی پشم برای بهبود جمع شدگی و
رنگپذیری ، عملیات حذف رنگ از پساب،کاربرد بر
روی کالاهای پنبه ای برای پوشاندن نپ و بهبود خواص
رنگپذیری، عامل ضد میکروبی بر روی پارچه پنبه ای و بی
بافت ، کاربرد در چاپ و…
با توجه به تحقیقات انجام گرفته ، کیتوزان قابلیت رنگ شدن با مواد
رنگزای مستقیم ، اسیدی و راکتیو را به خوبی داراست. [ 15 ] عقیده بر

اینست که استفاده از کیتوزان باعث افزایش رمق کشی و عمق رنگی در
رنگزای کالای پنبه ای با مواد رنگزای مستقیم[ 21  15 ] و راکتیو می گردد.
کیتوزان به صورت یک محلو ل اسیدی رقیق می تواند روی پشم
عمل شود و مقداری از آن جذب لیف می گردد ، این مقدار بستگی به
غلظت کیتوزان و تعداد گروههای آنیونیک روی سطح پشم دارد، بطوری
که اگر قبل از عملیات ، پشم با یک اکسید کننده مانند آب اکسیژنه یا
پرمنوسولفوریک اسید تحت شرایط قلیایی به همراه بی سولفیت سدیم
عمل شود ، خاصیت آبدوستی سطح پشم و تمایل کیتوزان به جذب شدن

وقتی دو مولکول یا بیشتر از این آمینواسیدها کنار یکدیگر قرار می گیرند با یکدیگر ترکیب
شده و آب آزاد می کنند . ماکرومولکول پشم، پروتئینی است که از ترکیب 18 اسید آمینه مختلف با
پیوندهای هیدروژنی و اتصالات نمکی و آمیدی و سیستینی تشکیل شده و آنرا کراتین می نامند.
لذا با توجه به مصرف الیاف مویین و نیز استفاده جامعه مدرن امروزی از فیلمهای مصنوعی
برای بسته بندی وتهدید محیط زیست توسط این فیلمها، بشر به فکر تهیه فیلمهای طبیعی تجزیه پذیر از
هیدروکربنها افتاده است.
لذا با توجه به این مسئله از کراتین به عنوان یک ماده اصلی با منشا طبیعی که در شرایط
عادی قابلیت شکل پذیری و حلالیت ندارد استفاده شده است :
بدین ترتیب که ابتدا پشم ویا مو را در الکل خیسانده تا پیوندهای دی سولفیدی آن تا حدی
در زمانها و Na2SO سست شود سپس آنرا در محلول احیا الکل _آبی با یک احیاکننده نظیر 3
مولاریته های مختلف قرار می دهیم ، سپس آنرا در زمانهای متفاوت پرس کرده و در آخر پس از
شستشو نمونه را وزن کرده و با آب مقطر م ی جوشانیم و محلول شستشو شده را با معرف تشخیص
کراتین مورد آزمایش قرار می دهیم و بدین ترتیب درصد کراتین خروجی را بدست می آوریم.
بهترین نتیجه بدست آمده در زمان احیا 30 دقیقه و در محلول 6 مولار می باشد.
فصل اول
کلیات
مقدمه :
بدرستی مشخص نیست که بشر از چه زمانی کشف کرد که می تواند از پشم گوسفندان برای
تهیه لباس گرم استفاده کند . اما تخمین زده می شود که بین دو دوره عصر حجر قدیم و جدید ، بشر
در زمینه چوپانی و تهیه غذا از گله های گوسفند وبز و همچنین اهلی کردن آنها پیشرفت کرده است .
در آن زمان ، بشر استفاده از پوست حیوانات را کنار گذاشت و بجای آن از الیاف پشم برای
تهیه لباس استفاده کرد که این منشا صنعت نساجی شد . پشم شاید از قدیمیترین الیافی است که بشر
شناخته و از آن استفاده کرده است . این لیف در کل آسیا بخصوص در مزوپوتامیا و قفقاز توسعه
پیدا کرد . تاریخ نشان می دهد که مزوپوتامیا در حقیقت محل تولد پشم بوده است و با بوجود آمدن
تمدن ، قبیله های آن محدوده بواسطه گله هایشان مشهور و تولید پارچه پشمی مهمترین صنعت آن
منطقه گشت .
 اندک اندک این دانش به مناطق مجاور منتشر شد ومصریان باستان، یونانیان، بابِِلیان
وعِبریان ریسندگی با دست وبافندگی را در خانه پیشه کردند و بدین ترتیب این حرفه خانگی به
یک صنعت تبدیل شد .
1-1- الیاف پروتئینی ( پشم و مو و…)
در طبیعت ماکرومولکولها از پیوند و ارتباط بین چند عنصر تشکیل می شود ، بعنوان مثال
سلولز حاصل از گیاهان از عناصر کربن ، اکسیژن و هیدروژن شکل گرفته است ، بهمین ترتیب موئی

بعدی و سه بعدی)، حلقوی و بی بافت پرداخته است.
مقدمه
در سالهای اخیر با پیشرفت سریع تکنیکهای جدید روشهای نساجی سنتی بطور کامل
تغییر یافته است. یکی از مشخصههای قابل توجه در فراوردههای جدید، ویژگیهای خاص و
منحصر بفرد محصولات پایانی آنان است که در روشهای سنتی به چشم نمیخورند.
با توجه به تنوع وسیع تکنیکها و فراوردههای تولیدی، گاهی اوقات تا حدی مشکل است که
بگوئیم آیا تکنیک بکار رفته در تولید فراورده، بر اساس قوانین جدید میباشد یا تنها یک تغییر و
تبدیل در مراحل شناخته شده قبلی است؟ شمار مراحلی که ممکن است جدید فرض شوند، خیلی
بالاست. آمارها نشان میدهند که در سالهای گذشته هر ساله بیش از 200 امتیاز برای پیشرفت
تکنولوژی در زمینه نساجی داده شده است.
انواع منسوجات عبارتند از:
1- منسوجات حاصل از بافندگی تاری و پودی
2-منسوجات حاصل از بافندگی حلقوی
3- منسوجات بیبافت
بهر حال وقتی مصرفکنندهای پارچهای را انتخاب میکند در اولین مرحله طرح، رنگ، زیردست
و … آن را مورد بررسی قرار میدهد. بعنوان مثال، اگر انواع پارچههای لباسی، رومبلی، پردهای و
غیره با بهترین مواد اولیه و با کیفیت بسیار عالی بافته شده باشند ولی دارای طرح، رنگ و …
مناسبی نباشند از نظر مشتری پارچه مطلوبی محسوب نمیشوند. از این جهت در صنایع نساجی
طراحی بافت و ایجاد تنوع در پارچهها نقشمهم و اساسی را بازی میکند.
امروزه سیستمهای کامپیوتری نیز با وسعت چشمگیری در طراحی منسوجات به کار گرفته
میشوند تا طرحهای بسیار متنوع و پیچیده را با دقت بیشتر و در کمترین زمان برای بافت آماده
کنند.
فصل اول
کلیات
1-1- تعریف
پارچه از در هم روی دو سری نخ که نسبت بهم بصورت عمودی قرار دارند، تشکیل میشود. به
یک دسته از این نخها که در جهت طول پارچه قرار میگیرند، تار و به دسته دیگری که در جهت
عرض پارچه قرار میگیرند پود گفته میشود.
خواص پارچه به ساختمان آن وابسته است که بوسیله پارامترهایی از قبیل:
خواص الیاف، خواص و ویژگیهای نخهای تار و پود، نمره نخها در پارچه، طرح بافت و
فاکتورهای مختلف در طول بافندگی مثل جمعشدگی تعیین میگردد.
خواص نخ و در نتیجه خواص پارچه بر اساس نوع الیاف تعیین میشوند. لیف ماده اولیهای است
که نخ و پارچههایی با خواص متفاوت ارائه میدهد. حتی گاهی که از یک نوع الیاف استفاده
میشود، خواص پارچه بافته شده بر اساس خواص الیاف مثل ظرافت، طول لیف، انعطاف پذیری،

مقاومت لیف، قابلیت افزایش طول و … قابل تغییر هستند. همچنین خواص پارچه بر اساس