2-3-7- گیاه دارویی سنبل الطیب…………………………………………………………………………………………………..24

 

2-4- اسانس‌ها………………………………………………………………………………………………………………………..25

 

2-5- مبارزه بیولوژیک……………………………………………………………………………………………………………26

 

فصل سوم: مواد و روش‌ها

 

3-1- مشخصات محل آزمایش ……………………………………………………………………………………………………32

 

3-2- مشخصات اجرایی طرح …………………………………………………………………………………………………….32

 

3-3- تهیه اسانس‌های گیاهی ………………………………………………………………………………………………………32

 

3-3-1- روش استخراج اسانس ………………………………………………………………………………………………….32

 

3-3-2- جدایه‌های قارچی …………………………………………………………………………………………………………33

 

3-4- مراحل کار ……………………………………………………………………………………………………………………….33

 

3-4-1- طرز تهیه محیط کشت……………………………………………………………………………………………………33

 

3-5- اندازه گیری صفات مورفولوژیکی………………………………………………………………………………………..34

 

3-6- تعیین کمترین غلظت بازدارندگی…………………………………………………………………………………………34

 

3-7- درصد بازدارندگی از رشد…………………………………………………………………………………………………..34

 

3-8- محاسبات آماری………………………………………………………………………………………………………………..35

 

فصل چهارم: نتایج

 

4-1- نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات……………………………………………………………………..37

 

4-1-1- گیاه دارویی آویشن……………………………………………………………………………………………………….37

 

4-1-2- گیاه دارویی اکالیپتوس…………………………………………………………………………………………………..37

 

4-1-3- گیاه دارویی بابونه…………………………………………………………………………………………………………38

 

4-1-4- گیاه دارویی رازیانه……………………………………………………………………………………………………….39

 

4-1-5- گیاه دارویی رزماری …………………………………………………………………………………………………….39

 

4-1-6- گیاه دارویی نعنا فلفلی ………………………………………………………………………………………………….40

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و بحث

 

5-1- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………54

 

فصل ششم : منابع

 

منابع …………………………………………………………………………………………………………………………………………61

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                     صفحه

 

جدول 4-1: تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در تیمارهای روز و غلظت………………………………………47

 

ادامه جدول 4-1: تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در تیمارهای روز و غلظت……………………………….48

 

جدول 4-2: مقایسه میانگین اثرات ساده روز و غلظت بر روی صفات مورد ارزیابی……………………………..49

 

جدول 4-3: مقایسه میانگین اثرات ساده روز و غلظت بر روی آویشن………………………………………………..50

 

جدول 4-4: مقایسه میانگین اثرات متقابل روز و غلظت …………………………………………………………………..51

 

جدول 4-5: مقایسه میانگین اثرات متقابل روز و غلظت بر آویشن……………………………………………………..52

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                          صفحه

 

نمودار 4-1: نتایج مقایسه میانگین اثرات ساده غلظت اسانس­‌های اعمال شده بر قارچ رایزوکتونیا سولانی……………41

 

نمودار 4-2: نتایج مقایسه میانگین اثرات ساده غلظت های مختلف آویشن بر قارچ رایزوکتونیا سولانی……………….42

 

نمودار 4-3: نتایج مقایسه میانگین اثرات ساده تعداد روز پس از اعمال اسانس‌ها بر قارچ رایزوکتونیا سولانی……….43

 

نمودار 4-4: نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل تعداد روز پس از اعمال تیمار و غلظت اسانس نعنا بر قارچ رایزوکتونیا سولانی………………………………………………………..44

 

نمودار 4-5: نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل تعداد روز پس از اعمال تیمار و غلظت اسانس رزماری بر قارچ رایزوکتونیا سولانی………………………………………..44

 

نمودار 4-6: نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل تعداد روز پس از اعمال تیمار و غلظت اسانس بابونه بر قارچ رایزوکتونیا سولانی………………………………………….45

 

 نمودار 4-7: نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل تعداد روز پس از اعمال تیمار و غلظت اسانس اکالیپتوس بر قارچ رایزوکتونیا سولانی………………………………………….45

 

نمودار 4-8: نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل تعداد روز پس از اعمال تیمار و غلظت اسانس رازیانه بر قارچ رایزوکتونیا سولانی………………………………………….46

 

نمودار 4-4: نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل تعداد روز پس از اعمال تیمار و غلظت اسانس آویشن بر قارچ رایزوکتونیا سولانی………………………………………….46

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                            صفحه

 

شکل 2-1: هسته های رنگ آمیزی شده قارچ Rhizoctonia solani…………………………………………  25 

 

 شکل 2-2: قارچ Rhizoctonia solani  بر ریشه های سنبل الطیب……………………………………………..25

 

تصویر 1- برداشت دیسکهای قارچی…………………………………………………………………………………………….59

 

تصویر2- تهیه محیط کشت………………………………………………………………………………………………………….59

 

تصویر 3- آماده کردن پتری دیش ها…………………………………………………………………………………………. 60

 

 

تصویر 1- قارچ های رشد یافته…………………………………………………………………………………………………..60

 

چکیده

 

امروزه به دلیل بروز برخی مشكلات و تهدیدهای ناشی از مصرف سموم شیمیایی در سیستم‌های كشاورزی، گرایش به استفاده از تركیبات طبیعی گیاهان با ویژگی ضدقارچی، ضدباكتریایی و آنتی اكسیدانی در كنترل بیماری‌ها رو به افزایش است. قارچ Rhizoctonia solani یکی از مهم‌ترین قارچ‌های بیماری‌زای خاكزی است. به منظور بررسی اثر اسانس­های گیاهی در جلوگیری از رشد قارچ آزمایش فاکتوریل در غالب طرح کاملا تصادفی  با 3 تکرار در آزمایشگاه بیماری شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان در سال 1392 انجام شد. در این تحقیق  6 سطح (200،400،600،800،1000 ،0) میکرولیتر در لیتر از اسانس‌های گیاه‌های اکالیپتوس، بابونه، رازیانه، رزماری، نعنا و 4 سطح ( 50،100،150 و 0) میکرولیتر در لیتر از اسانس گیاه آویشن در سه تکراردر روزهای 3و5و7  پس از کشت مورد بررسی قرارگرفت. جهت بررسی میزان رشد میسلیوم قارچ از محیط  کشت جامد PDA استفاده شد. نتایج بررسی­های آماری نشان داد که از میان 6 اسانس گیاهی مورد مطالعه اسانس­های نعنا و رازیانه بیش‌ترین میزان بازدارندگی از خود نشان دادند. نتایج حاصل نشان داد اثر نوع و غلظت اسانس بر درصد  قارچ رایزوکتونیا سولانی در سطح احتمال آماری 1 درصد دارای اختلاف معنی­داری می­باشد، هدف از این تحقیق واکنش قارچ­های بیماری­زا نسبت به اسانس­های گیاهی مختلف ،تعیین غلظت مناسب اسانس­های گیاهی در کنترل فعالیت قارچ و توسعه کشاورزی­پایداروارگانیک­بود. .
کلمات کلیدی: اسانس ، گیاهان دارویی،  Rhizoctonia solani ، محیط کشت

 

 

• مقدمه

 

دانشمندان تلاش می‌کنند که روش‌های جدید افزایش تولید مواد غذایی برای جمعیت همواره در حال رشد بشر را پیدا نمایند، ولی متاسفانه خسارت زیاد قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی به محصولات غذایی هنوز هم انکار ناپذیر است. امروزه کاربرد ترکیبات شیمیایی به عنوان ارزان‌ترین و متداول‌ترین روش کنترل بیماری‌های گیاهی مورد توجه است ولی این مواد معمولا در طبیعت به کندی تجزیه می‌شود و به همین دلیل باعث ایجاد مسمومیت برای انسان و جانواران اهلی و سایر موجودات زنده می‌شود (کارامان و همکاران .2001)[1].

 

جامعه بشری برای تولید فرآورده‌های کشاورزی با دشواری و بحران خاصی روبرو گردیده است. همچنین افزایش جمعیت نیاز به تولید مواد غذایی را افزایش داده است. دسترسی به این هدف با افزایش سطح زیر کشت، افزایش عملکرد در واحد سطح وحفظ محصول امکان‌پذیراست. از طرف دیگر استفاده از روش‌های شیمیایی به منظور کنترل آفات و بیماری‌های گیاهی سلامت محیط زیست را به خطر می اندازد. اگر چه این سموم در مبارزه با بیماری‌ها در کوتاه مدت نتایج موثری به همراه داشته‌اند.اما به تدریج اثرات سوء آنها بر انسان، موجودات زنده و محیط زیست آشکار گردیده است. روش‌های مختلفی مانند کنترل بیولوژیک و استفاده از عصاره‌های گیاهان دارویی به منظور رفع این مشکلات توصیه شده‌اند.در این میان استفاده از عصاره‌های گیاهان دارویی به دلیل عوارض جانبی کمتر، عدم مقاومت پاتوژنی، پایین بودن هزینه تولید، تجزیه شدن درخاک و عدم آلودگی محیط زیست می‌تواند به عنوان جایگزین مناسب سموم شیمیایی مطرح شود (قاسمی، 2010([2].

 

یكی از مهم‌ترین عوامل محدودكننده تولید، بیماری‌های گیاهی هستند. هر ساله بخش قابل توجهی از تولیدات گیاهی در اثر بیماری‌های گیاهی از بین می‌روند و این در حالی است كه بیش از 800 میلیون نفر در جهان از غذای كافی برخوردار نیستند. تركیبات شیمیایی كه به صورت مصنوعی تولید می‌شوند، علاوه بر آلودگی‌های زیست محیطی، سلامت بشر را نیز تهدید می‌كنند (افضل و همکاران، 1997)[3].

 

متأسفانه اغلب رویكرد‌هایی كه طی یكی دو قرن اخیر در كشاورزی اتخاذ شده با تولید پایدار، مغایرت دارد. استفاده مكرر و  بی‌رویه از تركیبات شیمیایی، علاوه بر آلودگی محیط زیست، موجب بروز پدیده مقاومت در برابر آفت كش‌ها شده و در نتیجه پتانسیل خسارت آفرینی عوامل بیماری‌زا را به شدت افزایش می‌دهد (نارایان سامی، 2002)[4].

 

عوامل بیماری‌زای گیاهی در مقابل مواد شیمیایی آفت کش مقاومت نشان می‌دهند و هر روز شاهد افزایش تعداد عوامل بیماری‌زای مقاوم به آن‌ها هستیم، بنابراین نیاز به پژوهش در راستای کشف مواد جدید ضد قارچی که تجدید شونده سازگار با محیط زیست و به آسانی قابل تهیه باشد ضروری می‌نماید (رمضانی و همکاران، 2002)[5].

 

 کنترل زیستی عوامل بیماری‌زای گیاهی با هدف کاهش اثرات خطرناك آفت‌کش‌های شیمیایی از جمله تهدید سلامتی بشر، آلودگی محیط زیست، از بین بردن موجودات غیر هدف و پیدایش عوامل بیماریزای مقاوم یک اولویت می ‌باشد. در این راستا استفاده از پتانسیل ضد میکروبی متابولیت‌های گیاهی طی سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. مبارزه بیولوژیک به‌عنوان یک پدیده جدید چشم اندازه مناسبی را از خود نشان داده است. کشور پهناور ایران نیز به دلیل داشتن گذشته درخشان در زمینه دانش گیاهان دارویی، شرایط اقلیمی و اکولوژیک متنوع و وجود تنوع گونه‌ای و ژنتیکی فراوان گیاهی، از شرایط بسیار مطلوبی در زمینه توسعه دانش گیاهان دارویی و تولید داروهای گیاهی در جهان برخوردار است (عبدالملکی و همکاران، 2011)[6].

 

استفاده از تركیبات طبیعی در كنترل آفات و بیماری‌های گیاهی، یكی از راهكارهای كاهش مخاطرات زیست محیطی است. دراین راستا، پژوهش­گران زیادی درسال‌های اخیر به مطالعه اثرات ضد باكتریایی، ضدقارچی وحشره كشی اسانس‌ها و عصاره‌های گیاهی پرداخته‌اند (علام و همکاران، 2007)[7].

 

گیاهان معمولاتوانایی دفاع از خود را با تولیدانواع متابولیت‌های ثانویه شامل آلکالوئید‌ها، ترپنوئیدها، استروئیدها و دیگر ترکیبات آروماتیک که احتمالا برای دشمنان آن‌ها نا مطلوب و یا حتی سمی‌اند را به‌دست آورده‌اند (لیو وهماکران، 2001)[8] .

 

گیاهان بالغ بر هزار متابولیت ثانویه طبیعی با وزن مولکولی پائین تولید می‌کنند (دیاکسون، 2001)[9]. شناخت و بررسی این متابولیت‌ها می‌تواند كمك مؤثری به كنترل آفات و امراض بنماید (ازلان و همکاران، 2003)[10].

 

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که برخی از این ترکیبات می‌تواند برای کنترل عوامل بیماری‌زای  گیاهی و یا حداقل به عنوان مدلی برای ساخت ترکیبات آفت کش‌های جدید مورداستفاده قرار گیرند(رسولی و میرمصطفی، 2002)[11].

 

مطالعه در زمینه وظایف این تركیبات در گیاهان، یك موضوع جذاب و مهم برای بسیاری از پروژه‌های تحقیقاتی شده است و نقش های اكولوژیكی تعدادی از این تركیبات مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است، با مطالعاتی كه تاكنون صورت گرفته است، به نظر می‌رسد كه متابولیت‌های ثانویه، به عنوان موادی طبیعی، نقش های اكولوژیكی مهمی در واكنش‌های دفاعی گیاهان دارند. بسیاری از متابولیت‌ها در دفاع گیاه در مقابل آفات و امراض مؤثر می‌باشند (کاون، 1999)[12].

 

اسانس‌هاو عصاره‌های گیاهی دارای تركیباتی با فعالیت‌های زیستی متفاوت هستند (رودریگویز و همکاران، 2005)[13].

 

در سال‌های اخیر شرکت‌های تجاری از نتایج یافته‌های پژوهشی در مورد خواص آفت کشی اسانس‌های گیاهی استفاده نموده و ترکیبات آفت کشی را به بازار عرضه نموده اند (لیو و هماکران، 2001).

 

استفاده از پتانسیل بالقوه مواد بیولوژیکی با اثرات ضدباکتریایی، ضدقارچی و حشره کشی مورد توجه محققین زیادی قرار گرفته است (مویما و همکاران، 2004).[14]

 

تا کنون فعالیت ضد میكروبی و حشره كشی اسانس و عصاره چندین گونه گیاه به خوبی شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته اند، این روش مطالعه در مورد تركیبات طبیعی كه ممكن است منجر به كشف عوامل موثر در كنترل عوامل بیماری‌زای گیاهی (باكتری‌ها و قارچ‌ها) شود، از اهمیت بسیار برخوردار است. اسانس­های گیاهی گروهی از مواد موثره موجود در گیاهان هستند که خاصیت محافظت کنندگی بسیاری از آن‌ها در برابر قارچ­ها، باکتری­ها، ویروس­ها و انگل­ها از دیرباز شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است. در سال­های اخیر به دلیل افزایش علاقه به مواد طبیعی و بالا رفتن سطح آگاهی مردم محققین با جدیت بیشتری به مسئله استفاده از اسانس­ها و عصاره­ها پرداختند (عبدالملکی و همکاران، 1389).

 

رایزوکتونیا از نظر تاکسونومیکی، تنوع ژنتیکی، بیماری‌زایی و اکولوژیکی یک مجموعه بسیار متنوع و گونه معروف آنRhizoctonia solani  می‌باشد ( موردو و همکاران، 1989).[15]

 

تاکنون از روش‌های مختلفی به منظور کنترل بیولوژیک قارچ رایزوکتونیا سولانی[16] (R. solani) استفاده شده است. یکی از موثرترین روش‌ها، استفاده ازاسانس­های گیاهان مختلف در کنترل این قارچ بوده است.

 

 به عنوان نمونه در مطالعه امینی و همکاران (2012)[17] خاصیت ضد قارچی اسانس سه گیاه دارویی , kotschyanus, Thymus vulgaris zatara multifora Thymus  مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آن‌ها نشان داد که اسانس‌های مورد بررسی درکنترل رایزوکتونیا سولانی به طورکامل موثر بوده‌اند.

 

1-10-2 نقش غیرمستقیم PGPRها. 13

 

1-11 اهداف تحقیق. 13

 

فصل دوم:  ی بر تحقیقات انجام شده.. 15

 

2– 1 سوابق استفاده از PGPR در کشت بافت سایر گیاهان. 15

 

2– 2 سوابق استفاده از PGPR در کشاورزی. 15

 

فصل سوم: مواد و روشها.. 22

 

3 – 1 محل انجام آزمایش. 22

 

3 – 2 تهیه گیاه مادری. 22

 

3-3 تهیه و واکشت سویه­های باکتریایی. 22

 

3-4 ترکیبات و ساخت محیط کشت. 23

 

3-5 ضدعفونی ریزنمونه­های گیاهی پپرومیا. 24

 

3-6 شرایط کشت ریزنمونه­ها. 26

 

3-7 کشت اولیه. 26

 

3-8 آزمایش بررسی اثر استفاده از تیمارهای مختلف گندزدایی در جلوگیری از آلودگی در کشت بافت گیاه پپرومیا. 26

 

3-9 بررسی تاثیر افزایش غلظت فسفر بر اندام­زایی پپرومیا. 27

 

3-10 اثر سطوح مختلف ساکارز بر اندام­زایی پپرومیا. 28

 

3-11 تاثیر سطوح هورمونی و تلقیح با باکتری بر رشد ریزنمونه جوانه جانبی درون شیشه. 28

 

3- 12 تاثیر تلقیح با باکتری بر سازگاری گیاهان تکامل یافته در گلدان   29

 

3-13 صفات اندازه­گیری شده. 30

 

3-13-1 میانگین تعداد برگ در هر بوته. 30

 

3-13- 2 ارتفاع ساقه. 30

 

3-13-3 تعداد ریشه در هر بوته. 30

 

3-13-4 طول کل ریشه. 30

 

3-13-5 تعداد جوانه جانبی. 30

 

3-13-6 توسعه برگی. 30

 

3-13-7 وزن تر بوته. 31

 

3-13-8 وزن خشک بوته. 31

 

3-14 تجزیه آماری. 31

 

فصل چهارم: نتایج و بحث.. 32

 

4-1 مقدمه. 32

 

4-2 بررسی اثر استفاده از تیمارهای مختلف گندزدایی در جلوگیری از آلودگی در کشت بافت گیاه پپرومیا. 32

 

4– 3 بررسی تاثیر افزایش غلظت فسفر بر اندام­زایی پپرومیا. 33

 

4-4 اثر سطوح مختلف ساکارز بر اندام­زایی پپرومیا. 34

 

4-5 تاثیر سطوح هورمونی و تلقیح با باکتری بر رشد ریزنمونه جوانه جانبی درون شیشه (2 هفته بعد از كشت). 34

 

4-5-1 تعداد برگ. 35

 

4-5-2 طول ساقه باززا شده. 36

 

4-5-3 تعداد ریشه باززا شده. 37

 

4-5-4 کل طول ریشه باززا شده. 37

 

4-5-5 میانگین طول ریشه. 38

 

4-5-6 تعداد جوانه رشد كرده. 39

 

4-5-7 توسعه برگی. 39

 

4-6 تاثیر سطوح هورمونی و تلقیح با باکتری بر رشد ریزنمونه جوانه جانبی درون شیشه (چهار هفته بعد از كشت). 41

 

4-6-1 تعداد برگ. 41

 

4-6-2 طول ساقه. 42

 

4-6-3 تعداد ریشه. 43

 

4-6-4 کل طول ریشه باززا شده. 44

 

 

4-6-5 میانگین طول ریشه. 46

 

4-6-6 تعداد جوانه رشد كرده. 47

 

4-6-7 توسعه برگی. 47

 

4-7 تاثیر سطوح هورمونی و تلقیح با باکتری بر رشد گیاهچه­های کشت بافتی پپرومیا در مرحله سازگاری. 47

 

4-7-1 تعداد برگ. 48

 

4-7-2 طول ساقه. 49

 

4-7-3 تعداد ریشه. 49

 

4-7-4 کل طول ریشه. 49

 

4-7-5 میانگین طول ریشه. 50

 

4-7-6 توسعه برگی. 50

 

4-7-7 وزن تر بوته. 51

 

4-7-8 وزن خشک بوته. 52

 

4-8 اندام­زایی مستقیم در گیاه پپرومیا. 53

 

2-1. مقدمه 10

 

2-2. آمادگی جسمانی و اثرات آن بر زندگی 10

 

2-2-1. اجزای آمادگی جسمانی 11

 

2-3. آمادگی قلبی ـ تنفسی 12

 

2-3-1. سازگاری‌های قلبی ـ تنفسی با ورزش 13

 

2-3-1-1. سازگاری‌های قلبی ـ عروقی با تمرین 14

 

2-3-1-2. سازگاری‌های تنفسی با تمرین 14

 

2-3-1-3. سازگاری‌های متابولیك 16

 

2-3-2. عوامل مؤثر بر توان هوازی بیشینه 16

 

2-3-2-1. شیوه‌ی تمرین 17

 

2-3-2-2. وراثت 18

 

2-3-2-3. وضعیت تمرین 19

 

2-3-2-4. جنسیت 19

 

2-3-2-5. اندازه و تركیب بدن 20

 

2-3-2-6. بلوغ 21

 

2-3-2-7. سن 21

 

2-3-3. تعیین فیزیولوژیك VO₂ max و عوامل مؤثر آن 21

 

2-3-4. اندازه‌گیری VO₂ max 22

 

2-4. تركیب بدنی 23

 

2-4-1. اهمیت ارزیابی تركیب بدن 28

 

2-4-2. روش‌های ارزیابی تركیب بدن 29

 

2-4-2-1. روش‌های آزمایشگاهی 29

 

2-4-2-2. روش‌های میدانی 32

 

2-5. تمرین هوازی 33

 

2-5-1. تمرین تداومی هوازی 34

 

2-5-2. تمرین تناوبی (اینتروال) 35

 

2-6. ی بر تحقیقات پیشین 38

 

2-6-1. تحقیقات انجام شده در داخل كشور 38

 

2-6-2. تحقیقات انجام شده در خارج از كشور 44

 

فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش 52

 

3-1. مقدمه 53

 

3-2. روش پژوهش 53

 

3-3. جامعه و نمونه آماری 53

 

3-4. متغیرهای تحقیق 53

 

3-4-1. متغیرهای مستقل 53

 

3-4-2. متغیرهای وابسته 53

 

3-5. ابزار جمع‌آوری اطلاعات 54

 

3-6. روش‌های جمع‌آوری اطلاعات 54

 

3-6-1. مطالعه مقدماتی 54

 

3-6-2. نحوه‌ی اندازه‌گیری و ارزیابی تركیب بدنی 55

 

3-6-3. نحوه اندازه‌گیری حداكثر اكسیژن مصرفی (VO₂ max) 55

 

3-7. پروتكل اجرایی 55

 

3-8. روش‌های آماری پژوهش 56

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده 57

 

4-1. مقدمه 58

 

4-2. آمار توصیفی 58

 

4-2-1. وضعیت متغیرها در تمرینات هوازی تناوبی 59

 

4-2-2. وضعیت متغیرها در تمرینات هوازی تداومی: 59

 

4-3. آزمون فرضیه ها 61

 

4-3-1. فرض نرمال بودن داده ها 61

 

4-3-2. فرضیه اول 62

 

4-3-3. فرضیه ی دوم 63

 

 

4-3-4. فرضیه ی سوم 64

 

4-3-5. فرضیه‌ی چهارم 65

 

4-3-6. فرضیه‌ی پنجم 66

 

4-3-7. فرضیه‌ی ششم 67

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری 68

 

5-1. مقدمه 69

 

5-2. خلاصه تحقیق 69

 

5-3. بحث و بررسی فرضیه‌ها 70

 

5-4. نتیجه‌گیری نهایی 72

 

5-5. پیشنهادات برخاسته از تحقیق 72

 

5-6. پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده 72

 

فرم رضایت نامه 73

 

فهرست منابع 74

 

الف: منابع فارسی 74

 

ب: انگلیسی 76

 

Abstract 79

 

چكیده

 

هدف از تحقیق حاضر، بررسی و مقایسه تأثیر هفت هفته تمرینات هوازی تداومی و تناوبی بر توان هوازی و تركیب بدن دختران غیر ورزشكار 13 تا 17 ساله می‌باشد. بدین منظور 22 دانش‌آموز غیر ورزشكار با میانگین سنی  2 ± 15 سال،وزن700/49كیلوگرم، قد 85/158  سانتی‌متر و  BMI79/19 كه تجربه‌ای در هیچ یك از رشته‌های ورزشی نداشته‌اند، انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه تمرین تداومی هوازی (11 نفر) و تمرین تناوبی هوازی (11نفر)  تقسیم شدند. هر كدام از دو گروه تجربی، به مدت 7 هفته با  3 جلسه تمرین در هفته به مدت هر جلسه 30 دقیقه ـ گروه تمرین تداومی با شدت 65-60 درصد حداكثر ضربان قلب و گروه تمرین تناوبی با شدت 75 -70 درصد ـ به تمرین پرداختند. در مرحله پیش آزمون و پس آزمون جهت سنجش توان هوازی از آزمون كوپر و تركیب بدن آنها با دستگاه آنالیز تركیب بدن برآورد گردید. یافته‌های حاصل از این پژوهش، نشان داد كه 7 هفته تمرین تداومی هوازی، بر توان هوازی و تركیب بدن تأثیر معنی‌دار داشته است. همچنین هفت هفته تمرین تناوبی هوازی باعث تفاوت معنی‌دار بر توان هوازی شده است ولی تأثیر معنی‌داری بر تركیب بدن نداشته است. در مقایسه این دو روش با هم از نظر تأثیر نوع تمرین بر توان هوازی و تركیب بدن نیز طبق یافته‌های پژوهش، می‌توان گفت بین هفت هفته تمرین هوازی تداومی و تمرین هوازی تناوبی از لحاظ تركیب بدنی و توان هوازی اختلاف معنی‌داری وجود ندارد.

 

نحوه انجام کار …………………………………………………………………………………………………….. 40

 

جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………….. 40

 

جمعیت نمونه و شیوه نمونه گیری …………………………………………………………………………….. 40

 

 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

 

نمودار و جداول مربوط به طلاق ……………………………………………………………………………. 65-41

 

 فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

 

نتایج یافته ها ……………………………………………………………………………………………………. 66

 

پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………….. 69

 

پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………….. 69

 

منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………………. 70

 

 مقدمه

 

وقتی كه جغد طلاق بر آستانه ی خانه ای نشست و غبار غربت و تنهایی فضای غمگین آشیانه ای را در خود گرفت، جوجه های بی پناه و سرگردان در جستجوی پدر و مادر خویش پرپر می زنند. گاه در دامن مادر می آویزند تا لانه را رها نكند و گاه پدر را صدا می زنند تا برای همیشه تركشان نگوید، زیرا آنان هنوز در آستانه ی پروازند، هنوز دهان گرسنگی خود را برای غذای محبّت والدین گشوده اند، هنوز گرمای تن مادر را می طلبند تا بال و پر بگشایند و در آسمان پاك و صاف خوشبختی اوج گیرند و زمزمة صدایشان دشت سرسبز زندگیشان را پراكند، ولی اكنون این جغد طلاق است كه بر سرشان فرود آمده و كابوس غربت و اندوه بر چشمان منتظرشان نشسته است. اینك پدر یا مادر كدامیك پرواز را تا انتها به آنان خواهند آموخت؟ كدامیك بال نوازش بر سر این جوجگان بی پناه خواهد گسترد؟ كدامیك فروغ محبّت را به لانه ی تاریك هدایت خواهد كرد؟ و اینها پرسشهایی است كه كودك در جستجوی پاسخ آنان است.

 

او قانون نمی داند، او تنها می خواهد به یك اندازه با هر دوتای پدر و مادر باشد و از رنج بی پدری یا بی مادری به یك میزان افسرده و نگران است.

 

فراموش نكنیم كه طلاق یك فاجعه است امّا اگر تنها راه حل موجود باشد وظیفه داریم اثرات مخرب آنرا به حداقل برسانیم. كودكان قربانیان بلافصل طلاق والدین خویشند. اگر نتوانستیم فضای مطلوب و شادی بخش خانوادگی را برایشان فراهم كنیم دست كم باید بیاموزیم كه چگونه آنها را از صدمات ناشی از طلاق تا حد امكان در امان داریم.

 

طلاق یكی از غامض ترین پدیده های اجتماعی عصر ما را از دیدگاه كسانی كه بیش از همه آنها لطمه می بینند بررسی می كند. پدیدة طلاق (راه حل) رایج و قانونی، عدم سازش زن و شوهر، فروریختن ساختمان خانواده، قطع پیوند زناشویی و اختلاف ارتباط پدرو مادر با فرزند، توجه اصلی به پیامدهای طلاق و اثرات روحی، عاطفی، اجتماعی و اقتصادی آن بر فرزند است و در كنار آن به علل و موجبات طلاق اشاره ی كوتاهی كرده، سابقه ی طلاق به 20 قرن می رسد. مذاهب عمده همانگونه كه در زمینه ی ازدواج و روابط زن و مرد رهنمودها و معیارهایی مقرّر كرده اند به امكان قطع این رابطه و نحوه ی آن نیز پرداخته اند امّا فقط در چند دهه ی اخیر است كه طلاق به عنوان یك مسأله ی جدی اجتماع مطرح است.

 

 

من با طرح این مسأله و تحقیق در این مورد و با بیان اینكه طلاق بلای خانمان سوز است در صدد بررسی علل و عوامل اصلی این پدیده ی شوم برآمدم تا خوانندگان این تحقیق این مسأله را جدّی تر گرفته و راهكارهای آنرا برای زندگی خود در نظر گیرند تا بتوانند خود را از دام این بلا برهانند.

 

بیان مسئله: طلاق

 

طلاق در لغت به معنی گشودن گره و رها كردن است. در فقه اسلامی در تعریف طلاق گفته اند: طلاق عبارتست از زائل كردن قید ازدواج با لفظ مخصوص. (صفائی، امامی، 1372، ص 259).

 

در حقوق امروز ایران طلاق ممكن است به حكم دادگاه یا بدون آن واقع شود و در تعریف آن می توان گفت: طلاق عبارتست از انحلال نكاح دائم با شرایط و تشریفات خاص از جانب مرد یا نماینده ی قانونی او. بنابراین طلاق ویژه ی نكاح دائم است و انحلال نكاح منقطع از طریق بذل یا انقضاءِ مدت صورت می گیرد. ماده ی 1139 قانون مدنی در این باره می گوید: «طلاق مخصوص عقد دائم است وزن منقطعه با انقضاء مدّت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می شود. (همانجا، صص 259-260)

 

طلاق یكی از آسیب های اجتماعی است كه در چند دهه ی اخیر در اكثر كشورهای جهان رشد روزافزونی داشته است. در ایران نیز طبق آخرین آمار مربوط به سازمان ثبت احوال كشور، كل موارد ثبت شده ی طلاق در مناطق شهری و روستایی ایران در سال 1371 معادل 33983 مورد بوده است كه این شاخص با حدود 80% افزایش در سال 1380 به 61013 مورد رسیده است. عمق مسأله زمانی آشكار می شود كه نتایج پژوهش های متعدد داخلی و خارجی در زمینة تأثیرات عمیق روان شناختی، اجتماعی، اقتصادی و حتی قانونی طلاق بر روی همه ی كسانی كه به نحوی در آن درگیر هستند، در نظر گرفته شود.

 

با این وجود، در جریان زندگی یك زوج، گاه شرایطی پیش می آید كه طلاق، این «مكروه ترین حلال خداوند» اجتناب ناپذیر می گردد. در چنین شرایطی همچون هر موقعیت استرس آور دیگری در زندگی، لازم است به مقابله با آن پرداخت و در جهت به حداقل رساندن آسیبها و عوارض ناشی از آن تلاش كرد. در این میان كودكان و نوجوانانی كه ناخواسته در معرض این پدیده قرار گرفته و ناچار به سازگارشدن و انطباق با چالشها و تغییرات ناشی از آن می گردند، به لحاظ آسیب پذیری بیشتر، نیاز ویژه ای به توجّه و مراقبت و اقدامهای خاص دارند. (قدیری، 1382، ص1)

 

چنانچه عملی در زندگی از جانب مرد دیده شود كه ادامه ی زندگی زن با او صلاح نباشد یا موجبی در زن باشد كه برای مرد ادامه ی زندگی سخت و مشكل باشد، اگر رفع آن علّت ممكن نباشد و مورد و زمینه برای طلاق مهیا باشد، طلاق امری شرعی و بی مانع است. در این مورد زن و شوهر و خانواده ی طرفین از تشدید مسأله باید بپرهیزند و از هرگونه سخن ناروایی نسبت به مرد یا زن یا خانواده ی هر یك از آن دو نفر خودداری كنند.

 

استرس شغلی………………………………………………………………………………………………………….. 34

 

تقسیم بندی مشاغل برحسب استرس………………………………………………………………………………. 36

 

رابطه میان استرس و قابلیت اجرای كار……………………………………………………………………………….. 37

 

عوامل استرس زای شغلی……………………………………………………………………………………………… 39

 

 

1. حوزه اجتماعی و فرهنگی………………………………………………………………………………………… 40

 

     از خود بیگانگی و بی‌هنجاری……………………………………………………………………………………….. 40

 

     آب و هوا، رژیم غذایی و عوامل مشابه آن…………………………………………………………………………. 41

 

     جابجایی مكرر…………………………………………………………………………………………………………. 41

 

     رانندگی………………………………………………………………………………………………………………… 41

 

     زندگی در شهر در مقایسه با زندگی در روستا……………………………………………………………………. 41

 

 

2. حوزه خانواده………………………………………………………………………………………………………… 42

 

2. حوزه شغلی………………………………………………………………………………………………………… 43

 

     ویژگیهای نقش………………………………………………………………………………………………………… 44

 

     ویژگیهای شغل……………………………………………………………………………………………………….. 46

 

     روابط میان- فردی…………………………………………………………………………………………………….. 47

 

     جو و ساختار سازمانی………………………………………………………………………………………………. 48

 

     روشهای مدیریت منابع انسانی و فن آوری و خصوصیات مادی…………………………………………………. 49

 

     فن آوری خصیصه های مادی……………………………………………………………………………………….. 51

 

هزینه های استرس شغلی……………………………………………………………………………………………… 53

 

استراتژیهای مقابله با استرس در سازمان……………………………………………………………………………… 54

 

پیشنه تحقیقات……………………………………………………………………………………………………………. 56

 

     تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………………………………. 56

 

     تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………….. 59

 

خلاصه فصل ……………………………………………………………………………………………………………….. 62

 

فصل سوم- روش تحقیق

 

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 64

 

روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………… 64

 

جامعه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….. 65

 

نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………….. 65

 

روش و ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………… 67

 

پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………………………… 68

 

تعیین اعتبار و روایی…………………………………………………………………………………………………………. 69

 

روشهای آماری تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………. 70

 

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

 

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………. 72

 

الف- توصیف ویژگیهای جمعیت شناختی…………………………………………………………………………………. 72

 

ب- بررسی آماری سوال و فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………….. 83

 

     بررسی آماری سوال اصلی تحقیق……………………………………………………………………………………. 83

 

     بررسی آماری فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………. 84

 

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………. 90

 

فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادات

 

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………. 91

 

خلاصه………………………………………………………………………………………………………………………….. 92

 

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………. 93

 

پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………….. 97

 

 

     پیشنهادات اجرایی………………………………………………………………………………………………………. 97

 

     پیشنهادات پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 98

 

محدودیتهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 99

 

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………. 100

 

منابع لاتین…………………………………………………………………………………………………………………….. 104

 

ضمائم…………………………………………………………………………………………………………………………..

 

مقدمه:

 

اكنون كه در آستانه قرن بیست و یكم به سر می بریم با توجه به پیچیدگی و تغییرات روزافزون جامعه و رشد، توسعه فن آوری، مساله فشار روانی در جامعه یك مشكل چشمگیر و خطرناك به نظر می رسد. هر چند كاربرد واژه استرس در روانپزشكی سابقه طولانی دارد ؛‌ولی در سالهای اخیر استفاده از آن در روانشناسی مدیریت و رفتار سازمانی نیز متداول گردیده و به سبب رایج بودن آن در زندگی اجتماعی افراد، بخشی از مباحث سازمانی به استرس اختصاص یافته است.

 

كسی به درستی نمی داند كه آیا فشار روانی واقعا در حال حاضر بیش از گذشته است یا خیر،‌ اما كارشناسان معتقدند نفوذ این پدیده روزافزون است. دكتر بنسون از دانشگاه هاروارد می گوید ما در دنیایی از بی ثباتی و عدم امنیت زندگی می كنیم هر چیزی از تهدید اتمی گرفته تا نداشتن تامین شغلی و اثرات زیانبار داروها گواه این مدعاست. (الیوت، 1370، ص13)

 

استرس فرسودگی بدنی یا عاطفی است كه بر اثر مسایل و مشكلات واقعی یا تصوری پدید می‌آید. استرس گاه سبب رسیدن آسیبهای فراوانی به فرد و سازمان می شود. فشار روانی در فرد باعث می شود كه بدن وظایفی را كه به طور عادی و به سادگی می‌تواند انجام دهد با دشواری بیشتر به انجام برساند. نزاع با یك همكار ،‌محروم شدن از پاداش،‌ دیر رسیدن به سر كار،‌ پیش آمدن یك مشكل مالی و از دست دادن یكی از نزدیكان همه نمونه هایی از عوامل فشار زای روانی فردی است. تغییراتی كه در محیط سازمان پدید می آید،‌ همچون تغییر در گردش كار،‌ استفاده از تكنولوژی تازه، برپایی جلسات اداری، بحث درباره نیازهای هر بخش، بحث های مالی و بودجه ای ،‌كمی در آمد موسسه، قوانین و مقررات محدود كننده، تزلزل وضع سازمانی كاركنان، فشار مدیریت و كارمندان،‌ فشار هیئت مدیره یا روسای سازمان بر مدیر را می توان نمونه‌هایی از عوامل فشار روانی سازمانی به حساب آورد. (علوی، 1378، صص 34-33)

 

بیان مسأله

 

در دنیای كنونی استرس به عنوان یكی از آفات نیروی انسانی محسوب شده است، اثرات مخرب استرس بر زندگی فردی و اجتماعی كاملا مشهود بوده و مدیران یكی از آسیب پذیرترین قشرها در برابر استرس هستند.علی رغم این نظر كه فشارهای عصبی مفید نیز وجود دارد و مقداری از فشارهای عصبی برای ایجاد تحرك و تلاش در انسان ضروری است زمانیكه بحث فشار عصبی مطرح می شود بیشتر به عوارض و ضایعات آن توجه شده و فشار عصبی مضر مد نظر قرار می گیرد.به هر حال فشار عصبی آثار فراوانی بر عملكرد فعالیتهای اعضای سازمان دارد، فشار عصبی حاد نیروی انسانی سازمان را ضایع می كند و پایه های سازمان را متزلزل می سازد بدین ترتیب است كه فشار عصبی در سازمان همچون آفتی نیروها را تحلیل می برد و فعالیتها و تلاشها را عقیم می سازد. از میان نشانه های عمومی استرس موارد زیر از جمله بی اشتهایی یا اشتهای زیاد، بیخوابی یا خواب بیش از اندازه، دردهای مداوم ،‌خلاء ذهنی و احساسی، فشار در محیط كار، ‌درگیری با كارفرما، ترس از شكست، و غیره آشكارتر است. (غفوریان، 1375، ص37)

 

به طور كلی، بروز فشار در سازمانها كارآیی نیروها را می كاهد، همكاری جای خود را به رقابت مخرب می دهد و ارتباطات سازمانی مختل می گردد. مدیری كه گرفتار فشارهای عصبی و روانی است نمی تواند با زیر دستان خود رابطه صحیح برقرار نماید، با فرادستان خود دچار مشكل می شود و ارباب رجوع را از خود ناراحت می كند. به علاوه،‌ عوارض ناشی از كم كاری، تاخیر،‌ غیبت، جابجایی، ترك خدمت و در نتیجه كاهش بهره‌وری و عوارض فیزیكی ـ روانی فشارهای عصبی، خسارتهای جبران ناپذیری را برای سازمانها به ارمغان می‌آورد.