3-1-5 منحنی ذوب…………………………………………………………………………………………………… 37

 

3-1-6 اصطلاحات موجود در Real time PCR……………………………………………………………. 38

 

3-2 روش کار………………………………………………………………………………………………………….. 38

 

3-2-1 مرحله اول: انتخاب بیمار………………………………………………………………………………….. 39

 

3-2-2مرحله دوم: تهیه سرم از بیمار………………………………………………………………………………. 39

 

3-2-3 مرحله سوم: استخراج RNA از سرم……………………………………………………………………… 39

 

3-2-4 آماده سازی محلول های لازم برای کیت استخراج RNA از سرم………………………………….. 40

 

3-2-5 ارزیابی بازده و کیفیت RNA ی جدا شده……………………………………………………………… 41

 

3-2-6 واکنش رونویسی معکوس…………………………………………………………………………………. 43

 

3-2-7 انجام واکنش Real Time PCR…………………………………………………………………………. 44

 

3-2-8 تعیین سیگنال پایه…………………………………………………………………………………………… 54

 

3-2-8 تعیین سیکل آستانه………………………………………………………………………………………….. 54

 

3-2-8 آنالیز منحنی ذوب…………………………………………………………………………………………… 46

 

3-3-1 محاسبه میزان miRNA-21 نمونه های تحت مطالعه………………………………………………… 47

 

3-3-2 آنالیز آماری داده ها………………………………………………………………………………………….. 48

 

فصل چهارم: نتایج

 

4-1 خصوصیات بیماران و ویژگی‌های پاتولوژیکی آنها………………………………………………………. 49

 

4-2 وضعیت بیان مارکر miRNA-21 و ارتباط آن با فاکتورهای پاتولوژیکی…………………………… 50

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

 

   5-1- بحث …………………………………………………………………………………………………………. 55

 

   5-2- نتیجه‌گیری ………………………………………………………………………………………………….. 61

 

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………. 62

 

چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………….. 68

 

فرضیه‌ها:

 

 با توجه به آنکه miR-21 توسط بافت توموری سرطان معده بیشتر از بافت سالم تولید می شود، لذا انتظار می رود که میزان سرمی آن نیز در بیماران نسبت به افراد کنترل بطور قابل توجهی بالاتر برود و نیز این افزایش با مرحله بندی(staging) تومور آدنوکارسینومای معده در بیماران ارتباط داشته باشد.

 

-آیا میزان miR-21ی سرم نشانگر قابل اعتماد برای تشخیص زودهنگام آدنوکارسینومای معده در مقایسه با افراد کنترل است؟

 

-آیا هرچه میزان غلظت miR-21 در سرم بیشتر باشد مرحله بندی (staging) تومور در بیماران مبتلا به آدنوکارسینومای معده پیشرفته تر است؟

 

-آیا بیان بالای miR-21 با پیشرفت سرطان ارتباط مستقیم دارد؟

 

هدف كلی:

 

   ارتباط میزان miR-21 در سرم با پارامترهای تشخیصی و کلینیکوپاتولوژیکی (مانند مرحله بندی تومور) در بیماران مبتلا به آدنوکارسینومای معده

 

اهداف اختصاصی :

 

– تعیین میزان miR-21 در سرم افراد مبتلا به آدنوکارسینومای معده

 

– تعیین میزان miR-21 در سرم افراد کنترل

 

– ارتباط بین میزان miR-21 سرم و مرحله بندی تومور در بیماران

 

   -تعیین مرحله بندی های (staging های I، II، III و IV) تومور افراد مبتلا به آدنوکارسینومای معده

 

 اهداف كاربردی:

 

ارزیابی ارزش تشخیصی میزان miR-21 در سرم به عنوان بیومارکری غیر تهاجمی در تشخیص زود هنگام   (stage های اولیه تومور) آدنوکارسینومای معده و نیز افتراق دادن بیماران از افراد کنترل

 

چکیده

 

مقدمه: میکروRNA ها گروه جدیدی از RNA های تنظیمی هستند که حدود 22 نوکلئوتید طول دارند. همچنین میکروRNA ها در بسیاری از سرطان های انسانی نقش دارند، و ظاهرا هم به عنوان انکوژن و هم به عنوان سرکوبگر تومور عمل می کنند. در این بررسی ارتباط بین میزان mir-21 در سرم افراد بیمار و سالم و ارتباط بیان بالای این میکروRNA با مرحله بندی تومور و پیشرفت سرطان برای اولین بار در ایران بر روی سرطان آدنوکارسینومای معده انجام گرفت.                                      

 

روش کار: در این مطالعه بر روی 40 بیمار مبتلا به سرطان آدنوکارسینومای معده و 40 بیمار که بعلت ناراحتی گوارشی مراجعه کرده اند ولی بعد از تشخیص سالم و یا غیر سرطانی بوده اند نیز بعنوان گروه شاهد انتخاب گردیدند میزان miR-21 سرم آنها با استفاده از تکنیک Real-Time PCR اندازه گیری گردید وارتباط بین بیان این میکرو RNA با مرحله بندی تومور و پیشرفت سرطان مورد ارزیابی قرار گرفت.

 

 

نتایج: افزایش بیان mir-21 در نمونه‌های سرمی، میزان miR-21 سرم در بیماران حدود 5/3 برابر افراد کنترل بود ( 0001/0 p< ) ، میزان miR-21 سرم در بیماران ارتباط معنی داری با مرحله بندی تومور نشان داد (01/0p< ،56/0 =τ)، نشانگر ارتباط معنی‌دار و مستقیم mir-21 با افزایش اندازه تومور میباشد که بیانگر اهمیت این میکروRNA در پیشرفت سرطان معده است.                                            

 

نتیجه‌گیری: با توجه به نقش mir-21 در پیشرفت سرطان معده و سرطان‌های مختلف و با توجه به ارتباط آن با فاکتورهای کلینیکوپاتولوژیکی، می‌توان آن را به عنوان مارکر تشخیصی جدید و به عنوان یک روش غیر تهاجمی در تشخیص زود هنگام بیماران سرطان آدنوکارسینومای معده معرفی کرد. در این بررسی، mir-21 نقش انکوژنی دارد که با سنجش میزان آن در سرم بیماران می‌توان پیشرفت سرطان معده را بررسی کرد.

 

واژه های کلیدی: آدنوکارسینومای معده، میکروRNA، mir-21

 

مقدمه:

 

 سرطان نتیجه خروج سلول ها از مسیرهاى درست تنظیمى، تكثیری، و تمایزی است. خودكارآمدی در سیگنال هاى رشد، غیرحساس شدن به سیگنال هاى مهاركننده رشد، اجتناب از مرگ سلولى برنامه ریزى شده، پتانسیل نامحدود تكثیر، حفظ رگ زایى و تهاجم بافتى و متاستاز منجر به بدخیم شدن سرطان می شوند. برهمکنش میکرو RNA ها با ژن های هدف، نقش آنها را در رشد، مرگ برنامه ریزی شده، تمایز و تکثیر سلولی مشخص کرده و عملکرد مستقیم میکرو RNA را در سرطان تایید میکند. می توان از بیان میکرو RNA های غالب برای طبقه بندی سرطانها در گروههایی با ویژگى هاى متفاوت مثل نوع سلول و سبب شناسى استفاده كرد. استفاده از میکرو RNA برای طبقه بندی تومور به مراتب مناسب تر از mRNA مى باشد،این امر به علت جفت شدگی ناقص بین میكرو RNA و mRNA های هدف است، از این رو ریز سنج های میكرو RNA میتوانند بیان چند صد ژن و در نتیجه مسیر های متعدد را در یك نمونه شناسایی كنند، در حالی كه تنها به مقادیر كمی از RNA کل نیاز دارند. ساختار میکرو RNA ها و نحوه عملکرد آنها نشان میدهد که بسیاری از میکرو RNA ها در نمونه های سرطانی به صورت غیر طبیعی بیان میشوند. علاوه بر این، تفاوت هاى عملكردى بین انواع تومورها و مراحل مختلف سرطان با بیان میكروRNA ها مرتبط است. بیان میکروRNA با ویژگى هاى بالینى و زیستی تومور از قبیل نوع بافت، تمایز، تهاجم و پاسخ به درمان مرتبط است. استفاده از میکرو RNA ها به عنوان نشان گرهاى تشخیصى از طریق بررسى سرم یا پلاسماى انسانى امكان پذیر است، از این رو مى توان میكروRNA های سرطانی و سلول های توموری موجود در سرم یا پلاسما را بدون هیچ گونه روش تهاجمی شناسایى كرد. به استثناى لوسمى ها كه سلول هاى بدخیم به آسانى در دسترس هستند. برای سرطان هاى جامد، نمونه برداری بافت از طریق بیوپسى یا جراحی انجام می گیرد، و چون معمولاً جراحى زمانى صورت مى گیرد كه سرطان به میزان قابل توجهی پیشرفت نموده، تشخیص آن چندان مفید نمیباشد. در این موارد استفاده از میکرو RNA ها یی که با فنوتیپ هاى بدخیم ارتباط تنگاتنگ دارند به عنوان نشان گرهاى تشخیصى جهت تشخیص بیماری در مراحل آغازین آن بسیار کمک کننده است. با در نظر گرفتن این واقعیت كه اغلب روش هاى رایج براى غربال گرى سرطان در مراحل اولیه قادر به تشخیص بیمارى نمى باشند، شناسایى میکرو RNA های توموری که طی پیشرفت تدریجی بیماری در جریان خون منتشر میشوند، روش کلیدی در تشخیص به موقع سرطان محسوب میشود.

 

 فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

• آشنایی با سرطان

 

بدن انسان از تریلیونها سلول زنده ساخته شده که این سلولها در یک بدن طبیعی رشد میکنند، تقسیم میشوند تا سلولهای جدید را بوجود بیاورند و در نهایت به یک شکل منظم میمیرند. در طی سالهای اولیه زندگی یک فرد سلولها سریع تر تقسیم میشوند تا به فرد اجازه رشد بدهند، بعد از اینکه فرد بالغ شد و به بلوغ رسید، اکثر سلولها فقط برای جایگزین شدن با سلولهای فرسوده و یا سلولهای در حال مرگ ویا بازسازی جراحات تقسیم میشوند( et al., 2011 Avital). سرطان زمانی آغاز میشود که سلولها در یک قسمت از بدن شروع به رشد خارج از کنترل کنند، انواع مختلفی از سرطانها وجود دارد اما ویژگی مشترک در تمامی سرطانها رشد غیر طبیعی و خارج از کنترل سلولها میباشد رشد سلولهای سرطانی متفاوت از رشد سلولهای عادی است بطوریکه سلولهای سرطانی به جای داشتن یک مرگ طبیعی به رشد خود در شکل و فرم جدیدی در غالب سلولهای غیر عادی و ناهنجار ادامه میدهند. یکی از توانایی های منحصر به فرد سلولهای سرطانی که آنها را از سلولهای عادی متمایز میسازد توانایی حمله به دیگر بافتهای بدن میباشد(Hanahan D et al., 2011). رشد خارج از کنترل، تهاجم به بافتهای دیگر یک سلول را به سلولی سرطانی تبدیل میکند. سلولها به دلیل صدمه به DNA سرطانی میشوند، وظیفه DNA در سلولها مدیریت تمامی اعمال آنهاست. در یک سلول طبیعی وقتی DNA دچار آسیب میشود سلول میکوشد که آسیب را ترمیم کند در صورت عدم ترمیم سلول میمیرد. در سلولهای سرطانی DNA آسیب دیده ترمیم نمیشود و سلول نمیمیرد، سلول سرطانی با همان DNA آسیب دیده شروع به تقسیم میکند و به جای مردن توده ای از سلول هایی را بوجود می آورد که همان آسیب DNA را دارند. در اغلب موارد سلولهای سرطانی که تومور را تشکیل میدهند به سایر نقاط بدن سفر میکنند و در بافتهای طبیعی شروع به رشد و تکثیر تومورهای جدید میکنند، به این روند متاستاز میگویند. متاستاز زمانی اتفاق می افتد که سلولهای سرطانی به جریان خون، لنف یا عروق بدن راه پیدا کنند(et al., 2014 Atlanta Ga ).

 

یکی از عامل های مهم در درمان سرطان فهمیدن این موضوع است که سرطان از کجا شروع شده و منشا آن کجاست، به عنوان مثال سرطان سینه ای که به کبد گسترش یافته است همان سرطان سینه است، یا سرطان پروستاتی که به استخوان انتشار یافته کماکان سرطان پروستات نامیده میشود. انواع مختلف سرطان می تواند بسیار متفاوت رفتار کند به عنوان مثال سرطان های سینه و ریه بیمار ی های بسیار متفاوتی هستند به روش های مختلف رشد می کنند و پاسخ به درمان آنها متفاوت است به همین دلیل هر سرطان درمان خاص خود را دارد. همه ی تومورها سرطانی نیستند به تومورهای غیر سرطانی خوش خیم میگویند. تومورهای خوش خیم نیز میتوانند باعث بروز مشکلاتی شوند آنها میتوانند رشد کنند، بزرگ شوند وبه سایر بافت ها و اندام های دیگر فشار بیاورند آنها همچنین قدرت متاستاز ندارند و ازین جهت تهدیدی برای زندگی نیستند(Benusiglio PR et al., 2008).

 

1-2- سرطان معده

 

برای اینکه درک بهتری از هر سرطان داشته باشیم در ابتدا باید ساختار طبیعی و عملکرد آن بافت را بدانیم پس در ابتدا به تشریح ساختار معده میپردازیم.

 

معده اندامی است کیسه مانند که مواد غذایی را نگه میدارد و آن را با ترشح شیره معده هضم میکند. معده از پنج بخش تشکیل شده است: کاردیا(cardia) ،فندوس(fundus) ،بادی(body) ،آنتروم(antrum) ،پیلروس(pylorus) . سه قسمت ابتدایی معده بنام معده پروگزیمال خوانده میشوند، و دو قسمت انتهایی نیز معده دیستال نامیده میشوند. دیواره معده دارای پنج لایه میباشد، درونی ترین لایه مخاط میباشد در این لایه اسید معده و آنزیم های گوارشی ساخته میشود و بیشتر سرطان های معده از این لایه شروع میشود. دومین لایه که بعد از لایه ی مخاط قرار گرفته است زیر مخاط(sub mucosa)، نامیده میشود، سومین لایه که لایه ی ضخیم عضلانی است، کار آن مخلوط کردن محتویات معده میباشد بنام آستر عضلانی( muscularis propria)، خوانده میشود.

 

 

 

5

 

 

 

سوالات پژوهش  

 

 

6

 

 

 

فرضیه های پژوهش

 

 

6

 

 

 

روش تحقیق

 

 

6

 

 

 

ساختار پژوهش

 

 

7

 

 

 

بخش اول: کلیات

 

 

8

 

 

 

فصل اول: تاریخچه پناهندگی

 

 

9

 

 

 

مبحث اول: سنت پناهندگی و حمایت از پناهنده در اسلام

 

 

9

 

 

 

گفتار اول: سنت پناهندگی در جزیره العرب

 

 

10

 

 

 

گفتار دوم: سنت پناهندگی در دوران پیامبر(ص)

 

 

11

 

 

 

گفتار سوم: سیره مسلمین بعد از رحلت پیامبر(ص)

 

 

12

 

 

 

مبحث دوم: سنت پناهندگی و حمایت از پناهنده در حقوق بین الملل

 

 

13

 

 

 

گفتار اول: پناهندگی و حمایت از پناهنده در دوران قبل از جامعه ملل  

 

 

13

 

 

 

گفتار دوم: نهادهای حمایتی پناهندگان در دوران جامعه ملل

 

 

17

 

 

 

گفتار سوم: نهادهای حمایتی پناهندگان در دوران سازمان ملل متحد  

 

 

21

 

 

 

فصل دوم: تعریف و تبیین مفهوم پناهنده

 

 

 

25

 

 

 

مبحث اول: مفهوم پناهندگی در اسلام

 

 

25

 

 

 

گفتار اول: تعریف و تبیین

 

 

26

 

 

 

گفتار دوم: عناصر اساسی پیدایش پناهندگی در اسلام

 

 

29

 

 

 

مبحث دوم: مفهوم پناهندگی درحقوق بین الملل

 

 

31

 

 

 

گفتار اول: مفهوم پناهنده و عناصر اساسی آن در کنوانسیون 1951 ژنو

 

 

33

 

 

 

گفتار دوم: مفهوم و تعریف پناهنده در سایر اسناد بین المللی

 

 

37

 

 

 

گفتار سوم: محدودیت های مصادیق پناهندگی

 

 

39

 

 

 

گفتار چهارم: تفاوت مفهوم پناهنده با آواره و پناهجو

 

 

41

 

 

 

بخش دوم: جایگاه پناهندگان در اسلام

 

 

43

 

 

 

فصل اول: بررسی ماهیت، شرایط و ادله مشروعیت پناهندگی

 

 

45

 

 

 

مبحث اول: ماهیت حقوقی پناهندگی

 

 

45

 

 

 

مبحث دوم: شرایط قرارداد پناهندگی

 

 

47

 

 

 

مبحث سوم: ادله مشروعیت پناهندگی

 

 

48

 

 

 

گفتار اول: قرآن

 

 

48

 

 

 

گفتار دوم: روایات

 

 

49

 

 

 

گفتار سوم: سیره پیامبر اکرم (ص)

 

 

51

 

 

 

گفتار چهارم: اجماع و نظر فقهاء مسلمانان

 

 

52

 

 

 

فصل دوم: بررسی عناصر تشکیل دهنده و انواع قرارداد پناهندگی

 

 

54

 

 

 

مبحث اول: عناصر تشکیل دهنده پناهندگی

 

 

54

 

 

 

گفتار اول: عناصر اصلی

 

 

54

 

 

 

گفتار دوم: عناصرفرعی

 

 

59

 

 

 

مبحث دوم: انواع قرارداد پناهندگی و امان

 

 

61

 

 

 

گفتار اول: به لحاظ موضوعی

 

 

61

 

 

 

گفتار دوم: به لحاظ زمانی

 

 

61

 

 

 

گفتار سوم: به لحاظ منشا

 

 

62

 

 

 

گفتار چهارم: به لحاظ حکم تکلیفی

 

 

62

 

 

 

گفتار پنجم: به لحاظ عرف و عادت

 

 

62

 

 

 

فصل سوم: وضعیت حقوقی پناهندگان

 

 

65

 

 

 

مبحث اول: حقوق و قواعد حمایتی پناهندگان

 

 

65

 

 

 

گفتار اول: حقوق عمومی

 

 

65

 

 

 

گفتار دوم: حقوق اقتصادی و اجتماعی

 

 

74

 

 

 

گفتار سوم: امنیت قضایی

 

 

78

 

 

 

مبحث دوم: معافیت ها و تکالیف پناهندگان

 

 

80

 

 

 

گفتار اول: معافیت ها

 

 

80

 

 

 

گفتار دوم: تکالیف

 

 

81

 

 

 

فصل چهارم: اثبات و خاتمه پناهندگی

 

 

85

 

 

 

مبحث اول: اثبات پناهندگی

 

 

85

 

 

 

مبحث دوم: خاتمه پناهندگی

 

 

86

 

 

 

گفتار اول: خاتمه پناهندگی همراه با تکلیف پناهنده به خروج

 

 

87

 

 

 

گفتار دوم: خاتمه پناهندگی بدون تکلیف پناهنده به خروج

 

 

88

 

 

 

گفتار سوم: آثار خاتمه پناهندگی

 

 

89

 

 

 

فصل پنجم: دارالاسلام نوین و روابط بین الملل جهان اسلام

 

 

90

 

 

 

مبحث اول: بررسی چگونگی تعدد کشورهای اسلامی

 

 

90

 

 

 

مبحث دوم: اتحاد و همگرایی کشورهای اسلامی

 

 

92

 

 

 

بخش سوم: جایگاه پناهندگان در حقوق بین الملل

 

 

101

 

 

 

فصل اول: وضعیت حقوقی پناهندگان در مجموعه مقررات بین الملل  

 

 

102

 

 

 

مبحث اول: وضعیت حقوقی پناهندگان در اسناد جهانی    

 

 

103

 

 

 

گفتار اول: کنوانسیون 1951 ژنو در مورد وضعیت پناهندگان و پروتکل 1967    

 

 

103

 

 

 

گفتار دوم: «اساسنامه اداره کمیسریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان    

 

 

104

 

 

 

گفتار سوم: «اعلامیه پناهندگی سرزمینی 1967

 

 

105

 

 

 

گفتار چهارم: قطعنامه های مجمع عمومی سازمان ملل متحد

 

 

105

 

 

 

گفتار پنجم: مصوبات کمیته اجرایی کمیسریای عالی مل متحد برای پناهندگان  

 

 

106

 

 

 

گفتار ششم: سایر اسناد جهانی مرتبط با پناهندگان

 

 

106

 

 

 

مبحث دوم: وضعیت حقوقی پناهندگان در اسناد منطقه ای  

 

 

107

 

 

 

گفتار اول: آفریقا

 

 

108

 

 

 

گفتار دوم: اتحادیه اروپا

 

 

109

 

 

 

گفتار سوم: آمریکای لاتین

 

 

114

 

 

 

فصل دوم: حقوق و قواعد حمایتی پناهندگان

 

 

115

 

 

 

مبحث اول: مقررات بین المللی خاص پناهندگان

 

 

115

 

 

 

گفتار اول: قواعد حمایتی پناهندگان در کنوانسیون 1951  

 

 

115

 

 

 

گفتار دوم: حمایتهای امدادی (UNHCR)

 

 

125

 

 

 

گفتار سوم: نارسایی های کنوانسیون 1951در حمایت از پناهندگان و راهکارهای اجرای موثر آن

 

 

132

 

 

 

مبحث دوم: سایر اسناد حقوق بشری

 

 

135

 

 

 

گفتار اول: اعلامیه جهانی حقوق بشر

 

 

135

 

 

 

گفتار دوم: میثاقین (میثاق حقوق مدنی و سیاسی). (میثاق حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی

 

 

136

 

 

 

گفتار سوم: اعلامیه حقوق بشر اسلامی

 

 

136

 

 

 

نتیجه گیری

 

 

138

 

 

 

منابع و مآخذ

 

 

142

 

 

چکیده

 

بررسی تطبیقی مسائل حقوقی دریافتن راه های جدید وبهره گیری از دیدگاه وتجربیات متقابل نظام های مختلف حقوقی ارزش انکار ناپذیردارد.باوجود این به علت ورود اندیشه های حقوقی غیر اسلامی درحوزه ی حقوقی کشورهای اسلامی   ضرورت بررسی تطبیقی مسایل فقهی باسایرنظام های مطرح به ویژه در قلمرومسایل اجتماعی به خوبی احساس می شود.

 

از جمله مسائلی که فقه کهن اسلامی وشیعی نسبت به آن سخن گفته وحقوق بین الملل نیزازکنارآن نگذشته است حقوق بیگانگان درکشور پذیرنده است واز جمله بیگانگانی که ممکن است مورد ظلم وستم قرارگرفته واز حقوق انسانی محروم بمانند پناهندگان هستندچراکه این خیل عظیم انسانی ازحمایت سیاسی دولت متبوع خود بی بهره ودردولت پذیرنده نیزبیگانه اند.

 

دراین نوشتار با اتخاذاز روش کتابخانه ای وابزارتحقیق فیش برداری ونیز استفاده از کتب و مقالات و اطلاعات پایگاه های

 

اینترنتی به جمع آوری اطلاعات مرتبط با موضوع پرداخته تادر جهت بیان مباحث گام برداشته شود

 

درباره حقوق پناهندگان کتب و مقالات بسیاری متنوعی به زبان لاتین به نگارش در آمده است. ادبیات موجود فارسی در این رشته نیز معتنابه می باشد. این کتب و مقالات عمدتا به جنبه بین المللی موضوع پرداخته اند و کمتر نگاه اسلامی به موضوع حقوق پناهندگان مدنظر بوده است.

 

لذاتلاش شده که به بررسی موضوع حقوق پناهندگان در اسلام و حقوق بین الملل پرداخته شودتا به صاحبنظران کمک کند تا در جریان توسعه و تدوین و تکمیل حقوق بین الملل پناهندگان با نظرداشت به مفاهیم عمیق و انسانی حقوق پناهندگان در شریعت اسلامی نقش مثبت تری به نفع جمعیت مسلمان پناهنده و البته سایر پناهندگان بازی کنند.

 

کلید واژگان

 

1- پناهنده 2- مستامن 3- امان 4- وضعیت حقوقی 5- قواعدحمایتی

 

مقدمه

 

یکی از مسائل و مشکلاتی که جوامع بشری تقریبا از بدو تاسیس تا زمان فعلی همواره با آن مواجه بوده است مساله پناهندگی و حمایت بین المللی از افراد پناهنده است.

 

پناهندگی به عنوان یکی از ویژگی های حیات بین المللی عموما با یک مکان و یک محل جغرافیایی ملازم است و از جمله دلایلش ناآرامی و بحران های منطقه ای و جهانی است که تاکنون میلیون ها نفر را وادار به ترک دیار خود کرده است و از سوی دیگر شکاف فزاینده سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی در میان کشورها و نقض اصول استانداردهای رفتار دولت ها با اجتماع تحت نظر خود از جمله دلایل ایجاد معضل پناهندگی است. به بیان دیگر وضعیت افراد پناهنده به صورتی بوده است که از یک طرف به دلیل خطراتی که متوجه جسم، جان و آزادی آنها بوده، مجبور به ترک وطن خود و پناه گرفتن در کشور دیگر شده و رسما با عملا حمایت دولت متبوع خود را از دست داده و از طرف دیگر بدلیل نامشخص بودن وضعیت خود در کشور پذیرنده محروم از حمایت مناسب و مقتضی دولت یا نهاد بین المللی دیگر بودند. شرایط زندگی اسفناک و مصائب و مشکلات فراوانی که این افراد با آن مواجه بوده اند، باعث گردید تا از همان زمان تاسیس جامعه ملل و با تلاش برخی نهادهای بشردوستانه، موضوع حمایت بین المللی از افراد پناهنده و پناهجو در دستور کار جامعه بین المللی و نهادهای بین الملی مرتبط با این قضیه از جمله جامعه ملل قرار گیرد، به گونه ای که در طول دوران فعالیت آن اقدامی را در این زمینه به عمل آورد.

 

با پایان یافتن جنگ جهانی دوم و تاسیس سازمان ملل متحد مساله جمعیت های پناهنده همچنان یکی از مشکلات مهم آن دوران به شمار می رفت؛ به طوری که مجمع عمومی سازمان ملل در اولین نشست عمومی خود در سال 1946 رسیدگی به مسائل و مشکلات جمعیت های آواره را در دستور کار خود قرار داده و طی قطعنامه ای که به همین منظور به تصویب رسانده کمیسیون حقوق بشر را مامور تهیه کنوانسیونی در زمینه همین افراد نمود. نتیجه این اقدامات منجر به تهیه و تصویب کنوانسیون 1951 ژنو در مورد وضعیت پناهندگان و تاسیس نهاد کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان UNHCR[1] برای حمایت بین المللی از افراد مذکور گردید. تحولات پس از تدوین سند فوق در جهان، باعث پیدایش گروه های جدیدی از افراد آواره شد که علیرغم نیاز شدید به برخورداری از کمک ها و حمایت بین المللی به دلیل محدودیت هایی که در کنوانسیون 1951 و اساسنامه UNHCR وجود داشت.

 

نمی توانستند مشمول ترتیبات این اسناد قرارگیرند. این موضوع باعث گردید تا مجمع عمومی سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه های مختلف دامنه اختیارات کمیساریای عالی را برای حمایت از این افراد و گروه های جدید گسترش دهد و با تهیه پروتکلی در سال 1967 برخی محدودیت های کنوانسیون 1951 را رفع نماید. علاوه بر این در برخی مناطق جهان مانند آفریقا و آمریکای لاتین، ترتیبات و تدابیر جدیدی متناسب با وضع خاص پناهندگان همان مناطق اتخاذ گردید.

 

پدیده پناهندگی از همان ابتداتاسیس حقوقی با مفاهیم حقوق بشری پیوند می خورد و در این راستا باید گفت که: «حقوق بشر» بعنوان مجموعه ای از حقوق سیاسی، مدنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حقوقی هستند جهان شمول و متعلق به تمامی ابناء بشری. به عبارت دیگر حقوق بشر، حقوقی ذاتی و غیرقابل سلب هستند که تمامی انسان ها به دلیل انسان بودنشان، به گونه ای کاملا برابر و به دور از هرگونه تبعیض واجد آن هستند و در این رهگذر نوع قومیت، نژاد، رنگ، مذهب و عقیده قادر به ایجاد شکاف و اعمال محدودیت نبوده و تاثیری در تمتع از این حقوق بنیادین نخواهند داشت و به عبارتی این حق ها ریشه در قانون گذاری و یا اداره حکومت ندارند[2].

 

بنابراین حق پناهندگی نیز به عنوان یکی از حقوق مسلم بشری در اعلامیه های جهانی بیان کننده مفاهیم حقوق بشری، همچون اعلامیه 1948 احصاء گردیده است[3].

 

پدیده پناهندگی همان طور که درحقوق بین الملل دارای گستره وسیع تاریخی و تحولات حقوقی است در اسلام نیز پذیرفته شده است و دارای جایگاه ویژه و ممتازی است به گونه ای که از همان ابتدای تشکیل دولت اسلامی و حتی قبل از ظهور اسلام سنت پناهندگی و حمایت از پناهنده وجود داشته است و حتی از شکل مذهبی نیز برخوردار بوده است. قبایل عرب درعین آلودگی به شرک و بسیاری از انحرافات اجتماعی و اخلاقی واجد امتیازات مهمی بوده اند که از آن جمله، دفاع از پناهندگان بوده است. در جزیره العرب گذشته از اینکه افراد و بویژه روسای قبائل خود را موظف به دفاع از پناهندگان می دانستند، مناطق امنی نیز برای پناه گرفتن افرادی که به هر دلیلی مورد تعقیب بوده و قدرت دفاع از خود را نداشتند به رسمیت شناخته شده بود و مهمترین آنها سرزمین جرم بود که نه تنها مسجدالحرام، بلکه منطقه ای وسیع به مساحت چندصد کیلومتر مربع را در بر می گرفت.

 

وجود حرم امن الهی در سرزمین حجاز شاید از عواملی بوده که اعراب را به اهمیت و حسن احترام به پناهندگان مقیدتر می ساخته است و سنت احترام ویژه به حرم نه تنها بعد از ظهور اسلام کاهش نیافت بلکه از جانب مسلمانان و شخص پیامبر(ص) و جانشینان ایشان مورد تاکید بیشتری قرار گرفت.

 

پس از ظهور اسلام مفهوم پناهندگی همچنان حفظ گردید و در فقه اسلامی از پناهندگی به صورت استجاره و امان یا استجاره و تامین تعبیر می شود. استجاره و امان یا تامین همان پناهندگی خواستن و پناهندگی و امان دادن است. از نظر فقهای اسلامی مبنای پناهندگی در اسلام، آیه 6 سوره مبارکه توبه در قرآن کریم است. بر طبق نص صریح این آیه هر مسلمانی مجاز است به هر غیرمسلم و حتی کافر و در زمان جنگ، در سرزمین اسلام پناه دهد: «اگرکافری نزد شما پناه گزیند از او حمایت کنید، باشد که سخن حق را بشنود و او را ایمن سازید…» کسی که از این طریق به مسلمانان پناهنده می گردد «مستامن» نامیده می شود.

 

در حقوق اسلامی، مفهوم امان متضمن دو نکته اساسی است: اول این که حق اعطای پناهندگی مقدس است و نمی توان آن را از کسی دریغ داشت و دوم این که به هیچ عنوان نمی توان شخص را به کشور اصلی اش برگرداند[4]. براین اساس، اسلام جزو اولین نهادهایی بوده که اصل بازنگردان و عدم اخراج پناهندگانی را که مرتکب جرائم سیاسی شده اند پذیرفته است[5].

 

نکته اساسی راجع به مبحث پناهندگی و عبور اشخاص از قلمروی به قلمرو دیگر در حقوق بین الملل اسلامی مربوط به دوران معاصر است که آیا مرزبندی های داخلی جهان اسلام برای مسلمانان کشورهای گوناگون اسلامی احکام و آثاری را در پی دارد یا خیر؟ و به عبارت دیگر آیا مسلمانان ساکن در یکی از این کشورها می تواند به هرکدام از کشورهای اسلامی که می خواهد رفت و آمد کند و در هر نقطه آنها که بخواهد ساکن شود و به اموری مد نظر خود بپردازد؟

 

به نظر می رسد که مرزبندی های جدید تاثیری در اجرای احکام اولیه اسلام ندارد، زیرا کشورهای اسلامی اگرچه از لحاظ جغرافیایی دارای مرزها و قلمرو معینی می باشند لکن از لحاظ عقیدتی همچنان مشترک و واحد هستند و امروزه با استناد به اصل ضرورت می توان احکام ثانویه را که در واقع نشات گرفته از احکام اولیه است در روابط بین دول اسلامی مجری دانست و یا به رسمیت شناختن هریک از حکومت های فوق، زمینه را برای اتحاد آنان در عرصه بین المللی فراهم ساخت.

 

موارد ذیل مفاهیم کلیدی این رساله بوده و هر یک در معانی خاص خود به کار می روند:

 

پناهنده: با رعایت تعاریف موجود در اسناد و موازین بین المللی، پناهنده به شخصی اطلاق می گردد که خارج از کشور متبوع خود به سر می برد و از سوی کشور میزبان به وی عنوان پناهندگی اعطا گردد.

 

مستامن: به فردی تعبیر شده که به دلیل نیاز، وارد قلمرو و حکومت اسلامی می شود و چون به او امان از تعرض داده شده است او را مستامن می خوانند.

 

امان: نوعی قرارداد و پیمان است که شخص بیگانه با کشور اسلامی منعقد می کند و بر طبق آن وی اجازه ورود به دارالاسلام را پیدا می کند.

 

وضعیت حقوقی: وضعیت حقوقی به معنای جایگاه یک شخص در مجموعه مقررات داخلی و بین المللی می باشد. به عبارت دیگر وضعیت حقوقی شخص، مشخص می کند که وی در یک نظام حقوقی از چه حقوق و تعهداتی برخوردار است.

 

رساله پیش رو با عنوان «بررسی تطبیقی حقوق پناهندگان دراسلام وحقوق بین الملل» درصدد است مفهوم پناهندگی را از دیدگاه دو نظام حقوقی اسلام و بین الملل معاصر بررسی کند و در خلال مباحث مطروحه نظام حقوقی پناهندگان را در طی مباحث مختلفی مورد بحث و تبادل نظر قرار می دهد.

 

ضرورت و هدف پژوهش

 

همانطور که از مباحث پیشین برداشت می شود در ارتباط با جمعیت های پناهنده و حمایت بین المللی از آنان، مسائل، مشکلات و پیچیدگی های خاصی مطرح است که تا دهه های اخیر کمتر مورد توجه دولتها و نهادهای ذیربط قرار گرفته است. این در حالی است که شرایط ویژه و آسیب پذیری این افراد ایجاب می کند که اهمیت بیشتری به نیازها و مسائل خاص آنها صورت پذیرد. با این حال با عنایت به توسعه روزافزون توجه جامعه بین المللی و محافل حقوق بشری به مباحث مربوط به پناهندگان در دهه های اخیر و نیز با در نظرگرفتن مسائل و مشکلات عدیده ای که جمعیت های پناهنده با آن مواجه اند، گسترش حمایت بین المللی از این افراد، اهمیت ویژه ای پیدا می کند.

 

باتوجه به مراتب فوق هدف از پژوهش حاضر بررسی موضوعات و مباحث مطروحه راجع به پناهندگان خصوصا در دوران معاصر هم در حقوق بین الملل و هم در سطح روابط جهان اسلام است، که این افراد دارای چه حقوق، تکالیف و یا احیانا محرومیت هایی هستند.

 

سوالات پژوهش

 

مهمترین سوالاتی که در ارتباط با پناهندگان و مستامنین در این پژوهش مطرح بوده و پاسخ به آنها موضوع این رساله می باشد عبارتند از:

 

1-7- تعریف متغیر های پژوهش…. 22

 

1-8- پیش فرضهای پژوهش…. 23

 

1-9- تعریف اصطلاحات… 23

 

فصل دوم: سابقه و پیشینه تحقیق.. 27

 

2-1-عامل بیماری… 28

 

2-2- سیکل یا چرخه ی زندگی.. 29

 

2-3-گسترش عامل بیماری.. 29

 

2-4- كنترل بیولوژیک بیماری پژمردگی فوزاریومی.. 30

 

2-5- قارچ آنتاگونیست Talaromyces flavus. 31

 

2-6- مکانیسم میکروارگانیسم های آنتاگونیست… 32

 

2-7- مکانیسم قارچ آنتاگونیست Talaromyces flavus. 34

 

2-8- تکثیر انبوه قارچ آنتاگونیست با استفاده از بسترهای جامد. 37

 

2-9- كنترل بیولوژیک بیماری پژمردگی فوزاریومی با استفاده از میكانیسم­های آنتاگونیست… 38

 

فصل سوم: روش تحقیق.. 41

 

3-1- معرفی چهار تیمار برتر متأثر از جدایه­های آنتاگونیست با روش كاربردشان جهت بررسی­های مزرعه­ای.. 42

 

3-2- تهیه زادمایه قارچهای آنتاگونیست مورد استفاده در مزرعه. 43

 

3-3- بررسی­های مزرعه­ای.. 44

 

فصل چهارم: نتایج.. 48

 

4-1- تعیین جمعیت عامل بیماری در خاك مزرعه. 49

 

4-2- میزان لازم زادمایه­ی آنتاگونیست برای استفاده در مزرعه. 49

 

4-3- ارزیابی قابلیت آنتاگونیستی جدایه­های T. flavus روی بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه­فرنگی در شرایط مزرعه 49

 

4-3-1-مقایسه میانگین­های درصد شدت بیماری پژمردگی فوزاریومی.. 50

 

4-3-2-مقایسه میانگین­های عملکرد چین اول.51

 

4-3-3-مقایسه میانگین­های عملکرد چین دوم.52

 

4-3-4- مقایسه میانگین­های عملکرد چین سوم……53

 

4-3-5- مقایسه میانگین­های عملکرد چین چهارم… 54

 

4-3-6- مقایسه میانگین­های عملکرد چین پنجم…..55

 

4-3-7- مقایسه میانگین­های عملکرد چین ششم….56

 

4-3-8- مقایسه میانگین­های عملکرد کل ……57

 

4-3-9- مقایسه میانگین­های عملکرد چین اول تا ششم در کلیه تیمارهای آزمایش…. 58

 

4-3-10-مقایسه تیمارهای آزمایش از لحاظ عملکرد چین اول تا ششم و عملکرد کل……….. 59

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری………………… 60

 

پیوست……………64

 

منابع فارسی…………… 67

 

منابع انگلیسی ………………..68

 

چکیده:

 

پژمردگی فوزاریومی از مهم­­ترین بیماری­های قارچی گوجه­فرنگی محسوب می­شود. با توجه به خاكزاد بودن عامل این بیماری (Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici)، كنترل آن به روش­های شیمیایی به سهولت امكان پذیر نبوده و از مناسب­ترین روش­ها جهت كنترل آن، كنترل بیولوژیكی با استفاده از عوامل آنتاگونیست خاكزی تلقی شده است. در این بررسی، بر مبنای تحقیقات آزمایشگاهی و گلخانه­ای پیشین از چهار تیمار برتر متأثر از جدایه­های Talaromyces flavus از لحاظ كارآیی در كاهش بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه­فرنگی در شرایط مزرعه استفاده گردید. این تیمارها متأثر از جدایه­های TF-To-V-29 وTF-To-U-38 بودند كه هر یك علاوه بر حالت توأم افزایش به خاك و آغشته­سازی بذر، به صورت افزودن به خاك تنها نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند. جهت تهیه­ی زادمایه­ی جدایه­­های T. flavus بر حسب تیمار، تكثیر انبوه هر جدایه به صورت جداگانه بر روی بستر خاك پیت توأم با سبوس برنج انجام گرفت. برای كاربرد زادمایه­های تهیه شده در حالت افزایش به خاك بر اساس مصرف 50 کیلوگرم زادمایه قارچ بیولوژیک در هکتار و10⁷ واحد پرگنه ساز (Colony Forming Unit) در هر گرم از آن اعمال گردید. از طرف دیگر، برای كاربرد این زادمایه­ها در حالت آغشته­سازی بذر، میزان استفاده از زاد­مایه تا اندازه­ای بود که کلیه­ی سطوح بذر به آن آغشته گردید. این بررسی در قالب طرح آماری بلوك­های كامل تصادفی با پنج تیمار (چهار تیمار متأثر از جدایه­های T. flavus و شاهد) و چهار تكرار انجام گرفت. ارزیابی تیمارها به صورت تعیین درصد شدت بیماری از یك ماه پس از كاشت شروع شد و تا سه ماه بعد از آن به صورت ماهانه ادامه یافت. در نهایت، در پایان دوره رویشی، عملکرد کل (مجموع عملكرد چین اول تا ششم) برای هر تیمار به طور جداگانه محاسبه شد و مقایسه­ی میان تیمارها از طریق تجزیه و تحلیل داده ها توسط آزمون چند دامنه­ای دانکن و با استفاده از برنامه نرم افزاری MS TAT C صورت پذیرفت. نتایج نشان داد كه بر اساس نتایج به دست آمده می­توان نسبت به كاربرد جدایه­ی TF-To-V-29 به صورت افزایش به خاک توام با آغشته سازی بذر در مزارع گوجه­فرنگی در قالب پروژه­ی تحقیقی- ترویجی اقدام نمود و در صورت كسب نتایج مثبت از این پروژه، با تكثیر انبوه زادمایه­ی متأثر از این جدایه­ و تجاری سازی آن كاهش وقوع بیماری پژمردگی فوزاریومی را در مزارع گوجه­فرنگی تحقق بخشید.      

 

واژه­های کلیدی: پژمردگی فوزاریومی، Talaromuces flavus، Fusarium oxysporum، کنترل بیولوژیک، گوجه فرنگی.

 

1-1- مقدمه

 

محصول زراعی مورد مطالعه در این تحقیق گوجه­فرنگی می­باشد که توصیف آن از لحاظ اهمیت و سطح زیر کشت و بیماری­های مربوطه از جمله پژمردگی فوزاریومی و روش­های مبارزه با آن به شرح ذیل می باشد:

 

1-1-1- اهمیت گیاه گوجه­فرنگی

 

گوجه­­فرنگی و محصولات تبدیلی آن یکی از مهم­ترین تولیدات صنایع تبدیلی در جهان می­باشد. سطح زیر کشت جهانی کشت این محصول 4 میلیون متر مربع و تولید آن 130 میلیون تن است. به طوری که سالانه حدود 35-30 میلیون تن گوجه فرنگی تازه در کارخانجات فرآوری می­گردد و رب گوجه فرنگی محصول عمده آن­ها می­باشد. نتایج تحقیقات در مراکز بهداشتی و پزشکی آمریکا و اروپا نشان داده است که ماده لیکوپن موجود در گوجه فرنگی، دارای خواصی از قبیل جلوگیری از سرطان پروستات، افزایش شیر مادران، محافظت پوست در مقابل اشعه ماوراء بنفش، جلوگیری از اکسیداسیون کلسترول LDLو در نتیجه جلوگیری از بیماری آترواسکلروزیس و بسیاری از بیماری های مربوط به دستگاه گوارش می­باشد. در مجموع 37 کشور در جهان امکان فرآوری گوجه فرنگی را دارند که در این میان، 12 کشور تا 90 درصد فرآوری را انجام می­دهند. کشور ایران در سال 2008 میلادی از لحاظ میزان فرآوری مقام پنجم را پس از آمریکا، ایتالیا، چین و ترکیه کسب نمود (اشکواری، 1388). همچنین ایران با تولید سالانه 5 میلیون و 800 هزار تن گوجه فرنگی، رتبه هفتم تولید این محصول و رتبه دهم صادرات رب گوجه فرنگی را در جهان دارا است (رضوانی مقدم و همكاران، 2011).

 

اهمیت کشت و فرآوری گوجه فرنگی در ایران عبارت است از:

 

1-مطابق آخرین آمار، میانگین محصول به دست آمده از یک هکتار کشت گوجه فرنگی 37 تن است که این مقدار در استان­های خراسان رضوی و همدان به ترتیب 40 و 53 تن می­باشد (اشكواری، 1388؛ شوشتری و همكاران، 1391؛ جدیدی و همكاران، 2012).

 

2-امروزه صنعت عظیمی فراوری گوجه­فرنگی را برعهده دارد و آن را به صورت خشک‌ شده، پوست‌کنده، پوره، رب، انواع سس از جمله سس کچاپ، پودر و آب ‌میوه در اختیار مصرف‌کنندگان می‌گذارد. دو عمل اصلی فراوری صنعتی گوجه­فرنگی تغلیظ کردن و خشک کردن هستند (اشکواری، 1388).

 

 

3-گوجه­فرنگی سرشار از انواع ویتامین­های مورد نیاز بدن انسان است كه همواره باید در سبد غذایی خانواده­ها گنجانده شود (پورنعمت، 1391).

 

4-هر هكتار كشت گوجه­فرنگی در هر روز از فصل تولید برای 211 نفر اشتغال­زایی دارد (اشکواری، 1388).

 

5-كشت گوجه­فرنگی یكی ازمحصولاتی است كه بیشترین بهره­وری را در مصرف آب كشاورزی دارد (اشکواری، 1388).

 

1-1-2- سطح زیر كشت گیاه گوجه­فرنگی در ایران و جهان

 

سطح زیر كشت گوجه­فرنگی در دنیا چهار میلیون هكتار می­باشد (سولیمن و همکاران، 2011). ایران از نظر سطح زیر کشت با 183931 هکتار، رتبه ششم را در دنیا پس از کشورهای چین، هند، ترکیه، نیجریه و مصر به خود اختصاص داده است. سطح زیر کشت کشورهای جایگاه اول تا پنجم به ترتیب عبارت است از: چین 981000 هکتار، هند 865000 هکتار، ترکیه 328000 هکتار، نیجریه 264430 هکتار و مصر 212446 هکتار (فائو: سایت سازمان خوار و بار جهانی).

 

در ایران، سطح زیر کشت گوجه­فرنگی در کل کشور در سال زراعی 90-1389 حدود 153087 هکتار برآورد شده است. از این میزان بیشترین سطوح کشت متعلق به استان­های فارس، بوشهر، خراسان رضوی، هرمزگان و کرمان است. میزان سطوح زیر کشت هر یک از این استان­ها به ترتیب عبارت است از: 20063، 16049، 14492، 14071 و 12391 (بی­نام، 1390).

 

1-1-3- بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه­فرنگی

 

بیماری پژمردگی فوزاریومی یک بیماری قارچی است که توسط Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici که در خاک زندگی می­کند، ایجاد می­شود و در سرتاسر جهان گسترش دارد. عامل بیماری از طریق ریشه وارد گیاه می­شود و روی سیستم آوندی گیاه (معمولاً در مرحله­ی گیاهچه) اثر می­گذارد. گیاهانی که در این مرحله­ی رشد، آلوده می­شوند از بین می­روند. علائم این بیماری در مناطق گرم بیش­تر مشهود است (جونز و همکاران، 1991؛ اگریوس، 2005).

 

بیماری پژمردگی فوزاریومی می­تواند در مراحل مختلف رشد به گیاه حمله کند و اولین علائم این بیماری به صورت زردی و پژمردگی در برگ­های یک طرف گیاه یا یک شاخه و یا گاهی چند شاخه             می­باشد. زردی و پژمردگی با گسترش قارچ در گیاه پخش می­شود. همچنین ریزش نابهنگام برگ­ها،           قهوه­ای شدن سیستم آوندی، کوتولگی، نا­مرغوب بودن میوه­ها، تشکیل نشدن میوه، ضعیف شدن گیاه و مرگ گیاه (اغلب قبل از رسیدن گیاه به سن بلوغ) اتفاق می­افتد (تصاویر 1-1، 1-2 و 1-3) (ادموندز و پوتورف، 2012؛ میلر و همکاران، 2012).

 

از مهم­ترین علائم، پژمردگی آوندی است که به صورت بی­رنگ شدن رگبرگ­ها در برگ­های جوان و پژمرده شدن برگ­های پیرتر پایینی به دنبال کوتولگی در گیاه و زردی در برگ­های پایینی و در نهایت از بین رفتن برگ­ها و مرگ در گیاه می­باشد (گاردون و مارتین، 1997). گاهی گونه­های مقاوم به پژمردگی فوزاریومی نشانه­های خفیفی از این بیماری را نشان می­دهند. خصوصاً این امر زمانی رخ می­دهد که زخم­هایی توسط نماتد­ها ایجاد شده و یا خود گیاه در بخش ریشه در اثر خفگی آسیب دیده باشد (تصویر 1-1) (صاحبانی و همکاران، 1384).

 

تصویر 1-1- ایجاد زخم ریشه، قهوه­ای شدن آوند­های ساقه و رگه­های قهوه­ای در ساقه (Gray and Mathre, 2003) (از راست به چپ)

 

فصل سوم: بررسی منابع

 

3- 1 تنش شوری…………………………………………………………………………………………… 14

 

3- 2 فیزیولوژیكی تحمل به شوری در گیاه برنج…………………………………………………….. 15

 

3- 3 اثرات شوری در مراحل مختلف رشد گیاه برنج……………………………………………….. 15

 

3- 4 مكانیسم­های ژنتیكی تحمل به شوری……………………………………………………………. 16

 

3- 5 واكنش گیاه نسبت به تنش شوری………………………………………………………………… 16

 

3- 5-1- تأثیر عمومی نمك………………………………………………………………………………. 16

 

3- 6 شناسایی ارقام مقاوم به شوری…………………………………………………………………… 19

 

3-7 اثر شوری بر تعادل یونی…………………………………………………………………………….. 20

 

3-8 ژنتیك تحمل به شوری در گیاه برنج……………………………………………………………… 21

 

3- 9 تأثیر شوری بر شاخص­های رشد و عملکرد……………………………………………………. 22

 

3-10موتاسیون و تاثیر آن بر رشد صفات زراعی…………………………………………………….. 23

 

فصل چهارم: مواد و روش­ها

 

4-1 زمان و موقیت جغرافیایی محل آزمایش ………………………………………………………… 25

 

4-2 مشخصات خاک………………………………………………………………………………………. 25

 

4-3 طرح آماری و نحوه اجرای آزمایش……………………………………………………………….. 26

 

4-4 مشخصات ماده آزمایشی…………………………………………………………………………….. 27

 

4- 5- صفات مورد مطالعه ……………………………………………………………………………… 27

 

فصل پنجم: نتایج

 

5-1 مرحله حداکثر پنجه زنی…………………………………………………………………………….. 29

 

5-1- 1- ارتفاع بوته……………………………………………………………………………………….. 29

 

5-1-2- تعداد پنجه در کپه……………………………………………………………………………….. 30

 

5-1- 3- وزن خشک برگ……………………………………………………………………………….. 32

 

5-1- 4- وزن خشک ساقه ………………………………………………………………………………. 32

 

5-1- 5- وزن خشک ریشه ……………………………………………………………………………… 33

 

5-1- 6- وزن خشک کل…………………………………………………………………………………. 33

 

5-1- 7- میزان سدیم برگ، ساقه و ریشه……………………………………………………………… 34

 

5-1- 8- میزان پتاسیم برگ، ساقه و ریشه…………………………………………………………….. 34

 

5-1- 9- عدد کلروفیل متر……………………………………………………………………………….. 35

 

5-2 مرحله گلدهی………………………………………………………………………………………….. 36

 

5-2-1- ارتفاع بوته…………………………………………………………………………………………. 36

 

5-2-2- تعداد پنجه در کپه……………………………………………………………………………….. 37

 

5-2-3- وزن خشک برگ………………………………………………………………………………… 39

 

5-2-4- وزن خشک ساقه ……………………………………………………………………………….. 39

 

5-2-5- وزن خشک کل…………………………………………………………………………………… 40

 

5-2- 6- میزان سدیم برگ و ساقه………………………………………………………………………. 40

 

5-2- 7- میزان پتاسیم برگ و ساقه ……………………………………………………………………. 42

 

5-2-8- عدد کلروفیل متر…………………………………………………………………………………. 42

 

5- 3- مرحله رسیدن فیزیولوژیکی………………………………………………………………………. 43

 

5-3-1- تعداد خوشه در کپه……………………………………………………………………………… 43

 

5-3-2- طول خوشه………………………………………………………………………………………… 43

 

5-3-3- تعداد دانه پر در خوشه ………………………………………………………………………… 44

 

5-3-4- تعداد دانه پوک در خوشه………………………………………………………………………. 44

 

5-3-5- تعداد کل دانه در خوشه ……………………………………………………………………….. 45

 

5-3- 6- وزن خشک کل ………………………………………………………………………………… 45

 

5-3-7- عملکرد…………………………………………………………………………………………….. 45

 

فصل ششم: بحث

 

6-1 بحث…………………………………………………………………………………………………….. 48

 

6-2پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………. 51

 

منابع مورد استفاده…………………………………………………………………………………………… 52

 

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………. 58

 

چکیده

 

ارقام موجود برنج حساس به شوری هستند برای دستیبابی به ارقام متحمل به شوری می توان از تكنیك های موتاسیون بریدینگ بهره جست.برای مطالعه صفات زراعی موتانت های نسل دوم ارقام حسنی، طارم محلی و عنبربو ، آزمایش

 

مزرعه ای در زمینی واقع در روستای قائیمه بهنمیر در سال زراعی 91 اجرا شد.بافت خاک سیلتی لوم و میزان شوری خاک در طی اجرای طرح آزمایشی بین4-6 دسیزیمنز بر متر متغیر بود. تیمارها شامل دز اشعه گاما در دو سطح 250 و 300 همراه با شاهد ارقام حسنی ، طارم محلی و عنببربو و موتانت های نسل دوم ارقام فوق بوده است که به صورت آزمایش فاکتوریل در غالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شده است. صفات ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشگ ریشه، ساقه برگ و کل، تعداد پنجه در کپه، عدد کلروفیل متر، میزان سدیم و پتاسیم ریشه، ساقه وبرگ در مرحله حداکثر پنجه زنی اندازه­گیری شد. در مرحله گلدهی بجز ریشه بقیه صفات مرحله حداکثر پنجه زنی نیز اندازه گیری شد.در زمان رسیدن فیزیولوژیکی اجزای عملکرد، وزن خشک کل و عملکرد هر کپه بدست آمد. نتایج نشان داد اثر دز بر صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه در کپه، وزن خشک برگ ، ساقه و کل موتانت نسل دوم درمرحله حداکثر پنجه زنی و گلدهی معنی دار شد. درصد افزایش ارتفاع بوته، تعداد پنجه در کپه، وزن خشک کل در موتانت های نسل دوم نسبت به شاهدبه ترتیب 7/6 ، 27 و 35 درصد بود. مقدار بیوماس تولیدی در موتانت های نسل دوم ارقام حسنی، طارم محلی و عنبربو متفاوت بود. میزان رشد موتانت حسنی و عنبربو بیشتر از طارم محلی بود. اثر متقابل موتانت و دز بر صفات تعداد پنجه در کپه، وزن خشگ برگ، ساقه و کل در دز 250 در مرحله حداکثر پنجه زنی معنی دار بود. در مرحله گلدهی اثر دز بجز بر ارتفاع بوته بر سایر صفات رشدی در سطح 1% معنی دار بود. اجزای عملکرد و عملکرد متاثر از دز در موتانت های نسل دوم ارقام بوده و نسبت به شاهد بیشتر بوده است. کمترین وزن خشک کل مربوط به موتانت حسنی در دز 250 معادل 2/15 گرم و بیشترین مربوط به عنبربو شاهد معادل 56/23 گرم بود. کمترین عملکرد مربوط به موتانت حسنی در دز 250 معادل 8/3 گرم و بیشترین مربوط به عنبربو دز 300 معادل 85/9 گرم بود.

 

کلمات کلیدی: موتانت برنج، شوری، صفات مرفولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد.

 

1- 1 مقدمه

 

یكی از مسائلی كه انسان امروزی بویژه كشورهای جهان سوم با آن دست به گریبان می باشد مسئله تامین غذا می باشد. انسان از دوران نخستین حیات خودگیاهانی كه از نظر ظاهری مطلوب به نظر می رسیدند را انتخاب می كردند، پس از كشف اصول و قوانین علم ژنتیك كه برای اولین بار توسط مندل صورت گرفته است تلاقیهای تصادفی جای خود را به تلاقیهای هدف دار داده اند و بدین ترتیب تحولی عظیم در كشاورزی و زراعت ایجاد گردیده است. از میان گیاهان زراعی كه نقش مهمی در تغذیه انسانها دارند، گیاهان خانواده غلات از اهمیت خاصی برخوردار می باشند كه نقش برنج در تامین غذای انسانها بویژه در ممالك آسیا و از جمله ایران دارد، چند سال قبل اغلب واریته های مورد كشت و كار در اغلب مناطق
برنج خیز ارقام محلی تشكیل می داده اند ولی با افزایش سریع جمعیت و همچنین با رفتن سطح زندگی و در نتیجه افزایش مصرف مواد غذایی و صنعتی ما را به داشتن محصولات كشاورزی بیشتری محتاج
می سازد. بطور خلاصه می توان گفت كه از اراضی كشور بجز پاره ای از موارد كه از نظر آب، كود .

 

با توجه به خصوصیات فوق در سالهای اخیر توجه زیادی به اصلاح نبات، بویژه اصلاح برنج، از طریق وارد كردن ارقام، انجام هیبراسیون برای افزایش عملكرد در واحد سطح شده است. و در این باره نیز تا اندازه­ای نیز موفق بوده اند. از نكاتی كه باید به آن توجه نمود این است كه تنها تولید و ایجاد وارئیه­ی هر محصول نمی­تواند سبب افزایش عملكرد گردد. زیرا فعالیتهای به نژادی، بدون رعایت و توجه به فاكتورهای زراعی مناسب نمی تواند موفق و موثر باشد بنابراین لازم است همراه كاری اصلاحی و تهیه ارقام پرمحصول، باید فاكتورهای زراعی و مهم از قبیل تاریخ كاشت، فاصله كاشت، میزان كود را برای حداكثر كردن عملكرد ارقام محصول رعایت نمود تا افزایش عملكرد حاصل گردد. برای نیل به خودکفایی در هر محصول می­تواند به افزایش سطح زیركشت، افزایش میزان تولید در واحد سطح و کشت دو یا سه بار در سال روی آورد. با توجه به اینكه 35 % نیاز غذایی جمعیت جهان را برنج تأمین می كند و با توجه به افزایش روز افزون جمعیت در جهان، نیاز شدید به افزایش تولیدات كشاورزی در كشور كاملاً محسوس
می­باشد. امكان افزایش سطح زیركشت بدلیل محدودیت منابع آب و خاك امری مشكل بنظر می­رسد. بنابراین ضرورت اصلاح گیاه برنج جهت کاشت در مناطق شور امر بدیهی است. با بهره­گیری از تكنیك­های موتاسیون بریدینگ می توان به واریته­های متحمل به شوری دست یافت. بنابراین لازم است در مورد ارقامی كه معرفی شده اند و یا لاین های امید بخش كه در آستانه معرفی به زارعین قرار دارند باید آزمایش­های زراعی انجام گیرد تا صفات زراعی و عملکرد لاین­ها مطالعه شود.

 

2- 1 اهمیت برنج

 

برنج یك منبع اصلی در رژیم غذایی انسان است كه تقریباً نیمی از مردم دنیا از طریق آن امرار معاش
می كنند. این محصول برای یك سوم جمعیت جهان به عنوان غذای اصلی محسوب می گردد و در حدود یك پنجم از كل زمین های زیر كشت غلات را در جهان به خود اختصاص داده است. تقریباً دو میلیارد نفر (یك سوم جمعیت جهان) در جهان، به نحوی فرایندهای كاشت و فرآوری برنج وابستگی دارند. در حدود
90 درصد از برنج دنیا توسط كشاورزان خرده مالك در كشورهای در حال توسعه تولید می شود محصول برنج، اصلی­ترین غله در آسیا محسوب گردیده و برای تقریباً 3 میلیارد نفر(نیمی از جمعیت جهان) غذای اصلی و منبع عمده كالری به شمار می رود. در گزارشاتی كه در سال 2000 تهیه شد، مشخص گردید كه در حدود 40 درصد از مردم دنیا و اساساً آنهایی كه در مناطق پرجمعیت كشورهای كمتر توسعه یافته زندگی می­كرده­اند، برای تامین بخش عمده ای از انرژی مورد نیاز خود، به این محصول وابسته بوده اند.
در كشورهایی آسیائی سهم غلات و حبوبات، در كل رژیم غذایی حدود 63 درصد می باشد كه بخش عمده این غلات را برنج تشكیل می دهد. برنج تامین كننده 35 درصد تا 75 درصد از كالری مصرف شده توسط بیش از 3 میلیارد آسیائی است. قرن ها است كه در بسیاری از كشورهای آسیائی این غله، بخش
اساسی رژیم غذایی افراد را تشكیل می دهد و كماكان در سه كشور از چهار كشور پرجمعیت جهان ی
عنی چین، هند و اندونزی، برنج غذای اصلی محسوب می گردد. برآورد شده كه تا سال 2025، تعداد
6/4 میلیارد نفر، برای گذران زندگی خود به نحوی به این محصول وابستگی خواهند داشت. همزمان با
افزایش رشد جمعیت، میزان تقاضا برای برنج نیز افزایش می یابد، به طوری كه پیش بینی شده است
كه به منظور تامین تقاضا در سال 2025، سطح 50% تا 60% افزایش در تولید این محصول ضروری به نظر می رسد. در پاسخ به این نیاز روزافزون، به طور طبیعی مشكلاتی از قبیل كمبود آب، زمین،
كارگر و كودهای شیمیایی وجود خواهد داشت. تنها گندم و ذرت از نظر میزان تولید با برنج، قابل رقابت هستند. (آمار وزارت جهاد کشاورزی، 1374)

 

از لحاظ ایجاد اشتغال نیز برنج را می توان یكی از مهمترین منبع اشتغال و درآمد خصوصاً برای اقشار روستایی دانست. اكثر تولید كنندگان و مصرف كنندگان برنج توده فقیر دنیا را تشكیل می دهند. این
گیاه در روی مزارع 250 میلیون بهره بردار آسیایی كه اكثراً دارای اراضی كمتر از یك هكتار هستند، كشت می­شود (33).

 

برنج نقش مهمی را در تمدن و فرهنگ بشر بازی می كند، كشت برنج یكی از پایه های اجتماعی بوده و سهم زیادی را در مراسم و تمدن های آسیایی دارد. از برنج هنوز در بعضی مواقع در برخی از مناطق روستایی آسیا برای پرداختن بدهی­ها و دستمزدها استفاده می­شود(33).

 

از سال 1961 تا اوایل 1990 سهم تجارت برنج در بازارهای جهانی از حدود 5/3 درصد به 5 درصد كل تولید رسیده و از آن زمان به بعد بتدریج به طور متوسط به 6 درصد افزایش یافته است. اكثر كشورها برای تغذیه جمعیت شان به طور كامل به تولید برنج خود متكی هستند امروزه علی رغم ثبات كمتری كه تجارت جهانی برنج نسبت به گندم و ذرت دارد، هنوز برنج به عنوان یك كالای سیاسی در بعضی از كشورهای آسیایی مورد توجه می باشد(33).

 

2-1-2-3 اصلاح کیفیت علوفه: 19

 

2-1-2-4 افزایش نسبت برگ به ساقه: 20

 

2-1-2-5 افزایش خوش خوراکی: 20

 

2-1-2-6 افزایش جذب اختیاری: 20

 

2-1-2-7 کاهش مواد ضد کیفیت: 21

 

2-1-2-8 توسعه فصل چرا: 21

 

2-1-2-9 مقاومت به چرای دام: 21

 

2-2 مشخصات گیاهشناسی: 22

 

2-2-5 گونه­های مهم علف گندمی و نیازهای اکولوژیکی آنها: 26

 

2-3 الکتروفورز. 28

 

2-3-1 تاریخچه استفاده از الکتروفورز. 28

 

2-3-2 اصول الکتروفورز. 29

 

2-3-3 انواع الکتروفورز. 30

 

2-3-4 اطلاعاتی در مورد مکانیسم کار با الکتروفورز. 33

 

2-3-5 استفاده از الکتروفورز در بررسی تنوع ژنتیکی.. 35

 

2-3-5-1 الکتروفورز پروتئین‌ها 35

 

2-3-6 مدل‌های آماری برآورد تنوع. 36

 

2-3-6-1 تجزیه به مولفه‌های اصلی.. 38

 

فصل سوم: مواد و روش ها

 

3-1 مشخصات اقلیمی و زراعی منطقه اجرای طرح.. 41

 

3-2 مواد گیاهی مورد آزمایش… 41

 

3-2 طرح آزمایشی و عملیات زراعی: 43

 

3-2-1 اندازه گیری عملکرد و صفات زراعی.. 43

 

3-2-2 اندازه گیری کیفیت علوفه: 44

 

2-3 روش‌های تجزیه آماری طرح.. 45

 

3-3-2 روش‌های آماری صفات مورفولوژی و جوانه‌زنی.. 47

 

3-4 مطالعات الکتروفورزی.. 48

 

3-4-1 استخراج پروتئین کل گیاهک… 48

 

3-4-2 الکتروفورز پروتئین‌ها 49

 

3-5 نکات: 54

 

3-5-1 رنگ‌آمیزی پروتئین‌ها و رنگ زدایی ژل. 54

 

3-5-2 طرزتهیه مارکر. 55

 

3-6 روش کار: 56

 

3-7 روش‌های آماری مورد استفاده 57

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1- بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای علف گندمی بر اساس صفات مورفولوژیکی.. 60

 

4-1-1- تجزیه واریانس و مقایسه میانگینها: 60

 

4-1-2- تجزیه خوشهای ژنوتیپهای مورد مطالعه از نظر صفات مورفولوژیک… 76

 

4-1-3- تجزیه به مؤلفههای اصلی.. 77

 

2-3- پلی مورفیسم. 82

 

2-4- الگوی تنوع. 83

 

2-4- الگوی تمایز و تجزیه خوشهای.. 86