1-5- سؤال‌های تحقیق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 4

 

1-6- تعاریف واژه ها و مفاهیم———— 4

 

فصل دوم. ادبیات تحقیق————— 6

 

2-1- پیشینه تحقیق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 7

 

2-2- گردشگری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 9

 

2-2-1- گردشگری از نظر لغوی———- 9

 

2-2-2- واژه توریسم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 9

 

2-3- تعریف و مفاهیم گردشگری———- 10

 

2-3-1- گردشگری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 10

 

2-3-2- گردشگری داخلی (یا بومی)——- 11

 

2-3-3- گردشگری خارجی(یا بین‌المللی)—- 11

 

2-3-4- گردشگری از بعد جغرافیایی——- 11

 

2-3-5- گردشگری از بعد اجتماعی——– 11

 

2-4- فواید گردشگری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 11

 

2-4-1- فرهنگی و اجتماعی————- 11

 

2-4-2- اقتصادی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 12

 

2-5- گردشگری در جهان————— 12

 

2-5-1- آغاز جهانگردی در دوران باستان—- 12

 

2-6- گردشگری در جهان————— 13

 

2-6-1- آغاز جهانگردی در دوران باستان—- 13

 

2-6-2- گردشگری در دوران قرون وسطی— 14

 

2-6-3- گردشگری در دوران رنسانس—— 15

 

2-6-4- گردشگری در دوران انقلاب صنعتی و بعد از آن——— 15

 

2-6-5- گردشگری در ایران————- 16

 

2-6-6- روند توسعه گردشگری در ایران قبل و بعد از انقلاب—— 16

 

2-7- روند شکل‌گیری گردشگری در گیلان— 18

 

2-8- رابطه‌ی جغرافیا و فعالیت‌های گردشگری—————- 18

 

2-9- اشکال عمده توریسم————– 19

 

2-10- انواع توریسم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 19

 

2-11- مفهوم توسعه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 20

 

2-12- تئوری قطب رشد—————- 20

 

2-13- توسعه پایدار-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 21

 

2-14-تاریخچه سیستم توزیع محصولات و خدمات گردشگرى—– 22

 

2-15- تاریخچه شركت‌هاى خدمات مسافرتى در ایران———– 23

 

2-16- فدارسیون بین‌المللى اتحادیه آژانس‌هاى مسافرتى(UFTAA)- 24

 

2-17- سازمان میراث فرهنگى و گردشگرى و شوراى عالى میراث فرهنگى و گردشگرىبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 25

 

2-18- انواع فعالیت شركت‌هاى خدمات مسافرتى————– 25

 

2-18-1- فعالیت شركت‌هاى خدمات مسافرتى برحسب نوع مجوز– 25

 

2-18-2- فعالیت شركت‌هاى خدمات مسافرتى بر حسب بعد سازمانىبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 26

 

2-18-3- فعالیت شركت‌هاى خدمات مسافرتى برحسب سطح فعالیتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 28

 

2-18-4- كارگزاران مسافرتى(آژانس‌ها یا سفرگذارى‌ها)———- 29

 

2-19- ساختار شركت‌هاى خدمات مسافرتى– 29

 

2-19-1- واحد فروش و بازاریابى——— 29

 

2-19-2- واحد عملیات—————- 30

 

2-19-3- واحد ذخیره‌ی جا————- 30

 

2-19-4- واحد ادارى و اجرایى———– 30

 

2-19-5- واحد محاسبات و امور مالى—— 30

 

2-19- كاركنان شاغل در واحدهاى خدمات مسافرتى———— 31

 

2-19-1- مدیرعامل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 31

 

2-19-2- مدیر فنى-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 31

 

2-19-3- مدیر تور-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 32

 

2-20- تور و اجزاى آن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 32

 

2-21- راهنمای تور-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 34

 

 

2-22- اهمیت راهنمایان در تورهاى گردشگرى—————- 34

 

2-23- مسئولیت‌ها و وظایف راهنما——– 34

 

2-24- فرایند اجراى تور—————- 35

 

2-25- انواع سفرهاى گروهى كه در داخل كشور برگزار مى‌شود—– 36

 

2-25-1- سفرهاى طبیعت‌گرا———— 36

 

2-25-2- طبیعت‌گردى و راهنماى كویر—– 37

 

2-26- دستورالعمل‌هاى ویژه برگزاركنندگان تور طبیعت———- 38

 

فصل سوم. روش اجرای تحقیق———– 40

 

3-1- روش تحقیق و مراحل آن———– 41

 

3-2- مراحل تحقیق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 41

 

3-2-1- مرحله جمع‌آوری تحقیق———- 41

 

3-2-2- مرحله سازماندهی و طبقه‌بندی تحقیق- 41

 

3-2-3- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات—— 41

 

3-2-4- جامعه آماری و حجم نمونه——- 41

 

3-3- مواد-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 42

 

3-4- موقعیت جغرافیایی شهرستان بندر انزلی—————- 43

 

3-5- نامواژه انزلی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 46

 

3-6- ساختار كالبدی شهرستان بندر انزلی—- 46

 

3-7- زمین‌شناسى بندر انزلى————- 47

 

3-8- توپوگرافى-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 48

 

3-9- اقلیم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 50

 

3-9-1- بررسی ایستگاه هواشناسی ناحیه مورد مطالعه———– 50

 

3-10- منابع آب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 58

 

3-11- پوشش گیاهى و جانورى———– 60

 

3-12- رابطه ویژگی‌های طبیعی با قابلیت‌های گردشگری———- 61

 

3-13- ویژگی‌های اجتماعی جمعیتی——- 63

 

3-13-1- ساختار جنسی و سنی جمعیت —- 63

 

3-13-2- تعداد، توزیع و تحولات خانوار و جمعیت————- 63

 

3-14- ویژگی‌های اقتصادی————– 64

 

3-14-1- فعالیت و اشتغال————– 64

 

3-14-2- صنعت گردشگری————- 65

 

3-15- جاذبه‌هاى گردشگرى شهرستان بندر انزلی————– 65

 

3-15-1- موزه نیروى دریایى————- 65

 

3-15-2- برج ساعت انزلى————– 66

 

3-15-3- برج موزیك-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 66

 

3-15-4- بناى شهردارى انزلى———— 66

 

3-15-5- عمارت معتمدى————– 66

 

3-15-6- كاخ سردارى-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 67

 

3-15-7- بنای تاریخی كلیسای مریم مقدس— 67

 

3-15-8- خانه داوودزاده————— 67

 

3-15-9- ساختمان دادگستری———— 67

 

3-15-10- مناره مسجد قائمیه انزلی——– 68

 

3-15-11- تالاب انزلى-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 68

 

3-15-12- جزیره قلم‌گوده————– 69

 

3-15-13- پناهگاه حیات وحش سرخانگل— 69

 

3-15-14- منطقه شكار ممنوع حسین‌بكنده — 69

 

3-16- منابع و جاذبه‌های طبیعی———– 70

 

3-16-1- سواحل انزلی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 70

 

3-16-2- رودخانه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 72

 

3-16-3- تالاب و رودگاها————– 74

 

3-16-4- رویش گیاهی در تالاب انزلی—— 75

 

3-16-5- جزایر نی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 75

 

3-16-6- قایقرانی تفریحی————– 76

 

3-16-7- ماهیگیری تفریحی————- 77

 

3-16-8- شکار تفریحی—————- 77

 

3-17- جاذبه‌های تاریخی شهرستان انزلی—- 80

 

3-17-1- مناره-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 80

 

3-17-2- کاخ موزه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 80

 

3-17-3- پل غازیان-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 81

 

3-17-4- پل میان‌پشته-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 81

 

3-17-5- بلوار ساحلی انزلی————- 81

 

3-17-6- موج شکن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 81

 

3-17-7- حافظیه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 82

 

3-17-8- ساختمان شهرداری———— 82

 

3-17-9- ساختمان چهارطبقه———— 82

 

3- 18- جاذبه‌های فرهنگی- مذهبی——– 83

 

3-18-1- شنبه‌بازار-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 83

 

3-18-2- مساجد قدیمی—————- 83

 

3-18-3- فرهنگسراها، سینماها و نمایشگاه‌ها– 84

 

3-18-4- مراکز خرید اصلی————- 84

 

3-18-5- هتل‌ها و مهمانپذیرها———— 86

 

3-18-6- پانسیون های خانگی———— 87

 

3-18-7- آرامگاه بی‌بی‌حوریه———— 87

 

3-18-8- امام‌زاده صالح—————- 87

 

3-18-9- آرامگاه آقاپیر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 87

 

3-18-10- آرامگاه آقا سیدنجفی———- 88

 

3-18-11- بقعه آقاپیر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 88

 

فصل چهارم. یافته‌های تحقیق———— 90

 

4-1- بررسی نقش آژانس‌های مسافرتی در توسعه گردشگری شهرستان بندر انزلیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 91

 

4-1-1- فعالیت در تورهای داخلی و خارجی آژانس‌های مسافرتی شهرستان بندر انزلیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 95

 

4-1-2- فعالیت‌های گسترده دفاتر خدمات مسافرتی شهرستان بندر انزلیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 95

 

4-1-3- فعالیت‌های اكوتوریستی، آژانس‌های خدمات مسافرتی شهرستان بندر انزلیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 95

 

4-1-4- دلایل ضعف آژانس‌های خدمات مسافرتی شهرستان بندر انزلی در توسعه اكوتوریسم————— 96

 

4-1-5- تأثیر فصول سال در اجرای گشت‌های طبیعت‌گردی توسط آژانس‌های خدمات مسافرتی————- 97

 

4-1-6- گروه‌های سنی استقبال‌كننده از تورهای طبیعت‌گردی—— 97

 

4-1-7- خدمات ارائه شده توسط آژانس‌های خدمات مسافرتی جهت تورهای طبیعت‌گردیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 97

 

4-1-8- خدماتی كه در صورت عدم محدودیت‌های توسط آژانس‌های خدمات مسافرتی برای توسعه اكوتوریسم قابل

 

اجراست-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 98

 

4-1-9- دلایل برتری یك آژانس خدمات مسافرتی نسبت به رقبا—- 98

 

4-2- یافته‌های توصیفی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 99

 

4-2-1- جنسیت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 99

 

4-2-2- سن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 100

 

4-2-3- سطح تحصیلات————— 101

 

4-2-4- شغل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 102

 

4-2-5- مبدأ سفر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 103

 

4-2-6- وسیله سفر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 104

 

4-2-7- اهداف سفر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 105

 

4-2-8- نحوه آشنایی با مكان سفر——— 106

 

4-2-9- مسافت محل زندگی گردشگران تا انزلی————— 107

 

4-2-10- نقش دفاتر خدماتی در علاقمندی گردشگران به بازدید مجددبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 108

 

4-2-11- نقش دفاتر خدمات گردشگری در رضایتمندی———- 109

 

4-2-12- میزان عملکرد آژانس‌های مسافرتی نسبت به گذشته—— 110

 

4-2-13- میزان مراجعات گردشگران در طول فصول———— 111

 

4-2-14- جایگاه توریسم در شهرستان انزلی– 112

 

4-2-15- استفاده از خدمات آژانس‌های گردشگری————- 113

 

4-2-16- نقش آژانس‌های خدمات مسافرتی در خدمات‌رسانی به توریست‌هابلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 114

 

4-2-17- نقش امكانات آژانس‌ها در توسعه توریسم————- 115

 

4-2-18- نقش آژانس‌ها در معرفی جاذبه‌های گردشگری——— 116

 

4-2-19- رابطه بین آژانس‌های مسافرتی و تورهای توریسم——– 117

 

4-2-20- آسیب رساندن تورهای طبیعت گردی بر محیط زیست—- 118

 

4-2-21- نقش تورها در ایجاد انگیزه برای سفر به انزلی———- 119

 

4-2-22- نقش آژانس‌ها در افزایش گردشگر– 120

 

4-2-23- نقش آژانس‌های گردشگری در توسعه توریسم———- 121

 

فصل پنجم. نتیجه‌گیری —————- 122

 

5-1- نتیجه گیری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 123

 

5-2- بررسی فرضیه‌ها-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 125

 

5-2-1- فرضیه اول-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 125

 

5-2-2- فرضیه دوم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 126

 

5-3- ارائه راهكار  127

 

– بیان مسأله

 

صنعت گردشگری به عنوان بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت دنیا به شمار می‌آید. بسیاری از كشورها این صنعت پویا را به عنوان اساس درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی می‌دانند. در سراسر كره زمین؛ بویژه در كشورهای در حال توسعه، به توسعه صنعت گردشگری توجه فراوانی معطوف می‌شود. از طرف دیگر، این صنعت تعاملات میان فرهنگی جوامع مختلف را تسهیل نموده و شیوه‌های برقراری تعاملات رفتاری بر اساس گفتمان صلح‌آمیز را برقرار می‌كند(قرخلو، 1386: 3). ا مروزه اهمیت گردشگری و جهانگردی و لزوم بررسی و تحقیق در مورد آن با توجه به نقش‌های مهم اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی‌اش بر هیچ كسی پوشیده نیست(مشبكی و ملك اخلاق، 1382: 7). این فعالیت در دنیای كنونی به صورت یكی از مهم‌ترین عوامل تولید ثروت، كار، ایجاد پویایی، جابجایی انسان‌ها و ثروت ملت‌ها درآمده است. انسان امروزین در راستای دسترسی به اهدافی چون آشنایی با حقایق تاریخی گذشتگان، بهره‌گیری از مواهب طبیعی، فرار از آشفتگی‌ها و روزمرگی‌های زندگی شهری و… توریسم را وسیله‌ی منفرد و مناسبی برای نیل بدآن‌ها می‌داند(آمار، 1382، 55). امروزه گردشگری بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت دنیا محسوب می‌شود. بسیاری از كشورهای جهان به دنبال دستیابی به توسعه پایدار بوده و از این صنعت به عنوان یك صنعت پویا، جهت كسب درآمد و اشتغال‌زایی و تعامل فرهنگ خود استفاده می‌نمایند. در جهان امروز استفاده از منابع و جاذبه‌های گردشگری یك منطقه اعم از طبیعی یا انسان ساخت در توسعه آن اثرگذار نقش بسزایی دارد.

 

مطالعات نشان داده‌اند كه بین رشد و توسعه صنعت گردشگری با رشد و توسعه اقتصادی كشورها رابطه‌ی مثبت و معناداری وجود دارد. هزاره سوم، پیشرفت روزافزون تكنولوژی و فناوری را با خود به همراه دارد. صنعتی‌شدن زندگی در جهان امروز اوقات فراغتی را برای انسان در شهرهای مدرن فراهم ساخته كه می‌تواند فرصتی مناسب برای فاصله گرفتن از محیط خشك و بی‌روح توأم با سروصدای شهرهای شلوغ، مناسب تلقی شود. امروزه آژانس‌های خدمات مسافرتی ارائه‌دهنده‌ی انواع خدمات گردشگری در زمینه‌های داخلی، خارجی و طبیعت‌گردی می‌باشند. این آژانس‌ها با توجه به فعالیتشان مورد تقسیم‌بندی قرار گرفته‌اند كه تعدادی از آن‌ها مسئول فروش بلیط و تعدادی دیگر خدمات تورگردانی را بر عهده دارند و تعدادی دیگر نیز ارائه‌دهنده‌ی هر دو خدمات به طور همزمان می‌باشند. این تورها نقش بسیار مهمی در جابجایی و نقل و انتقال گردشگران دارند؛ بطوری‌ که برخی از گردشگران مشتری دائم این آژانس‌ها در تمامی سفرها می‌باشند. بنابراین می‌توان گفت آژانس‌های گردشگری رابطه مستقیمی با توسعه گردشگری دارند. بندر انزلی به عنوان یكی از شهرستان‌های مهم استان گیلان از موقعیتی مناسب برای توریسم و استراحت برخوردار است. این شهرستان به دلیل شرایط ویژه آب و هوایی و طبیعت بكر و چشم‌اندازهای زیبا مانند دریا، منطقه آزاد، بازارهای تجاری، مکان‌های زیارتی، توجه اكثر مردم چه در داخل و چه در خارج از آن را به خود معطوف نموده است . این ویژگی باعث توسعه گردشگری در طبیعت این منطقه شده است؛ بطوری که هر روزه بر تعداد گردشگران و هم بر تعداد تورهای گردشگری افزوده می‌‌شود. لذا تحقیق به دنبال بررسی و ارزیابی عملكرد آژانس‌های خدماتی و مسافرتی در توسعه توریسم شهرستان بندر انزلی می‌باشد و تحقیق بدنبال پاسخگویی به این سؤال است که آژانس‌های مسافرتی در توسعه توریسم شهرستان بندر انزلی تا چه حد نقش داشته است؟

 

1-2- اهمیت و ضرورت

 

امروزه توریسم در اقتصاد کشورهای جهان دارای جایگاهی بسیار مهم است و تنها در سال 2010 میلادی 935 میلیون نفر در جهان با سفر به کشورهای دیگر 1550 میلیاردها دلار هزینه کرده‌اند(سایتwto ).

 

نظریه‌های جدید در زمینه گردشگری نشان می‌دهد جذابیت‌های گردشگری بر پایه ورزش در مقایسه با دیگر جذابیت‌های فرهنگی٬ مزیت‌های اقتصادی٬ اجتماعی و سیاسی بیشتر دارد. از طرفی کشور ایران با توجه به بررسی‌های صورت گرفته یکی از ده کشور اول جهان از نظر جذابیت‌های گردشگری است(هنرور و همکاران٬ 1386: 32).

 

از این رو، اهمیت دارد که از قابلیت‌های خود در توسعه گردشگری از جمله گردشگری ورزشی استفاده کند. بی‌شک انتخاب مکان مناسب جهت انجام فعالیت‌های ورزشی برای ورزشکاران بسیار مهم می‌باشد. لذا در این تحقیق سعی بر این است که با مدنظر قراردان این مهم که گردشگری مناطق مختلف ساحلی٬ دریایی و تالاب از فعالیت‌های عمده تفرجی در جهان است٬ به شناخت توان‌های موجود و تعیین محدوده مکانی مناسب جهت جذب توریسم ورزشی پرداخته و با توجه به عدم داشتن منابع علمی و تخصصی لازم در کشور با بررسی عوامل مختلف در جذب توریسم و گسترش توریسم ورزشی می‌توان با اخذ نتایج به سمت آینده روشن حرکت کرد. از جمله کاربرد نتایج این تحقیق می‌توان به توسعه کمی و کیفی شهرستان٬ بالا رفتن سطح فرهنگ مردم٬ تبادل اخلاق ورزشی و فرهنگی حفظ محیط زیست و توسعه پایدار منطقه٬ رونق اقتصادی و بهبود زیرساخت‌های منطقه اشاره نمود.

 

1-3- اهداف تحقیق

 

مهم‌ترین اهداف این تحقیق بشرح زیر است:

 

 

1. تعیین پتانسیل‌های توریستی و اکوتوریستی شهرستان بندر انزلی،

 

1. تعیین نقش آژانس‌های مسافرتی در توسعه توریسم شهرستان بندر انزلی،

 

1. تعیین راهکارهایی جهت توسعه توریسم شهرستان بندر انزلی.

 

2-1-9 اهمیت حسابداری بهای تمام شده 15

 

2-1-10 كاربرد حسابداری بهای تمام شده 16

 

2-1-12 دایره هزینه یابی… 16

 

2-1-13 کالای ساخته شده 16

 

2-1-13 کالای در جریان ساخت…. 16

 

2-1-16 اجزاء و عوامل بهای تمام شده 17

 

2-1-17 مواد اولیه. 17

 

2-1-20 دستمزد. 17

 

2-1-23 سربار تولید.. 18

 

2-1-26 مقایسه جایگاه حسابداری مالی و حسابداری بهای تمام شده 19

 

2-1-27 سیستم اطلاعات حسابداری صنعتی.. 20

 

2-1-29گزارشات درون سازمانی… 21

 

2-1-30 گزارشهای برون سازمانی… 21

 

2-1-31 انواع هزینه یابی… 22

 

2-1-33 تفاوت حسابداری بهای تمام شده (صنعتی) با حسابداری مالی.. 23

 

2-1-34 تفاوت های حسابداری مدیریت با حسابداری مالی.. 24

 

2-1-35 حسابداری مالی… 24

 

2-1-36 حسابداری دولتی… 25

 

2-1-37 حسابداری مدیریت…. 25

 

2-1-39 مربوط بودن(relevance). 26

 

2-1-40 به موقع بودن(timeliness). 26

 

2-1-41 صحیح بودن(accuracy). 27

 

2-1-42 قابل مقایسه بودن(comparability) 27

 

2-1-43 اهمیت…. 27

 

2-1-45 تصمیم گیرندگان درون سازمانی.. 29

 

2-1-46 برنامه ریزی(planning). 29

 

2-1-47 تهیه بودجه(budgeting). 30

 

2-1-48 کنترل (controlling). 30

 

2-1-49تصمیم گیری در مورد قیمت های فروش(pricing decisions) 31

 

2-1-50 مدیریت موجودیها(inventory management) 31

 

2-1-51 بودجه بندی سرمایه ای(capital budgeting) 31

 

2-1-52 تصمیم گیرندگان برون سازمانی.. 32

 

2-1-53 آشنایی با مفاهیم حسابداری در صنعت برق.. 33

 

2-1-54 تهیه صورتهای مالی شرکت توانیر…. ….35

 

2-1-56 روش متحدالشکل حسابداری…..36

 

بخش دوم…37

 

2-2-1 مروری بر سیستم متحدالشکل مالی توانیر. 37

 

2-2-2 تاسیسات برق.. 40

 

بخش سوم…..53

 

2-3-1 مروری بر روشهای تولید برق…. 53

 

2-3-4 کار. 54

 

2-3-5 وزارت نیرو و انرژی الکتریکی… 55

 

2-3-6 طبقه‌بندی نیرو گاه ها 57

 

2-3-13 نیروگاههای انرژی‌های تجدید پذیر. 59

 

2-3-14 طبقه‌بندی نیرو گاه ها از نظر نوع عامل محرک.. 60

 

2-3-15 توربین بخار نیروگاه حرارتی.. 60

 

2-3-16 سیکل ترکیبی.. 62

 

2-3-20 انرژی خورشیدی.. 63

 

2-3-21 انرژی زمین‌گرمایی.. 64

 

2-3-22 نیروگاه بادی.. 64

 

2-3-23 نیروی برق‌آبی.. 65

 

2-3-24 نیروگاه آب تلمبه‌ای.. 66

 

2-3-25 نیروگاه هسته‌ای.. 66

 

 

2-3-26 تاریخچه صنعت برق در جهان و ایران……. 66

 

2-3-27پیشینه پژوهش… 68

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق مواد و روش ها

 

3-1 مقدمه. 72

 

3-2 روش اجرای تحقیق.. 72

 

3-4 نوع و ماهیت روش تحقیق.. 72

 

3-5 شاخص های آماری و توصیفی.. 73

 

3-8 جامعه آماری.. 74

 

3-9 ابزار گردآوری داده ها 74

 

3-10 آمار های رسمی.. 74

 

3-13 روایی(validity) 75

 

3-14 پایایی(valiability) 75

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

 

4-1 مقدمه. 78

 

4-2 آزمون شاخص های توصیفی… …78

 

4-3 آزمون Levene. …78

 

4-4 آزمونAnova. 84

 

4-5 آزمون های تکمیلی.. 85

 

4-6 آزمون تی دو نمونه ای بین میانگین بهای تمام شده مولد سیکل ترکیبی با مولد گاز.. 86

 

4-7 آزمون تی دو نمونه ای بین میانگین بهای تمام شده مولد سیکل ترکیبی با مولد بخار.. 87

 

4-8 آزمون تی دو نمونه ای بین میانگین بهای تمام شده مولد سیکل ترکیبی با مولد باد.. 89

 

4-9 آزمون تی دو نمونه ای بین میانگین بهای تمام شده مولد گاز با مولد بخار .. 90

 

4-10 آزمون تی دو نمونه ای بین میانگین بهای تمام شده مولد گاز با مولد باد.. 91

 

4-11 آزمون تی دو نمونه ای بین میانگین بهای تمام شده مولد بخار با مولد باد.. 93

 

4-13 تحلیل توصیفی بررسی شاخص های توزیع. 95

 

4-14 محاسبه چولگی و کشیدگی توزیع داده ها 95

 

4-16 تحلیل استنباطی.. 97

 

4-17 آزمون کلموگروف اسمیرنوف… 97

 

4-18 نمودار های تحلیلی اکتشافی داده ها (Explore Plots) 97

 

4-25 معادل نا پارامتری آزمون های t 102

 

4-26آزمون نا پارامتری مقایسه میانگین بهای تمام شده مولد سیکل ترکیبی با مولد گاز 103

 

4-27آزمون نا پارامتری مقایسه میانگین بهای تمام شده مولد سیکل ترکیبی با مولد بخار 104

 

4-28آزمون نا پارامتری مقایسه میانگین بهای تمام شده مولد سیکل ترکیبی با مولد باد 105

 

4-29آزمون نا پارامتری مقایسه میانگین بهای تمام شده مولد گاز با مولد بخار 106

 

4-30آزمون نا پارامتری مقایسه میانگین بهای تمام شده مولد گاز با مولد باد 107

 

4-31آزمون نا پارامتری مقایسه میانگین بهای تمام شده مولد بخار با مولد باد 108

 

4-32آزمون post hoc مقایسه میانگین بهای تمام شده مولد ها. 109

 

4-33جدول نتایج شاخص های توصیفی.. 110

 

فصل پنجم: بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهادها

 

5-1مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….112

 

5-2نتایج آمار توصیفی…………………………………………………………………………………….. ..112

 

5-3نتایج آنالیز واریانس……………………………………………………………………………………. ..112

 

5-4نتایج آزمون تی دو نمونه ای بین دو گروه سیکل ترکیبی و گاز……………………………….112

 

5-5نتایج آزمون تی دو نمونه ای بین دو گروه سیکل ترکیبی و بخار …………………………..112

 

5-6نتایج آزمون تی دو نمونه ای بین دو گروه سیکل ترکیبی و باد……………………………….113

 

5-7نتایج آزمون تی دو نمونه ای بین دو گروه گاز و بخار…………………………………………..113

 

5-8نتایج آزمون تی دو نمونه ای بین دو گروه گاز و باد………………………………………………113

 

5-9نتایج آزمون تی دو نمونه ای بین دو گروه بخار و باد…………………………………………….113

 

5-10نتایج آزمون LSDمقایسه دو به دو متغیرها………………………………………………………..114

 

5-12نتایج شاخص های توصیفی پارامتری و غیر پارامتری…………………………………………..115

 

5-13پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………116

 

5-14پیشنهادات پژو هش های آتی ……………………………………………………………………………116

 

       2ـ3ـ2ـ1ـ تبارشناسی تذكرة‌الاولیاء..27

 

2ـ4ـ عطار مؤلف… 28

 

فصل سوم. 31

 

بررسی گفتمان عرفانی و مبانی نظری بینامتنیت… 31

 

3 ـ1 ـ افسانۀ تحول گفتمانی عطار. 32

 

3ـ2ـ فراروایت چیست؟. 33

 

3ـ3ـ گفتمان چیست؟. 35

 

3ـ3ـ1ـ بیان ناپذیری تجربه در گفتمان عرفانی.. 38

 

3ـ3ـ2ـ گفتمان و استعاره 39

 

3ـ3ـ3ـ استعاره‌های گفتمانی تذكرة‌الاولیاء. 41

 

3ـ3ـ4ـ گفتگومندی گفتمانی.. 43

 

3ـ 4ـ باختین و نظریۀ گفتگومندی (dialogim) 45

 

3ـ5ـ نظریۀ بینامتنیت… 47

 

3ـ5ـ1ـ کاربردهای مفهومی بینامتنیت… 49

 

3ـ5ـ2ـ نسبت متون با یکدیگر. 49

 

3ـ5ـ4ـ بینامتنیت و نظریۀ ژرارژنت… 50

 

فصل چهارم. 53

 

بررسی ساختار بینامتنی تذکرةالاولیاء. 53

 

4ـ1ـ ماهیت زبانی تذکرةالاولیاء. 54

 

4ـ2ـ مخاطب محوری تذکرةالاولیاء. 60

 

4ـ3ـ بازشناسی منابعِ تذکرةالاولیای عطار. 62

 

4ـ4ـ بازی متن­ها از طبقات صوفیه تا نفحات­الانس جامی.. 67

 

4ـ4ـ1ـ بازی متنها در تذکرةالاولیاء و رفتار زیبایی­شناختی عطار با زبان. 70

 

4ـ5ـ بینامتنیت یا نقد منابع. 74

 

4ـ6ـ مقایسۀ تطبیقی زندگی صوفیان در تذکرةالاولیاء، رسالۀ قشیریه و کشف­المحجوب… 81

 

4ـ6ـ1ـ جدول تطبیقی زندگینامۀ صوفیان. 84

 

4ـ7ـ شكل‌های بینامتنیت در تذكرةالاولیاء. 87

 

4ـ8ـ تحلیل‌ گفتمانی‌ تذكرة‌الاولیاء. 92

 

4ـ8ـ1ـ انسجام‌ متنی‌ تذكرة‌الاولیاء. 97

 

4ـ8ـ2ـ هدف متن یا نیّت­مندی نویسنده 98

 

4ـ8ـ3ـ الفاظ‌ انسجام‌ در تذكرة‌الاولیاء. 103

 

4ـ9ـ ساختار روایت‌ در تذكرة‌الاولیاء. 105

 

فصل پنجم. 111

 

بحث و نتیجه‌گیری.. 111

 

5ـ نتیجه‌گیری.. 112

 

منابع. 117

 

Abstract 121

 

چکیده

 

در ادبیات فارسی ایران، قرن پنجم، قرن گسترش متون عرفانی است. همۀ این متون به شکل بینامتنی با یگدیگر رابطه دارند. این رابطه، تنها بازنمون یک گفتمان غالب نیست؛ بلکه نوعی تکرار الگوهای ساختاری و روایی است. عطار بعد از یک قرن این سنّت را به شکل دیگری در یگانه اثر منثورش، تذکرة‌الاولیاء بازآفرینی کرده است.

 

در این پژوهش سعی شده است، با روش ساختاری ـ تحلیلی به توصیف و تبیین ساختار بینامتنی تذکرةالاولیاء پرداخته شود. از این رو تلاش شده است تا در سه ساحت تاریخی، گفتمانی و بینامتنی، متن تذکرةالاولیاء تحلیل ساختاری شود. در واقع دو رویکرد تاریخی و گفتمانی، تمهیدی است برای تبیین ساختار بینامتنی تذکرةالاولیاء. نثر تذکرةالاولیاء از نظر تاریخی، کاملاً وابسته به الگوهای متنی نثر صوفیانۀ قرن پنجم است. گفتمانی را که عطار بر آن اصرار دارد، همان گفتمان عرفانی است که بر اساس فراروایت نجات­بخشی شکل گرفته است. عطار پیش از این، این گفتمان را در مهمترین اثر منظومش، منطق الطیر آزموده بود. او در تذکرةالاولیاء روایت­ها و اقوال را از متون دیگر وام می­گیرد؛ اما رفتارش با زبان و نوع نگرشش به ساختارآفرینی، دیگرگونه است. عطار سعی کرده است گفتمان زبان­شناختی خود را تغییر دهد و به ساختار دیگری دست یابد. عطار با ساختارآفرینی و انسجام بخشی به اثرش توانسته است فرایند متن شدگیِ تذکرةالاولیاء را ارتقاء دهد و به متن خود بسنده و مستقلی دست یابد.

 

کلید واژه­ها: تذکرةالاولیاء، متون عرفانی قرن پنجم، بینامتنیّت، گفتمان، ساختار، انسجام.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1ـ1ـ مقدمه

 

متون عرفانی یكی از شاخه­های پربار ادبیات فارسی است. این متون به دلیل ارتباط شفافی كه با تجربۀ عرفانی و تخیّل بشری دارد، منشأ زایش‌های هنری و تجربه­های زبانی بیان‌ناپذیر است. تذكرةالاولیاء نوشتۀ فریدالدین عطار نیشابوری، از مهم‌ترین متون نثر فارسی سدۀ هفتم و یكی از درخشان‌ترین منابع نثر صوفیه به­شمار می‌رود. این كتاب، یادنامۀ عارفان است و بخش اصلی آن به یادكرد هفتاد و دو تن از اولیاء اختصاص دارد كه نخستین آن‌ها امام جعفرصادق (ع) و آخرین آن‌ها هم حسین‌بن‌منصور حلاج است. بخشی نیز به نام «ذكر متأخران از مشایخ كبار» ضمیمۀ پایان كتاب است كه با شرح حال و ذكر سخنان بیست و پنج تن از مشایخ صوفیه اختصاص دارد. به نظر می‌رسد كه این بخش الحاقی است و نمی‌توان قاطعانه آن را از عطار دانست.

 

آشنایی با تذكرة‌الاولیاء دریچۀ بسیار مناسبی برای آشنایی با نثر كهن فارسی است. همچنین برای آشنایی با اندیشۀ صوفیه و عارفان نیز بسیار مفید به نظر می‌رسد. عطار تذكرة‌الاولیای خود را در نیمۀ دوم قرن ششم فراهم آورده است. گویا مطالب این كتاب را به تدریج گردآوری كرده است. به اعتقاد پژوهشگران آخرین مطالب این كتاب در سال 617 بسته شده است. تذكرة‌الاولیا واپسین كتاب عطار است و تنها اثر اوست كه به نثر نوشته شده است. از سوی دیگر این كتاب «آخرین نمونۀ بزرگ از آن دسته متون عرفانی است كه در آن‌ها از ایمانی ساده و ناب یاد شده است. كمتر از یك سده پس از عطار، متون عرفانی خاصّه به دلیل تأثیر اندیشه‌های ابن­عربی، بسیار پیچیده شد. داعیۀ عارفان كه دارای چنان نگرشی منسجم و نظام‌مندی هستند كه می‌تواند با آیین‌های فلسفی و كلامی رقابت كند، بل از آن‌ها نیز بالاتر رود، سرانجام منجر به پیدایش جهان‌بینی و سخن عرفانی مشكل و دقیقی شد، كه فهم و شناخت آن نیازمند دانش فراوانی است كه پیش‌تر به دست آمده باشد. تذكرة‌الاولیاء، بر عكس، از سادگی ایمانی می‌گوید و این را به آسانی نرم و روان و بسیار دلپذیر می‌گوید» (احمدی، 1379: 6).

 

كمتر متنی به زبان فارسی نوشته شده كه توانسته در حدّ تذكرة‌الاولیاء با استفاده از كمترین واژگان، زیباترین تصاویر را بیافریند و بیش‌ترین تأثیر را در ذهن خوانندگان بگذارد این گفته اگر چه كمی اغراق‌آمیز به نظر می‌آید، اما بی‌تردید زبان متن تذكرةالاولیاء زبانی زیبا و خواندنی است. برخی معتقدند كه عطار نخواسته زبانی نو آورد یا شگردهای تازۀ صرفی و دستوری به كار گیرد. او می‌خواست به یك سنت بزرگ مرتبط شود كه پیش از او آغاز شده بود این است كه با زبانی موجز، ساده و همه فهم، از كسانی می‌گوید كه اگرچه از دل مردم برآمده‌اند و مثل همۀ انسان‌ها بوده‌اند، اما به مقام بلند رسیده‌اند. مهم‌ترین مسئله‌ای كه در این كتاب به چشم می‌خورد، عادی بودن مردان خداست. بسیاری از كسانی كه به مقامات بلندتر از ملائك رسیده‌اند از آغاز عارف نبوده‌اند، انسان‌هایی كه تجربۀ زیستن‌شان، چون تجربۀ همۀ انسان‌ها بود، اما گوش هوش‌شان در جستجوی صدای آشنا بود؛ این است كه به تلنگری بیدار می‌شوند و دیگران را هم بیدار می‌كنند.

 

حكایت تذكرةالاولیاء، حكایت انسانی‌هایی است كه ساده زیستن را گوشزد می‌كنند و اقوال انسان‌هایی را به­یاد می‌آورد كه با ایمان راستین در جستجوی زبانی برای تبیین رابطۀ انسان و خدا بودند. استاد فروزانفر در كتاب «شرح احوال و نقد و تحلیل شیخ فرالدین محمدعطار نیشابوری» كه متأسفانه بخش ناچیزی به تذكرة‌الاولیاء اختصاص یافته است، می‌نویسند: «شیخ، بر روی هم در این كتاب نهصد و هشتاد و هشت حكایت و دو هزار و هشتصد و شصت و چهار كلمه از اقوال مشایخ را گردآوری و ذخیرۀ عظیم و بسیار گرانبهایی به زبان فارسی تقدیم نموده است» (فروزانفر، 51:1374)

 

یكی از ویژگی‌های ساختاریی­ای كه همۀ متون عرفانی ادبیات فارسی را به هم متصل می‌كند. ارتباط گفتمانی‌ است، عطار نیشابوری، اگرچه اصلی‌ترین هنرش شعر است، اما با تألیف تذكرة‌اولیاءسعی كرده همان گفتمانی را كه در منطق‌الطیرش دنبال می‌كرد، به شكل دیگری در نثر هم دنبال كند.

 

فراروایتی كه تذكرةالاولیاء را پیش می‌برد «اسطورۀ نجات‌بخشی» است؛ این اسطوره، گفتمان «سفر انسان در دنیا» را می‌آفریند. عطار با استعارۀ «سفر» به اسطورۀ گناه و توبه می­رسد. بنابراین ابتدای روایت‌هایش با توبه آغاز می‌شود و انتهایش به مرگ می‌انجامد. در تذكرةالاولیاء انسان‌های برگزیده با شناسایی و توبه كردن از گناه آغاز می‌كنند و آنگاه تبدیل به فاعل شناسا می‌شوند و سپس كردار و گفتارشان بر دیگران مؤثر واقع می‌شود و سرانجام سفرشان به مرگ منتهی می‌گردد.

 

از آنجا كه عطار، تذكرةالاولیاء را به شكل تألیفی-اقتباسی سامان داده است، در تحلیل سبكی این كتاب، نثرش را فاقد نشانه‌های سبكی ویژة عطار دانسته‌اند؛ در حالی كه عطار برای كتاب خود، نه تنها طرح و برنامۀ عملی برای راهنمایی سالكان طریقت داشته، بلكه در سامان دادن متن‌های عرفانی مختلف در پیِ تمهیدات ساختاری بوده است. این پژوهش در جستجوی ساختار بینامتنی تذكرةالاولیاست. بنابراین برای كشف این ساختار باید به زبان، روایت و گفتمان در تذكرةالاولیاء توجه شود. هدف از بررسی بینامتنی این تحقیق در واقع این است كه منطق گفت‌وگویی تذكرةالاولیاء را در كتاب‌های پیشین عرفانی بجوید. بینامتنیّت بیانگر آن است كه هر متن محل تقاطع سطوح متنی مختلف است.

 

اگرچه عطار بسیاری از اجزای تذكرةالاولیاء را از متون پیشین عرفانی چون رسالۀ قشیریه، كشف‌المحجوب و طبقات صوفیه گرفته است؛ اما رفتار زیباشناختی و زبان­شناختی او برای خلق جهان متن دیگرگونه است. چنانكه تمام بخش‌هایی كه به تذكرةالاولیاء و یادكرد عرفا اختصاص یافته، دارای ساختار گفتمانی واحد است. اگرچه سایۀ كم‌رنگ این الگوی ساختاری را می‌توان در كتاب­های كشف‌المحجوب، رسالۀ قشیریه و طبقات صوفیه یافت؛ اما عطار این الگو را عمق و جهت داده و به سبك ویژه‌ای دست یافته است.

 

تذكرةالاولیای عطار گفتمانی را استمرار می‌بخشد كه پیش از او كسانی چون سلمی، قشیری و هجویری آغاز كرده بودند؛ نوع گفت‌وگوی تذكرةالاولیاء با این آثار و كوشش مؤلف آن می‌تواند این پرسش را مطرح كند كه عطار تا چه اندازه موفق شده است، ساختار مستقل و خودبسنده‌ای خلق كند.

 

بنابر تحقیقات آربری از 72 شخصیت عارفی كه عطار به شرح زندگی، اعمال و كرامات آن پرداخته (البته غیر از 25 شخصیت عارفی كه بعدها به تذكرةالاولیاء در دوره­های مختلف ملحق شده است) تنها 9 شخصیت در سه كتاب طبقات صوفیه كشف‌المحجوب و رسالۀ قشیریه نیامیده است. به همین دلیل می‌تواند گفت تذكرةالاولیاء چه در محتوی و چه در نثر و ساختار، تحت‌ تأثیر متون گذشته نوشته شده است و عطار به گونۀ بنیامتنی، متن منثور اثر خود را گسترش داده است. عطار در تذكرة خویش به برخی از این منابع اشاره كرده است.اما ظاهراً عطار در جستجوی تغییر مفهومی یادكرد عارفان است. كتاب‌هایی چون رسالۀ قشیریه و كشف‌المحجوب با اندیشی مدرسی می‌خواستند به صورت‌بندی مفاهیم عرفانی بپردازند؛ اما عطار این نوع بیان را تغییر می­دهد و مفاهیم عرفانی را با روایت همساز می‌كند. مطالبی كه عطار به صورت مستقیم و غیر مستقیم از كتاب‌های دیگر ذکر کرده، در روایت عطار به گونۀ گزینشی آمده است. عطار اگرچه در بیان مرجعیت داستان‌های اولیا كاملاً به متن‌های گذشته وفادار است و حتی نخواسته مرجعیت كلام اولیاء را با تغییر دادن بشكند، در تولید ساختار روایت، خلاقانه عمل می‌كند. یكی از مهمترین عواملی كه باعث می‌شود كه عطار به نوع ادبی داستان نزدیك شود و كلمات قصار و روایات را در دل زندگی اولیاد بگنجاند، جدا از قدرت داستان­پردازیش، مسئلۀ مخاطب است. او از این طریق می‌خواهد مخاطبان بیشتری داشته باشد و سحر اقوال اولیاء را، با روایت، به جوانان برساند.

 

 

 

 

 

چکیده­انگلیسی

 

 

 

3

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

 

4

 

 

مقدمه

 

 

1-1

 

 

 

5

 

 

بیان مسئله

 

 

2-1

 

 

 

6

 

 

سوال تحقیق

 

 

3-1

 

 

 

6

 

 

فرضیه تحقیق

 

 

4-1

 

 

 

6

 

 

اهداف تحقیق

 

 

5-1

 

 

 

6

 

 

روش تحقیق

 

 

6-1

 

 

 

8

 

 

اهمیت و ضرورت تحقیق

 

 

7-1

 

 

 

9

 

 

تنگناها و محدودیت های تحقیق

 

 

8-1

 

 

 

9

 

 

پیشینه تحقیق

 

 

9-1

 

 

 

 

10

 

 

محدوده مورد مطالعه

 

 

10-1

 

 

 

11

 

 

موقعیت جمهوری اسلامی ایران درمنطقه

 

 

1-10-1

 

 

 

12

 

 

خلیج فارس هارتلند انرژی جهان

 

 

1-10-2

 

 

 

13

 

 

قلمرو تحقیق

 

 

1-11

 

 

 

13

 

 

محدوده زمانی

 

 

1-11-1

 

 

 

13

 

 

سازمان دهی تحقیق

 

 

11-1

 

 

 

14

 

 

تعریف مفاهیم و اصطلاحات

 

 

12-1

 

 

 

17

 

 

 

 

 

فصل دوم

 

 

 

18

 

 

مفهوم ژئوپلتیک اطلاعات

 

 

1-2

 

 

 

19

 

 

عوامل ژئوپلیتیک اطلاعات

 

 

1-1-2

 

 

 

19

 

 

نقش ژئوپلیتیک اطلاعات در امنیت کشورها

 

 

2-1-2

 

 

 

24

 

 

کارکردهای ژئوپلیتیک اطلاعات

 

 

3-1-2

 

 

 

24

 

 

کارکرد امنیتی

 

 

1-3-1-2

 

 

 

27

 

 

کارکرد نظامی

 

 

2-3-1-2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

27	کارکرد اقتصادی	3-3-1-2
28	کارکرد سیاسی	4-3-1-2
30	کارکرد همگرایی	5-3-1-2
31	کارکرد واگرایی	6-3-1-2
32	مفهوم مرزومرزنشینی	2-2
32	مفاهیم مرتبط با مرز و مرزنشینی	1-2-2
32	خطوط مرزی	1-1-2-2
32	اختلافات مرزی	2-1-2-2
34	کارکرد مرز	3-1-2-2
35	عوامل تأثیرگذاربر تحولات مرزهای سیاسی	2-2-2
39	مفهوم همگرایی و واگرایی	3-2
43	عوامل تأثیرگذار بر همگرایی	1-3-2
43	عوامل تأثیرگذار بر واگرایی	2-3-2
44	دیدگاه های مختلف درباره ی همگرایی و واگرایی	4-2
44	دیدگاه سیاسی-امنیتی	1-4-2
45	دیدگاه اجتماعی	2-4-2
45	دیدگاه اقتصادی	3-4-2
46	دیدگاه ایدئولوژیکی	4-4-2
46	چشم انداز ژئوپلیتیک همگرایی و واگرایی	5-2
46	تحلیل سنتی	1-5-2
48	تحلیل مدرن	2-5-2
50	تحلیل پست مدرن	3-5-2
53	تحلیل پسامدرن	4-5-2
54	امنیت ملی	2-6
56	عوامل تعیین کننده امنیت ملی	1-2-6
60	منابع ناامنی ایران از حوزه خلیج فارس	2-2-6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

64	فصل سوم
65	مواد تحقیق	1-3
70	روش تحقیق	2-3
70	جامعه آماری تحقیق	3-3
71	نمونه وروش نمونه گیری	4-3
71	روش و ابزار جمع آوری اطلاعات	5-3
71	روش کتابخانه ای	1-5-3
71	روش میدانی	2-5-3
71	روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات	7-3
73		فصل چهارم
74	فضای سایبر در خدمت جنگ نرم	1-4
74	تبیین اجمالی مفهوم قدرت و فضای سایبر	2-4
75	تازگی فضای سایبر و پیچدگی فهم روابط موجود در این فضا	3-4
77	جنگ سایبری چیست؟	4-4
78	تبلیغی درباره جنگ سایبری	5-4
78	مسئله امنیت ملی	6-4
78	مسئله دنیای مجازی و فضای سایبر	7-4
79	گسترش نفوذ فناوری اطلاعات (IT)	8-4
82	نگاهی اجمالی به رتبه ایران در اینترنت پرسرعت و موبایل	9-4
107		فصل پنجم
108	ارزیابی فرضیه ها	1-5
108	ارزیابی فرضیه اول	1-1-5
109	ارزیابی فرضیه دوم	2-1-5
110	نتیجه گیری	2-5
112	بیان محدودیتها	3-5
113	پیشنهادها و راهکارها	4-5
114		منابع

 

چکیده

 

توسعه ارتباطات درقالب ارتباطات فضای مجازی،امکان تبادل اطلاعات،دستیابی و دسترسی افرادونهادها به یکدیگرازطریق اینترنت به صورت همزمان،پارادایم جدیدی را برزندگی بشرحاکم کرده که به عنوان مزیتی برای بشرامروزه به شمارمیرود. واین درحالی است كه فضای مجازی به دلیل ماهیت فراكشوری ونیزقابلیت برقراری ارتباط وجا به جایی اطلاعات وداده درمقیاس جهانی عملاً درتعارض با منافع حكومتها ودولتهای ملی قرارمیگیرد. در چنین فضایی، هم ژئوپلیتیك وجغرافیای سیاسی وهم مفاهیم مرتبط با آن دچارتحول شده اندكه این تحول به ویژه درمفهوم حاكمیت نمایان است. ازطرفی نیز منطقه خلیج فارس تبدیل به هدفی برای حملات سایبرشده است وشاهد کشمکش مخفی درحوزه سایبر میان ایالات‌متحده،اسرائیل وکشورهای عرب این منطقه دریک طرف وایران وروسیه درطرف دیگرهستیم.همچنین باید توجه داشت که امروزه همگرایی و واگرایی میان کشورها به طرز روز افزونی وجوه سایبرنتیک یافته است.نوشتارحاضربااستفاده ازروش توصیفی–تحلیلی به تبیین توسعه فضای سایبری درروابط ژئوپلیتیک ایران وکشورهای عرب حوزه خلیج فارس پرداخته و ضمن بررسی توان سایبر بازیگران این منطقه براین نظر است که کشورهای منطقه افزایش توان سایبری ایران را تهدیدی بالقوه برای خود تلقی میکنند همچنان تهدید امنیتی بالقوه‌ای علیه دیگرکشورهای خلیج فارس است وبااین که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس شروع به توسعه توان سایبری دفاعی خودنموده‌اند بااین‌حال هنوز نیاز به گسترش توان دفاعی وهمکاری کارآمدترمیان آنها برای ممانعت ازتهدیدات پیش‌ روی حس می‌شود.

 

واژگان كلیدی :حاکمیت،فضای سایبر،ژئوپلتیك،جغرافیای سیاسی، منافع ملی،خلیج فارس،همگرایی،واگرایی

 

1- مقدمه

 

فضای مجازی و شبكه جهانی اینترنت به دلیل ماهیت عملكردی فراكشوری و نیز قابلیت برقراری ارتباط و جابه جایی اطلاعات و داده در مقیاس جهانی و اتصال كاربران و ابناء بشر از سراسر جهان صرف نظر از ملیت ، قومیت ، مذهب ، نژاد ، زبان و غیره عملاً در تعارض با منافع حكومتها و كشورها و دولت های محلی قرار می گیرد. به عبارتی فضای مجازی و شبكه اینترنت ، قدرت حكومتها و دولت های ملی و نیز حاكمیت آنها بر فضای ملی را به چالش می كشد. این خاصیت فضای مجازی می تواند به تولد و رشد نیروهای ضد حكومتی ، كاهش مقبولیت حكومتها نزد شهروندان افزایش قدرت مانور نیروهای ضد حكومتی چه در مقیاس شهروندی و فضای ملی و چه در مقیاس فراكشوری و جهانی و به طور كلی امكان تهدید ، تضعیف ، سقوط و جابجائی دولتها و حكومتهای ملی و ارزشهای مورد نظر آنها و جایگزینی نیروهای رقیب و نیز كاهش اقتدار حاكمیتی آنان منجر گردد.

 

از این رو حكومتها و دولتهای ملی به تكاپو افتاده اند تا از پس این چالش برآیند و تهدیدات بر علیه خود را كاهش داده و یا از بین ببرند. آنها گاهی اوقات تهدیدات علیه خود را به تهدیدات علیه امنیت ملی بقیه ، تفسیر و معنی می كنند و از آن بر علیه نیروهای رقیب و ضد خود استفاده می نمایند. بنابراین حكومتها و دولتها و نیروهای خود آنها چه با مبدأ و مقیاس ملی و چه با مبدأ‌ و مقیاس فراكشوری و جهانی ، در فضای مجازی و بر سر فرصتها و قابلیت های آنان با یكدیگر به رقابت و نبرد می پردازند و هم دیگر را به چالش می كشند.

 

حاكمیت جمهوری اسلامی نیز ، به لحاظ ژئوپلیتیکی با فرصتها و چالشهای ویژه قرن حاضر مواجه است. عوامل ژئوپلیتیکی متعددی بر حاكمیت جمهوری اسلامی ایران تأثیر می گذارند این عوامل كه در برگیرنده بعد ملی حاكمیت جمهوری اسلامی ایران با تهدیدهای منطقه ای و فرامنطقه ای كه ناشی از رقابت كشور ما جهت تأمین هر چه بیشتر منافع ملی خود می باشند، مواجه است و اعتراضهای مردمی كه هم زمان با انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری به وقوع پیوست گرچه ، از سوی حاكمیت كنترل شد. اما ، پیش بینی تحول تهدید حاكمیت جمهوری اسلامی ایران را اجتناب ناپذیر می نماید. نقش آفرینی جمهوری اسلامی و اعمال حاكمیت آن علاوه بر توجه به عوامل قدرت سخت ، توجه به عوامل قدرت نرم را نیز طلب می كند.

 

از این رو در پایان نامه حاضر ، ضمن تبیین چهارچوب تحقیق در فصل اول به تشریح مبانی نظری و به طور كلی به مفهوم حاكمیت و فضای سایبری در فصل دوم پرداخته می شود. و در فصل سوم به مواد و روشهای تحقیق پرداخته می شود و به تحلیل روند پیشرفت فضای سایبر بر چشم انداز ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در فصل چهارم خواهیم پرداخت. ارزیابی فرضیه ها و نتیجه گیری نیز محتوای فصل پنجم را تشكیل می دهد.

 

1-2- بیان مسئله

 

منطقه خاورمیانه، محل مناقشه‌های سیاسی خاصی است. این مناقشات ،از یک طرف به مسئله فلسطین و اسراییل و از طرف دیگر به نقش ویژه و جدید ایران اسلامی از نظر ژئوپلیتیک بازمی‌گردد. اگرچه مناقشه‌های ایران و سایر کشورهای این منطقه از قبل از انقلاب نیز وجود داشت ولی وقوع انقلاب اسلامی ویژگی خاصی به این روابط مناقشه برانگیز بخشیده است. به عبارت دیگر، با وقوع انقلاب اسلامی و حمایت ایران از فلسطین و تعارض با رژیم صهیونیستی، این مناقشات وارد عرصه خاصی شده است. از طرف دیگر، بعد از انقلاب اسلامی ایران تلاش برخی از کشورهای منطقه در فروکاستن از مناقشه و تعارض با رژیم صهیونیستی و نزدیکی بیشتر به آن رژیم، باعث گردید که ایران به عنوان یکی از قطب‌های اصلی مبارزه با نفوذ این رژیم در منطقه مطرح گردد. جنگ ایران و عراق و مناقشه بر سر جزایر سه گانه و استفاده از میدان‌های گازی و نفتی و همچنین کنترل تنگه هرمز از طرف ایران نیز از جمله عواملی بوده است که روابط ژئوپولیتیک ایران با سایر کشورها را بحرانی نموده است. از آخرین رویدادهایی که این مناقشات قدیمی را وارد مرحله جدید‌ی نموده، پی‌گیری و اصرار ایران بر سر انرژی هسته‌ای در دو دهه اخیربوده است.

 

در کنار این رقابت‌ها و مناقشات در میان کشورهای قدرتمند عربی حوزه خلیج فارس، در چند دهه اخیر تحولات اقتصادی و اجتماعی دیگری را در منطقه خاورمیانه شاهد بوده‌ایم که می‌تواند پاسخی به مناقشات پیش گفته و محملی برای برون رفت از این رقابت‌ها باشند. توسعه میدان‌های گازی در جنوب ایران، توسعه مناسبات بازرگانی در شیخ نشین‌های حوزه خلیج فارس و دریای عمان و تحولات موسوم به بهار عربی از جمله مواردی هستند که در صورت به کارگیری سیاست‌های مناسب، می‌توانند فرصتی برای ایران و سایر کشورهای قدرتمند این ناحیه در جهت تثبیت و حتی افزایش نفوذ خود در این منطقه را فراهم نمایند. بر طبق اصول متعارف روابط درون منطقه‌ای و بین‌المللی طبیعی است که هر یک از این کشورها به نوعی به دنبال منافع خود در روابط بین‌المللی خود باشند. پی گیری این منافع، مستلزم کاستن از فشار مناقشات و افزایش سطح همکاری‌های درون منطقه است.

 

یکی از زمینه‌های به وجود آمده برای بهره‌گیری از فرصت‌های پیش آمده در این منطقه از دنیا، استفاده از فضای سایبری است. در دنیای جدید، انقلاب الکترونیکی فرصت‌ها و در عین حال چالش‌های بسیار جدیدی را در اختیار دولت‌ها قرار داده است که بتوانند منافع خود را به شکل‌های مدرن پی‌گیری کنند. بزرگترین موفقیت انقلاب الکترونیکی، دسترسی سریع و آسان به منابع اطلاعاتی در اقصی نقاط دنیا است. در واقع این انقلاب اگرچه زیرساخت‌های الکترونیکی دارد ولی آنچه اهمیت آن را در دنیای امروز افزایش داده نقش اطلاعاتی آن است. بنابراین می‌توان گفت که این انقلاب بیش از آن که الکترونیکی باشد انقلاب اطلاعاتی است که زیر ساختی برای توسعه جامعه فراهم می‌نماید. توسعه روز افزون این فناوری و افزایش میزان وابستگی به خدمات آن ،بیشتر به دلیل نیاز دنیای مدرن به انبوه اطلاعات و داده‌هایی است که دسترسی به آنها می‌تواند مسیر توسعه را هموارتر نماید و در واقع، زیرساخت‌های حیاتی کشورها ،از جنبه های متفاوت،به این فناوری وابستگی شدیدی یافته است.

 

البته در ادبیات مطالعات سایبری بیش از آن که این انقلاب اطلاعاتی را به عنوان فرصتی برای توسعه روابط بین کشورها بدانند، از آن بیشتر به عنوان تهدیدی برای امنیت کشورها یاد شده است و از نقش توسعه‌ای آن در جهت افزایش امنیت غفلت شده است. در حالی که پدیده‌های مدرن امروزی را هم می‌توان برای اهداف صلح‌آمیز و هم برای افزایش امنیت جامعه مورد استفاده قرار داد. بنابراین، می‌توان پرسید که چگونه می‌توان توانایی این وسیله ارتباطی را برای کاهش مناقشات و افزایش سطح همکاری‌های امنیتی کشورهای حوزه خلیج فارس ارتقاء داد؟ هدف این پژوهش نشان دان نقش فضای سایبری در گسترش روابط ژئوپولیتیک ایران با سایر کشورهای حوزه خلیج فارس و کاهش تنش‌ها و رونق مناسبات این کشورها است.در این پایان نامه روابط ژئوپلیتیک ایران و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به عنوان متغیر وابسته و توسعه فضای سایبر به عنوان متغیر مستقل مورد مطالعه قرار می گیرد.

 

1-3- سوال تحقیق

 

توسعه فضای سایبر بر روابط ژئوپلیتیک ایران و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس چه تاثیری دارد؟

 

2- 3- 2 تأثیر پذیری فروغ از «شاملو» 41

 

2- 3 – 3 رابطۀ سپهری با شعر «فروغ» 44

 

2 – 3 -4 فروغ و مولوی.. 48

 

فصل سوم : بررسی اوزان اشعار فروغ

 

3-1- اهمیت وزن از نظر اقوام ابتدایی…..52

 

3-1-1- عروض ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد. 55

 

3-1-2- وزن چند شعر دیگر فروغ. 61

 

3-2-ابداعات و ابتکارات فروغ. 102

 

3-3-انواع جناس در اشعار فروغ. 120

 

3-4- وضع واژه های بسامدی در اشعار فروغ-موسیقی درونی……123

 

3-5- واج آرایی.. 131

 

فصل چهارم: بررسی قوافی در اشعار فروغ

 

4- 1-قافیه در اشعار فروغ. 138

 

4-1-1- تشخصی که قافیه به کلمات خاص هر شعر می‌بخشد : 142

 

4-1-2-زیبایی معنوی یا تنوع در عین وحدت : 144

 

4-1-3-استحکام شعر : 147

 

4-1-4-جدا کردن و تشخص مصراعها : 150

 

4-2-تداعی معانی : 152

 

4-3-توجه دادن به زیبایی ذاتی کلمات : 153

 

4-4-تناسب و قرینه سازی : 154

 

4-5- القاء مفهوم از راه آهنگ کلمات : 156

 

فصل پنجم: برر سی قوالب شعر فروغ فرخ‌زاد

 

5-1-قالب در شعر فروغ فرخ‌زاد. 181

 

5-1-1-قالب نیمه سنتی.. 181

 

5-1-2-قالب چهارپاره نو. 187

 

5-1-3- (عامی-آهنگی) 191

 

5-1-4-نیمایی.. 193

 

5-1-5- نیمایی نو(سبک شخصی فروغ) 193

 

فصل ششم

 

نتیجه ­گیری ….206

 

منابع: 215

 

چکیده

 

زبان فروغ زبانی است آهنگین و ملایم و صمیمانه و روان، شاید نزدیک ترین زبان ادبی به طبیعت، کلام عادی باشد که آن همه نیما به آن سفارش می‌کرد و همین زبان است که بیشتر موسیقی خود را از موسیقی مکالمه و روایت گرفته است تا از عروض.

 

و گاهی «فروغ» برای حفظ این آهنگ طبیعی، قوانین عروض رسمی‌را به صورت طبیعی رعایت نکرده است. این زبان از طرف دیگر زبانی است سخت عاطفی و مؤثر، چون از دل برآمده و بوی صداقت و صمیمت می‌دهد، همان که خودش می‌گفت : «شعر صمیمانه نه فاضلانه».

 

زبان شیرین فروغ، زبانی است منبعث از مکالمات روزانه مردم و گفتگوهای عادی در محیط طبیعی زندگانی. و موسیقی شعر برگرفته از زبان است و باید موسیقی مأنوس مردم همان روزگار باشد. به همین دلیل است که اشعار زیبا و دلنشین فروغ، در ما احساسی به وجود می‌آورد که اشعار بسیار عالی تر دوره‌های قدیم از ایجاد آن قاصرند.

 

خودِ فروغ به زبان خاص خود و اصولاً اهمیت زبان در انتقال احساس و ایجاد موسیقی توجه داشت و گفتگوهای وی در توضیح مطلب فوق مهر تأکید را می‌کوبد :

 

«اگر دید، دید امروزی باشد، زبان هم کلمات خودش را پیدا می‌کند و وقتی زبان یکدست و صمیمی‌شد، وزن خودش را با خودش می‌آورد و به وزن‌های متداول تحمیل می‌کند. (شمیسا، 1376 : 98 – 96) آنچه معلوم است این است که فروغ برای عروض و وزن ارزشی قائل نیست و می‌گوید : «لازم نیست وزن و قافیه را رعایت کنی. سعی کن با ریتم کلمات، یک حرکت کلی به وجود بیاوری که شنیدنی باشد، یعنی در گوش تبدیل به یک نوع شود. »

 

فروغ، با ذوق و قریحه خدادادی خود مؤفق به ابداع چندین وزن عروضی تازه شد و نیز چند وزن نادر دارد با اینکه می‌گفت : «من هیچ اوزان عروضی نخوانده ام».

 

واژگان کلیدی : فروغ- موسیقی – عروض – قافیه.

 

«فــصل اول»

 

 کلیات تحقیــق

 

 1-1-مقدمه:

 

در این رساله موسیقی شعر فروغ فرخ­زاد، با نگاهی سبک شناسانه مورد بررسی قرار گرفته­است. با توجّه به اینکه طبیعی بودن، جزء مؤلفه­های اساسی در همة­ عناصر شعری اوست، موسیقی نیز در بافتی کاملاً طبیعی و حسّی ارائه شده که در این نوشتار برجستگی و تمایز وزن شخصی ( موسیقی بیرونی) شعر او و نیز به نقش قافیه و ردیف به عنوان ارکان موسیقی کناری و برجستگی خاص موسیقی درونی، علی الخصوص تکرار در همه سطوح، پرداخته شده­است.

 

فروغ شاعر زندگی است و گوشه­های بکر آن را زیسته و سروده است، پس طبیعی است در شعر او همه چیز طبیعی باشد. از جمله موسیقی که کارکرد درست آن از جنبه­های قدرتمند شعرهایش است. وزن عروضی و نیمایی، آشکارترین شکل موسیقی در شعر فارسی است که مبنای وزن عروضی، همسانی و تساوی ارکان عروضی و اساس وزن نیمایی، مبتنی بر عدم لزوم همگونی مصراع­هاست. یکسانی زحاف در رکن آخر وزن، در همة مصراع­های یک شعر در عروض سنتّی لازم است و در شعر نیمایی به دلیل شکستن وزن و عدم تساوی ارکان، زحاف رکن آخر در مصراع­های شعر می­تواند متغیّر باشد. البته هر ابزاری را که شاعر در شعر استفاده کند تا کلام را از سیاق طبیعی نثر خارج سازد و در آن طنین و تناسب ایجاد کند، از گونة موسیقی شعر محسوب می­شود.

 

اگر بخواهیم شاعران طراز اول شعر فارسی را از بدو پیدایش تاکنون، به اعتبار سبک‌های مختلف شعر فارسی برشماریم، بدون شک ناگزیر به اقرار این حقیقت خواهیم شد که چند تن از بزرگان شعر فارسی در قرن حاضر می‌زیسته‌اند و یکی از ایشان «فروغ فرخ‌زاد» است.

 

خوشبختانه «فروغ» در مورد شعر، ذهنی باز و بدون تعصب داشت و درباره اشعار خود انتقادهای تندی دارد. یک جا می‌گوید : «می‌خواهم بگویم که حتی بعد از خواندن نیما هم، من شعرهای بد خیلی زیاد گفته ام»

 

موسیقی و آهنگ شعر محدود به قالب عروضی و بحر شعر نیست. بلکه در نوع پیوستگی کلمات با یکدیگر و ایقاعهای شعر، موسیقی شگفت انگیزی احساس می‌شود که کم از موسیقی وزن شعر نیست. زیرا موسیقی شعر دامنه پهناوری دارد و می‌توان آن را در چهار صورت مورد بررسی قرار داد :

 

 

• موسیقی بیرونی که همان وزن عروضی است بر اساس کشش هجاها و تکیه‌ها.

 

• موسیقی کناری که قافیه و ردیف را شامل می‌شود و آنچه در حکم آن است و تکرارها.

 

• موسیقی داخلی یا درونی که عبارتست از هماهنگی و نسبت ترکیبی کلمات و طنین خاص هر حرفی در مجاورت با حرف دیگر. به بیان دیگر مجموعة هماهنگی‌هایی که از طریق وحدت و تضاد صامت‌ها و مصوت‌های کلمات یک شعر پدید می‌آید مانند انواع جناس‌ها.

 

• موسیقی معنوی که ارتباط‌هایی پنهانی یک مصراع یا لخت از رهگذر انواع تضادها و تقابل‌ها پدید می‌آید.

 

وزن، موسیقی بیرونیِ شعر را ایجاد می‌کند و ایقاعهای کلمات موسیقی درونیِ آن را البته موسیقی داخلی را با موازین عروضی نمی‌توان سنجید و همان است که استاد لامبورن lamborn می‌گوید : موسیقی درونی که در شعر پیدا می‌شود از وزن و نظم وسیعتر است و چه بسا شعرهایی که از نظر نت موسیقی مساوی هستند و از نظر موسیقی اصوات کلمات و موسیقی درونی متفاوت‌اند و حتی هر بیت از یک شعر ممکن است موسیقی خاصی داشته باشد که با موسیقی درونیِ بیت دیگر متفاوت باشد

 

»

 

این پایان نامه به برررسی و نقد موسیقی فروغ و توضیحی در مورد جنبه‌های شاعری او و همچنین به بحث‌های عروضی شعر فروغ می‌پردازد.

 

مقصود و منظور نگارنده از انتخاب این موضوع قرار دادن اطلاعاتی تازه و نو در اختیار خوانندگان گرامی است. هر چند که این رساله باز هم جای بحث و گفتگو و جستجو دارد.

 

در ابتدا کل دیوان فروغ را تقطیع نموده و سپس از منابع مختلف یاری جستم. این رساله شامل 6 فصل می‌باشد که فصل اول آن مربوط به کلیات تحقیق است. فصل دوم که شامل 3 بخش در مورد زندگینامه، شعر و اندیشة فروغ است.

 

فصل سوم که شامل5 بخش بوده و به بررسی اوزان کل دیوان فروغ می پردازد.

 

درفصل چهارم به بررسی قوافی اشعار فروغ پرداختم.

 

فصل پنجم اختصاص دارد به قوالب شعری فروغ که مورد بررسی قرار گرفته است.

 

و در نهایت فصل ششم نتیجه گیری از کل این فصول است.

 

با تمام تلاشی که در این زمینه انجام داده‌ام، به یقین این رساله هنوز هم ناقص بوده و باز هم جای بحث و گفتگو و ادامه را دارد. امید آن است که خوانندگان محترم هرگونه کمی و کاستی در این رساله را به دیده اغماض بنگرند.

 

1-2-بیان مساله:

 

موسیقی شعر، دامنة پهناوری دارد. گویا نخستین عاملی که مایة رستاخیز کلمه‌ها در زبان شده و انسان ابتدایی را به شگفتی واداشته است، همین کاربرد موسیقی در نظام واژه‌ها بوده است.

 

هر مجموعۀ گفتار از مقداری عناصر آوایی و صوتی به وجود آمده است و این مجموعه آوایی و صوتی ممکن است با یکدیگر یا بعضی از آنها، با بعضی دیگر، توازنها یا تناسب‌هایی داشته باشند و در رابطه ای که اجزایش – بلحاظ انواع تناسب‌ها – با یکدیگر می‌توانند داشته باشند دارای انواع موسیقی‌های زبانی نیز می‌تواند باشد و ما بعضی از این انواع شناخته شدۀ تناسب‌ها را به اختصار در ذیل مورد اشاره قرار می‌دهیم :

 

الف ) وزن : اهل هر زبانی وزن شعر خود را در تناسب‌هایی خاص احساس می‌کنند که اهل زبان دیگر ممکن است آن تناسب را احساس نکنند.

 

ب ) قافیه : همان مجموعه آوایی، گذشته از وزن، بلحاظ اشتراک صامتها و مصوتها، در مقاطع خاصی – وسط یا آخر و حتی اول هر قسمت – می‌توانند تناسب دیگری هم داشته باشند که خود صورت دیگری از موسیقی شعر است و آن را قافیه (به معنی عام کلمه که شامل قافیه‌های میانین هم می‌شود) می‌خوانیم.

 

ج) ردیف : شکل دیگری از موسیقی شعر است که در حقیقت تکمیل موسیقی قافیه است یا شکل غنی تر شدة قافیه‌هاست.

 

د) هماهنگی‌های صوتی : همان مجموعة عناصر آوایی، بلحاظ اشتراک صامتها و مصوتهای موجود در داخل سراسر زنجیرةگفتار، و نه در مقاطع خاصی، امکان تناسب‌های دیگری هم در آن می‌رود مثل اینکه مصوت «او» یا «آ» یا «ای» و مثلاً صامت سین یا شین یا میم اگر به تناسب خاصی تکرار شود خود جلوة دیگری از موسیقی شعر است و عاملی در رستاخیز کلمه‌ها. سهم بسیار عمده ای از موسیقی شعر در همین بخش هماهنگی‌های صوتی عبارات نهفته است که اندکی از آن را قدما در مباحث مربوط به انواع جناسها مطرح کرده‌اند.

 

هیچ ملّتی را نمی‌شناسیم که از موسیقی بی بهره باشد پس باید بپذیریم که موسیقی پدیده‌ای در فطرت آدمی‌است. عواملی که آدمی‌را به جستجوی موسیقی می‌کشانده است همان کششهایی است که او را وادار به گفتن شعر می‌کرده است و پیوند ایندو سخت استوار است. زیرا شعر در حقیقت موسیقی کلمه‌ها و لفظ‌هاست و غنا، موسیقی الحان و آهنگها.

 

از آنجایی که بحث درباره موسیقی بیرونی، کناری، داخلی و معنوی در اغلب کتابها آمده است در همین راستا سعی خواهد شد در این رساله دربارة ابداعات و ابتکارات فروغ فرخ‌زاد در وزن شعر معاصر بحث بیشتری به میان آید.

 

«وزن شعر یا عروض، چیزی جدا از شعر نیست و چیزی نیست که ثابت و غیر قابل تغییر و دگرگونی باشد و باید به این نکته توجه داشت که علم عروض مقدم بر شعر نیست…» (ترابی، ضیاء الدین، 1375 : 36).

 

هر اثر هنری، منطقی خاص خود دارد و هیچ شعر بزرگ و حتی خوب نمی‌تواند اندیشه‌ای را در خود نپرورده باشد. شعر فروغ، جدای از وزن و عروض و موسیقی، شعری است که فکر کردن و نگاه کردن و حس کردن و دیدن را به ما یاد می‌دهد.

 

شعر فروغ، شعری است دارای ساختی استوار و جوهری ناب که همواره خواننده را از پنجره‌های تصاویر گوناگون و بر جاده‌های مصراع‌های رنگارنگ به تماشا و حرکت وا داشته و وا می‌دارد.

 

آنچه مسلم است همه وزن‌هایی که با الهام مصراع اول به ذهن شاعر می‌گذرد و او را به رعایت وزن الهام شده مجبور می‌کند، از جریان ناخودآگاهی سرچشمه می‌گیرد که با تمامی‌احساسهای شدید و هیجانات روحی و ذهنی که نتیجة برخورد حواس اوست با اشیاء و تصاویر آنی و فرار، رابطه مستقیم دارد و همین است که وزنها تندند و گاهی حتی تندتر از آن که بتوان آنها را به همان کیفیت که در مصراع نخست شکل گرفته‌اند، دنبال کرد و ادامه داد. این است که جویبار کلمات مترنّم از مسیر عروضی خود می‌گریزند و منحرف می‌شوند.

 

تمام روز در آئینه گریه می‌کردم

 

که آغازی است صاف و بی سکون یا سکته. اما بعد :

 

که چون حبابهای کف صابون

 

که در صورت کشش «که» آغاز مصراع، درست است اما در غیر از وزن مصراع آغاز «یا»

 

و از شکافهای کهنه، دلم را به نام می‌خواند.

 

که سکته ای تند دارد و گریز آن از چهارچوب اوزان عروضی پیداست و نشان دهندة اینکه فروغ نمی‌تواند همة این تصاویر تند و فرار و همه آن حرفهایی را که در این آب و خاک، در عالم شعر تازگی دارد، در شکلهای عروضی اوزان بگیرد و بپرورد. (حقوقی، 1387 : 336 – 308)

 

اگر بتوانیم به گفتة محمد حقوقی – در هم ریختگی اوزان عروضی را «حسی» یا گفتاری بنامیم، مشروط بر اینکه بهانه ای به دست ناآگاهان ندهد، موسیقی کلام فروغ با همه آشفتگی‌های وزنی، گوهری ناب و با ارزش به شمار می‌آید، وچه بسا اینکه اگر اجل به وی مهلت می‌داد، به یقین یکی از پرچمداران شعر نیمایی می‌شد.

 

1 – 3- پرسش‌های تحقیق:

 

در این پژوهش به سئوالات زیر پاسخ داده می‌شود :

 

 

• آیا اشعار فروغ از ساختی استوار و منطقی برخوردار است؟

 

• آیا می­توان تلاش فروغ در آفرینش موسیقی جدید در کلام و نوآوری در پهنة موسیقی زبان را ناشی از عدم توان وی در برخورد با وزن عروض تلقی کرد؟

 

• آیا وزن شعر چیزی جز حرکت کلی و آهنگین کلمات است؟

 

• آْیا شاعر می­تواند در صورت داشتن ذهن موسیقایی با استفاده از امکانات موجود در زبان به خلق اوزان جدید بپردازد؟

 

• آیا می­توان علاوه بر آخر مصراع، در اول و وسط مصراع­ها نیز توسع اعمال گردد؟

 

• اشعار فروغ فرخ­زاد در چه وزن و بحرهایی سروده شده است؟

 

1- 4- اهمیت و ضرورت تحقیق :

 

این تحقیق به دلیل نشان دادن توان شاعری فروغ در پرداختن به وزن عروضی و نیز ابداع و نوآوری‌های وی در محدودة قواعد عروضی با استفاده از کلید اختیارات مجاز شاعری و کلیة زحافات رایج و حتی غیرمتداول ولی قابل تصور و وقوع افاعیل عروضی و ترکیب دو یا چند وزن و با بهره گیری از امکان تکرار افاعیل یا برخی از آن در قسمت‌های مختلف هر مصراع، به خوانندگان محترم است.

 

1- 5 -پیشینه تحقیق :

 

تاکنون رسالة مستقلی در این رابطه نوشته نشده است.

 

1 – 6- اهداف تحقیق :

 

1- هدف از تنظیم و تدوین رساله این است که در تقطیع شعر فارسی چه کل و چه نو باید این واقعیت را در نظر داشت که اولاً موسیقی شعر تنها محدود به آن نیست که به وزن عروضی مشهور شده و اساس وزن شعر فارسی را تشکیل داده است. ثانیاً زبان فارسی، زبانی است هجایی که از نظر ساخت و ترکیب با قوالب یا همان افاعیل عروض شعر که از زبان و شعر عرب اقتباس شده، دقیقاً قابل تطبیق نیست.

 

2 – پس از انجام این رساله، خوانندگان محترم می‌توانند اطلاعاتی را در مورد عنوان این رساله دریافت نمایند و دریابند که فروغ به سرودن شعری مؤفّق شده که از همة امکانات نهفته در بعد موسیقایی و وزن و آهنگ شعر استفاده کرده است.

 

3 – این تحقیق از آن جهت که مطالبی را در مورد اختیارات بدیع شاعری بازگو می‌کند، دارای اهمیت است.

 

1- 7 – فرضیه‌های تحقیق:

 

 

• اشعار فروغ در عین سادگی و روانی از ساختن استوار و منطقی برخوردار است. اشعار با بیانی ساده و به گونة خاطره نگاری آغاز می­شود و دارای لحنی روایی است.

 

• امکان نوآوری در وزن شعر وجود دارد.

 

• وزن، چیزی نیست جز حرکت کلی و آهنگین کلمات که در نهایت در گوش شنونده به نوعی وزن و موسیقی منتهی می­شود.

 

• وزن شعر صرفاً محدود به اوزان شناخته شدة پیشین و مذکور در کتابهای عروض شعر نیست.

 

• فروغ بیش از هر چیز در پی توسعه بخشیدن به وزن در اول و وسط و پایان مصراع است.

 

• اکثر اشعار فروغ در بحر مضارع و مجتث است.