1. اجرای طرح هادی بر بهبود کیفیت زندگی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان سیاهکل موثر بوده است.

 

1. میزان اگاهی مردم در اجرای طرح هادی و اثربخشی آن بر بهبود کیفیت زندگی روستائیان موثر است.

 

1. کیفیت زندگی در روستاهای دارا و فاقد طرح هادی اجرا شده متفاوت است.

 

1-6- جامعه آماری ، حجم نمونه و متغیرهای تحقیق

 

جامعه آماری در این پژوهش ، روستائیان بخش مرکزی شهرستان سیاهکل می باشد . بخش مرکزی شهرستان سیاهکل در سال 1390 دارای 3 دهستان ، 111 روستا ، 5586 خانوار و 17742 نفر جمعیت می باشد . با توجه به حجم جامعه آماری و بر اساس جدول استاندارد مورگان حجم نمونه آماری 380 نفر از روستائیان می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ، اقدام به توزیع و تکمیل پرسشنامه در سطح روستاهای مورد مطالعه گردیده است . در این تحقیق از مجموع 111 روستا ، 6 روستا به عنوان روستاهای نمونه ( که نیمی از آنها دارای طرح هادی اجرا شده و نیمی دیگر دارای طرح هادی بوده اند ) ، مورد بررسی قرار گرفته است و روستاها بر اساس روستاهای کوچک ، متوسط ، بزرگ طبق جدول (1-1) ، طبقه بندی و سهم هر طبقه و تعداد نمونه های هر روستا مشخص گردید. متغیر وابسته در تحقیق حاضر بهبود کیفیت زندگی روستائیان در ابعاد : محیطی ، اقتصادی ، اجتماعی و کالبدی و متغیر مستقل آن اجرا شدن و نشدن طرح هادی روستایی می باشد.بعد از انجام مراحل فوق الذکر با استفاده از جدول مورگان و با سطح اطمینان 95/0 و با توجه به مجموع جمعیت دو گروه که برابر 7070 نفر می باشد ، می بایست از 380 نفر از جامعه انتخابی به جمع آوری اطلاعات پرداخته شود . حال با استفاده از نسبت جمعیت هر روستا به تعداد کل نمونه ، مشخصگردید که از هر روستا ، چند پرسشنامه تکمیل و اخذ گردد.

 

جدول 1-1 :طبقه بندی روستاهای بخش مرکزی شهرستان سیاهکل بر اساس جمعیت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جمعیت	روستاهای دارای طرح هادی     اجرا شده		تعداد روستای منتخب	روستاهای دارای طرح هادی     اجرا نشده		تعداد روستای منتخب
	تعداد	درصد		تعداد	درصد
کمتر از 250 نفر	2	8/1	1	16	40/14	1
500-250 نفر	5	50/4	1	15	50/13	1
1000-500 نفر	6	40/5	1	6	40/5	1
بیشتر از 1000 نفر	0	0	0	0	0	0
مجموع	3			3

 

منبع : بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان سیاهکل ، 1393

 

 جدول 1-2 :جدول روستاهای دارای طرح هادی بخش مرکزی شهرستان سیاهکل

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

طرح هادی اجرا شده	جمعیت		خانوار	دهستان	نام روستا	شهرستان	ردیف
	254	73		توتکی	کرف پشته	سیاهکل	1
√	720	220		توتکی	لیش		2
	350	105		توتکی	مهربن		3
	272	80		توتکی	اشکجان پهلو		4
	210	60		توتکی	سوتگوابر		5
	75	29		توتکی	بالارود		6
	199	59		توتکی	توشی		7
√	275	82		توتکی	آسو		8
	419	133		خرارود	کلامسر		9
√	489	289		خرارود	فشتال		10
	130	46		خرارود	کاجان		11
	390	124		خرارود	کجیل		12
	233	65		خرارود	لیشک		13
√	375	124		خرارود	پنابندان		14
√	972	288		خرارود	تازه آباد جانکاه		15
	409	132		خرارود	چالشم		16
√	902	266		خرارود	خرارود		17
	143	42		خرارود	سلش		18
	435	130		خرارود	ملک رود		19
√	585	171		خرارود	دوست لات		20
	263	79		خرارود	گاوکول		21
	98	30		خرارود	گیل بام		22
√	441	147		مالفجان	ازبرم		23
√	118	40		مالفجان	چوشل		24
	212	63		مالفجان	زیارتگاه		25
	258	84		مالفجان	رجورازبرم		26
	97	32		مالفجان	کرفستان		27
	499	106		مالفجان	نمک رودبار		28
√	349	107		مالفجان	هلستان		29
	116	46		مالفجان	چوفلکی		30
√	966	319		مالفجان	مالفجان		31
√	235	89		مالفجان	دهبنه		32
	218	83		مالفجان	سپردان		33
√	283	108		مالفجان	بیدرون		34
	349	127		مالفجان	لشکریان		35
	159	48		مالفجان	خوشل		36
	186	68		مالفجان	مالده		37

 

                   منبع : بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان سیاهکل ، 1393

 

در خصوص چگونگی بررسی اعتبار محتوای این پرسشنامه ، پرسشنامه اولیه را ابتدا تنظیم و سپس با استفاده از نظر استاد راهنمای محترم ویرایش و تنظیم گردید.

 

از آنجایی که ضریب آلفای کرونباخ معمولا شاخص مناسبی برای سنجش قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری و هماهنگی درونی میان عناصر آن است ، بنابراین قابلیت اعتماد پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق را به کمک آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS ارزیابی خواهد شد . این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه یا آزمون هایی که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کنند ، به کار می رود. ( سرمد و همکاران ، 1385)

 

3-1 معرفی منطقه مورد مطالعه. 19

 

3-2 مواد و داده­ها 20

 

3-3 روش­ها 23

 

3-3-1 روش SPI. 23

 

3-3-2 روش RDI. 26

 

4- فصل چهارم (تجزیه و تحلیل داده­ها ویافته­های تحقیق). 30

 

4-1 شاخص SPI. 31

 

4-1-1 فراوانی خشکسالی.. 61

 

4-2 شاخص RDI. 66

 

4-3 مقایسه دو روش SPI و RDI. 69

 

5- فصل پنجم (بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات). 88

 

5-1 دسته بندی ایستگاه­ها براساس شاخص SPI و RDI. 88

 

5-1-1 دسته بندی براساس شاخص SPI. 88

 

5-1-2 دسته بندی براساس شاخص RDI. 92

 

5-2 تحلیل مکانی خشکسالی.. 94

 

5-3 رابطه شدت – وسعت.. 98

 

5-4 نتیجه گیری کلی.. 104

 

منابع و مآخذ. 106

 

چکیده:

 

در این پژوهش پایش و پهنه بندی خشکسالی و همچنین بررسی ابعاد مختلف آن در سطح کشور ایران با استفاده از آمار و اطلاعات مربوط به بارش و دمای 30 ساله (2010 – 1981) سازمان هواشناسی کشور انجام گرفته است. به منظور آنالیز داده­ها از روش شاخص SPI [1]و RDI [2]استفاده شده و جهت محاسبه شاخص RDI، تبخیر و تعرق پتانسیل از روش ترنت­وایت[3] محاسبه گردید. در ادامه این شاخص­ها در تعیین فاکتورهای مختلف خشکسالی (شدت، مدت، وسعت، فراوانی و توالی) مورد استفاده قرار گرفته و با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج نشان داد شاخص SPI برای برآورد فاکتورهای مختلف خشکسالی در تمام ایران قابلیت استفاده داشته و می­تواند به عنوان مدلی جهت پایش خشکسالی­ها مورد استفاده قرار بگیرد ولی شاخص RDI با توجه به تنوع اقلیمی زیاد در ایران یکسان عمل ننموده و از این توانایی برخوردار نمی­باشد. همچنین مقادیر به دست آمده برای این دو شاخص مورد تحلیل خوشه­ای به روش وارد و مجموع تفاضل هر داده از یک خوشه با بردار میانگین آن خوشه (فاصله اقلیدسی) انجام گرفت که در نتیجه این اقدام براساس شاخص SPI ایستگاه­ها به 6 گروه و بر اساس شاخص RDI به 5 گروه مجزا از نظر تشابه در شرایط آب و هوایی تقسیم شدند. فراوانی خشکسالی­ها از طریق شمارش ماه­هایی که شاخص SPI مقادیر منفی گرفتند محاسبه شده و روابط بین مدت – فراوانی برای کلیه ایستگاه­ها محاسبه گردید. نتایج نشان داد که رابطه مدت – فراوانی در ایستگاه­ها از نوع لگاریتمی، معادلات درجه 4، 5 و 6 بوده و از روند خطی پیروی نمی­نمایند. از طریق روش­های میان­یابی پهنه­ بندی خشکسالی بر اساس شدت آن در دوره­های خشک منتخب انجام گرفت و مساحت پهنه­ها محاسبه گردید. از اطلاعات به دست آمده از این طریق مشخص گردید در تمامی بازه­های هشتگانه سیستم طبقه­بندی خشکسالی بهترین تابع برازش داده­های واقعی تابع لوگ نرمال دو فراسنجی می­باشد. همچنین مشخص گردید رابطه شدت – وسعت در تمامی بازه­­های مذکور به استثنای ترسالی­های شدیدتر از 2 که از نوع معادله درجه 3 می­باشد در مابقی بازه­ها از نوع معادله درجه 2 می­باشد.

 

واژه­های کلیدی: پایش خشکسالی، تحلیل فضایی، شاخص بارش استاندارد شده (SPI)، شاخص شناسایی خشکسالی (RDI)، ایران

 

 1-1 مقدمه

 

بشریت در طول مدت حیاتش همواره با عواملی روبه­رو بوده که زندگی وی را تحت تاثیر قرار داده و با وارد آوردن خسارات فراوان و یا حتی نابودی کامل مکان زندگیش او را مجبور به ترک دیار، مهاجرت و یا صرف هزینه­های سنگین برای ادامه­ی حیات نموده است. از آنجایی که این عوامل باعث بروز آسیب و خسارت به زیرساختهای اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی مانند خسارت­های جانی و مالی ، خسارت تأسیسات زیربنایی ، خسارت بخش کشاورزی و به طور کلی خسارت منابع اقتصادی می­گردند بلایای طبیعی نامیده می­شوند. از بلایای طبیعی می­توان به زلزله ، سیل ، رانش زمین ، طوفان ، آتشفشان ، خشکسالی و غیره اشاره نمود. جبران خسارت وارده به دلیل رخ دادن هر یک از این بلایا ممکن است مدتها زمان برده و یا حتی جبران ناپذیر باشند. از این رو شناخت و مطالعه­ی این عوامل به خصوص از دیدگاه مدیریت ریسک می­تواند از شدت خسارت وارده احتمالی تا حد زیادی بکاهد.

 

از میان بلایای طبیعی خشکسالی به گونه­ای متفاوت از بقیه می­باشد. خشکسالی در زمینه­های مختلف چه به صورت مستقیم و چه غیر مسقیم اثرات مخربی به بار می­آورد. مهمترین اثر مستقیم خشکسالی بر منابع آبی هر منطقه است. با کم شدن بارندگی یا فقدان آن برای یک مدت طولانی در سال (خشکسالی)، مراتع، جنگل­ها، مزارع و باغ­هایی که منبع تأمین آب آنها ریزش­های جوی است، ونیز خاک و دیگر منابع طبیعی به این دلیل که منابع آب­های سطحی و زیرزمینی آنها نیز ریزش­های جوی می­باشد به طور مستقیم زیان می­بینند. بنابراین فعالیت­ها وتأسیسات وابسته به آﻧﻬا چه شهری و روستایی و چه صنعتی و غیره تحت تأثیر قرار گرفته وخسارت خواهند دید(کردوانی،١٣٨٠، انتشارات دانشگاه ﺗﻬران). بسیاری از اقلیم­شناسان خشکسالی را بر خلاف دیگر بلایای طبیعی پدیده ای بطئی و خزنده می­شناسند و از آنجا که می تواند شدت و مدت متفاوتی داشته باشد و از لحاظ گستره در گیر بسیار گسترده بوده به طوری که میلیون ها انسان را گرافتار خود سازد، بسیار با اهمیت می­باشد.

 

از آنجا که عوامل و متغیرهای فراوانی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر چگونگی وقوع این پدیده اثر گذار است ، تعریفی کامل و جامع، که همه­ی محققین بر آن اتفاق نظر داشته باشند امری مشکل می­نماید. شاید بتوان به طور کلی خشکسالی را یک دوره­ی ممتد با کمبود بارش دانست که منجر به صدمه زدن محصولات کشاورزی و کاهش عملکرد می شود (امیدوار، 1390، انتشارات دانشگاه یزد). کارشناسان علم آب و هواشناسی انواع خشکسالی را به خشکسالی هواشناسی، خشکسالی هیدرولوژیک، خشکسالی کشاورزی و خشکسالی اقتصادی- اجتماعی طبقه­بندی می­کنند و در تعریف خشکسالی هواشناسی آن را حالتی با کمبود بارش نسبت به شرایط میانگین می دانند. در واقع، ابتدا خشکسالی هواشناسی با کم شدن نزولات جوی نسبت به حالت نرمال شروع شده و با تداوم این شرایط ابعاد دیگر خشکسالی (خشکسالی هیدرولوژیک، خشکسالی کشاورزی و خشکسالی اجتماعی­- اقتصادی) ظاهر می­گردد. البته باید توجه داشت که تعاریف خشکسالی باید به صورت موردی برای هر منطقه خاص در نظر گرفته شود زیرا شرایط جوی که موجب کمبود بارش می شود از منطقه ای به منطقه دیگر به شدت متغیر است.

 

به منظور مطالعه و شناسایی پدیده خشکسالی شاخص­های متعددی از سوی دانشمندان و متخصصین علم آب و هواشناسی ارائه گردیده است که استفاده از هر یک از این شاخص­ها در شرایط خاص و مکان­های مختلف دارای نقاط ضعف و قوت می­باشند.

 

از مهمترین پارامترهایی که در محاسبات شاخص های خشکسالی مورد استفاده قرار می گیرد بارش است. بر این اساس هرگاه بارش طی یک دوره زمانی متوالی زیر حالت نرمال قرار گیرد خشکسالی رخ می دهد. اقلیم شناسان جهت بررسی سایر ویژگی های خشکسالی مانند شدت، مدت و سطح درگیر، روابط بین آنها و همچنین پهنه بندی خشکسالی ها از مدلهای ریاضی و شاخص­های مورد استفاده در اقلیم­شناسی بهره می­برند. از این شاخص­ها می توان به شاخص­های SPI (Standardized Precipitation Index) و RDI (Indicator Drought Reconnaissance) اشاره نمود که شرح آنها در قسمت روشها آمده است.

 

مطالعه، پایش، بررسی و تجزیه تحلیل خشکسالی در سراسر جهان به دلیل خسارات بسیار ناشی از وقوع آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. همه مناطق دنیا بطور موقت اما نامنظم از تکرار شرایط خشکسالی رنج می­برند، اما این وضعیت در مناطقی که از نظر اقلیمی بطور متوالی ولی نامنظم توسط سیستم­های هوایی مختلف تحت تأثیر قرار می­گیرند حادتر است(تامسون^[4]، 1999). قرارگیری ایران برروی کمربند خشک کره زمین، این کشور را سرزمینی ساخته است خشک با نزولات جوی بسیار کم بطوری که میانگین سالانه کشور حدود 250 میلیمتر که معادل یک سوم میانگین بارش خشکی­های کره زمین (حدود 860 میلیمتر) می­باشد. ازطرفی محل و زمان ریزش­های جوی با نیاز بخش کشاورزی مطابقت ندارد و اکثر شهرهای ایران هم در مناطقی دور از رودخانه­های دائمی که جریان رواناب آنها مستقیماً از ریزشهای جوی تامین می شود قرار دارند.

 

متخصصان برنامه ریزی آستانه 1000 متر مکعب در سال برای هر نفر را مرز کم­آبی برای هر کشور در نظر گرفته­اند. این رقم در مصر 30 ، در قطر 40، در لیبی 160 و در عربستان 140 متر مکعب در سال برای هر نفر می­باشد که تمام آنها جزء کشورهای کم آب محسوب می­شوند در حالی که در ایران مقدار سرانه آب تجدید شونده حدود 1670 (برای سال 1367) مترمکعب در سال تخمین زده می شود که در حال حاضر کم آب تلقی نشده بلکه کشوری با تنش آبی در نظر گرفته می شود (علیزاده، انتشارات دانشگاه امام رضا، 1385). با توجه به تغییرات اقلیمی و همچنین تامین مجموعه نیاز آبی کشور در امر کشاورزی، شرب وخدمات مطابق با افزایش جمعیت پیش­بینی می­گردد ایران نیز جزء کشور­های با مشکل کم آبی قرار گیرد.

 

از آنجا که جلوگیری کامل از کمبود آب ممکن نیست، لیکن با تحلیل سوابق پدیده خشکسالی و با تکیه بر آمار و اطلاعات موجود می­توان دوره بازگشت­های خشکسالی را برای مناطق مختلف برآورد و مشخص نمود و با ﺗﻬیه طرح­های مقابله با خشکسالی می­توان مشکلات ناشی از خشکسالی را تا حدزیادی کاهش داد. همچنین هزینه­های انجام شده برای جبران خسارت­های خشکسالی(مدیریت بحران) به مراتب بیش از هزینه این نوع مطالعات در تعیین راهکارهای مقابله مناسب قبل از وقوع خشکسالی (مدیریت ریسک) است (رحمانیان، فصلنامه مهاب­قدس، ١٣٧٩). در این پژوهش سعی شده ابعاد مختلف خشکسالی در سراسر ایران مورد بررسی قرار گرفته و راوبط بین آنها شناسایی گردد تا هر چه بهتر امکانات ارائه راهکارهای سازگاری با پدیده خشکسالی فراهم گردد.

 

1-2 بیان مسأله

 

 

خشکسالی به­طور کلی به معنای کم شدن میزان بارش یک دوره نسبت به میانگین بارش دراز مدت می­باشد و یکی از مهمترین مسایلی است که در رشته اقلیم شناسی مورد بحث قرار می­گیرد. از دلایل اهمیت موضوع، آسیب و خساراتی است که خشکسالی می­تواند بر تاسیسات زیر بنایی و اقتصادی به همراه داشته باشد به­طوری که جبران خسارات ناشی از آن با صرف هزینه­های بسیار سنگین همراه بوده و در بعضی موارد خسارات به تاسیسات زیربنایی و یا حتی برخی اکوسیستم­ها برگشت­ناپذیر بوده و به اهمیت آن می­افزاید. از همین­رو شناخت هرچه بیشتر این پدیده، راه را برای برنامه ریزی و مدیریت هرچه بهتر این رخداد هموارتر نموده و ابزار قوی­تری را جهت مدیریت بهتر ریسک در دست مبادی ذیربط قرار می­دهد. از آنجا که مسأله خشکسالی، موضوعی نیست که بشر توان مقابله با آن را داشته باشد و بلایای طبیعی محسوب می­گردد، باید بکوشد با مطالعه و بررسی دقیق این پدیده، آن را هرچه بیشتر بشناسد و راه­های سازگاری با آن را بیابد. در ایران نیز به دلیل کم بودن نزولات جوی سالانه و به طور کلی خشک بودن اقلیم منطقه، وقوع خشکسالی­ها کشور را از لحاظ تامین آب با بحران روبه رو نموده و این موضوع نمود بیشتری پیدا می­کند.

 

در این تحقیق با استفاده از داده­های بارش و دمای ایستگاه­های سینوپتیک منتخب سراسر کشور که به عنوان متغیرهای این تحقیق می­باشند، توسط روشهای آماری و اقلیم­شناسی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و در نهایت منجر به استخراج پارامترهایی ­گردید که به­وسیله آنها می­توان ابعاد مختلف خشکسالی از قبیل شدت، مدت، توالی، فراوانی و وسعت را تعیین نمود. همچنین با بررسی ابعاد مختلف خشکسالی رفتار خشکسالی­ها در ایران مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته تا امکان پیش­بینی دقیق­تر خشکسالی­ها فراهم گردد.

 

1-3 سوالات تحقیق

 

1- آیا شاخص SPI مدل مناسبی برای پایش خشکسالی و مدلیزه کردن خشکسالی می­باشد؟

 

2- آیا شاخص SPI و RDI می­توانند در تمام ایران به جای هم جهت پایش خشکسالی استفاده شوند؟

 

3- آیا رابطه مدت – فراوانی و شدت – وسعت در ایران غیر خطی می­باشد.

 

1-4 فرضیه

 

1- به نظر می­رسد شاخص SPI مدل مناسبی برای پایش خشکسالی و مدلیزه کردن خشکسالی باشد.

 

2- به نظر می­رسد شاخص SPI و RDI می­توانند در تمام ایران به جای هم جهت پایش خشکسالی استفاده شوند.

 

3- به نظر می­رسد رابطه مدت – فراوانی و شدت – وسعت در ایران غیر خطی باشد.

 

1-5 اهداف تحقیق

 

با توجه به اثرات مستقیم و غیر مستقیمی که خشکسالی بر منابع آب و متعاقب آن بر تاسیسات زیر بنایی وارد می­آورد و می­تواند از نظر مدت و گستردگی بسیار طولانی مدت و گسترده باشد، باعث ضعف و کاهش عملکرد فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی شده و از یک طرف چرخه اقتصادی را دچار اختلال می­نماید و از طرف دیگر جبران خسارات ناشی از خشکسالی مستلزم صرف هزینه­های بسیار زیاد می­باشد. چنانچه در بحث مدیریت و حفاظت منابع آب مقوله خشکسالی در نظر گرفته نشود برنامه ریزی­های مدیریتی پایه ومبنای کاربردی و سودمند نداشته و در دراز مدت مشکلات متعدد ناشی از کمبود منابع آب شرین دامن­گیر خواهد بود:

 

از اهداف علمی این تحقیق میتوان به تعیین ابعاد مختلف خشکسالی (شدت، مدت، فراوانی و وسعت) و از اهداف کاربردی آن میتوان به مقایسه دو شاخص SPI و RDI در نواحی مختلف ایران و همچنین ارائه معادلات و روابط بین ابعاد مختلف خشکسالی اشاره نمود.

 

2-2. اهمیت بیمه……………………………………………………………………………………………………….. 13

 

2-3. رضایت مشتری………………………………………………………………………………………………….. 15

 

2-3-1. عوامل مؤثر بر انتظارات مشتری ‫ …………………………………………………………………………. 17

 

2-3-2. پارادایم های‌ رضایت مشتری……………………………………………………………………………… 18

 

2-3-2-1- پارادایم «انتظارات- عدم تطابق»:……………………………………………………………………… 18

 

2-3-2-2- پارادایم عواطف:…………………………………………………………………………………………. 19

 

2-3-2-3- پارادایم تساوی:………………………………………………………………………………………….. 19

 

2-3-2-4- پارادایم «عملکرد درک شده»:…………………………………………………………………………. 20

 

2-3-2-5- پارادایم «فرایند‌های چند‌گانه»:…………………………………………………………………………. 20

 

2-3-2-6- پارادایم «نسبت دادن»:………………………………………………………………………………….. 20

 

2-4. کیفیت خدمات…………………………………………………………………………………………………… 20

 

2-4-1. ﻟﺰوم ﺑﺎزﻧﮕﺮی در ﺷﻴﻮه ﻫﺎی ﺳﻨﺘﻲ ﻓﻬﻢ رﻓﺘﺎر و ﻧﻴﺎزﻫﺎی ﻣﺸﺘﺮی……………………………………. 21

 

2-4-2. از ﺟﻠﺐ اﻋﺘﻤﺎد ﺗﺎ اﻳﺠﺎد وﻓﺎداری در ﻣﺸﺘﺮی…………………………………………………………… 22

 

2-4-3. ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮی (CRM):…………………………………………………………………….. 23

 

2-4-4. ﻫﻤﭙﻮﺷﻲ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ راﺑﻄﻪ ﻣﻨﺪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮی…………………………………………… 23

 

2-4-5. اﺻﻮل و اﻫﺪاف ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ راﺑﻄﻪ ﻣﻨﺪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮی…………………………………… 25

 

2-4-6. ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻧﻮﻳﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺳﻨﺘﻲ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻴﻤﻪ…………………………………………….. 25

 

2-5. مدلهای بررسی رضایت مشتری………………………………………………………………………………. 26

 

2-5-1. مدل فورنل…………………………………………………………………………………………………….. 26

 

2-5-2. مدل کانو……………………………………………………………………………………………………….. 27

 

2-5-3- مدل سروکوال………………………………………………………………………………………………… 27

 

2-5-4. مدل شاخص رضایت مشتری آمریکایی…………………………………………………………………. 28

 

2-5-5- مدل رضایتمندی مشتری سوئدی…………………………………………………………………………. 28

 

2-5-6. مدل رضایتمندی مشتری در اروپا………………………………………………………………………… 29

 

2-5-7. مدل شاخص رضایتمندی نروژی…………………………………………………………………………. 29

 

2-6. مهمترین اثرات رضایت مشتری بر فرایندهای سازمان…………………………………………………… 29

 

2-6-1. عوامل جلب رضایت مشتریان از یك مؤسسه………………………………………………………….. 30

 

2-6-2. اﺛﺮات رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮی ﭼﯿﺴﺖ؟…………………………………………………………………………… 30

 

2-7. عملكرد تجاری…………………………………………………………………………………………………… 30

 

2-7-1. ﭼﺮﺧﻪ ارزش- رﺿﺎﯾﺖ- ﺳﻮدﺁورﯼ از ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ…………………………………………………. 31

 

2-7-2. درﮎ ﻣﻔﻬﻮم ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن و ﺳﻮدﺁورﯼ………………………………………………. 32

 

2-8. ﺿﺮورت ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت…………………………………………………………………………. 33

 

2-8-1. ریشه های كمبود كیفیت خدمات در سازمانهای خدماتی……………………………………………. 34

 

2-8-2. كیفیت نامناسب خدمات و قصد رویگردانی مشتریان از شركت های بیمه ای………………….. 35

 

2-8-3. ﻗﻴﻤﺖ ﻏﻴﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ…………………………………………………………………………………………….. 36

 

2-8-4. ‫رﻧﺠﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺸﺘﺮی………………………………………………………………………………………… 37

 

2-8-5. ‫ﺟﺬاﺑﻴﺖ رﻗﺒﺎ…………………………………………………………………………………………………… 37

 

2-8-6. ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ……………………………………………………………………………………………. 38

 

2-8-7. كیفیت خدمات و رضامندی مشتری……………………………………………………………………… 38

 

2-9. مزایای رضامندی مشتری و كیفیت خدمات………………………………………………………………… 39

 

2-9-1. عوامل مؤثر بر انتظارات مشتری ‫ …………………………………………………………………………. 39

 

2-9-2. عوامل جلب رضایت مشتریان از یك مؤسسه………………………………………………………….. 40

 

2-10. معنای عملکرد………………………………………………………………………………………………….. 40

 

2-10-1. عملکرد سازمانی……………………………………………………………………………………………. 41

 

2-10-2. موافقت نامه های عملکرد……………………………………………………………………………….. 42

 

2-10-3. استانداردهای عملکرد……………………………………………………………………………………… 43

 

2-10-4. معیارهای برای سنجش عملکرد…………………………………………………………………………. 43

 

2-10-5. عملکرد شرکت ها از دیدگاه های مختلف……………………………………………………………. 44

 

2-10-5-1- عملکرد شرکت از دیدگاه بازار مشتری……………………………………………………………. 44

 

2-10-5-2- عملکرد شرکت از دیدگاه بازارهای عوامل……………………………………………………….. 45

 

2-10-5-3- عملکرد شرکت از دیدگاه بازارهای مالی…………………………………………………………. 46

 

2-11. پیشینه تحقیقات انجام شده در داخل کشور (ایران) و خارج از ایران………………………………. 47

 

2-11-1. پیشینه تحقیق در داخل کشور (ایران)………………………………………………………………….. 47

 

 

2-11-2. پیشینه تحقیق در خارج از ایران…………………………………………………………………………. 50

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

3-1. مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….. 55

 

3-2. روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………… 55

 

3-3. جامعه، نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………. 55

 

3-4. روش های جمع آوری داده ها……………………………………………………………………………….. 56

 

3-5. ابزار اندازه گیری داده ها……………………………………………………………………………………….. 57

 

3-6. روش های تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………….. 58

 

3-7. مراحل و چگونگی اجرای پژوهش………………………………………………………………………….. 58

 

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1. مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….. 60

 

4-2. آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………………… 60

 

4-3. یافته های استنباطی………………………………………………………………………………………………. 67

 

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری و ارایه پیشنهادها

 

5-1. مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….. 71

 

5-2. نتایج آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………. 71

 

5-2-1. توصیف سؤالات رضایت مشتری…………………………………………………………………………. 71

 

5-2-2. توصیف سؤالات عملکرد تجاری…………………………………………………………………………. 72

 

5-2-3. توصیف متغیر رضایت مشتری…………………………………………………………………………….. 74

 

5-2-4. توصیف متغیر عملکرد تجاری…………………………………………………………………………….. 74

 

5-3. نتایج آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………… 74

 

5-3-1. آزمون فرضیه………………………………………………………………………………………………….. 74

 

5-4. پیشنهادها………………………………………………………………………………………………………….. 75

 

5-4-1. پیشنهادهای مبتنی بر یافته های پژوهش………………………………………………………………… 75

 

5-4-2. پیشنهادهایی برای پژوهشگران آتی………………………………………………………………………. 75

 

5-5. محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………………. 76

 

منابع

 

منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………………………………….. 78

 

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………. 81

 

پیوست

 

محاسبات آماری…………………………………………………………………………………………………………. 85

 

پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………….. 92

 

چکیده

 

این پژوهش با هدف بررسی رابطه رضایت مشتری و عملکرد تجاری شرکتهای صنعت بیمه استان گیلان می باشد. جامعه آماری شامل 28 شعبه در صنعت بیمه است. حجم نمونه 20 شعبه (شامل مدیران 20 شعبه و 20 نفر مشتری از هر شعبه در مجموع 400 مشتری) می باشد. روش تحقیق توصیفی و با روش میدانی و داده ها از طریق پرسشنامه های استاندارد رضایت مشتری مگنوس و عملکرد تجاری هسو جمع آوری شد. از روایی صوری برای سنجش روایی و از ضریب آلفای کرونباخ برای سنجش پایایی استفاده شده است. با استفاده از روش آزمون آمار استنباطی رگرسیون دومتغیره نسبت به تجزیه و تحلیل یافته ها اقدام شده است. نتایج نشان داد که؛ رضایت مشتری بر عملکرد تجاری شرکتهای صنعت بیمه استان گیلان تأثیر دارد.

 

کلید واژه ها: رضایت مشتری، عملکرد تجاری، شرکتهای بیمه

 

-1. مقدمه

 

جهان در آستانه قرن بیست و یکم با تحولات بس شگرفی رو به رو شده است. این تحولات بدان معناست که روشهای دیرین کسب و کار در دنیای امروز کارایی گذشته را نخواهند داشت. در اوضاع کنونی رسالت واقعی سازمانها، درک نیازها و خواسته های مشتریان و ارائه راهکارهایی است که رضامندی مشتریان[1] را در پی داشته باشد. شرکتهایی که از نظر بازاریابی در سطح عالی قرار دارند، می کوشند که مشتریان خود را راضی نگهدارند. مشتری راضی خریدهای خود را تکرار می کند و از تجربه های خوبی که درباره محصول یا خدمات دارد، دیگران را هم آگاه می کند. کلید اصلی موفقیت این است که عملکرد[2] شرکت، با انتظارات مشتریان خود منطبق باشد. شرکتهایی که زیرک و بافراست هستند، می کوشند که مشتری را خشنود کنند. بدین معنا که نه تنها متعهد به ارائه خدمات یا محصول هستند بلکه چیزی را که عرضه می کنند بیش از تعهداتشان است (کاتر و گری[3]، 2011).

 

یكی از مهمترین تحولاتی كه در زمینه بهبود عملكرد در دهه آخر قرن بیستم به وقوع پیوست موضوع شناخته شدن اندازه گیری میزان رضایت مشتری به عنوان یكی از عناصر و الزامات اصلی سیستم های مدیریتی در مؤسسات و بنگاه های كسب و كار بود. تلاش و كوشش فراوانی كه امروزه در جهت ارتقای ابزارهای مدیریت عملكرد و گسترش نگرش مشتری مداری توسط محققان، كارشناسان و مدیران سازمانهای تجاری صورت می گیرد، نشان دهنده آن است كه اكنون رضایت مشتری یكی از مهمترین عوامل در تعیین موفقیت سازمان ها در امر تجارت و سودآوری به شمار می آید. بنابراین ایجاد و       پیاده سازی سیستم های اندازه گیری و پایش رضایت مشتری به عنوان مهمترین شاخص در امر بهبود عملكرد از نیازهای اساسی سازمان های امروزی به شمار می رود. به هر حال هرگز نمی توان از این نكته چشم پوشید كه محرك اصلی برای سازمان های تجاری و خدماتی نظیر شرکتهای بیمه که به دنبال بهبودهای عمده در مسیر پیشرفت خویش هستند، همانا مشتریان آن سازمان هستند. به بیان دیگر، هیج كسب و كاری بدون مشتری قادر به ادامه بقا نیست. بنابراین بسیار حیاتی است تا هر مؤسسه تجاری، چارچوبی برای درك، تجزیه و تحلیل و ارزیابی وضعیت رضایت مشتریانش در اختیار داشته باشد (فارسیجانی، 1386).

 

از سوی دیگر، به واسطه گسترش شدید رقابت و پویایی اقتصاد، آرمان ها و اهداف سازمان ها طی چند سال اخیر دچار تغییرات عمده ای شده است. در حالی كه پیش از این تمركز بر جذب مشتریان جدید، سیاست عمده سازمان ها بود، امروز سیاست های راهبردی و تجاری بر حفظ و بهبود وفاداری و افزایش اعتماد مشتریان نسبت به سازمان متمركز شده اند. مهمترین علل چنین تغییری افزایش آگاهی و اطلاع عمومی نسبت به پیامدهای مطلوب رضایت و وفاداری مشتریان است. به عبارتی دیگر، مشتری مداری به عنوان سنگ بنای نظریه های مدیریت بازاریابی نوین شناسایی شده است (بانسال و همکاران[4]، 2004).

 

   تردیدی نیست كه در عصر تولید انبوه و رقابت بی انتها، سازمان هایی می توانند به موفقیت دست یابند كه میزان رضایتمندی مشتریان خود را تا سطح وفاداری كامل افزایش دهند و اصلی ترین مساله در رسیدن به این رضایت، ارائه كالا یا خدمات با كیفیت مورد انتظار مشتریان است كه از طریق اعمال مدیریت مناسب در مواجهه با مسائل درون سازمانی تحقق می یابد. عملکرد از مهمترین عوامل رضایتمندی مشتریان است كه در مؤسسات خدماتی مانند شرکتها همواره از مسائل درون سازمانی متأثر بوده و تحت تأثیر متغیرهای گوناگونی قرار می گیرد. متغیرهایی كه بی توجهی به آنها افول مشتری مداری را به دنبال دارد.

 

   این فصل شامل بیان مسأله، اهمیت و ضرورت تحقیق و … می باشد.

 

   1-2. بیان مسأله

 

2-1-3) رابطه رضایت شغلی و اشتیاق شغلی.. 18

 

2-1-4) محرک‌های اشتیاق شغلی.. 19

 

2-1-5) رابطه اشتیاق کارکنان با عملکرد مدیران ارشد. 22

 

2-1-6) ابعاد اشتیاق شغلی.. 23

 

2-1-7) استراتژیهای مناسب جهت افزایش اشتیاق شغلی.. 24

 

2-1-8) مزایای افزایش اشتیاق شغلی كاركنان. 27

 

2-2) بخش دوم شایستگی‌های رهبر. 28

 

2-2-1) مقدمه. 28

 

2-2-2) تعریف انواع شایستگی ها ( محوری ، رهبری ، شغلی ) 28

 

2-2-2-1) شایستگی های محوری.. 28

 

2-2-2-2) شایستگى‌هاى رهبری.. 29

 

2-2-2-3) شایستگی شغلی.. 29

 

2-2-3) رویکردها و الگوهای شایستگی.. 30

 

2-2-4) مدلهای مختلف شایستگی.. 32

 

2-2-5) رویکردهای تعیین شایستگی‌ها 36

 

2-2-6) مدل مفهومی پژوهش…. 42

 

2-3) بخش سوم پیشینه پژوهش… 43

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

 

3-1) مقدمه. 47

 

3- 2) فرآیند اجرایی تحقیق.. 47

 

3 – 3) روش اجرای تحقیق.. 47

 

3- 4) جامعه و نمونه آماری.. 48

 

3-5) روش جمع آوری داده ها 49

 

3 – 6) ابزار جمع‌آوری داده ها 49

 

3- 7) روائی ابزار سنجش… 50

 

3- 8 ) پایائی ابزار سنجش… 50

 

3-9- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 51

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

4) تجزیه و تحلیل.. 54

 

4-1) توصیف متغیر های تحقیق.. 54

 

4-1-1) جنسیت… 55

 

4-1-2) تحصیلات… 56

 

4-1-3) سن.. 57

 

4-1-4) سابقه. 58

 

4-1-5) اشتیاق شغلی.. 59

 

4-1-6) شایستگی رهبر. 60

 

4-1-7) درستی رهبر. 61

 

4-1-8) تفکر استراتژیک رهبر. 62

 

4-1-9) توسعه سازمان توسط رهبر. 63

 

4-1-10) همکاری رهبر. 64

 

4-1-11) خودآگاهی رهبر. 65

 

4- 2) آزمون فرضیه های تحقیق.. 66

 

4-2-1) آزمون فرضیه اول. 66

 

4-2-2) آزمون فرضیه دوم. 67

 

4-2-3)آزمون فرضیه سوم. 68

 

4-2-4) آزمون فرضیه چهارم. 69

 

 

4-2-5) آزمون فرضیه پنجم. 70

 

4-2-6) آزمون فرضیه ششم. 71

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5- 1) مقدمه. 75

 

5-2) نتیجه گیری آمار توصیفی.. 75

 

5-3) نتایج آمار استنباطی.. 76

 

5-4) بحث… 77

 

5-5) پیشنهادات تحقیق.. 77

 

5-6) محدودیتهای تحقیق.. 79

 

5-7) پیشنهادات برای تحقیقات آینده 79

 

منابع. 80

 

چکیده

 

اشتیاق شغلی یک مفهوم نسبتاً جدید و گسترده در زمینۀ روانشناسی و مدیریت منبع انسانی است. توجه به اشتیاق شغلی در دل تحقیقات مربوط به فرسودگی شغلی ایجاد شد. در طی مطالعاتی که در مورد فرسودگی شغلی انجام گرفت، این سؤال منطقی مطرح شد که از سوی دیگر این پیوستار چه میدانیم و آیا می‌توان کارکنانی را یافت که با قدرت زیاد کار کنند و عمیقاً با کارشان درگیر و در آن غرق باشند؟ و اگر این چنین است چه چیزی آ نها را به این سمت می‌راند. محققان با داشتن سؤالاتی از این دست در آخر قرن بیستم شروع به بررسی منظم‌تر قطب مقابل فرسودگی نمودند و این مقارن شد با ظهور آن چیزی که جنبش روانشناسی مثبت‌نگر نامیده شد و همچنین مقارن شد با افزایش تعداد سازمان‌هایی که بر خصوصیات روانی مثبت کارکنان تأکید می‌کردند. سازمان‌های امروزی خواهان آن هستند که کارمندانشان با انگیزه، خلاق، مسئول و درگیر باکارشان باشند و از آنان انتظار دارند که فراتر از انجام وظایف شغلی حرکت کنند. اشتیاق شغلی نه تنها یک نقش حیاتی برای فهم رفتارهای سازمانی مثبت بازی می­کند، بلکه همچنین برای هدایت مدیریت منابع انسانی و سیاستهای بهداشت حرف‌های در سازمان‌ها نیز نقش مهمی دارد. از طرفی رهبری در سازمان ارزش و اهمیت قابل توجهی دارد که به نظر، پیچیده و گسترده می آید. شایستگی رهبری^[1] مجموعه ای از شایستگی‌هایی است که توجه زیادی از محققان را به خود جلب کرده است. کارکنانی که احساس کنند رهبرانشان مشتاق و متعهد هستند، به احتمال بیشتری این ویژگی‌ها رادر ارتباط با خودشان پیاده می سازند. با توجه به مطالب بالا سوال اصلی تحقیق به شکل زیر تنظیم گردید: لذا سوال اصلی تحقیق آن است که آیا بین شایستگی رهبری و اشتیاق کارمند رابطه وجود دارد؟ و بر این اساس پنج فرضیه تدوین گشت. جامعه آماری تحقیق کارکنان شعب بانک کشاورزی استان گیلان و شدند روش­نمونه‌گیری در این پژوهش از نوع نمونه‌گیری تصادفی ساده می‌باشد. روش گردآوری داده ها، میدانی، ابزار گردآوری پرسشنامه و روش تجزیه و تحلیل نیز آزمون همبستگی و رگرسیون است و همه فرضیه‌ها تایید شدند.

 

واژگان کلیدی: اشتیاق شغلی، شایستگی رهبر، منابع انسانی، بانک کشاورزی

 

1-1) مقدمه

 

در طی سالهای اخیر، مطالعه و تحقیق در زمینه روانشناسی مثبت یک رویکرد بدیع را برای بسیاری از روانشناسان اجتماعی پدید آورده است. این رویکرد بر مطالعه علمی تجربیات مثبت، شادی و بهزیستی روانشناختی و منابع انسانی مثبت به جای تاکید بر نشانه های اندوه و مفاهیم منفی، تمرکز دارد. (Seligman, 2003) اشتیاق شغلی یک مفهوم نسبتا جدید و گسترده در زمینه روانشناسی و مدیریت منابع انسانی است. توجه به اشتیاق شغلی در دل تحقیقات مربوط به فرسودگی شغلی ایجاد شد. در طی مطالعاتی که در مورد فرسودگی شغلی انجام گرفت، این سوال منطقی مطرح شد که از سوی دیگر این پیوستار چه می دانیم و آیا می توان کارکنانی را یافت که با قدرت زیاد کار کنند و عمیقا با کارشان درگیر و در آن غرق باشند؟ و اگر این چنین است چه چیزی آنها را به این سمت می راند. محققان با داشتن سوالاتی از این دست در آخر قرن بیستم شروع به بررسی منظم تر قطب مقابل فرسودگی نمودند و این مقارن شد با ظهور آن چیزی که جنبش روانشناسی مثبت نگر نامیده شد و همچنین مقارن شد با افزایش تعداد سازمان‌هایی که بر خصوصیات روانی مثبت کارکنان تاکید می کردند. سازمان‌های امروزی خواهان آن هستند که کارمندانشان با انگیزه، خلاق، مسئول و درگیر با کارشان باشند و از آنان انتظار دارند که فراتر از انجام وظایف شغلی حرکت کنند(پور عباس، 1387). در این فصل ، پس از بیان مساله و شرح اهمیت وضرورت تحقیق ، به بیان اهداف ،فرضیات وچارچوب نظری تحقیق ودر نهایت تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها پرداخته می‌شود.

 

ب) تحقیق و توسعه…………………………………………………………………………… 40

 

ج) سیاست تجاری…………………………………………………………………………….. 40

 

د) آموزش و تحصیلات………………………………………………………………………. 44

 

ه) کارایی و دانش مدیریت………………………………………………………………….. 44

 

3-9-اندازه­ گیری بهره ­وری کل عوامل…………………………………………………… 46

 

3-9-1-روش­های غیر پارامتری………………………………………………………………… 46

 

3-9-2-روش پارامتری…………………………………………………………………………. 46

 

3-9-2-1-پسماند سولو……………………………………………………………………….. 48

 

3-10-ساختار الگو………………………………………………………………………………. 48

 

3-11-تعریف متغیرها…………………………………………………………………………. 51

 

3-12-روش تحقیق…………………………………………………………………………. 51

 

3-13-انواع مدل­های داده­های ترکیبی سری زمانی (پانل)……………………………. 52

 

3-14-آزمون ایستایی در داده­های ترکیبی………………………………………………… 54

 

3-14-1-آزمون لوین و لین و چو…………………………………………………………. 54

 

3-14-2-آزمون آیم، پسران و شین…………………………………………………………. 56

 

3-14-3-آزمون فیشر……………………………………………………………………………. 58

 

3-15-آزمون‌های تشخیص…………………………………………………………………. 59

 

3-15-1-آزمون چاو………………………………………………………………………… 59

 

3-15-2-آزمون بروش- پاگان……………………………………………………………… 60

 

3-15-3-آزمون هاسمن……………………………………………………………………… 61

 

فصل چهارم: برآورد مدل و تحلیل نتایج

 

4-1-مقدمه…………………………………………………………………………………… 63

 

4-2-الگو و متغیرهای مورد استفاده…………………………………………………….. 64

 

4-2-1-تولید………………………………………………………………………………… 65

 

4-2-2-موجودی سرمایه…………………………………………………………………… 65

 

4-2-3-نیروی کار……………………………………………………………………………. 67

 

4-2-4-بهره ­وری کل عوامل تولید………………………………………………………. 67

 

4-2-5-تحقیق و توسعه…………………………………………………………….. 67

 

4-2-6-الگوی تجاری……………………………………………………………………. 67

 

4-3-آزمون ایستایی در داده­های پانلی………………………………………………… 68

 

4-3-1-آزمون ایستایی لوین، لین و چو……………………………………………. 68

 

4-3-2-آزمون ایستایی فیشر- مربع کا………………………………………………. 69

 

4-4-آزمون­های تشخیص…………………………………………………………………… 69

 

4-4-1-آزمون چاو…………………………………………………………………………. 70

 

4-4-2-آزمون بروش- پاگان……………………………………………………………. 71

 

4-4-3-آزمون هاسمن…………………………………………………………………… 72

 

4-5-نتایج تخمین ……………………………………………………………………… 73

 

فصل پنجم: خلاصه و نتیجه ­گیری

 

5-1-مقدمه………………………………………………………………………………. 77

 

5-2-خلاصه……………………………………………………………………………… 77

 

 

5-3-نتیجه ­گیری……………………………………………………………………. 78

 

5-4-توصیه ­های سیاست­گذاری……………………………………………………… 80

 

5-5-پیشنهاد برای تحقیق آینده………………………………………………………. 80

 

5-6-محدودیت های تحقق………………………………………………………….. 80

 

فهرست منابع و مأخذ

 

منابع آماری…………………………………………………………………………….. 81

 

منابع فارسی……………………………………………………………………………. 85

 

منابع لاتین……………………………………………………………………………. 87

 

پیوست……………………………………………………………………………………. 89

 

چکیده:

 

بهبود بهره ­وری یکی از مهمترین عوامل در توسعه اقتصادی یک کشور به شمار می­رود. تسریع در این روند، تأثیر مهمی در بهبود رقابت بین­المللی یک کشور دارد. در این تحقیق با استفاده از الگوی با داده­های پانل به بررسی اثر جریانات تجاری بر بهره­وری در صنعت خودروسازی کشور ایران طی سالهای 1386-1376 می‌پردازایم. ابتدا از الگوی سولو استفاده کرده و بهره‌وری کل بنگاهها برآورد می‌گردد و در مرحله بعد تأثیر جریان تجاری و میزان سرمایه‌گذاری بنگاهها در بخش تحقیق و توسعه بر بهره­وری کل عوامل تولید بررسی شده است.

 

نتایج تخمین الگوی پانل با روش اثرات ثابت نشان می‌دهد که متغیرهای جریان تجاری و سرمایه­گذاری بنگاه در بخش تحقیق و توسعه اثر مثبت و معناداری بر بهره­وری کل عوامل داشته است. علاوه بر این متغیرهای جریان تجاری و سرمایه­گذاری بنگاه در بخش تحقیق و توسعه نیز بترتیب بیشترین تأثیر را بر بهره­وری کل عوامل بنگاه­ها داشته­اند، به عبارت دیگر، هر چه سهم بنگاه i-ام در میان بنگاههای دیگر بیشتر و میزان سرمایه‌گذاری که بنگاه جهت امر تحقیق و توسعه انجام می­دهد بیشتر باشد، بهره­ وری بنگاه بیشتر و آن بنگاه موفق­تر خواهد بود.

 

فصل اول

 

مقدمه:

 

امروزه بر کسی پوشیده نیست که صنعت خودرو سازی در جهان نقش و جایگاه ویژه­ای دارد. در بسیاری از کشورهای جهان صنعت خودرو سازی جزء صنایع مادر بوده و به عنوان موتور و محرکۀ اصلی تولید و توسعه اقتصادی عمل می­کند. در عین حال صنعت خودرو سازی یکی از رقابتی­ترین صنایع جهان نیز محسوب می­شود که، هر روزه در این صنعت نوآوری در محصول و بهبود کیفیت مشاهده می­شود. برای ماندن در عصر پر رقابت این صنعت باید به بهبود مستمر محصولات و خدمات مرتبط با آن در تمام ابعاد توجه شود، تا با رقبای قدرتمند خارجی بتوان رقابت کرد که یکی از این روش­ها، بهبود بهره­وری در زمینه تولید محصولات و ارائه خدمات می­باشد. .بهبود بهره­وری موضوعی است که از ابتدای تاریخ اقتصادی بشر و در کلیه نظام­های سیاسی و اقتصادی جهان مطرح بوده است. اما تحقیق در مورد چگونگی افزایش بهره­وری بطور سیستماتیک و در چهارچوب مباحث علمی تحلیلی از حدود ۲۳۰ سال پیش به این طرف بطور جدی‌تر مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. اقتصاد امروزه به سرعت در حال جهانی شدن است. برخی از این نمونه­ها، توسعه فناوری اطلاعات کاهش موانع تعرفه­ای و غیر تعرفه­ای، افزایش تعداد موافقتنامه­ های تجارت آزاد و خصوصی­سازی می‌باشند. این روند باعث افزایش رقابت در تمامی صنایع شده‌ است و در نتیجه، رقابت روی پیشرفت و توسعه بنگاهها اثر مثبتی داشته است. – بی شک کیفیت، قیمت و سرعت سه مزیت عمدۀ رقابتی در عصر جهانی شدن می­باشند، که برای دستیابی به این مزیت­های رقابتی، بنگاههای خودروسازی باید در جهت سرمایه­گذاری، تربیت متخصص و انتقال تکنولوژی در زمینه‌های تحقیق و توسعه حرکت کنند. علاوه بر این، با فرآیند خصوصی­سازی تولیدات نیز افزایش ‌یافته است. در محیط رقابتی شدید، انتخاب جریان تجاری بنگاه، یكی از مهمترین استراتژی­ها برای افزایش رقابت است. این بدین معنی است که جریان تجاری در بنگاه­ها فراتر یا پایین تر از ارزش واقعی آن قرار گرفته و در جایگاه حقیقی و واقعی خود قرار ندارند.