1 – 2 – اهداف طرح :
در این طرح اهدافی مورد بررسی قرار گرفت که مهمترین این اهداف به شرح زیر می باشند:
o شناخت تأثیر مکان جغرافیائی تشکیل و نمو بذر گل جالیز بر توانائی جوانه زنی گل جالیز در حضور میزبان های آفتابگردان، گوجه فرنگی و توتون.
o تعیین اثر نوع كود نیتروژنه بر میزان آلودگی گیاهان میزبان آفتابگردان، گوجه فرنگی و توتون.
o شناخت اثر محل تشکیل بذر گل جالیز واقع در روی سنبله بر میزان جوانه زنی و خسارت زائی گل جالیز به میزبان های توتون، گوجه فرنگی و آفتابگردان.
2-1- اهمیت گل جالیز:
خانواده گل جالیز عمومأ در مناطق گرم شمالی و معتدل دیده می شوند و علاوه بر آن ده درصد از گونه های این گیاه در مناطق گرمسیر و یک درصد آن در مناطق سردسیر مشاهده شده است(Goldwasser & Joder, 2001). گل جالیز باعث خسارت قابل توجهی به محصولات کشاورزی در دنیا می شود و به خصوص در مناطق خشک وگرم اروپا، آفریقا و آسیا مشكل جدی ایجاد كرده است.

 

مكان اصلی آلودگی گل جالیز منطقه مدیترانه است. مناطقی با اقلیم مشابه كالیفرنیا، غرب استرالیا و كوبا نیز مورد تهاجم این گیاه قرار دارند (Nandula,1998). گل جالیز مشكل جدی در مناطق گرم و خشك آفریقا و مناطق نیمه خشك آسیا است، علاوه بر آن در مناطق نیمه خشك مدیترانه، خاورمیانه و شرق اروپا نیز مشكل ساز است(Dhanapal et al., 1996). گونه های O.crenata و O.cernua خسارت آفرین ترین گونه های گل جالیز هستند. گونه اول در اروپای مركزی، اتحاد جماهیر شوروی سابق، مدیترانه، جنوب غربی آسیا و خاورمیانه گسترش دارد اما گونه O. crenata محدود به مدیترانه است(Rakesh & Foy ,1989).
به هر حال گل جالیز در چهارده كشور كه عمدتاً در منطقه آسیا می باشد و شامل كشورهای افغانستان، پاكستان، ایران، تركیه، لبنان، اسرائیل، مصر، عربستان، كوبا و نپال، سوریه، یونان، عراق، ایتالیا، اسپانیا می شود گسترش دارد(Goldwasser & Joder, 2001). گل جالیز از جمله مشكل آفرین ترین گیاهان انگل گلدار این كشورها محسوب میشود (Achaya et al., 2002). گونه O. aegyptiaca از مهم ترین گونه های گل جالیز ایران می باشد(بلند اندام،1357و بنی هاشمی و احمدی،1365). گونه O.ramosa اكثراً در خاورمیانه دیده می شود، گونه های O.cernua و O.cumana عمدتاً در خاورمیانه و بخش های شرقی و جنوبی اروپا و شمال آفریقا دیده می شود و گونه O.crenata به خاورمیانه محدود می گردد(Aly,1990).

 

• آیا احداث چنین استخری توجیه اقتصادی دارد؟

 

فرضیه های تحقیق:

 

 

• احداث استخر آب گرم معدنی مصنوعی یک جاذبه توریستی محسوب می شود.

 

• احداث استخر آب گرم معدنی مصنوعی جنبه درمانی دارد.

 

• احداث استخر آب گرم معدنی مصنوعی کارآفرینی محسوب شده و تولید شغل می نماید

 

 

 

فصل دوم: مطالعات نظری

 

 تاریخچه آب درمانی

 

تعریف: آب درمانی به معنی استفاده از آب، یخ، بخار  و دمای سرد و گرم آن درجهت بهبود و یا مراقبت از سلامت بخصوص سیستم اعصاب، گردش خون و پوست می باشد.

 

یونانیان و رومیان اعتقاد ویژه ای به گرمای آب درمانی دارند. در قرن پنجم قبل از میلاد بقراط درمورد درمان با استفاده از آب درمانی نوشته است و یکی از مشهورترین چشمه های معدنی آکوا سویلیس رم می باشد، هرچند که بسیاری از فرهنگ های قدیمی آب درمانی را به عنوان جزء مهم زندگی خود در کارنامه دارند مانند هندی ها، ایرانیان، یهودیان، چینی ها، ژاپنی ها و هندی های آمریکا.   سالها پس از بقراط سباستین نیپ راهبه در دهه 1860 می گفت پدر آب درمانی باشید. ( یکی از منابع راجع به او نقل می کند او مرض سل خود را با استفاده از آب درمانی برطرف نموده است.).   بیش از 150 سال قبل از نیپ، دکتری در انگلستان به نام آقای جان فلوبر  درباره استفاده از حمام های سرد و گرم تحقیق می کرده است. دکتر جی اس هان از لهستان امروزی در سال 1738 در این باره کتابی نوشته است. دکتر  انگلیسی به نام جیمز کوری نشریه ای را در جهت اهمیت درمان با آب سرد در سال 1797 نوشته است.   آثار بجا مانده از یک دهقان روستایی در اطریش به نام وینسز پریسنیتز بین در طی سال های 1799 و 1851 بیانگر موفقیت های او در خصوص آب های گرم معدنی و  تکنیک های مختلف آن ها همچنین شکایات پزشکان از او برای نشان دادن دغل باز بودن اواست. اما شکایت پزشکان با وجود درمان برادر امپراتور به توسط آب درمانی به وسیله او؛ نادیده گرفته شد. اگر بخوایم کاشف آب درمانی را بشناسیم مطمئنا پریسنیتز  یکی از کاندیداها می باشد. اما چرا نیپ اینقدر مشهور است؟! بخاطر اینکه او  به دوستش گواهی فروش محصولاتش را با نام خود داده است. نتیجه این شرکت آلمانیاین است که گروه نیپ هم اکنون در سراسر جهان محصولات خود را به فروش می رساند. بنابراین برای دهقان لقب “پدر آب درمانی” مناسب تر است.  جین آستن درباره رفتن مردم به حمام می نویسد که مردم انگلستان برای بهبود یافتن به چشمه های آب گرم می روند. او از سال 1801 تا 1806 در شهری پر مخاطب و پرجمعیت زندگی می کرده است. استفاده از آب در بیمارستان از سال 1738 آغاز شده است.   آب درمانی در دهه 1840 به گسترش خود در انگلستان، آلمان و فرانسه ادامه داد به طوریکه در سال 1850، 100 مؤسسه آب درمانی در ایالات متحده آمریکا به این امر اهتمام ورزیدند، که در 50 سال بعد این رقم به صدها مؤسسه دیگر اضافه گردید. حمام های ترکیه ای در سال 1857 بگونه ای مورد توجه انگلستان قرار گرفت که شمار آنها به حدود 600 عدد می رسید اما هم اکنون حدود 14 تا از آنها باقی مانده اند. اما در ایالات متحده این امر دیرتر و در سال 1863 در بروکلین اولین حمام ترکیه ای تاسیس گردید.   آب درمانی دارای روابط ریاست جمهوری نیز می باشد، به طوریکه فرانکلین رزولت معتقد به این بود که آب درمانی موجب جلوگیری او از فلج شده بود. در سال 1926 او چشمه آب گرم جورجیا را ( که هنوز باوجود گذشت بیش از 80 سال وجود دارد) پیدا کرده و در طول 12 سال ریاست جمهوری 16 بار از آن دیدن نمود.

 

انواع چشمه های آب گرم

 

چشمه های آب  معدنی به 2 دسته اصلی تقسیم می شوند:

 

 

• چشمه های فیلتر شده

 

• آبهای باران که به داخل زمین نفوذ کرده اند و از لایه های مختلف سنگ ها و مواد معدنی گذشته اند، توسط گرمای درونی زمین گرم شده و  به صورت بخار و  مایع در برخی نقاط دیگر به صورت چشمه های آب گرم از زمین خارج می شوند.

 

• چشمه های آب گرم ذاتی

 

• این چشمه ها بر اثر تغییرات مستقیم آتشفشانی در لایه های ماگما بوجود می آیند و از تفاوت آنها با گونه اول می توان به وجود رادون و برومید در گاز آن اشاره نمود.

 

 طبقه بندی چشمه های معدنی به لحاظ میزان گرما:

 

 

• به چشمه های زیر 25 درچه سانتیگراد سرد گفته می شود.

 

• به چشمه های بین 25 تا 34 درچه سانتیگراد ولرم گفته می شود.

 

• به چشمه های بین 34 تا 42 درچه سانتیگراد گرم گفته می شود.

 

• به چشمه های بالای 42 درچه سانتیگراد داغ گفته می شود.

 

طبقه بندی چشمه های معدنی به لحاظ میزان PH :

 

 

• آبهای اسیدی که میزان PH آنها زیر 7 است.

 

• آبهای خنثی که میزان PH آنها برابر 7 است.

 

• آبهای بازی که میزان PH آنها بالای 7 است.

 

طبقه بندی چشمه های معدنی به لحاظ مواد معدنی:

 

 

• بیکربنات در اسپانیا آب بیکربنات به آبی گفته می شود که شامل بیش از 250PPM گاز آزاد کربن باشد. هرچند که چشمه های آب گرم معدنی که شامل گازهای بیکربناته (سدیم بیکربنات، کلسیم بیکربنات، کربن دی اکسید و …) هم مورد استفاده های درمانی مشابه چشمه های گرم بیکربنات گردند. پزشکان آب معدنی معتقدند حمام گرفتن در آب های بیکربناته به باز شدن اطراف رگ های خونی و همچنین گردش منظم خون کمک می کند. پزشکان آب معدنی اروپا از آبهای بیکربناته برای تنظیم فشار خون استفاده می کنند. در این شرایط از آبهای بیکربناته ولرم و گرم (30-37 درجه سانتی گراد) استفاده می شود و بسیاری از محققان براین باورند که آبهای بیکربناته برای بیماریهای قلبی عروقی و اعصاب و روان بسیار مؤثراند.

 

• سولفور و سولفات

 

چشمه های آبگرم زیادی در فرانسه، اسپانیا و ژاپن مملو از سولفوراند و در جهت درمان بیماری هایی اعم از عفونت پوست و بیماری های تنفسی و التهاب های پوستی مورد استفاده قرار می گیرند. آبهای سولفاته که از ترکیب سولفور با عناصر دیگر بدست می آیند در مقایسه با چشمه های غنی سولفوره دارای اثرات کمتری هستند. بعضی از این آبها در جهت درمان بیماریهای داخلی نظیر بیماری های کبدی، معده ای و روده ای همانند بیماری های تنفسی در چشمه های آب گرم اروپا بوسیله تنفس عمیق مورد استفاده قرار می گردند.

 

 

• کلرید چشمه های آب گرم معدنی شور غنی از سدیم کلرید هستند. آب گرم های معدنی طبیعی شامل میزان زیادی از کلرید در حدود 3 تا 5 درصد هستند که بدلیل داشتن فواید درمانی زیادی در شرایط رماتیسمی، ورم مفاصل، سیستم عصبی مرکزی، اختلالات بعد از تصادفات و پس از عمل جراحی و همچنین بیماری های ارتوپدی و زنان مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است.

 

• برم برم ماهیجه ها را قوی می کند، باعث افزایش فعالیت های ذهنی می شود و استخوان ها را مستحکم می نماید.

 

• منیزیم منیزیم قند خون را به انرژی تبدیل می کند و پوست را شاداب می سازد.

 

• پتاسیم ضربان قلب را تنظیم می کند، باعث کاهش فشار خون بالا می شود و ضمن دفع سموم از بدن، پوست را نیز شاداب می سازد.

 

• سدیم سدیم و نمک های طبیعی به تسکین علائم ورم مفاصل کمک می کنند و همچنین ممکن است وقتی در حمام ها استفاده می شوند باعث تحریک سیستم لنفاوی بدن گردند.

 

بررسی صنعت چشمه های آب گرم و آب درمانی در کشورهای مختلف

 

توریست درمانی یکی از راههای جلب توریست و کسب سود با استفاده از منابع آب معدنی در نقاط مختلف جهان است. که کشورهایی نظیر روسیه، ایتالیا، آلمان، فرانسه، اتریش، ژاپن و … در استفاده از این مهم سابقه ای بس طولانی دارند و همه ساله تعداد کثیری جهانگرد و به دنبال آن ارزش افزوده فراوانی را به خود جذب می کنند. این در حالیست که متاسفانه در کشور ما به این مقوله توجه چندانی نشده است. در اینجا به بیان مختصری در مورد صنعت چشمه های آب گرم بعضی از این کشورها پرداخته شده است.

 

اتریش:

 

صنعت توریست در اتریش بسیار پر رونق است به طوریکه با جمعیت حدود 8 میلیون نفر اتریش سالانه پذیرای 125 میلیون توریست می باشد که 32 میلیون از آنها برای بار اول به این کشور می آیند، همینطور این صنعت باعث به وجود آمدن حدود 900 هتل تا سال 2009 شده است.

 

فرانسه:

 

فرانسه کشوری با رسوم زیبایی است که شامل چشمه های آب گرم در حال توسعه نیز می باشد. تعداد مراکز آب گرم در فرانسه در حدود 625 عدد( با متوسط مساحت 200 متر مربع) می باشد که سالانه تعداد 4.8 میلیون نفر( که حدود 8 درصد آنها فرانسوی اند) را به خود جذب می کنند. مراکز چشمه های آب گرم در فرانسه خدمات پزشکی نیز ارائه می دهند که با نرخ رشد 12 درصدی به افزایش هتل ها و ساخت آنها منجر شده است. این مراکز در بعضی هتل ها بسیار کوک اند و اتاق های درمانی کوچکی دارند که مشتریان خود را راضی نمی کنند. در مورد هتل های چهار ستاره می توان گفت: « حدود 15.6 درصد از آنها دارای چشمه آب گرم می باشند( یعنی 1 عدد از هر 6 تا) که حدود 29.8 درصد آنها در کنار دریا واقع اند و 26.7 درصد آنها در مناطق شهری و حدود 20.6 درصد آنها نیز در کنار کوه ها قرار گرفته اند. در منطقه متوسط شهر نیز حدود 5 درصد هتل ها دارای چشمه های آب گرم اند. مساحت متوسطی که در هتل های چهار ستاره به چشمه های آب گرم درمانی اختصاص یافته است 570 متر مربع با میانگین 6.7 اتاق می باشد. سودآوری این چشمه ها به موارد زیر وابسته است:

 

 

• سیاست ارزش گذاری: این موضوع به علت داشتن عوامل متعددی چون میزان افزایش قیمت، بسته بندی و … بوضوح قابل بیان نمی باشد.

 

• مدیریت چشمه های آب معدنی: این نیز منطقی مشابه به سیاست ارزش گذاری دارد و عواملی چون آب و هوا، تقویم، واحدهای اشتغال هتل، رخدادهای محلی و نمایشگاه ها بایستی مورد توجه قرار گیرند.

 

• عمومی بودن استفاده از چشمه های آب گرم: در هتل های چشمه های آب گرم با فعالیت های فصلی، مشتریان خارجی و توریست ها حدود 60 درصد استفاده کنندگان سالانه را به خود اختصاص داده اند.

 

آلمان:

 

تاریخچه درمانی:

 

آلمان به عنوان مرکز آب درمانی مورد هدف جمعیت بسیاری قرار گرفته است. روند رشد چشمه های درمانی و تاریخچه آب درمانی این کشور با آنچه که امروزه مورد توجه قرار گرفته است تفاوت شایانی دارد. روش های درمانی در منطقه اصلی مشخص شده …. بوده است، که برپایه موضوعات پزشکی و پیشگیری درمانی استوار است. دکترها نیاز به مدارکی مبتنی بر دانش آب درمانی و پزشکی منطقه ای و نحوه درمان با استفاده از گل، آب گرم، و حمام های درمانی می باشند. تمام پزشکان باید حرفه ای باشند. ساختار شهرهای درمانی نیز به کلی بر چشمه های آب گرم و بهبود بیماران و برنامه های فیزیکی و ذهنی آنها متمرکز گردیده است.

 

 

راه های درمانی رایج در آلمان:

 

 

• شستشو درمانی

 

• آب درمانی

 

• درمان بدون دارو

 

از مشهورترین چشمه های آب گرم آلمان می توان به “سپاستین نیپ”، “لئوپلد اردسن”، سانوئل فلک”، وینسنز پریب نیدز” و … نام برد. نیپ یک پزشک اهل بارادیا بود و یکی از کسانی بود که جنبش ماهیت پزشکی را کشف کرد. او بیشتر به نیپ درمانگر در زمینه آب درمانی و سیستمی درمانی شامل روش های درمانی با استفاده از درجه حرارت آب مشهور است. در نروژ او را به خاطر ساخت نان با استفاده از گندم به عنوان نیپ نانوا می شناسند و این نامی است که بیشتر در نروژ مورد استفاده قرار می گیرد. نیپ معتقد به شیوه درمانی بود که بر 5 پایه استوار  است.

 

 

• آب درمانی

 

• گیاهان دارویی

 

• ورزش

 

• تغذیه( رژیم غذایی سبزیجات و گوشت محدود)

 

• عرفان( نیپ معتقد است که ذهن سالم بدن سالم را بوجود می آورد)

 

از کتاب های نوشته نیپ می توان به “آب شفابخش من”، “خواستن در زندگی” و اراده من اشاره نمود.

 

صنعت امروزه چشمه های آب گرم آلمان:

 

امروزه دو جریان اصلی درمورد صنعت آب گرم در آلمان وجود دارد:

 

 

• تسهیلات عمومی: که بنای آن بر استخر های آب درمانی عمومی موجود در آلمان استوار است که حمام های آب گرم احداث شده توسط جامعه محلی را شامل می شود و قیمت آن ها برای عموم مردم مناسب است و آن ها وجهه جدیدی از خانه های حمامی رومیان باستان می باشد. بیشتر این حمام ها شامل فضای عظیمی متشکل از سونا، چندین حوض آب، فضای خانوادگی، رستوران، باشگاه بدن سازی و قسمت درمانی می باشند. تسهیلات جدید و بازسازی شده فضای هتل 4 ستاره را برای چشمه آب گرم دارند.

 

• تسهیلات خصوصی: مانند جاهای دیگر در آلمان نیز به سختی هتلی بدون چشمه آب گرم می توان یافت. در مقایسه با اتریش  و سویس میانگین فضای چشمه آب گرم بین 1000 تا 1800 متر مربع است که به تعداد اتاق های هتل ها بستگی دارد. در هتل های 4 و 5 ستاره داشتن چشمه آب گرم یک نیاز پایه ای تعریف شده است. فشار بر روی هتل های 3 ستاره در حال افزایش است و هم اکنون آن ها شامل استخر، سونا و یک یا دو اتاق درمانی نیز می باشند.

 

با اینکه امروزه چشمه های آب گرم رواج زیادی ندارند اما به کندی تعدادشان رو به افزایش است و به دو صورت مراکز درمانی و مراکز بزرگ آرایشی- بهداشتی در حال گسترش اند و در شهرهای بزرگ واقع شده اند.

 

 تغییرات چشمه های آب گرم و مراکز بهداشت (بهبود):

 

هتل های 5 ستاره بیشتر از هتل های 4 ستاره تحت تاثیر موقعیت های اقتصادی قرار گرفته اند.

 

اثرات مهم هتل های 5 ستاره عبارت اند از:

 

 

• در فروش : مشتریان جنس هایی با قیمت های متوسط انتخاب می کنند.

 

• بیشتر انرژی برای متقاعد کردن مشتریان سرمایه گذاری شده است.

 

• برای بدست اوردن سود بیشتر به بالا بردن کیفیت در بازاریابی وفروش نیاز است.

 

2-7- رتبه‌بندی اعتباری و امتیاز دهی اعتباری.. 26

 

     2-7-1- انواع رتبه‌بندی.. 28

 

     2-7-1-1- رتبه‌بندی خارجی.. 29

 

     2-7-1-2- رتبه‌بندی داخلی.. 29

 

2-8- سامانه اعتبارسنجی مشتریان بانكی.. 31

 

     2-8-1- مفهوم سامانه اعتبارسنجی بانکی.. 32

 

     2-8-2- چهارچوب ارزیابی اعتباری.. 33

 

     2-8-3- برخی ویژگی‌های سامانه اعتبارسنجی.. 35

 

2-9- مزایای عملیاتی شدن سامانه اعتبارسنجی.. 36

 

2-10- گردش اطلاعات در سامانه اعتبارسنجی.. 37

 

2-11- موسسات رتبه‌بندی اعتباری.. 38

 

     2-11-1- موسسات رتبه‌بندی اعتباری اشخاص حقوقی.. 38

 

     2-11-2- موسسات اعتبارسنجی اشخاص حقیقی.. 41

 

2-12- مروری بر مطالعات انجام شده. 43

 

     2-12-1- مقدمه. 43

 

     2-12-2- مطالعات داخلی.. 44

 

     2-12-3- مطالعات خارجی.. 46

 

فصل سوم مدل‌ها و روش های اقتصاد سنجی و شبکه های عصبی

 

3-1- مقدمه. 56

 

3-2- روش تحقیق.. 56

 

3-3-  جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه. 57

 

3-4- شبكه عصبی.. 58

 

3-6- شبکه‌های عصبی مصنوعی(ANN). 61

 

3-7- دینامیک نرون. 66

 

3-8- تقسیم‌بندی ساختاری شبکه‌های عصبی مصنوعی.. 66

 

3-9- آموزش شبکه عصبی.. 67

 

3-10- شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون. 67

 

3-11- شبکه پیشخور پس‌انتشار. 69

 

3-12- شبکه المان پس‌انتشار. 70

 

3-13- شبکه آبشاری پس‌انتشار. 70

 

3-14- شبکه رگرسیون تعمیم یافته. 71

 

3-15- الگوی استنتاجی-تطبیقی عصبی-فازی (ANFIS). 72

 

3-16- مدل شبکه عصبی GMDH.. 80

 

3-17- مدل رگرسیونی لاجیت.. 81

 

 

3-18-  برآورد مدل لاجیت.. 83

 

فصل چهارم برآورد مدل و نتایج

 

4-1- مقدمه. 88

 

4-2-تفسیر مدل لاجیت.. 90

 

4-3- پیش بینی مورد انتظار. 93

 

4-4- مدل سازی به وسیله شبکه عصبی GMDH.. 94

 

     4-4-1- نتایج حاصل از تخمین شبکه عصبی GMDH.. 94

 

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1 مقدمه. 98

 

1-2-6-1-تلقیح اسپرم به داخل رحم (IUI  )                                                                      17

 

1-2-6-2- لقاح اسپرم در خارج از رحم (IVF )                                                                    18

 

1-2-6-3- تلقیح نطفه به داخل لوله رحم (GIFT )                                                               19

 

1-2-6-4- انتقال نطفه بارور شده به داخل رحم (ZIFT )                                                        19

 

1-2-6-5- تزریق اسپرم به داخل تخمك (ICSI)                                                                  20

 

1-2-6-6- تلقیح اسپرم به داخل رحم ، با استفاده از اسپرم غیر شوهر (AID )                               20

 

1-2-6-7- اهدای تخمك (ED)                                                                                        21

 

1-2-6-8- اهدای جنین                                                                                                  22

 

فصل دوم :تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر واسپرم بیگانه

 

بخش اول: تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر                                                                              23

 

2-1-1- جواز تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر                                                                          23

 

2 -1-2-استفتائات تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر                                                                    25

 

2-1-3- حرمت تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر                                                                        27

 

2-1-4- بررسی وضع حقوقی عمل تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر                                                  28

 

بخش دوم ـ تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه                                                                              29

 

2-2-1- وضع حقوقی ـ فقهی عمل تلقیح مصنوعی زن با اسپرم بیگانه                                             30

 

2-2-1- 1- جواز یا عدم جواز تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه                                                        30

 

2-2-1-2- اطلاق وعموم پاره ای از آیات قران کریم                                                                   30

 

2-2-1-3-نقد آیات وادله مخالفان وموافقان                                                                              30

 

2-2-1-4- روایات33

 

2-2-1-5- نقد روایات وادله مخالفان وموافقان                                                                           33

 

2-2- 2-نظر علما وهیئتهای  اسلامی                                                                                      35

 

2-2-3-اندیشه حقوقدانان و تلقیح مصنوعی                                                                              38

 

2-2-4- مقتضای قاعده احتیاط یا برائت                                                                                  42

 

2-2-5- سایرآثارو پیامدهای تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه                                                          45

 

2-2-5-1- آثار اجتماعی باروری با اسپرم بیگانه                                                                        45

 

2-2-5-2- اثرات روانی باروری با اسپرم بیگانه                                                                          46

 

فصل سوم :آثار حقوقی مترتب بر تلقیح مصنوعی با اسپر شوهر واسپرم بیگانه

 

بخش اول :آثار حقوقی بر تلقیح با اسپرم شوهر                                                                          51

 

3-1-آثار غیر مالی                                                                                                            51

 

3-1-1 – نسب                                                                                                                51

 

3-1-2- نسب در تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر                                                                        64

 

3-1-3- ولایت                                                                                                                 67

 

3-1-4- حضانت                                                                                                               67

 

3-1-5- تربیت                                                                                                                 68

 

3-1-6-نكاح                                                                                                                    69

 

3-1-7- حق قصاص                                                                                                          69

 

3-2- آثار مالی                                                                                                                 70

 

3-2-1- توارث                                                                                                                 70

 

3-2-2- نفقه                                                                                                                   71

 

3-2-3- سایر روابط مالی                                                                                                    72

 

بخش سوم :آثار حقوقی بر تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه                                                              72

 

3-3-1-آثار غیر مالی                                                                                                         72

 

3-3-1-1- نسب                                                                                                               72

 

3-3-1-2- ولایت                                                                                                              78

 

3-3-1-3- حضانت                                                                                                            79

 

3-3-1-4- تربیت                                                                                                              79

 

3-3-1-5- نكاح                                                                                                                81

 

3-3-1-6- حق قصاص                                                                                                        84

 

3-4-1-آثار مالی                                                                                                                85

 

3-4-1-1-ارث                                                                                                                  85

 

3-4-1-2- نفقه                                                                                                                 89

 

3-4-1-3- سایر روابط مالی                                                                                                  90

 

 

3-4-1-4- جنبه كیفری تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه                                                                91

 

فصل چهارم :مادر جانشین( رحم اجاره ای)،اهدای تخمک، اهدای جنین

 

بخش اول :مادر جانشین                                                                                                       93

 

4-1- نظر علما و مراجع در زمینه رحم اجاره ای                                                                          93

 

4-1-1- جانشینی با رحم همسر دوم                                                                                       94

 

4-1-1-1- جواز جانشینی با رحم همسر دوم                                                                             94

 

4-1-1-2-عدم جواز جانشینی با رحم همسر دوم                                                                        95

 

4-1-2- مادر جانشین با رحم بیگانه (غیر همسر )                                                                       88

 

4-1-2-1- عدم جواز مادر جانشین با رحم بیگانه (غیر همسر)                                                        98

 

4-1-2-2- جواز مادر جانشین با رحم بیگانه (غیر همسر)                                                             100

 

بخش دوم: اهداء تخمك                                                                                                     105

 

4-2-1 – اهداء تخمك (تکنیکهای داخل رحمی)                                                                       105

 

4-2-1-1- وضعیت فقهی وحقوقی اهداء تخمك با استفاده از تخمك همسر دوم                                105

 

4-2-1-2- وضعیت فقهی وحقوقی اهداء تخمك با استفاده از تخمك زن بیگانه                                 107

 

4-2-2- تكنیك های لقاح خارج رحمی اهدای تحمك                                                               108

 

4-2-2-1- مجرد فراهم آوردن لقاح خارج رحمی                                                                     109

 

4-2-2-1-1- اهداء  تخمك با استفاده از تخمك همسر دوم                                                       109

 

4-2-2-1-2- اهداء تخمك با استفاده از تخمك زن بیگانه                                                         109

 

4-2-2-2- انتقال زیگوت یا جنین به رحم همسر مرد صاحب اسپرم                                             110

 

بخش سوم :اهدای جنین اهدای جنین                                                                                 110

 

4-3- اهدای جنین                                                                                                        110

 

4-3-1- ماهیت اهدای جنین                                                                                            111

 

4-3-2- اهدای جنین ونظر فقها                                                                                        114

 

4-3-2-1- جواز وعدم جواز اهدای جنین                                                                             114

 

4-3-2-1-1 – ادله عدم جواز اهدای جنین                                                                           114

 

4-3-2-1-2- دلایل نظریه ی تفكیك                                                                                  121

 

4-3-2-1-3- دلایل جواز اهدای جنین                                                                                 123

 

فصل پنجم: آثار مترتب بر تلقیح مصنوعی به وسیله اجارۀ رحم،اهدای تخمک اهدای جنین

 

بخش اول :آثار مترتب بر تلقیح مصنوعی به وسیله اجارۀ رحم                                                       125

 

5-1- الف: آثار غیر مالی نسب طفل حاصل از رحم اجاره ای                                                         125

 

5-1-1- نسب                                                                                                                 125

 

5-1-1-2-  ولایت                                                                                                            128

 

5-1-1-3- حضانت                                                                                                           129

 

5-1-1-4- حق قصاص                                                                                                      129

 

5-1-1-5- نكاح                                                                                                              130

 

5-1-2- آثار مالی نسب طفل حاصل از رحم اجاره ای                                                                 134

 

5-1-2-1- توارث                                                                                                             134

 

5-1-2-2-نفقه                                                                                                                135

 

5-1-3- سایر روابط مالی                                                                                                    136

 

بخش دوم :آثارحقوقی  تلقیح مصنوعی در  حالت اهدای تخمك                                                     138

 

5-2-1-آثار غیر مالی  حالت اهداء تخمك                                                                               138

 

5-2-1-1 –نسب                                                                                                             138

 

5-2-1-2 – نكاح                                                                                                             139

 

5-2-1-3 – حضانت                                                                                                         139

 

5-2-1-4- ولایت                                                                                                            140

 

5-2-2-1-آثار مالی حالت اهدای تخمک                                                                                140

 

5-2-2-2- نفقه                                                                                                               140

 

5-2-2-3-توارث                                                                                                              140

 

بخش سوم: آثار حقوقی بر اهدای جنین                                                                                   141

 

5-3-آثار حقوقی بر اهدای جنین                                                                                          141

 

5-3-1- آثار غیرمالی                                                                                                        141

 

5-3-1 -1 .نسب                                                                                                             141

 

5-3-1-2- نكاح                                                                                                              142

 

5-3-1-3- سایرآثار نسب                                                                                                   145

 

نتجه گیر ی وپیشنهادات                                                                                                    145

 

فهرست منابع                                                                                                                  148

 

 

 

یکی از روش های نوین تولید مثل، تلقیح مصنوعی می باشد که در آن توسط روش های کمکی تولید مثل در علم پزشکی زمینه باروری تخمک زن را با استفاده از اسپرم مرد فراهم نموده که در نتیجه امتزاج اسپرم و تخمک، یک جنین تشکیل می شود و در این روش باردار شدن زن بوسیله آلات پزشکی و بدون انجام عمل مقاربت و نزدیکی جنسی صورت می گیرد.

 

این پژوهش با هدف بررسی مبانی فقهی و حقوقی باروری مصنوعی و آثار مترتب بر آن ، اعم از آثار مالی و آثار غیر مالی در قالب دو روش کلی مورد پژوهش قرار گرفته است . در روش اول نطفه طفل از ترکیب اسپرم زن و شوهر قانونی است و طفل حاصل از آن به اتفاق اکثر علما و حقوقدانان فرزند مشروع و تمام آثار حقوقی مترتب بر فرزندان طبیعی بر او هم بار می گردد ، اعم از اینکه طفل در رحم زوجه یا در رحم زن دیگر و یا در دستگاه مصنوعی رشد نماید.

 

در روش دوم طفل از اسپرم تخمک زن و مرد بیگانه می باشد که بنا به نظر اکثر علما و فقها اگر چه این عمل حرام است ولی بنا به نظر مشهور آثار نسب بر طفل بار می شود ،‌زیرا چنین عملی تحت عنوان زنا قرار نمی گیرد .

 

همچنین در این پژوهش موضوع اجاره رحم و اهدای تخمک و اهدای جنین نیز از جهت تکلیفی و آثار وضعی مورد بررسی قرار گرفته که به روش کتابخانه ای است و بر اساس روش توصیفی-استدلالی موضوعات مورد کنکاش قرار گرفته اند.

 

کلید واژه: تلقیح مصنوعی ، نطفه (اسپرم و تخمک )، نسب ، مادر جانشین ، اهدای جنین، اهدای تخمک.

 

 

 

1-1-1-مقدمه

 

یكی از زیباترین و شگف انگیز ترین غرایزی كه حضرت حق در نهاد آدمی بنا گذارده غریزه فرزند خواهی و میل به تداوم نسل است لذا بر مبنای این سیستم غریزی طبیعت انسان به گونه ای خلق شده كه قادر به تولید مثل باشد ، به این صورت كه از تركیب اسپرم جنس مذكر با تخمك جنس مونث نطفه تشكیل شده « ایها الناس انا خلقناكم من ذكرو انثی» ( حجرات ، آیه 13 ) و در رحم زن تكثیر می شود و مراحل مختلف رشد را سپری می كند« الم تخلقكم من ماء مهین فی قرار مكین» ( مرسلات آیه 20 و 21 )و به صورت انسان قدم به عرصه گیتی می گذارد« انا خلقنا الانسان من نطفه امشاج نبتلیه فجعلناه سمیعاً بصیراً »( دهر ، آیه 3 ) و بسیار طبیعی است موجودی كه از شیره جسم و جان این دو به وجود می آید و نشر و نما می كند بر مودت و صفا صمیمیت و سكون و آرامش آنها می افزاید .

 

«و من آیا ته ان خلق لكم من انفسكم ازواجاً لتسكنوا الیها و جعل بینكم موده رحمته ان فی ذلك لآیات لقوم یتفكرون » .

 

لكن همیشه طبیعت كار خود را دست انجام نمی دهد و زنان و مردانی هستند كه به علت نقص در قسمتی از دستگاه  تولید مثلشان صاحب فرزند نمی شوند و چه بسا كه زندگی زناشویی و اجتماعی آنها فقط به همین خاطر كه نمی توانند از خود انسانی به جا بگذارند به مخاطره می افتد .

 

برخی از مردان هستند كه یا فاقد اسپرم اند یا اسپرم آنها توان خاصیت تركیب با تخمك زن را ندارد و یا زنانی وجود دارند كه یا تخمك ندارند و یا قابلیت و توان پذیرش اسپرم را ندارد و یا رحم آنها توانایی نگهداری و پرورش جنین را ندارد یا اصلاً رحم ندارند و در عین حال علاقمند بچه ای را كه نحوی منتسب به خود آنان باشد ، داشته باشند . این وضع از دیرباز وجود داشته و انسان برای یافتن راه حل این مشكل به راههای زیادی دست زده است و به وسایل و روشهای مختلفی متوسل شده است قرآن كریم خود از سویی به وضع استثنایی بعضی از زنان و مردان عقیم اشاره كرده و از سوی دیگر درخواست و التماس برخی نازایان را منعكس نموده ، و بارور و باردار كردن آنها را به قدرت خداوند بیان نموده است در سوره شوری آیات 49 و 50 می فرماید « لله ملك السموات و الارض یخلق ما یشاء یهب لمن یشاء اناثا و یهب لمن یشاء الذكور ایزوجهم ذكراناً و اناثاً و یجعل من یشاء عقیماً انه علیم قدیر ».

 

امروزه با پیشرفت علم مخصوصاً در زمینه های پزشكی و با بررسی دقیق علل و عوامل نازایی ، دانشمندان موفق شدند تا از طریق مصنوعی « غیر طبیعی » مشكل نازایی را تا اندازه زیادی حل كنند از جمله روشهای باروری كه امروزه بكار می رود باروری از طریق لقاح مصنوعی است كه انواع مختلفی دارد . مسأله مورد بحث در علم حقوق این است كه آیا فرزندی كه از این روش بوجود می آید مشروعیت قانونی دارد یا خیر ؟ و بعد از پاسخ به این مطلب این مسأله بیش می آید كه در فرض جواز یا حرمت هر یك از این روش از لحاظ حقوقی چه آثاری بر آن مترتب می گردد به بیان دیگر طفلی كه از لقاح مصنوعی بوجود می آید در جامعه از چه حقوقی برخوردار است ؟ آیا همان آثار و احكامی كه بر كودكان طبیعی حكم می كند .چنین طفلی را نیز در بر می گیرند ؟ یا خیر !

 

1-9-8- معاهد، حربی و مستأمن.. 15

 

1-9-8-1- معاهد. 15

 

1-9-8-2- حربی.. 16

 

1-9-8-3- مستأمن.. 16

 

1-9-9- مبانی و اصول رعایت حقوق اقلیت‌ها 17

 

1-9-9-1- كرامت انسانی.. 17

 

1-9-9-2- عدالت… 19

 

1-9-9-3- هم‌گرایی.. 21

 

1-9-9-4- وفا به عقود. 24

 

1-9-9-5- دعوت.. 26

 

1-9-9-6- نفی سلطه. 29

 

1-9-9-7- تألیف قلوب.. 30

 

فصل دوم: حقوق مدنی

 

2- حقوق مدنی اهل كتاب 32

 

2-1- حق حیات.. 32

 

2-1-1- دیه اقلیت‌های دینی.. 34

 

2-1-2- قصاص اقلیت‌های دینی.. 39

 

2-2- حق تابعیت… 40

 

2-3- حق اختیار مسكن و آزادی رفت و آمد. 42

 

2-3-1- آزادی مسكن و رفت و آمد. 42

 

2-3-2- ساختمان های بلند. 43

 

2-3-3- مناطق ممنوعه برای رفت و آمد. 45

 

2- 4- حق امنیت… 48

 

2-5- نتیجه فصل.. 51

 

فصل سوم: حقوق سیاسی اهل كتاب

 

3- حقوق سیاسی 53

 

3-1- حق تساوی در برابر قانون.. 53

 

3-2 – حق برخورداری از عدالت  قضایی.. 55

 

3-2-1 حق دادخواهی.. 56

 

3-2-2- حق تساوی افراد در برابر دادگاه 61

 

3- 2- 3- رسیدگی عادلانه و دادگاه صالح.. 63

 

3- 2- 4- حق دفاع. 66

 

3- 2- 5- سوگند اقلیت های دینی.. 66

 

3-2-6- شهادت اقلیت های دینی در دادگاه اسلامی.. 68

 

3-3- حقوق جزایی.. 69

 

3- 3- 1- جرائم علیه اشخاص…. 69

 

3-3- 2- جرائم علیه اموال و مالكیت… 71

 

3-3-3- جرائم علیه اخلاق  و عفت عمومی.. 71

 

3-3-4- اقدام علیه نظم و آسایش عمومی.. 72

 

3- 3- 5- جرائم علیه امنیت حكومت اسلامی.. 73

 

3- 4- حق آزادی فكر، عقیده و بیان.. 74

 

3-5- ارتداد اهل کتاب و مجازات آن.. 78

 

3-6- جمع‌بندی فصل.. 86

 

فصل چهارم: حقوق اقتصادی اقلیت‌ها

 

4- حقوق اقتصادی اقلیت‌های دینی 90

 

4-1- حق مالکیت… 90

 

4ـ1ـ1ـ مالکیت‌های ویژه 94

 

4-1-2- مالکیت شراب.. 96

 

4-1-3- مالکیت قرآن کریم. 99

 

4ـ1ـ4ـ حق شفعه  اقلیت‌های دینی.. 99

 

4-2- حق کسب و پیشه. 101

 

4-3- حق ارتباطات اقتصادی و مالی با مسلمانان.. 103

 

4-3-1- قاعده نفى سبیل.. 105

 

 

4-3-2- سیره معصومان در ارتباطات اقتصادی با اهل كتاب.. 105

 

4-3-2-1- خرید و فروش… 106

 

4-3-2-2- مزارعه. 106

 

4-3-2-3- شركت… 106

 

4-3-2-4- اجاره 107

 

4-3-2-5- قرض…. 107

 

4-3-3- اصل استقلال و سیادت اسلامى.. 108

 

4-3-4- حرام بودن دوستى با كافران.. 108

 

4-3-5- فروش سلاح به كافران.. 110

 

4-4- نتیجه‌ فصل.. 111

 

فصل پنجم: حقوق اجتماعی و آزادی فرهنگی-مذهبی

 

5- حقوق اجتماعی و آزادی فرهنگی-مذهبی 114

 

5-1- حقوق اجتماعی.. 114

 

5-1-1- رفتار حاکم با اهل کتاب.. 115

 

5ـ1ـ2ـ حق اشتغال.. 119

 

5-1-2-1- نمونه‌هایی از اشتغال اهل كتاب در تاریخ.. 121

 

5-1-3- حقوق خانواده، مادر و کودک… 123

 

5-1-4- حقوق استقلال در احوال شخصیه. 126

 

5-1-5- حقوق برخورداری از تامین اجتماعی.. 127

 

5-1-6- حق برخورداری از بهداشت… 130

 

5-2- حقوق و آزادی‌های فرهنگی ـ مذهبی.. 131

 

5-2-1- حق انجام مناسک دینی.. 133

 

5-2-2- حق داشتن معبد. 135

 

5-2-2-1- عدم تصرف معابد مخروبه توسط حکومت اسلامی.. 138

 

5-3- نتیجه فصل.. 139

 

فصل ششم: اقلیت‌های دینی و جزیه

 

6- اقلیت‌های دینی و جزیه 142

 

6-1- معنا و مفهوم جزیه. 142

 

6-2- بررسی آیه جزیه. 144

 

6-3- تاریخچه گرفتن جزیه. 148

 

6-4- علت وضع جزیه. 151

 

6-5- مقدار جزیه. 153

 

6-6- نتیجه فصل.. 154

 

نتیجه‌گیری 157

 

فهرست منابع 159

 

چكیده

 

 

 

رعایت حقوق اقلیت ها یکی از دغدغه های جامعه بشری در زمان حاضر بوده و کنوانسیون‌های مختلف بین المللی آنرا مورد تأکید قرار داده‌اند. در اسلام نیز رعایت حقوق اینگونه افراد مورد توجه قرار گرفته است. آیین اسلام از همان ابتدا یهودیان، مسیحیان و زرتشتیان را به عنوان اقلیت دینی در جامعه اسلامی به رسمیت شناخت و پیروان خویش را ملزم به رعایت احترام و حقوق آنان نموده است. حقوق و تعهدات اقلیت‌ها از منظر فقهی تحت عنوان پیمانی به نام «ذمه» شناخته می‌شد که اقلیت ها در این پیمان تعهداتی را نسبت به دولت اسلامی می‌پذیرند و در مقابل دولت اسلامی تکالیفی چون برقراری امنیت، تأمین آزادی در دین، مراسم مذهبی، شغل و … را در مقابل آنان به عهده دارد.

 

این پژوهش 5 حق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و جزیه اقلیت‌های دینی را به شکل مقایسه‌ای از دیدگاه فقه امامیه، حقوق موضوعه و حقوق بشر معاصر مورد بررسی قرار داده و به شکل توصیفی- تحلیلی به تبیین شباهت‌ها و تفاوت‌های دیدگاه‌های موجود می‌پردازد و در صدد اثبات این مسئله است که اسلام نسبت به حقوق بشر معاصر برای اقلیت‌های دینی حقوق بیشتری در نظر گرفته است و در حد یک شهروند جامعه اسلامی به حقوق آنان احترام می‌گذارد.

 

واژگان کلیدی: حقوق، اقلیت های دینی، فقه امامیه، آزادی تعهدات امنیت.

 

مقدمه

 

از همان آغاز طلوع اسلام و بوجود آمدن جوامع اسلامی، جمعیت‌ها و گروههایی از پیروان ادیان بدون آنکه به اسلام بگروند در کنار مسلمین در سرزمین‌های اسلامی (دارالاسلام) باقی ماندند و زندگی با مسلمانان را بر مهاجرت یا مسلمان شدن ترجیح دادند، ولی با گسترش سریع اسلام در میان ملل مختلف جهان و رشد فوق العاده امت اسلامی و توسعه سرزمین‌های اسلامی اقلیت های دینی علی رغم آزادی‌ها و زندگی قابل قبولی که داشتند چندان رشد و ازدیاد کمی نیافتند. احقاق حق، بر پاداری عدالت و رساندن انسان به مراتب عالی کمال انسانی، هدف‌های بزرگی است که پیامبران الهی به ویژه پیامبر گرامی اسلام (ص) برای نیل به آنها، رنج‌ها و سختی‌های زیادی متحمل شدند. پیامبران احقاق حقوق افراد را منش و سیره خود قرار می‌دادند. حتی در صورت غلبه و پیروی اکثریت بر آنان، حقوق اقلیت را محترم می‌شمردند و اکثریت را به احقاق حقوق اقلیت ها توصیه و راهنمایی می‌کردند.

 

پیامبران در عین پیروزی غلبه و پیروی اکثریت از آنها دین خود را به اکراه بر اقلیت مخالف خود تحمیل نمی‌کردند و اقلیت با آزادی در جامعه دینی زندگی می کردند. بر خلاف دین ستیزانی که معتقد به تحمیل دین با زور شمشیر هستند.

 

آیه شریفه «لااکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی» اجبار و اکراه افرد در پذیرش دین را منتفی می‌داند و پیامبر گرامی اسلام (ص) و اصحاب ایشان نیز با برخورد و رفتاری محترمانه با اقلیت های ساکن در سرزمین‌های اسلامی، اجبار و اکراه را در پذیرش دین به کار نگرفتند. در واقع مسلمانان نه تنها دین خود را به آنان تحمیل نکردند بلکه با معاشرت های نیک خود آنان را مجذوب خویش ساختند به طوری که گروه‌هایی از کشورهای دیگر که تحت ظلم بودند، خانه و دیار خود را رها کرده و بلاد اسلامی را برای زندگی انتخاب نمودند.

 

اسلام آحاد مردم را در برابر حکومت دارای حقوقی متقابل می‌داند یعنی همچنان که افراد را موظف به رعایت وظایفی در برابر حکومت می داند حکومت را نیز ملزم به مراعات حقوق آنان دانسته است.

 

انسان بر اساس نیاز، یا میل فطری، زندگی جمعی دارد و نمی‌تواند از این هویت جمعی جدا شود، چرا كه بسیاری از نیازهای او در پرتو حیات اجتماعی حاصل می‌گردد. از طرفی در ادیان الهی و اسلام، انسان‌ها به دو گروه مؤمن و كافر دسته‌بندی می‌شوند. این دسته‌بندی، احكام و آثاری را در پی دارد و قلمرو حقوق و وظایف دو گروه را جدا می‌كند. طبیعی است كه یك نظام سیاسی مبتنی بر دین، خط مشی سیاست خارجی خود را بر اساس این آثار و لوازم تعیین می‌كند و پیروان آن آیین نیز روابط خود را بر اساس دستورهای مذهبی خویش منظم می‌سازند. همچنین با توجه به بحث حقوق بشر در میان كشورهای توسعه یافته و فشار آنان بر كشورهای مسلمان در خصوص رعایت حقوق بشر، ما در این تحقیق یكی از مهمترین جنبه‌های حقوق بشر یعنی حقوق اقلیت‌های دینی را از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعه مورد واكاوی قرار داده و در نهایت آن را با حقوق بشر معاصر تطبیق می‌دهیم.

 

-1- بیان مسئله

 

موضوع اقلیتهای دینی و حقوق مربوط به آنها از همان اوایل ظهور اسلام و در متن تشریح احکام اسلامی در حوزه فقه و اندیشه دینی اسم مطرح گردیده است لیکن این مسئله که بطور دقیق اقلیتهای دینی چه حقوقی دارند هیچگاه به عنوان بحثی مستقل در کتب فقهی عنوان خاصی را بخود اختصاص نداده است، بر این اساس از نقطه نظر فقهی نسبت به اصل حقوق اقلیتها ابهامات وجود دارد. همچنانکه تفاوت شرایط زمانی و عنوان گردیدن واژه های نو ظهور حقوق بشری تعارضی را در حوزه فقه و حقوق بشر به تصویر آورده است. این تحقیق بر آن است که با شناسایی حقوق اقلیتها تشابه و یا تفاوتهای احتمالی در دو نگاه فقهی و فلسفه حقوق بشری در زمینه حقوق اقلیتها محل نزاع را دقیقاً شناسایی و راه حل های پیشرو را پیدا نماید. نوع حقوق اقلیتها، تأثیر شرایط زمانی و مکانی و سنجش مبانی هر دو نگاه از جمله های مجهول و متغیرهای مربوط به مسئله است که در این تحقیق بدان پرداخته خواهد شد.

 

-2- پرسش‌های تحقیق

 

اقلیت‌های دینی در فقه امامیه و حقوق ایران دارای چه حقوقی هستند؟

 

 

• چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان حقوق اقلیت‌های دینی، در فقه امامیه و حقوق بشر معاصر وجود دارد؟

 

1-3- فرضیه ها

 

1-اقلیتهای دینی در فقه امامیه همانند سایر افراد از حقوق برابر و احترام برخوردار هستند.

 

2- بین دیدگاه فقه امامیه با دیدگاه حقوق بشر معاصر در مسئله حقوق اقلیتها تفاوت وجود دارد.

 

3- امکان تعامل بین دو دیدگاه در خصوص این مسئله وجود دارد.

 

 

 

1-4- اهداف تحقیق

 

1- تدوین جامع حقوق اقلیتها در حوزه فقه امامیه با شناسایی موارد ذکر شده در فقه.

 

2- پیدا کردن راه حل برای بیرون رفت از چالش پیشرو فقه که امروز تحت عنوان اعتراضات حقوق بشری عنوان می گردد.

 

3- غنا بخشیدن علمی به حوزه فقه و اندیشه و بارور کردن فقهی حقوقی به منظور تعامل بین فقه و جهان معاصر.

 

1-5- سوابق تحقیق

 

اگرچه به طور مجزا كتاب یا پایان‌نامه‌ای كه به طور كامل به بررسی حقوق اقلیت‌ها از منظر فقهی و حقوقی بپردازد وجود ندارد اما به شكل پراكنده كتب و مقالاتی وجود دارد. كتاب حقوق اقلیت‌ها تألیف عباسعلی عمید زنجانی به طور گذرا برخی حقوق اقلیت‌های دینی را مورد بررسی قرار داده است. روح‌الله شریعتی نیز در كتاب اقلیت‌های دینی به برخی از حقوق و وظایف اقلیت‌های دینی پرداخته است. وی همچنین در كتاب «حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی» حقوق و وظایف غیر مسلمانان از جمله حقوق اقلیت‌ها را مورد بررسی قرار داده است.

 

1-6- جنبه نوآوری تحقیق

 

از آنجا كه این تحقیق حقوق اقلیت‌های دینی را به صورت تطبیقی میان فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق بشر معاصر مورد بحث قرار داده و به جنبه‌های مهمی چون حقوق مدنی، حقوق سیاسی، حقوق جزایی، حقوق اقتصادی و حقوق اجتماعی آنان پرداخته است، با سایر كارهای انجام گرفته متفاوت است. چرا كه سایر تحقیقات انجام شده، در خصوص یكی از موارد مذكور و آنهم فقط از منظر فقهای امامیه بوده است. بنابراین این تحقیق كاری نو و جدید می‌باشد.

 

1-7- روش تحقیق

 

روش استدلالی و تحلیل منطقی و عقلانی كه از ویژگی تحقیقات توصیفی می‌باشد كه در این تحقیق با استفاده از منابع و مطالعات كتابخانه‌ای از جمله كتب، مقالات، پایان‌نامه‌ها، كتابخانه الكترونیك و … جمع‌آوری و مورد استفاده واقع گردید.

 

1-8- محدودیت‌ها و مشكلات

 

با توجه به كمبود كتب مرجع و مهم در خصوص مباحث فقهی، برای تهیه منابع سفرهایی را به شهر قم انجام داده و برای تهیه منابع مورد نظر با سختی‌هایی مواجه شدیم.

 

– مفاهیم

 

1-9-1- تعریف اقلیت ( مفهوم اقلیت)

 

1) یكی از نخستین مشكلات مربوط به حقوق اقلیت ها، مبهم بودن واژه  اقلیت است كه تا به حال تعریف رسمی در مورد آن صورت نگرفته است . حتی از  سوی سازمان ملل متحد و نهادهای تخصصی آن تلاش های زیادی برای ارائه تعریف دقیق و كامل از اقلیت به عمل آمده است اما هیچ یك به نتیجه  ای موثر نرسیده است، زیرا تاكنون توافق عام بر سر گروههایی كه باید در این فرضیه گنجانده شود حاصل نشده است . نخستین اقدام در این جهت یاداشت دبیر كل سازمان ملل متحد در تاریخ 27 دسامبر1949 تحت عنوان «تعریف و دسته بندی اقلیت‌ها» است كه وی در تعریف این اصطلاح می گوید: «در عمل نمی توان به  ارائه مفهومی ادبی برای تعریف  اصطلاح اقلیت اكتفا كرد. در واقع باید تمام اجتماعاتی را كه در داخل كشور زندگی می كنند از جمله خانواده ها، طبقات اجتماعی، گروههای فرهنگی، اشخاصی كه به زبان های محلی صحبت می كنند و سایر گروههای مشابه را اقلیت نامید وچنین تعریفی هیچ فایده ای دربر نخواهد داشت. با آنكه از دیدگاه علمی به دشواری می توان تعریف دقیقی از اصطلاح اقلیت ارائه داد اما در قلمرو سیاسی، به اجتماعاتی اشاره شده است كه دارای بعضی علائم مشخصه (قومی، زبانی، فرهنگی، دینی و یا … ) هستند (ذوالعین، 1374: 445).

 

گزارشگر ویژه كمیسیون فرعی مبارزه علیه اقدامات تبعیضی و حمایت از اقلیت ها والبته به كمیسیون حقوق بشر در سال 1972 طی گزارش نهایی خود اصطلاح اقلیت را این گونه تعریف كرده است: «… گروهی كه از لحاظ كمیت كمتر از باقی جمعیت یك كشور بوده و در وضعیتی غیر حاكم قرار دارند كه اعضای آن از نقطه نظر قومی، دینی یا زبانی دارای ویژگی هایی هستند كه با باقی جمعیت متفاوت است و خصوصاً دارای نوعی احساس همبستگی هستند كه با آن فرهنگ ها، سنت ها، دین وزبانشان را پاسداری می كنند» (كاپوتوتی[1]، 1985: 385).

 

البته بدیهی است كه اقلیت طبق این تعریف، تبعه  كشوری است كه به آن تعلق دارند محسوب می شوند و در نتیجه شامل پناهنده یا مستأمن نخواهد شد.

 

2) گروههای كوچكی كه در جوامع زندگی می كنند و با یكدیگردر اموری مانند دین ، نژاد، رنگ، زبان و… اشتراك دارند را اقلیت گویند. گروههایی رسماً درجامعه به عنوان اقلیت شناخته می شوند كه در قوانین آن جامعه به عنوان اقلیت به آنان رسمیت داده شده است ( شریعتی، 1387 :20 ).