شرایط شکلی

شرایط شکلی همان آیین اعطای آزادی مشروط می باشد و طبق ماده58 :« صدور حکم آزادی مشروط منوط به پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام خواهد بود.» بدیهی است که دادستان یا قاضی اجرای احکام با توجه به نظر رییس زندان، پیشنهاد آزادی مشروط را می نماید.  شرایط شکلی آزادی مشروط در ارتباط با مقامات قانونی و مجرم می باشد که به شرح ذیل است:

2-1-2-1-  شرایط شکلی مرتبط با مقامات قانونی

صدور حکم آزادی مشروط نیازمند به رعایت یکسری تشریفات و آیین رسیدگی  می باشد، ابتدا باید پیشنهاد آزادی مشروط پس بررسی اوضاع محکوم به قاضی مربوطه داده شود و پس از گذراندن شرایطی مورد تایید قرار گیرد و یا رد می شود .

1- پیشنهاد آزادی مشروط

در مقررات قانون سابق، صدور این حکم منوط به پیشنهاد سازمان زندان‌ها و در صورت تایید دادستان یا دادیار ناظر زندان بوده است اما در قانون جدید پیشنهاد ‌دهنده دادستان یا قاضی اجرای احکام است. رییس زندان گزارش مربوط به وضع زندانی را در مورد اینکه همواره حسن خلق و رفتار داشته است و اینکه وضعیت او نشان می‌دهد که پس از آزادی، مرتکب جرم دیگری نخواهد شد، تهیه می‌کند و به تایید قاضی اجرای احکام می‌رساند و قاضی اجرای احکام مکلف است پیشنهاد آزادی مشروط را پس از احراز وجود شرایط، به دادگاه صادر کننده حکم تقدیم کند. دادگاه نیز پس از بررسی پیشنهاد آزادی، می‌تواند نسبت به صدور حکم آزادی مشروط اتخاذ تصمیم نماید.(بند ت ماده ۵۸)

2- تایید آزادی مشروط

باید توجه داشت که دادگاه، تکلیفی برای صدور حکم آزادی مشروط ندارد. به بیانی دیگر مخیر است که پیشنهاد سازمان زندانها را بپذیرد یا رد کند.در این مورد تایید و صدور حکم آزادی مشروط منوط به جلب رضایت و جبران تمام و کمال ضرر و زیان شاکی خصوصی نیست بلکه این دادگاه است که تشخیص می‌دهد شخص محکوم چه اقدامی برای جبران ضرر و زیان شاکی خصوصی باید انجام دهد. در این حالت دادگاه استطاعت محکوم را در نظر می‌گیرد بنابراین ممکن است صدور حکم آزادی مشروط را منوط به جبران کلیه خسارات کند و ممکن است ترتیبی دیگر برای جبران آن اتخاذ کند.

2-1-2-2-  شرایط شکلی مرتبط با مرتکب جرم

جهت فراهم شدن آزادی مشروطی باید محکوم  خود اقدام به درخواست نموده و شرایطی را که قانون برای آزادی مشروط در نظر گرفته است را به طور کامل رعایت نماید

1- درخواست مرتکب

پیشنهاد آزادی مشروط توسط دادستان یا قاضی اجرای احکام صورت می‌گیرد. پس به درخواست محکوم یا وکیل وی ترتیب اثر داده نمی‌شود.

2- ترتیبات قانونی

همانطور که اشاره شد شخص بعد از رعایت موارد و شرایط آزادی مشروط که شامل حسن اخلاق،  تلاش برای عدم تکرار جرم و جبران ضرر و زیان مدعی خصوصی  است دادستان یا قاضی اجرای احکام می تواند اقدام به درخواست آزادی مشروط نماید اما نکته قابل توجه این است که شخص محکوم نباید قبلا از آزادی مشروط استفاده کرده باشد و همچنین باید محکوم به حبس بیش از ده سال، نصف و در سایر موارد یک سوم مدت مجازات خود را گذرانده باشد.

- http://www.vekalatonline.ir/index.php?ToDo=ShowArticles&AID=28266

- نوربها، رضا، همان، ص 435

- باهری، محمد، حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات مجد، چاپ اول، 1380، ص 470

شرایط شکلی مرتبط با مرتکب جرم

جهت فراهم شدن آزادی مشروطی باید محکوم  خود اقدام به درخواست نموده و شرایطی را که قانون برای آزادی مشروط در نظر گرفته است را به طور کامل رعایت نماید

1- درخواست مرتکب

پیشنهاد آزادی مشروط توسط دادستان یا قاضی اجرای احکام صورت می‌گیرد. پس به درخواست محکوم یا وکیل وی ترتیب اثر داده نمی‌شود.

2- ترتیبات قانونی

همانطور که اشاره شد شخص بعد از رعایت موارد و شرایط آزادی مشروط که شامل حسن اخلاق،  تلاش برای عدم تکرار جرم و جبران ضرر و زیان مدعی خصوصی  است دادستان یا قاضی اجرای احکام می تواند اقدام به درخواست آزادی مشروط نماید اما نکته قابل توجه این است که شخص محکوم نباید قبلا از آزادی مشروط استفاده کرده باشد و همچنین باید محکوم به حبس بیش از ده سال، نصف و در سایر موارد یک سوم مدت مجازات خود را گذرانده باشد.

2-2- مبحث دوم: آغاز، استمرار و اتمام آزادی مشروط

آغاز آزادی مشروط، استمرار و اتمام آن منوط به رعایت شرایطی می باشد بعد از بررسی دادگاه صالحه، حکم آزادی مشروط صادر می گردد در مدت آزادی مشروط، شرایطی برای مجرم در نظر گرفته می شود که لازم الرعایه است و مواردی سبب لغو آزادی مشروط می گردد که در ذیل به بررسی این شرایط می پردازیم.

2-2-1- گفتار نخست: آغاز آزادی مشروط

شرایط آزادی مشروط شامل شرایط ماهوی و شرایط شکلی است که با دارا بودن این شرایط، درخواست به دادگاه صالحه ارجاع داده خواهد شد تا حکم صادر گردد. آزادی مشروط نوعی فردی کردن نیمه قضایی، نیمه اجرایی است که توسط مقامات اجرایی و قضایی مشترکا اعمال می گردد. نکته ای که در مورد قلمرو اعمال آزادی مشروط مد نظر می باشد اینست که آیا این نهاد تنها در حبس های تعزیری قابل اعمال است یا اینکه در مورد حبس های حدی نیز اجرا می شود؟اگر چه مجازات حبس در قالب حدود کمتر در قوانین ما پیش بینی شده (بند ج ماده 201 قانون مجارات قدیم) لیکن به نظر می رسد حبس از این نظر نیز شامل آزادی مشروط قرار می گیرد ولیکن این نظریه درست نمی باشد چون کیفر حبس در قانون وبا توجه به تعریف آن مقدر است و قاضی حق تغییر آنرا ندارد لذا به نظر می رسد مقصود از حبس، حبس های تعزیری و بازدارنده باشد.

- باهری، محمد، حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات مجد، چاپ اول، 1380، ص 470

- صانعی، پرویز، همان، ص 118

- اردبیلی، محمد علی، همان، ص 90

- نوربها، رضا، همان، ص 135

صدور حکم آزادی مشروط

در مورد محکومیت به حبس تعزیری ، دادگاه صادرکننده حکم می تواند در مورد محکومان به حبس بیش از ده سال پس از تحمل نصف و در سایر موارد پس از تحمل یک سوم مدت مجازات به پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام با رعایت شرایط بیان شده حکم به آزادی مشروط صادر کند. بعد از بررسی موارد مربط به مرتکب و پس از گزارش رئیس زندان محل، به تأیید قاضی اجرای احکام می‌رسد. قاضی اجرای احکام موظف است مواعد مقرر و وضعیت زندانی را درباره تحقق شرایط مذکور بررسی و در صورت احراز آن، پیشنهاد آزادی مشروط را به دادگاه تقدیم نماید.

2-2-1-2-  دادگاه صالحه

صدور حکم باید توسط دادگاه صادرکننده محکومیت قطعی انجام شود که اگر رأی دادگاه بدوی مورد تجدیدنظر قرار گرفت و در مرحله تجدیدنظر قطعی شود، دادگاه تجدیدنظر، دادگاه صادرکننده محکومیت قطعی تلقی خواهد شد؛ چون رأی در این دادگاه به قطعیت رسیده (حکم قطعی اعم از حکمی ‌است که از دادگاه عمومی‌ به صورت غیرقابل تجدیدنظر صادر شده یا قابل تجدیدنظر بوده و پس از رسیدگی، در مرحله تجدید نظر قطعیت پیدا نماید) و چنانچه رأی بدوی در دیوان‌عالی کشور ابرام شود، مرجع صالح برای صدور حکم آزادی مشروط همان دادگاه بدوی خواهد بود؛ ‌زیرا با ابرام رأی در دیوان‌عالی کشور، رأی دادگاه بدوی قطعی شده است.

2-2-1-3-  قابلیت اعتراض رای صادره

به دلایل زیر اعتقاد بر این است که تصمیم دادگاه بر رد تقاضای آزادی مشروط محبوس در مرجع عالی تر قابل رسیدگی نمی باشد:

1-به موجب ماده (58) ق.م.ا، تصمیم به آزادی محبوس در صلاحیت دادگاه صادر کننده ی دادنامه ی قطعی است. بنابراین دادگاه دیگری نمی تواند در مرحلهی بعدی به عنوان  مرجع عالی تر نسبت به آزادی مشروط محبوس تصمیم بگیرد.

2-آزادی مشروط را نمی توان حقی برای محبوس تلقی نمود و اعطای آزادی مشروط نوعی ارفاق تلقی میشود، لذا رد تقاضا قابل اعتراض نمی باشد.

3- با توجه به قانون آیین دادرسی کیفری اصل بر قطعیت احکام و قرارهای می باشد مگر این که قانون در موردی نص صریح داشته باشد . البته رد پیشنهاد آزادی مشروط مانعی برای پیشنهاد مجدد نیست.صدور حکم به رد آزادی مشروط محکوم علیه مانع از آن نیست که سازمان زندانها مجدداً پیشنهاد آزادی محکوم علیه را بنماید و در این خصوص دادگاه حکم صادر نماید به عبارت‌دیگر هرگاه در شرایط محکوم علیه تغییر حاصل شود و محکوم علیه واجد شرایط مذکوردرماده 58 ق .م‌.ا. شود می‌تواند علی رغم صدور حکم به رد آزادی مشروط، درخواست‌آزادی مشروط نماید.

2-2-2- گفتار دوم: استمرار آزادی مشروط

در این دوره محکوم اصولاً از آزادی مطلق استفاده می‌کند، مگر اینکه دادگاهی که آزادی مشروط را به وی اعطاء نموده؛ محدودیتهای را برای وی مقرر کرده باشد. در این دوره مجازات‌های تبعی در مورد محکوم جریان خواهد داشت. در واقع در این دوره کلیه آثار محکومیت به جای خود محفوظ خواهد بود غیر از قید و بند زندان.

- باهری، محمد و میرزا علی اکبر خان داور، نگرشی بر حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات مجد، چاپ سوم، 1389، ص 468

• اکوسیستم

اکوسیستم رابطه نزدیکی با محیط زیست دارد. برای آنکه بتوان درک بهتری از محیط زیست و انواع آن داشت، آگاهی یافتن از اکوسیستم مفید و ضروری خواهد بود. در ضوابط و مقررات ملی و بین المللی زیست محیطی به این نکته توجه شده است و در کنار محیط زیست از اکوسیستم سخن به میان آمده است. استفاده از اصطلاح اکوسیستم دارای سابقه تاریخی طولانی نیست. واژه اکوسیستم برای نخستین بار در سال 1935 میلادی توسط یک اکولوژیست انگلیسی به نام تانسلی بیان شده است [1]. از آنجا که واژه های علمی اصولاً دارای معانی لغوی و اصطلاحی هستند و برای ورود به موضوعات مربوط به آنها ابتدا باید از این معانی آگاهی پیدا کرد، بنابراین پیش از آنکه نقش و جایگاه اکوسیستم در مقررات زیست محیطی داخلی و بین المللی مورد بررسی قرار  گیرد، لازم است در آغاز به بررسی معانی دوگانه یاد شده مبادرت شود.

1-1-1- تعریف لغوی اکوسیستم

«اکوسیستم» لغتی است که خود از دو کلمه «اکو» و «سیستم» تشکیل شده است. به عبارت دیگر از یک صفت و یک اسم ساخته شده است. اکو (ایکوس) به معنای مسکن، خانه و محل زندگی است و سیستم به معنای نظام است [3]. پس در لغت می توان اکوسیستم را نظام محل زندگی (اعم از جاندار و بی جان) نامید. در مورد واژه سیستم تعاریفی بیان شده است که یکی از آن تعریف ها چنین است: «یک سیستم عبارت است از مجموعه ای از عناصر (عوامل، اجزاء و قطعات) که به گونه ای در کنار یکدیگر قرار گرفته، برهم سوار شده نسبت به یکدیگر تنظیم یافته و یا به طور خلاصه با یکدیگر به نحوی در تماس متقابل قرار گرفته اند که در کل به صورت یک واحد منسجم و در جهت انجام یک کار و یا رسیدن به یک هدف مشخص عمل می کنند» [3]. بنا بر تعریف یاد شده می توان گفت که سیستم، مجموعه ای از اجزای به هم پیوسته است و به خاطر همین پیوستگی است که گسترده و فراگیر است. به این ترتیب عملکرد یک سیستم که متشکل از عناصر و اجزا است با عملکردهای اجزای آن یکسان نیست.

1-1-2- تعریف اصطلاحی اکوسیستم

اکوسیستم یا سیستم اکولوژیک، در واقع یک نظام اکولوژیکی است که به منزله یک واحد اساسی در اکولوژی به شمار می رود و در قالب عبارات گوناگون تعریف شده است که چند نمونه از این تعاریف در اینجا ارائه می شود. «اکوسیستم مجموعه جاندار و غیر جاندار محیط در یک ناحیه معینی است که با روابط و تاثیر متقابل به ساختن و مبادله مواد غذایی و انرژی مشغول هستند. به عبارت دیگر در هر ناحیه از طبیعت که موجودات زنده و عوامل غیر جاندار محیط در حال تعادل و تاثیر متقابل بر روی یکدیگر بوده و به مبادله مواد با یکدیگر مشغول هستند یک نظام اکولوژیک یعنی اکوسیستم وجود دارد»[1]. به یک محیط اجتماعی یا وجود موجودات زنده (گیاهی، جانوری و انسانی) و غیر زنده (آبی، خاکی و غیره) در یک منطقه اکوسیستم می گویند مانند جنگل و محیط غیر زنده در آن، دریا و موجودات زنده آن و غیره»[4].

در ماده 2 معاهده 1992 سازمان ملل متحد راجع به تنوع زیستی، در تعریف اکوسیستم چنین آمده است: «اکوسیستم به مفهوم مجموعه پویایی از گیاه، حیوان و موجودات ذره بینی و محیط پیرامون آنهاست که به عنوان یک واحد کارکردی بر یکدیگر اثر می گذارند.» در قوانین و مقررات زیست محیطی ایران تعریفی از اکوسیستم ارائه نشده است و آشکارا از این واژه به ندرت یاد شده است، اما مقررات پراکنده درباره مفهوم و یا اجزای اکوسیستم های گوناگون  وجود دارد. در مقررات بین المللی اکوسیستم، اجزا و اشکال آن به شکل گسترده مورد توجه قرار گرفته است که از آن جمله می توان به اصل ششم بیانیه 1972 کنفرانس استکهلم اشاره کرد. در این اصل آمده است: «تخلیه مواد سمی و یا مواد زائد دیگر، به میزان و یا تراکمی که از ظرافت مجاز محیط زیست بالا رود، باید متوقف شود تا اطمینان حاصل شود که صدمه غیرقابل بازگشتی به اکوسیستم وارد نمی شود». در فصل دهم دستور کار 21 (که از برنامه های مهم زیست محیطی بین المللی است)، با عنوان «برنامه ریزی و مدیریت استفاده از زمین»، موضوع اکوسیستم و نقش والای آن در ملاحظات زیست محیطی مورد توجه واقع شده است. عبارت این فصل چنین است: «این نهادها باید دریابند که ملاحظات مربوط به محیط زیست را در تصمیم گیری هایی که شاید صدمات جبران ناپذیری بر اکوسیستم ها بگذارند، دخیل سازند». در کنوانسیون ساختاری نیویورک 1992 سازمان ملل متحد درباره تغییرات اقلیمی، مقدمه و فصل پانزدهم دستور کار 21، منشوری برای آینده با عنوان «حفاظت از تنوع زیستی» اکوسیستم مورد توجه زیادی قرار گرفته است.

. Ecosystem

2. 2. خاستگاه اکوسیستم، دانشی به نام اکولوژی یا بوم شناسی است که ایزار علمی شناخت محیط زیست طبیعی نیز محسوب می شود. اکولوژی که در آغاز شاخه ای از دانش زیست شناسی در قلمرو علوم طبیعی بوده است، اکنون خود دارای شاخه های متعددی مانند بوم شناسی اجتماعی، انسانی، زراعی، شهری و مانند آن است [2].

. Ecological System

. Egenda 21

- انواع اکوسیستم

درباره اکوسیستم، طبقه بندی های گوناگونی از سوی متخصصین بویژه دانشمندان علوم زیستی ارائه شده است و برای آن انواع مختلفی ترسیم گردیده است که به برخی از این موارد به طور خلاصه اشاره می شود. بنابر یک طبقه بندی، دو نوع اکوسیستم وجود دارد که عبارتند از:

• اکوسیستم خشکی که در بسیاری از موارد به آن «بیومس» گفته می شود. این نوع اکوسیستم خود دارای شقوق مختلفی می باشد مانند اکوسیستم جنگل، مرتع، کویر، بیابان، کشتزار، حیات وحش و مانند آن.
• اکوسیستم دریایی که این نوع از اکوسیستم دارای شاخه های فرعی متعدد است. از جمله این شاخه ها می توان از اکوسیستم آب های شیرین، دریاها، دریاچه ها، مرداب ها، باتلاق ها، چاله های آبدار و مانند آن نام برد [5].

بنابر طبقه بندی دیگر انواع اکوسیستم ها با در نظر گرفتن ویژگی  های مختلف عبارتند از:

• • اکوسیستم های خشکی و اکوسیستم های آبی که پیش از این بیان شد.
  • اکوسیستم های گیاهی و اکوسیستم جانوری که موجبات اصلی این کنوانسیونها، گیاه (جنگل و مرتع) و یا جانور (ماهی دریا، حیات وحش، جانوران خشکی مانند آهو) هستند.
  • اکوسیستم های بزرگ و اکوسیستم های کوچک که برحسب سطح و گستره اکوسیستم طبقه بندی می شوند. اکوسیستم های بزرگ مانند اقیانوس ها، جنگل ها، دریاها، دریاچه های بزرگ، بیابان ها، کویرهای بزرگ و رودهای بزرگ و اکوسیستم های کوچک مانند قسمتی از یک کویر یا یک جنگل، یک چاله آب، یک استخر، یک دریاجه کوچک، یک گلخانه، یک مزرعه.
  • اکوسیستم های باز و اکوسیستم های بسته که بر مبنای اجزای اصلی، شکل ظاهری و کارکرد آن طبقه بندی شده اند.
  • اکوسیستم های برهم خورده و اکوسیستم های برهم نخورده. به بخشی از اکوسیستم های طبیعی که بشر با استفاده و برخورداری از وسایل، فناوری و صنعت در آن تصرف کرده و شکل آن را تغییر داده است، اکوسیستم های برهم خورده گفته می شوند. حتی اقداماتی مانند رفت و آمد، لگدمال کردن، ریختن زباله و مانند آن نیز سبب به وجود آمدن این گونه از اکوسیستم ها می باشد. بدیهی است که اگر این اقدامات و تصرفات از سوی انسان در بخشی از اکوسیستم کل یعنی بیوسفر واقع نشده باشد، آن بخش یا بخش ها را اکوسیستم های بر هم نخورده می گویند که اکنون در سطح بیوسفر چنین اکوسیستم هایی یافت می شوند. البته طبقه بندی دیگر اکوسیستم ها به اکوسیستم های طبیعی، انسانی و اجتماعی می باشد [6].

. Biomass