3.1.7      غیبت و روزنامه نگاری جنجالی: 43

 

3.2        تجسس( ورود به حریم خصوصی): 44

 

3.2.1      مفهوم تجسس:  44

 

3.2.2      ادله حرمت تجسس:  45

 

3.2.3      تجسس حرام و تجسس حلال: 48

 

3.2.4      تجسس و روزنامه نگاری تحقیقی:                                                          50

 

3.3        افشای اسرار ( انتشار مسائل خصوصی): 53

 

3.3.1      مفهوم افشای اسرار:  54

 

3.3.2     ادله حرمت افشای اسرار:   54

 

3.3.3      اسراری که افشای آنها جایز است:‌ 55

 

3.3.4      افشای اسرار دولتی و مرتبط با امنیت و منافع كشور: 57

 

3.3.5      افشای اسرار و ورود به حریم خصوصی افراد: 57

 

3.4        نمیمه(سخن چینی): 59

 

3.4.1      مفهوم نمیمه:  59

 

3.4.2      ادله حرمت نمیمه:  59

 

3.4.3      نمیمه و هیاهوی رسانه ای: 61

 

3.5        نشر اكاذیب (نشر مطالب غیر واقع): 62

 

3.5.1      مفهوم كذب:  62

 

3.5.2      ادله حرمت دروغ و نشر اكاذیب: 66

 

3.5.3      ترویج بدعت در دین:  68

 

3.5.4      مواردی که نشر اكاذیب و اخبار دروغ مجاز است:‌ 69

 

3.5.5      نشر اكاذیب و روزنامه نگاری زرد: 72

 

3.6        بهتان (نسبت دادن غیر واقع به دیگری): 74

 

3.6.1      مفهوم بهتان:  74

 

3.6.3    بهتان در دستورالعمل برنامه سازی BBC:                                                 76

 

3.7        اضلال(پیام گمراه کننده): 77

 

3.7.1      مفهوم اضلال:   77

 

3.7.2      ادله حرمت كتب ضاله:  78

 

3.7.3      استفاده از “مغالطات” برای گمراه کردن مردم: 80

 

3.7.4      اضلال و روزنامه نگاری تکثرگرا: 81

 

3.8        اشاعه فحشاء(انتشار بی بند و باری اخلاقی): 82

 

3.8.1      مفهوم اشاعه فحشاء:   82

 

3.8.2      ادله حرمت اشاعه فحشاء: 83

 

3.8.3      حرمت تشبیب بالمرئه الاجنبیه (اظهار عشق به زن نامحرم): 84

 

3.8.4      اشاعه فحشاء و روزنامه نگاری هرزه نگارانه: 85

 

3.9        لهو (بیهوده گویی): 87

 

3.9.1      مفهوم لهو:  87

 

3.9.2      ادله حرمت لهو:  88

 

3.9.3      لهو و روز نامه نگاری عامه پسند: 89

 

3.10       مدح من لا یستحق المدح (ستایش ناروا) : 90

 

3.10.1    ادله حرمت مدح من لا یستحق المدح: 90

 

3.10.2   مدح من لا یستحق المدح و آگهی‌های تجاری: 91

 

3.11       تغریر جاهل )فریفتن نادان): 93

 

3.11.1    مفهوم تغریر:  93

 

3.11.2    ادله حرمت تغریر جاهل:  94

 

3.11.3   تغریر جاهل و فریب افکار عمومی:                                                          95

 

3.12       اضرار(ضرر زدن به غیر): 96

 

3.12.1    مفهوم ضرر:  96

 

3.12.2    ادله حرمت اضرار:  97

 

3.12.3    اضرار و آزادی مطلق رسانه‌های جمعی: 98

 

3.13       سب واهانت(بد زبانی): 100

 

3.13.1    مفهوم سب و اهانت در کلام فقهاء: 100

 

3.13.2    ادله حرمت سب واهانت:   101

 

 

3.13.3    سب و اهانت در دستور العمل برنامه  سازی BBC: 104

 

3.14       اعانه براثم(کمک به گناه کردن): 104

 

3.14.1    مفهوم اعانه براثم:  104

 

3.14.2    ادله حرمت اعانه براثم:  106

 

3.14.3    شروط تحقق اعانه بر اثم:                                    ………………………………………………………………………….. ……………………………………………………….. 107

 

3.14.4    اعانه بر اثم و رفتار تقلیدی ناهنجار مخاطبان:                               109

 

3.15       اعانه به ظالم  (کمک کردن به ستمگر): 111

 

3.15.1    مفهوم اعانه به ظالم:  111

 

3.15.2    ادله حرمت اعانه به ظالم:   111

 

3.15.3    اعانه بر ظالم و روزنامه نگاری استبدادی: 113

 

3.15.4    امر به معروف و نهی از منکر رسانه‌های خبری:                          115

 

3.16       سرقت  (تجاوز پنهانی به حقوق دیگری): 116

 

3.16.1    مفهوم سرقت:  116

 

3.16.2    جرم سرقت در نوشته‌های فقهی: 117

 

3.16.3    ادله حرمت سرقت:  117

 

3.16.4    سرقت و حقوق معنوی:  117

 

3.17       تطفیف (کم فروشی): 121

 

3.17.1   مفهوم تطفیف:  121

 

3.17.2    ادله حرمت تطفیف:  122

 

3.17.3    كم فروشی در رسانه‌های جمعی: 123

 

7-1) اهمیت ادب از نگاه بزرگان— 23

 

8-1) اقسام ادب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 23

 

9-1) فراگیری ادب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 23

 

10-1) آثار ادب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 23

 

1-10-1) پوشش ضعفها—— 24

 

2-10-1) كم شدن لغزشها—– 24

 

3-10-1) حسن خلق———- 24

 

11-1) معنای لغوی دعا————- 24

 

12-1) دعا در اصطلاح————- 25

 

13-1) مفهوم دعا در كاربرد قرآنی– 27

 

14-1) واژگان مرتبط با واژه دعا— 31

 

1-14-1) ندا-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 31

 

1-1-14-1) ارتباط ندا با دعا———- 32

 

2-1-14-1) فرق دعا و ندا———— 32

 

2-14-1) سؤال————— 33

 

1-2-14-1) ارتباط سؤال با دعا——- 34

 

2-2-14-1) تفاوت دعا و سؤال——- 34

 

3-14-1) تضرع————– 35

 

1-3-14-1)ارتباط تضرع با دعا—— 36

 

4-14-1)جئر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 36

 

5-14-1)استغاثه————– 37

 

1-5-14-1)ارتباط استغاثه با دعا—— 38

 

6-14-1) ذكر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 39

 

نتیجه مبحث-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 40

 

فصل دوم:آداب و شرایط استجابت دعا

 

مقدمه -بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 43

 

1-2) اعتراف به منشاء الهی توفیق دعا ————- 43

 

2-2) اقرار به گناه -بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 46

 

3-2) اقامه ی نماز قبل از دعا —— 48

 

4-2) اقرار و اظهار ایمان و اسلام — 49

 

5-2)اظهار اطاعت از دستورات الهی ————— 52

 

6-2)خوف و رجاء -بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 54

 

7-2) ضرورت اخلاص در دعا —– 57

 

8-2) اقرار به علم و حکمت خداوند – 58

 

9-2)اهتمام به زمان در دعا ——— 60

 

10-2) اهتمام به مکان در دعا —— 63

 

11-2) احوال دعا -بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 65

 

نتیجه مبحث-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 67

 

فصل سوم: پیامبران الهی و آداب دعا

 

مقدمه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 70

 

1-3) دعای حضرت آدم (ع) ——– 70

 

2-3) دعای حضرت نوح (ع)——- 71

 

3-3) دعای حضرت ابراهیم (ع)—- 73

 

4-3) دعای حضرت عیسی (ع)—– 76

 

5-3) دعای حضرت موسی(ع)—— 77

 

6-3) دعای حضرت شعیب(ع)—— 80

 

7-3) دعای حضرت سلیمان (ع)—– 81

 

8-3) دعای حضرت زكریا (ع)—— 84

 

9-3) دعای حضرت ایوب(ع)——- 85

 

10-3) دعای حضرت یعقوب(ع)—- 88

 

11-3) دعای حضرت یوسف(ع)—- 90

 

12-3) دعای حضرت یونس(ع)—– 94

 

13-3) دعای پیامبر اكرم (ص) —– 96

 

 

نتیجه مبحث-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 100

 

فصل چهارم : ادب دعا در محضر خداوند

 

مقدمه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 102

 

1-4) لزوم رعایت آداب دعا——— 103

 

2-4) آداب باطنی دعا————— 105

 

1-2-4) دعا با توجه———– 106

 

2-2-4)  دعا با قلب پاك——- 107

 

3-2-4) دعا همراه خوف و رجاء————– 107

 

4-2-4) دعا با حال ذلت و گدایی————– 108

 

5-2-4) خوش گمانی به خدا(حسن ظن)——- 109

 

6-2-4) اصرار در دعا——– 111

 

3-4) آداب ظاهری دعا————– 113

 

1-3-4) آداب قبل از دعا—— 113

 

1-1-3-4) گفتن بسم الله————— 113

 

2-1-3-4) حمد و ثنا– 114

 

3-1-3-4) صدقه دادن- 117

 

4-1-3-4) صلوات—- 117

 

5-1-3-4) طهارت جسمی و روح—– 119

 

4-4) آداب همراه دعا(آداب در حال دعا)————- 120

 

1-4-4) دستها را به سوی آسمان بلند كردن—- 120

 

2-4-4) عمومیت دادن به دعا- 122

 

3-4-4)پنهانی دعا كردن—— 124

 

4-4-4) دعای جمعی———- 125

 

1-4-4-4) دنباله گوینده آمین در دعا  شریك استبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 126

 

5-4-4)با تأنی دعا كردن—— 126

 

6-4-4) اظهار خشوع——— 128

 

7-4-4) گریه در حال دعا—– 129

 

8-4-4) انگشتر فیروزه یا عقیق در دست راست كردنبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 131

 

9-4-4)واسطه قرار دادن اهل بیت علیهم السلامبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 133

 

5-4) آداب بعد از دعا————— 135

 

1-5-4) دست بر سروصورت كشیدن———- 135

 

2-5-4) ختم كردن دعا با صلوات————- 136

 

3-5-4)ذكر ماشاءالله لا قوة الا بالله العلی العظیمبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 137

 

4-5-4) دعا كننده بعد از دعا بهتر از قبل باشد- 138

 

6-4) آداب دعا در همه حال——— 139

 

1-6-4) عمل صالح———– 139

 

2-6-4)امر به معروف و نهی از منكر——– 141

 

3-6-4)شكر نعمت———— 143

 

4-6-4) لقمه ی حلال——— 144

 

نتیجه مبحث-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 146

 

2.1.2.سبحان در لغت…………………………………………………………………………………………………………………….11

 

3.1.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………..14

 

2.2.شكورا……………………………………………………………………………………………………………………………………….15

 

1.2.2.شکور در روایات……………………………………………………………………………………………………………………15

 

2.2.2.شکور در لغت……………………………………………………………………………………………………………………….16

 

3.2.2.بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………….18

 

3.2.مرّتین………………………………………………………………………………………………………………………………………18

 

1.3.2.مرّتین در روایات………………………………………………………………………………………………………………….18

 

2.3.2.مرّتین در لغت……………………………………………………………………………………………………………………..19

 

3.3.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………..22

 

4.2.احسان………………………………………………………………………………………………………………………………22

 

1.4.2.احسان در روایات………………………………………………………………………………………………………….22

 

2.4.2.احسان در لغت……………………………………………………………………………………………………………..23

 

3.4.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………..24

 

5.2.اوّاب…………………………………………………………………………………………………………………………………..25

 

1.5.2.اوّاب در روایات………………………………………………………………………………………………………………25

 

2.5.2.اواب در لغت………………………………………………………………………………………………………………….26

 

3.5.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………..27

 

6.2.ذاالقربی…………………………………………………………………………………………………………………………….28

 

1.6.2.ذاالقربی در روایات………………………………………………………………………………………………………..28

 

1.2.6.2.ذو در لغت…………………………………………………………………………………………………………………30

 

2.2.6.2.قربی در لغت……………………………………………………………………………………………………………..31

 

3.6.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………32

 

7.2.محسورا……………………………………………………………………………………………………………………………..33

 

1.7.2.محسور در روایات………………………………………………………………………………………………………….33

 

2.7.2.محسور در لغت……………………………………………………………………………………………………………..34

 

3.7.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………36

 

8.2.املاق………………………………………………………………………………………………………………………………….37

 

1.8.2.املاق در روایات…………………………………………………………………………………………………………….37

 

2.8.2.املاق در لغت………………………………………………………………………………………………………………..37

 

3.8.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………38

 

9.2.قسطاس…………………………………………………………………………………………………………………………….38

 

1.9.2.قسطاس در روایات……………………………………………………………………………………………………….39

 

2.9.2.قسطاس در لغت…………………………………………………………………………………………………………..39

 

3.9.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………..40

 

10.2.شجره ملعونه………………………………………………………………………………………………………………….41

 

1.10.2.شجره ملعونه در روایات…………………………………………………………………………………………….41

 

1.2.10.2.شجره در لغت………………………………………………………………………………………………………..42

 

2.2.10.2.ملعونه در لغت……………………………………………………………………………………………………….43

 

3.10.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………………….44

 

11.2.قاصف…………………………………………………………………………………………………………………………….45

 

1.11.2.قاصف در روایات……………………………………………………………………………………………………….45

 

2.11.2.قاصف در لغت……………………………………………………………………………………………………….46

 

3.11.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………………46

 

12.2.فضل………………………………………………………………………………………………………………………….47

 

1.12.2.فضل در روایات……………………………………………………………………………………………………..47

 

2.12.2.فضل در لغت…………………………………………………………………………………………………………48

 

3.12.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………………..49

 

13.2.یمین………………………………………………………………………………………………………………………..49

 

1.13.2.یمین در روایات……………………………………………………………………………………………………49

 

2.13.2.یمین در لغت……………………………………………………………………………………………………….50

 

3.13.2.بررسی………………………………………………………………………………………………………………….51

 

14.2.دلوک……………………………………………………………………………………………………………………….51

 

 

1.14.2.دلوک در روایات………………………………………………………………………………………………….52

 

2.14.2.دلوک در لغت………………………………………………………………………………………………………53

 

3.14.2.بررسی………………………………………………………………………………………………………………….53

 

15.2.قرآن الفجر………………………………………………………………………………………………………………54

 

1.15.2.قرآن الفجر در روایات………………………………………………………………………………………….54

 

1.2.15.2.قرآن در لغت……………………………………………………………………………………………………55

 

2.2.15.2.فجر در لغت……………………………………………………………………………………………………..56

 

3.15.2.بررسی………………………………………………………………………………………………………………….56

 

16.2.مقام محمود…………………………………………………………………………………………………………….56

 

1.16.2.مقام محمود در روایات………………………………………………………………………………………..57

 

1.2.16.2.مقام در لغت…………………………………………………………………………………………………….58

 

2.2.16.2.محمود در لغت………………………………………………………………………………………………..59

 

3.16.2.بررسی………………………………………………………………………………………………………………….59

 

17.2.شاکله………………………………………………………………………………………………………………………60

 

1.17.2.شاكله در روایات………………………………………………………………………………………………….60

 

2.17.2.شاکله در لغت……………………………………………………………………………………………………..61

 

3.17.2.بررسی………………………………………………………………………………………………………………….61

 

18.2.روح………………………………………………………………………………………………………………………….61

 

1.18.2.روح در روایات…………………………………………………………………………………………………….61

 

2.18.2.روح در لغت…………………………………………………………………………………………………………65

 

3.18.2.بررسی………………………………………………………………………………………………………………….66

 

19.2.ینبوع……………………………………………………………………………………………………………………….66

 

1.19.2.ینبوع در روایات………………………………………………………………………………………………66

 

2.19.2.ینبوع در لغت………………………………………………………………………………………………….67

 

3.19.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..67.

 

20.2.جنّه……………………………………………………………………………………………………………………..68

 

1.20.2.جنه در روایات…………………………………………………………………………………………………68

 

2.20.2.جنه در لغت…………………………………………………………………………………………………….68

 

3.20.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..68

 

21.2.قبیل……………………………………………………………………………………………………………………69

 

1.21.2.قبیل در روایات……………………………………………………………………………………………….69

 

2.21.2.قبیل در لغت…………………………………………………………………………………………………..69

 

3.21.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..70

 

22.2.زخرف………………………………………………………………………………………………………………….70

 

1.22.2.زخرف در روایات……………………………………………………………………………………………..71

 

2.22.2.زخرف در لغت…………………………………………………………………………………………………71

 

3.22.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..72

 

23.2.سعیر……………………………………………………………………………………………………………………72

 

1.23.2.سعیر در روایات……………………………………………………………………………………………….72

 

2.23.2.سعیر در لغت…………………………………………………………………………………………………..72

 

3.23.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..73

 

24.2.جهر و اخفاء………………………………………………………………………………………………………..74

 

1.24.2.جهر و اخفاء در روایات……………………………………………………………………………………74

 

1.2.24.2.جهر در لغت………………………………………………………………………………………………..75

 

2.2.24.2.اخفات در لغت…………………………………………………………………………………………….76

 

3.24.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..77

 

25.2.باس…………………………………………………………………………………………………………………….77

 

1.25.2.باس در روایات………………………………………………………………………………………………..77

 

2.25.2.باس در لغت……………………………………………………………………………………………………78

 

3.25.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………….79

 

26.2.باخع……………………………………………………………………………………………………………………79

 

1.26.2.باخع در روایات……………………………………………………………………………………………….79

 

2.26.2.باخع در لغت…………………………………………………………………………………………………..79

 

3.26.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………….80

 

27.2.اسف……………………………………………………………………………………………………………………80

 

1.27.2.اسف در روایات………………………………………………………………………………………………80

 

2.27.2.اسف در لغت………………………………………………………………………………………………….80

 

3.27.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………….82

 

28.2.جرزا…………………………………………………………………………………………………………………….82

 

1.28.2.جرزا در روایات……………………………………………………………………………………………….82

 

2.28.2.جرزا در لغت…………………………………………………………………………………………………..82

 

3.28.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………….83

 

29.2.فتی……………………………………………………………………………………………………………………..83

 

1.29.2.فتی در روایات…………………………………………………………………………………………………83

 

2.29.2.فتی در لغت…………………………………………………………………………………………………….84

 

3.29.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..84

 

30.2.شططا………………………………………………………………………………………………………………….85

 

1.30.2.شططا در روایات……………………………………………………………………………………………..85

 

2.30.2.شططا در لغت…………………………………………………………………………………………………85

 

3.30.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..86

 

31.2.ازکی طعام…………………………………………………………………………………………………………..87

 

1.31.2.ازکی طعام در روایات………………………………………………………………………………………87

 

1.2.31.2.ازکی در لغت……………………………………………………………………………………………….87

 

2.2.31.2.طعام در لغت……………………………………………………………………………………………….88

 

3.31.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..89

 

32.2.مهل…………………………………………………………………………………………………………………….90

 

1.32.2.مهل در روایات………………………………………………………………………………………………..90

 

2.32.2.مهل در لغت……………………………………………………………………………………………………90

 

3.32.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..91

 

33.2.کنز………………………………………………………………………………………………………………………92

 

1.33.2.کنز در روایات………………………………………………………………………………………………….92

 

2.33.2.کنز در لغت……………………………………………………………………………………………………..94

 

3.33.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..94

 

34.2.ردم……………………………………………………………………………………………………………………..95

 

1.34.2.ردم در روایات…………………………………………………………………………………………………95

 

2.34.2.ردم در لغت…………………………………………………………………………………………………….95

 

3.34.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………….96

 

35.2.ذکر…………………………………………………………………………………………………………………….96

 

1.35.2.ذکر در روایات…………………………………………………………………………………………………96

 

2.35.2.ذکر در لغت…………………………………………………………………………………………………….97

 

3.35.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..97

 

36.2.نزل………………………………………………………………………………………………………………………98

 

1.36.2.نزل در روایات…………………………………………………………………………………………………98

 

2.36.2.نزل در لغت…………………………………………………………………………………………………….98

 

3.36.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………….99

 

37.2.حولا……………………………………………………………………………………………………………………99

 

1.37.2.حولا در روایات……………………………………………………………………………………………..100

 

2.37.2.حولا در لغت…………………………………………………………………………………………………100

 

2-3. معصرات.. 16

 

الف) روایات.. 16

 

ب) اقوال لغویان. 17

 

ج) نتیجه‌گیری. 20

 

2-4. أحقاب.. 20

 

الف) روایات.. 20

 

ب) اقوال لغویان. 22

 

ج) نتیجه‌گیری. 24

 

2-5. مفاز 26

 

الف) روایات.. 26

 

ب) اقوال لغویان. 26

 

ج) نتیجه‌‌گیری. 28

 

2-6. کواعب.. 29

 

الف) روایات.. 29

 

ب) اقوال لغویان. 29

 

ج) نتیجه‌گیری. 31

 

2-7. روح. 31

 

الف) روایات.. 32

 

ب) اقوال لغویان. 32

 

ج) نتیجه‌گیری. 36

 

2-8. صواب.. 37

 

الف) روایات.. 37

 

ب) اقوال لغویان. 39

 

ج) نتیجه‌گیری. 40

 

2-9. تراب.. 41

 

الف) روایات.. 41

 

ب) اقوال لغویان. 42

 

ج) نتیجه‌‌گیری. 44

 

فصل دوم: سوره‌ی نازعات.. 45

 

3-1. معرفی اجمالی سوره‌ی نازعات.. 46

 

3-1-1. محتواى سوره‌ی نازعات.. 46

 

3-1-2. فضیلت تلاوت این سوره 47

 

3-2. نازعات.. 47

 

الف) روایات.. 47

 

ب) اقوال لغویان. 48

 

ج) نتیجه‌گیری. 50

 

3-3. غرق. 51

 

الف) روایات.. 51

 

ب) اقوال لغویان. 51

 

ج) نتیجه‌گیری. 55

 

3-4. ناشطات.. 55

 

الف) روایات.. 55

 

ب) اقوال لغویان. 56

 

ج) نتیجه‌گیری. 59

 

3-5. سابحات.. 60

 

الف) روایات.. 60

 

ب) اقوال لغویان. 61

 

ج) نتیجه‌گیری. 64

 

3-6. سابقات.. 65

 

الف) روایات.. 65

 

ب) اقوال لغویان. 65

 

ج) نتیجه‌گیری. 67

 

3-7. مدبرات.. 68

 

 

الف) روایات.. 68

 

ب) اقوال لغویان. 69

 

ج) نتیجه‌گیری. 70

 

3-8. راجفه. 71

 

الف) روایات.. 71

 

ب) اقوال لغویان. 72

 

ج) نتیجه‌گیری. 74

 

3-9. رادفه. 74

 

الف) روایات.. 75

 

ب) اقوال لغویان. 75

 

ج) نتیجه‌گیری. 77

 

3-10. حافره 77

 

الف) روایات.. 78

 

ب) اقوال لغویان. 78

 

ج) نتیجه‌گیری. 81

 

3-11. کره 82

 

الف) روایات.. 82

 

ب) اقوال لغویان. 83

 

ج) نتیجه‌گیری. 84

 

3-12. خاسره 85

 

الف) اقوال لغویان. 85

 

ب) نتیجه‌گیری. 87

 

3-13. ساهره 87

 

الف) روایات.. 87

 

ب) اقوال لغویان. 88

 

ج) نتیجه‌گیری. 91

 

3-14. دحاها 92

 

الف) روایات.. 92

 

ب) اقوال لغویان. 94

 

ج) نتیجه‌گیری. 96

 

3-15. طغی. 96

 

الف) روایات.. 96

 

ب) اقوال لغویان. 97

 

ج) نتیجه‌گیری. 100

 

فصل سوم:  سوره‌ی عبس… 101

 

4-1. معرفی اجمالی سوره‌ی عبس… 102

 

4-1-1. محتواى سوره‌ی “عبس”. 102

 

4-1-2. فضیلت تلاوت این سوره 102

 

4-1. سفره 103

 

الف) روایات.. 103

 

ب) اقوال لغویان. 103

 

ج) نتیجه‌گیری. 108

 

4-3. قتل. 109

 

الف) روایات.. 109

 

ب) اقوال لغویان. 110

 

ج) نتیجه‌گیری. 112

 

4-4. انسان. 112

 

الف) روایات.. 112

 

ب) اقوال لغویان. 113

 

ج) نتیجه‌گیری. 117

 

4-5. طعام. 117

 

الف) روایات.. 117

 

ب) اقوال لغویان. 118

 

ج) نتیجه‌گیری. 120

 

4-6. أَبّا 120

 

الف) روایات.. 121

 

2- 1- 5- 4. حوادث تاریخی نزدیك به زمان مؤلف ………………………………………………………22

 

2- 1- 5- 5. خلاصة داراب­نامة طرسوسی …………………………………………………………………….23

 

2-2. كهن الگو ……………………………………………………………………………………………………….30

 

2-2-1. مفاهیم مرتبط با كهن­الگو ……………………………………………………………………………….32

 

2- 2- 1-1.كهن­الگو و نماد………………………………………………………………………………………..33

 

2-2-1-2. موتیف و كهن­الگو…………………………………………………………………………………….34

 

2-2-1-3. پروتوتایپ و كهن­الگو………………………………………………………………………………..35

 

2-2-3. تاریخچة كهن­الگو…………………………………………………………………………………………36

 

2-2-4. نقد كهن­الگویی و اسطوره­شناختی……………………………………………………………………..38

 

2-2-5. انواع كهن­الگوها…………………………………………………………………………………………….39

 

یادداشت­های فصل دوم ……………………………………………………………………………………………..40

 

فصل سوم:كهن­ الگوها در داراب ­نامه…………………………………………………………………………42

 

3-1.كهن ­الگوی آفرینش………………………………………………………………………………………….43

 

3- 1-2. آفرینش جهان و انسان……………………………………………………………………………………44

 

3- 1- 3. بی­مرگی…………………………………………………………………………………………………….47

 

3- 1- 3- 1. عمر طولانی…………………………………………………………………………………………..47

 

3- 1- 3- 2. آسیب­ناپذیری………………………………………………………………………………………..47

 

3- 1- 3- 3. جاودانگی……………………………………………………………………………………………..48

 

3- 1- 4. تقدّس­نمایی………………………………………………………………………………………………..49

 

3- 1- 5. دوستی با حیوانات………………………………………………………………………………………..50

 

3- 1- 6. ساخت خانه………………………………………………………………………………………………..51

 

3- 1- 7. پرواز…………………………………………………………………………………………………………53

 

3-2. كهن ­الگوی باروری …………………………………………………………………………………………..56

 

3- 2- 1. رابطه كهن­ الگوی باروری و قدرت جادویی شاه………………………………………………..57

 

3-2-2. حرمت خون شاه……………………………………………………………………………………………60

 

3- 2- 3. حرمت دیدن شاه…………………………………………………………………………………………61

 

3- 2- 4- وظیفة باروری شاه و مرگ او………………………………………………………………………..62

 

3- 2- 5. رابطة باروری و رویین­تنی……………………………………………………………………………..64

 

3- 2- 6- برون­همسری………………………………………………………………………………………………64

 

3- 2- 7. مسابقه برای انتخاب همسر……………………………………………………………………………..66

 

3- 2- 8. قربانی………………………………………………………………………………………………………..67

 

3- 2- 9. اجرای مراسم باروری……………………………………………………………………………………69

 

3- 2- 10. پرستش نمادهای باروری …………………………………………………………………………….70

 

3- 3. كهن­الگوی قهرمان در داستان داراب……………………………………………………………………73

 

3- 3- 1. مادر مثالی………………………………………………………………………………………………….75

 

3- 3- 2. آنیما………………………………………………………………………………………………………….79

 

3- 3- 3. پیر دانا……………………………………………………………………………………………………….83

 

3- 3- 4. سایه………………………………………………………………………………………………………….86

 

3- 3- 5. نقاب…………………………………………………………………………………………………………90

 

3- 3- 6. سفر قهرمان…………………………………………………………………………………………………91

 

3- 3- 6- 1. عزیمت…………………………………………………………………………………………………93

 

الف) دعوت به آغاز سفر …………………………………………………………………………………………..93

 

ب) ردّ دعوت………………………………………………………………………………………………………….93

 

ج) امداد غیبی………………………………………………………………………………………………………….94

 

د) عبور از نخستین آستان……………………………………………………………………………………………94

 

ه) شكم نهنگ………………………………………………………………………………………………………….94

 

3- 3- 6- 2. آیین تشرّف …………………………………………………………………………………………..95

 

الف) جادة آزمون…………………………………………………………………………………………………….95

 

ب) ملاقات با خدابانو………………………………………………………………………………………………..97

 

ج) زن در نقش وسوسه­گر………………………………………………………………………………………….97

 

د) آشتی با پدر و خدایگان………………………………………………………………………………………….97

 

ه) بركت نهایی…………………………………………………………………………………………………………98

 

3- 3- 6- 3. بازگشت……………………………………………………………………………………………….98

 

الف) امتناع از بازگشت………………………………………………………………………………………………98

 

ب) عبور از آستان بازگشت………………………………………………………………………………………..99

 

ج) ارباب دو جهان و رها در زندگی…………………………………………………………………………..100

 

3- 4. كهن­الگوی قهرمان در داستان اسكندر………………………………………………………………..102

 

3- 4- 1. مادر مثالی………………………………………………………………………………………………..104

 

3- 4- 2. آنیما………………………………………………………………………………………………………..107

 

3- 4- 3. پیر خردمند……………………………………………………………………………………………….112

 

3- 4- 4. سایه­ها……………………………………………………………………………………………………..118

 

3- 4- 5. نقاب……………………………………………………………………………………………………….126

 

  3- 4- 6. سفر قهرمان…………………………………………………………………………………………….126

 

3- 4- 6- 1.  عزیمت………………………………………………………………………………………………127

 

الف) دعوت به آغاز سفر………………………………………………………………………………………….127

 

ب) ردّ دعوت………………………………………………………………………………………………………..128

 

ج) امداد غیبی………………………………………………………………………………………………………..128

 

د) عبور از نخستین آستان………………………………………………………………………………………….128

 

ه) شكم نهنگ………………………………………………………………………………………………………..128

 

3- 4- 6- 2-  آیین تشرّف……………………………………………………………………………………….129

 

الف) جادة آزمون…………………………………………………………………………………………………..129

 

ب) ملاقات با خدابانو………………………………………………………………………………………………131

 

ج) زن در نقش وسوسه­گر………………………………………………………………………………………..131

 

د) آشتی با پدر……………………………………………………………………………………………………….131

 

ه) خدایگان……………………………………………………………………………………………………………132

 

و) بركت نهایی……………………………………………………………………………………………………….132

 

3- 4- 6- 3. بازگشت……………………………………………………………………………………………..133

 

الف) امتناع از بازگشت…………………………………………………………………………………………….133

 

ب) فرار جادویی…………………………………………………………………………………………………….134

 

ج) دست نجات از خارج………………………………………………………………………………………….134

 

د) ارباب دو جهان و رها در زندگی……………………………………………………………………………135

 

یادداشت­های فصل سوم ………………………………………………………………………………………….136

 

نتیجه ­گیری………………………………………………………………………………………………………..139

 

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………….141

 

چکیده:

 

نقد كهن­الگویی، از رویكرد­های نسبتاً جدید در زمینة نقد متون ادبی است كه از یافته­های علومی چون روانشناسی، مردم­شناسی و اسطوره­شناسی برای تحلیل متن كمك می­گیرد. شالودة اصلی این نقد را كهن­الگو تشكیل می­دهد. كهن­الگو اصطلاحی است كه یونگ برای آن بخش از ناخودآگاه روان كه مشتمل بر تجارب موروثی انسان­ كه در هر زمان و هر مكانی، به اشكال مشابه متجلی می­شود، به كار برد. زمینة نمود كهن­الگو خواب­ها، اساطیر، متون ادبی و نظایر آن است. داراب­نامه از متون ارزشمند حماسی در قرن ششم، روایت ابوطاهر طرسوسی از زندگی داراب فرزند بهمن و شرح حال اسكندر و بوران­دخت است. یكی از جنبه­های مهم این اثر حضور پررنگ كهن­الگوهاست به گونه­ای كه بدون بررسی و نقد و تحلیل این امر، بخش مهمی از خلاقیت مؤلف مغفول خواهد ماند. پژوهش حاضر، بررسی كهن­الگوهای این اثر است. با توجه به روایی بودن داراب­نامه، برجسته­ترین كهن ­الگوی این اثر، كهن­الگوی سفر قهرمان است. در هر دو بخش كتاب تولّد، زندگی، سفر و ماجراهای آن در شرح حال داراب و اسكندر، كمابیش بر كهن ­الگوی جهانی سفر قهرمان منطبق است. داراب توسط پیك به سفر «دعوت» می­شود و ابتدا در اجابت دعوت «تعلّل» می­ورزد و سپس سفر را آغاز می­كند. با فائق آمدن بر نگهبانان «آستان نخستین»، وارد «جادة آزمون» می­شود و بر موانع آن غلبه می­كند. سپس با «زن وسوسه­گر» مواجه می­شود و سرانجام با «خدابانو» ازدواج می­كند. وی در «آشتی با پدر» موفق عمل می­كند و به «بركت نهایی» می­رسد. اگرچه وی در ابتدا از بازگشت «امتناع» می­كند، اما در نهایت به وطن باز می­گردد و از نگهبانان «آستان بازگشت» عبور می­كند و با غلبه بر مشكلات پیش رو، «ارباب دو جهان» می­شود. اسكندر نیز این مراحل را در زندگی خود تجربه می­كند. مؤلف در ضمن كهن­الگوی سفر قهرمان، از مجموعه كهن­الگوهای روانشناسیِ تحلیلی از جمله آنیما، پیرِ دانا، مادرِ مثالی و سایه­ها بهره گرفته است. همچنین به موارد بسیاری از كهن­الگوی آفرینش از جمله بازخوانی آفرینش نخستین، یاد كردن از نخستین­ها، مقدس­نمایی، دوستی با حیوانات و ساخت شهرها  در داراب­نامه اشاره شده است. از میان این موارد، بازخوانی آفرینش نخستین و مقدّس نمایی از بسامد بیشتری برخوردارند. همچنین در بخش كهن­الگوی باروری، بسیاری از موارد این كهن ­الگو از جمله آیین­ های باروری، پرستش نمادهای باروری، قدرت جادویی شاه، وظیفة باروری شاه و قربانی استفاده شده است.

 

مقدمه:

 

در كنار نقد­های سنتی از جمله نقد تاریخی، نقد اخلاقی و… رویكرد­های نسبتاً جدیدی در زمینة نقد متون رواج یافته است. یكی از این شیوه­ها، نقد اسطوره­شناختی یا كهن­الگویی است كه در این شیوه منتقد، كهن­الگوها و صور مثالی را در آثار ادبی تجزیه و تحلیل می­كند. نقد اسطوره­شناختی پیشینه­ای نزدیك به یك قرن دارد، اما در ایران از عمر آن چندان نمی­گذرد.

 

اگرچه كهن­الگو با نام «كارل گوستاو یونگ» و روانشناسیِ تحلیلی او شناخته شده است، اما علاوه بر او محققان و اندیشمندانِ اسطوره­شناسی چون «فریزر»، «الیاده» و «كمپبل» آرا و نظرات مختلفی را دربارة كهن­الگو ارائه كرده­اند. با این حال، اغلب پژوهش­های انجام گرفته بر اساس نقد اسطوره­شناختی، بر كهن­الگوهای روانشناختی چون آنیما، سایه، پیر دانا و… متمركز شده است و یافتن مواردی كه به سایر كهن ­الگوها از جمله كهن­الگوی باروری و كهن­الگوی آفرینش پرداخته باشد، اندكی دشوار است؛ زیرا گستردگی اشكال كهن­الگویی مانع استفاده از مجموعة كامل آنها در متون ادبی است. درواقع تحلیل متنی واحد بر مبنای تمام كهن­الگوهای یادشده، همانند آنچه كه «كوپ» در كتاب اسطوره، یا «گرین» و همكارانش در كتاب مبانی نقد ادبی انجام داده­اند در ادبیات فارسی اندك است.

 

از طرف دیگر،بررسی كهن­الگویی متون حجیمی چون شاهنامة فردوسی و داراب­نامة طرسوسی بر اساس مجموعة گستردة كهن­الگوها امری دشوار است، زیرا این گونه آثار به دلیل ساختار روایی و حماسی و قدمت زمان تألیف، از غنی­ترین متونی هستند كه انواع كهن­الگو را در آن­ها می­توان مشاهده كرد. همچنین این آثار به دلیل طولانی بودن داستان­ها و نیز آوردن روایات و  قصه­های متعدد و داشتن شخصیت­های گوناگون، اشكال زیادی از كهن ­الگوها را در خود جای داده­اند كه اشاره به تمامی آن­ها از عهدة پژوهشی واحد خارج است و در بررسی آن­ها، از میان شمار زیاد صور نوعی، غالباً به مهم­ترین و رایج­ترین كهن­الگوها پرداخته می­شود. همین شیوه نیز در پژوهش حاضر به­ كار گرفته شده و كهن­الگوهای پركاربرد و مرسوم مورد تحلیل قرار گرفته است.

 

با توجه به این­كه تقسیم­بندی­ها و آراء مختلفی در باب كهن­الگوها ارائه شده است، كهن­الگو­های داراب­نامة طرسوسی ذیل سه عنوان اصلیِ كهن­الگوی آفرینش(بر اساس آراء الیاده)، كهن­الگوی باروری(بر اساس نظریة فریزر) و كهن­الگوی قهرمان تدوین شده است. بخش سوم(كهن­ الگوی قهرمان) از دو قسمت تشكیل شده است. ابتدا بر اساس الگوی قهرمان(نظریة اتو رنك) تولد و زندگی قهرمان تحلیل شده است. سپس با كمك كهن­الگوهای یونگ، دو شخصیت اصلی و سایر شخصیت­ها ذیل عناوین مادر مثالی، آنیما، پیر دانا، سایه و نقاب مورد بررسی قرار گرفته­اند. در قسمت دوم بر اساس الگوی سفر قهرمانِ «جوزف كمپبل»، سفرهای داراب و اسكندر تحلیل و میزان انطباق این سفرها بر الگوی كمپبل نشان داده شده و موارد تغییر این الگو در هر دو سفر بیان گردیده است. البته به دلیل جدایی دو بخش داراب­نامه و طولانی بودن هر دو قسمت، داستان داراب و داستان اسكندر در بخش كهن­الگوی قهرمان به طور مجزا بررسی شده­اند.

 

همچنین در مواردی كه كلیّت متن اجازة برداشت كهن­الگویی می­داد،به نمادهای مرتبط با كهن­الگو(تصاویر رایج كهن­الگویی) از جمله درخت، كوه، حیوان، آب و…پرداخته شده است.نظر به این­كه هر كدام از این موارد، به كهن­الگوهای مختلفی اختصاص داشتند،اختصاص فصلی مجزا به تصاویر كهن­الگویی مقدور نبود و متناسب با عنوان هر بخش، این موارد تحلیل شده­اند.