پایان نامه ارشد رشته علوم حدیث گروه اقتصاد اسلامی: تحلیل الگوی پوشش ریسک و بیمه در نظام مالی اسلامی (مطالعه … |
 |
1-7. پیشینه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………….. 4
1-8. مفاهیم کلیدی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 7
بر ادبیات موضوع در ادبیات متعارف
2-1.مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 10
بر مبانی نظری ریسک و مدیریت آن در ادبیات اقتصادی متعارف ………………………… 11
2-2-1. مفهوم ریسک ………………………………………………………………………………………………………………………… 11
2-2-2. انواع ریسک ………………………………………………………………………………………………………………………….. 14
2-2-3. زمینههای نظری مدیریت ریسک …………………………………………………………………………………………….. 15
2-2-3-1. درآمدی بر مدیریت ریسک ………………………………………………………………………………………………… 15
2-2-3-2. ضرورت مدیریت ریسک …………………………………………………………………………………………………….. 15
2-2-3-3. ماهیت مدیریت ریسک ……………………………………………………………………………………………………… 16
2-2-3-4. فرآیند مدیریت ریسک ………………………………………………………………………………………………………. 17
2-2-3-5. راهبردهای مدیریت ریسک ………………………………………………………………………………………………… 17
2-2-3-5-1. تکنیکهای مورد انتخاب ریسکگریزها ……………………………………………………………………………. 18
2-2-3-5-2. تکنیکهای مورد انتخاب ریسکپذیرها ……………………………………………………………………………. 18
2-3. بخش دوم: انواع بیمه …………………………………………………………………………………………………………………. 20
2-3-1. بیمه بازرگانی متعارف ……………………………………………………………………………………………………………. 20
2-3-1-1. واژه بیمه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 20
2-3-1-2. معنای اصطلاحی بیمه ……………………………………………………………………………………………………….. 21
2-3-1-3. تاریخچه بیمه بازرگانی متعارف ………………………………………………………………………………………….. 21
2-3-1-4. ارکان قرارداد بیمه بازرگانی ………………………………………………………………………………………………… 23
2-3-1-5. اصول بیمه بازرگانی ………………………………………………………………………………………………………….. 24
2-3-1-6. انواع رشتههای بیمه بازرگانی ……………………………………………………………………………………………… 27
2-3-1-6-1. بیمههای اموال ………………………………………………………………………………………………………………. 29
2-3-1-6-1-1. بیمههای اشیاء ………………………………………………………………………………………………………….. 30
عنوان صفحه
2-3-1-6-1-2. بیمههای زیان پولی …………………………………………………………………………………………………… 31
2-3-1-6-1-3. بیمههای مسئولیت ……………………………………………………………………………………………………. 31
2-3-1-6-2. بیمههای اشخاص ………………………………………………………………………………………………………….. 31
2-3-1-6-2-1. بیمه عمر …………………………………………………………………………………………………………………. 31
2-3-1-6-2-1-1. تاریخچه و ماهیت بیمه عمر …………………………………………………………………………………… 32
2-3-1-6-2-1-2. تعریف بیمه عمر …………………………………………………………………………………………………… 32
2-3-1-6-2-1-3. انواع بیمهنامههای عمر …………………………………………………………………………………………… 33
2-3-1-6-2-1-4. حقبیمه قرارداد بیمه عمر ……………………………………………………………………………………… 33
2-3-1-6-2-2. بیمههای حوادث اشخاص …………………………………………………………………………………………… 36
2-3-1-6-2-2-1. اقسام بیمه حوادث ………………………………………………………………………………………………… 36
2-3-1-6-2-2-2. تعهدات بیمهگر و موارد استثنا ………………………………………………………………………………… 37
2-3-1-6-2-3. بیمههای بهداشت و درمان …………………………………………………………………………………………. 37
2-3-1-6-2-3-1. معرفی بیمه درمانی ………………………………………………………………………………………………. 37
2-3-1-6-2-3-2. اقسام بیمه درمانی ………………………………………………………………………………………………… 37
2-3-1-6-3. بیمههای مسئولیت ………………………………………………………………………………………………………… 37
2-3-1-6-3-1. معرفی بیمههای مسئولیت …………………………………………………………………………………………. 38
2-3-1-6-3-2. انواع بیمههای مسئولیت …………………………………………………………………………………………….. 38
2-3-2. بیمه تعاونی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 38
2-3-2-1. معرفی بیمه تعاونی ……………………………………………………………………………………………………………. 39
2-3-2-2. ساختار مدیریتی بیمه تعاونی …………………………………………………………………………………………….. 39
2-3-3. بیمه اجتماعی متعارف …………………………………………………………………………………………………………… 39
2-3-3-1. تاریخچه و ماهیت بیمههای اجتماعی ………………………………………………………………………………….. 39
2-3-3-2. بیمه اجتماعی تحت تأثیر سیاستهای اقتصادی و اجتماعی ……………………………………………………… 40
2-3-3-3. سیر تکامل خدمات بیمهای دولتی ………………………………………………………………………………………. 44
2-3-3-4. ویژگیهای بیمههای اجتماعی …………………………………………………………………………………………….. 46
2-3-3-5. اصول و موازین نظام بیمه اجتماعی …………………………………………………………………………………….. 47
2-3-3-5-1. اصول حاکم بر نحوه اداره امور تأمین اجتماعی ………………………………………………………………….. 47
2-3-3-5-2. اصول حاکم بر نحوه تأمین مالی بیمههای اجتماعی ………………………………………………………….. 48
2-3-3-5-3. اصول حاکم بر نحوه ارائه مزایا ………………………………………………………………………………………… 48
2-3-3-6. طرحها و برنامههای بیمه اجتماعی ………………………………………………………………………………………. 50
3-1.مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 53
3-2. انواع تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………. 53
عنوان صفحه
3-3. روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………… 54
3-3-1. روش تحقیق توصیفی …………………………………………………………………………………………………………….. 54
3-3-1-1. هدف تحقیق توصیفی ………………………………………………………………………………………………………… 55
3-3-1-2. انواع تحقیقات توصیفی ………………………………………………………………………………………………………. 55
3-3-2. تعریف روش تحلیل محتوا ……………………………………………………………………………………………………… 55
3-3-2-1. مراحل تحلیل محتوا ………………………………………………………………………………………………………….. 56
3-3-3. درآمدی بر روش تحقیق تطبیقی …………………………………………………………………………………………….. 56
3-3-3-1. تعریف مطالعه تطبیقی………………………………………………………………………………………………………… 57
3-3-3-2. هدف مطالعه تطبیقی………………………………………………………………………………………………………….. 57
4-1. مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 58
4-2. بخش اول: پوشش ریسک و بیمه در مالیه اسلامی ………………………………………………………………………… 59
4-2-1. مدیریت ریسک در اسلام ……………………………………………………………………………………………………….. 59
4-2-2. الگوی تکافل در پوشش ریسک ……………………………………………………………………………………………….. 59
4-3. بخش دوم: ماهیت فقهی بیمه متعارف؛ اختلاف نظرهای اندیشمندان اسلامی …………………………………… 60
4-3-1. موافقان مشروعیت …………………………………………………………………………………………………………………. 61
4-3-1-1. بیمه های بازرگانی متعارف در تطبیق با عقود شرعی ……………………………………………………………. 61
4-3-1-1-1. قرارداد بیمه و عقد مضاربه …………………………………………………………………………………………….. 62
4-3-1-1-2. قرارداد بیمه و عقد ضمان ………………………………………………………………………………………………. 62
4-3-1-1-3. قرارداد بیمه و صلح ……………………………………………………………………………………………………….. 62
4-3-1-1-4. قرارداد بیمه و هبة معوّضه ……………………………………………………………………………………………… 63
4-3-1-2. بیمه های بازرگانی متعارف در تطبیق با نهادهای حقوقی صدر اسلام ………………………………………. 63
4-3-1-2-1. نظام عاقله و عقد بیمه …………………………………………………………………………………………………… 63
4-3-1-2-2. عقد بیمه و ضَمان خطرالطریق ……………………………………………………………………………………….. 64
4-3-1-2-3. قرارداد بیمه و عقد موالات ……………………………………………………………………………………………… 64
4-3-1-3. بیمه های بازرگانی متعارف به عنوان عقود جدید و مشروع ……………………………………………………. 65
4-3-2. مخالفان مشروعیت ………………………………………………………………………………………………………………… 66
4-3-2-1. فقهایی که عقود شرعی را محصور در تعدادی خاص میدانند …………………………………………………. 67
4-3-2-2. فقهایی که شرایط کلی صحت عقود را در نظر میگیرند ………………………………………………………… 67
4-3-2-2-1. وجود غرر …………………………………………………………………………………………………………………….. 67
4-3-2-2-2. وجود رهان …………………………………………………………………………………………………………………… 69
4-3-2-2-3. وجود میسر …………………………………………………………………………………………………………………… 69
4-3-2-2-4. وجود ربا ………………………………………………………………………………………………………………………. 71
عنوان صفحه
4-3-2-2-5. ضمان مالم یجب ………………………………………………………………………………………………………….. 72
4-3-2-2-6. اکل مال به باطل ………………………………………………………………………………………………………….. 72
4-3-2-2-7. وجود غبن ……………………………………………………………………………………………………………………. 73
4-3-2-2-8. معلق بودن عقد ……………………………………………………………………………………………………………. 74
4-3-2-2-9. معامله کالی به کالی ……………………………………………………………………………………………………… 74
4-3-2-2-10. مغایرت با اصل توکل ………………………………………………………………………………………………….. 74
4-3-2-2-11. معامله بر معدوم …………………………………………………………………………………………………………. 75
4-3-2-2-12. مغایرت با آزادی اراده ………………………………………………………………………………………………….. 75
4-3-2-2-13. اجماع بر تحریم ………………………………………………………………………………………………………….. 76
4-3-2-2-14. سفهی بودن ……………………………………………………………………………………………………………….. 76
4-3-3. قائلان به تفکیک بیمههای حلال و حرام ………………………………………………………………………………….. 76
4-3-3-1. وجود غرر …………………………………………………………………………………………………………………………. 76
4-3-3-2. وجود میسر ………………………………………………………………………………………………………………………. 77
4-3-3-3. وجود ربا …………………………………………………………………………………………………………………………… 77
4-3-3-4. مغایرت با اصول میراث و وصیت …………………………………………………………………………………………. 78
4-3-3-5. مغایرت با اصل توکل …………………………………………………………………………………………………………. 78
4-3-3-6. اکل مال به باطل ………………………………………………………………………………………………………………. 79
4-4. بخش سوم: معرفی بیمهی تکافل ……………………………………………………………………………………………….. 80
4-4-1. کلیات تکافل ………………………………………………………………………………………………………………………… 80
4-4-1-1. واژه و اصطلاح تکافل ………………………………………………………………………………………………………….. 80
4-4-1-2. خاستگاه تکافل …………………………………………………………………………………………………………………. 80
4-4-1-3. اولین شرکت تکافل …………………………………………………………………………………………………………… 81
4-4-2. سازوکار کلی تکافل ……………………………………………………………………………………………………………….. 82
4-4-2-1. ارکان مدل های تکافل ………………………………………………………………………………………………………. 82
4-4-2-2. ایجاد هیئت فقه اسلامی …………………………………………………………………………………………………….. 83
4-4-3. الگو های عملیاتی تکافل (الگوهای متعارف) …………………………………………………………………………….. 84
4-4-3-1. الگوهای یک وجهی …………………………………………………………………………………………………………… 84
4-4-3-1-1. الگوی مضاربه ……………………………………………………………………………………………………………….. 84
4-4-3-1-1-1. تکافل عمومی با الگوی مضاربه …………………………………………………………………………………… 85
4-4-3-1-1-2. تکافل خانواده با الگوی مضاربه …………………………………………………………………………………… 86
4-4-3-1-2. الگوی وکالت ………………………………………………………………………………………………………………… 89
4-4-3-1-2-1. تکافل عمومی با الگوی وکالت ……………………………………………………………………………………. 89
4-4-3-1-2-2. تکافل خانواده با الگوی وکالت ……………………………………………………………………………………. 90
4-4-3-2. الگوهای ترکیبی ………………………………………………………………………………………………………………… 93
عنوان صفحه
4-4-3-2-1. مضاربه-وکالت ……………………………………………………………………………………………………………… 93
4-4-3-2-1-1. مضاربه- وکالت- عمومی ……………………………………………………………………………………………. 93
4-4-3-2-1-2. مضاربه- وکالت- خانواده ……………………………………………………………………………………………. 93
4-4-3-2-2. وقف …………………………………………………………………………………………………………………………….. 96
4-4-3-2-2-1. وقف-مضاربه-عمومی ………………………………………………………………………………………………… 96
4-4-3-2-2-2. وقف-مضاربه-خانواده ………………………………………………………………………………………………… 96
4-4-3-2-2-3. وقف-وکالت-عمومی ………………………………………………………………………………………………….. 99
4-4-3-2-2-4. وقف-وکالت-خانواده ………………………………………………………………………………………………….. 99
4-4-3-2-2-5. وقف- مضاربه-وکالت؛ عمومی …………………………………………………………………………………….. 102
4-4-3-2-2-6. وقف-مضاربه-وکالت؛ خانواده ……………………………………………………………………………………… 102
4-4-3-3. الگوی تکافل مبتنی بر تبرّع (تکافل غیرانتفاعی) …………………………………………………………………… 105
4-4-3-4. الگوی تکافل مبتنی بر تعاون (تکافل تعاونی) …………………………………………………………………….. 105
4-4-4. الگوهای نظری (غیر عملیاتی) تکافل ……………………………………………………………………………………….. 106
4-4-5. الگوهای شیعی تکافل …………………………………………………………………………………………………………….. 107
4-4-5-1. الگوی تکافل براساس پیشنهاد آیت الله سیدعبدالهادی شاهرودی …………………………………………… 107
4-4-5-2. الگوی تکافل براساس پیشنهاد آیت الله دکتر حسنآقا نظری ………………………………………………….. 111
4-4-6. تکافل و بیمه های تعاونی ……………………………………………………………………………………………………….. 114
4-4-7. تکافل خانواده ……………………………………………………………………………………………………………………….. 114
4-4-7-1. معرفی ……………………………………………………………………………………………………………………………… 114
4-4-7-2. منطق وجود بیمه تکافل خانواده …………………………………………………………………………………………. 115
4-4-7-3. اصول حاکم بر قرارداد تکافل خانواده …………………………………………………………………………………… 115
4-4-8. تکافل اتکایی ………………………………………………………………………………………………………………………… 116
4-4-8-1. تاریخچه، مفهوم و ماهیت تکافل اتکایی ……………………………………………………………………………….. 116
4-4-8-2. اهداف و عملیات تکافل اتکایی ……………………………………………………………………………………………. 117
4-4-9. محصولات تکافل …………………………………………………………………………………………………………………… 118
4-4-9-1. گسترهی محصولات در صنعت تکافل ………………………………………………………………………………….. 118
4-4-9-2. محصولات تکافل عمومی ……………………………………………………………………………………………………. 118
4-4-9-3. محصولات تکافل خانواده ……………………………………………………………………………………………………. 118
4-5. بخش چهارم: ماهیت فقهی تکافل؛ اختلاف نظرهای اندیشمندان اسلامی ………………………………………….. 119
4-5-1. مشروعیت تکافل …………………………………………………………………………………………………………………… 119
4-5-1-1. مبانی نظری تکافل ……………………………………………………………………………………………………………. 120
4-5-1-2. مبانی عملی تکافل ……………………………………………………………………………………………………………. 120
4-5-2. تطبیق تکافل با عقود معین شرعی ………………………………………………………………………………………….. 121
4-5-2-1. بحثهای فقهی در تطبیق تکافل با عقود شرعی ……………………………………………………………………. 122
عنوان صفحه
4-5-3. تکافل به عنوان یک عقد مستقل …………………………………………………………………………………………….. 124
4-5-4. مخالفان تکافل ……………………………………………………………………………………………………………………… 125
4-6. بخش پنجم: بررسی مبانی اختلاف نظرها …………………………………………………………………………………….. 125
4-6-1. مبانی اختلاف نظرها در رأی بر عدم مشروعیت …………………………………………………………………………. 126
4-6-2. مبانی اختلاف نظرها در رأی بر مشروعیت ………………………………………………………………………………… 126
4-6-3. جمعبندی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 126
5-1. جمعبندی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………… 137
5-2. یافتههای تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………….. 139
5-3. پیشنهادات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………….. 142
منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 143
عنوان فهرست شکل صفحه
شکل 2-1: ارتباط مفهومی ریسک با سایر مفاهیم …………………………………………………………………………………. 12
شکل 2-2: دسته بندی استراتژیهای مدیریت ریسک با معیار روحیه مواجهه با ریسک ……………………………… 19
شکل 2-3: دسته بندی استراتژیهای مدیریت ریسک با معیار هدف مدیریت ……………………………………………. 20
شکل 2-4: انواع بیمه بازرگانی ……………………………………………………………………………………………………………. 30
شکل 4-1: الگوی تکافل عمومی براساس عقد مضاربه …………………………………………………………………………… 87
شکل 4-2: الگوی تکافل خانواده براساس عقد مضاربه …………………………………………………………………………… 88
شکل 4-3: الگوی تکافل عمومی براساس عقد وکالت …………………………………………………………………………….. 91
شکل 4-4: الگوی تکافل خانواده براساس عقد وکالت …………………………………………………………………………….. 92
شکل 4-5: الگوی تکافل عمومی براساس عقود مضاربه_وکالت ………………………………………………………………. 94
شکل 4-6: الگوی تکافل خانواده براساس عقود مضاربه_وکالت ……………………………………………………………….. 95
شکل 4-7: الگوی تکافل عمومی براساس عقود وقف_مضاربه …………………………………………………………………. 97
شکل 4-8: الگوی تکافل خانواده براساس عقود وقف_مضاربه …………………………………………………………………. 98
شکل 4-9: الگوی تکافل عمومی براساس عقود وقف_وکالت ……………………………………………………………………
شکل 4-10: الگوی تکافل خانواده براساس عقود وقف_وکالت ………………………………………………………………… 101
شکل 4-11: الگوی تکافل عمومی براساس عقود وقف- مضاربه-وکالت ……………………………………………………. 103
شکل 4-12: الگوی تکافل خانواده براساس عقود وقف- مضاربه-وکالت ……………………………………………………. 104
فرم در حال بارگذاری ...
|
[چهارشنبه 1399-10-10] [ 04:49:00 ب.ظ ]
|
