فصل دوم: برهان فلسفی – قرآنی ولایت فقیه

 

2-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………… 29

 

2-2. برهان فلسفی اثبات ولایت فقیه …………………………………………………………………………………………. 29

 

2-2-1. بخش اول: اثبات نیازمند بودن جامعه به سرپرست ……………………………………………….. 29

 

2-2-1-1. اقسام چهارگانۀ موجود ……………………………………………………………………………………. 30

 

2-2-1-2. بحث قرآنی ………………………………………………………………………………………………………. 37

 

2-2-1-3. نیاز جامعه به ولیّ و سرپرست ……………………………………………………………………….. 38

 

2-2-1-4. اصالت فرد، جامعه و یا هر دو …………………………………………………………………………. 42

 

2-2-1-5. بحث از اصالت جامعه؛ مسأله­ای فلسفی ……………………………………….. 43

 

2-2-1-6. ترکیب جامعه ………………………………………………………………………….. 43

 

2-2-1-7. ادلۀ اصالت جامعه ……………………………………………………………………………………………. 46

 

2-2-1-8. بحث قرآنی ………………………………………………………………………………………………………. 57

 

2-2-1-9. جمع­بندی ………………………………………………………………………………………………………… 60

 

2-2-2. بخش دوم: اثبات فقاهت سرپرست جامعه ……………………………………………………………… 62

 

2-2-2-1. مراتب وجودی انسان ……………………………………………………………………………………….. 64

 

2-2-2-2. بحث قرآنی ………………………………………………………………………………………………………. 68

 

2-3. برتری برهان مذکور نسبت به استدلال نظم اجتماعی …………………………………………………….. 71

 

 

 

فصل سوم: لوازم و نتایج تبیین فلسفی ولایت فقیه

 

3-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………… 75

 

3-2. مشروعیت …………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

 

3-2-1. تعریف مشروعیت ……………………………………………………………………………………………………… 76

 

 

3-2-2. تعریف مقبولیت ………………………………………………………………………………………………………… 77

 

3-2-3. تشکیل حکومت ………………………………………………………………………………………………………… 77

 

3-2-4. تعیین محل نزاع ……………………………………………………………………………………………………….. 78

 

3-2-5. مشروعیت حکومت ولایت فقیه ……………………………………………………………………………….. 80

 

3-3. وظایف و رسالت ولیّ فقیه ………………………………………………………………………………………………….. 85

 

3-4. ویژگی­های ولیّ فقیه …………………………………………………………………………………………………………… 90

 

3-4-1. حکیم الهی و عالم ربانی ………………………………………………………………………………………….. 90

 

3-4-2. قدرت مدیریت جامعه ………………………………………………………………………………………………. 93

 

3-4-3. قدرت بر توجیه و اقناع مردم ………………………………………………………………………………….. 94

 

3-4-4. ارجاع جزئیات به کلیات …………………………………………………………………………………………… 94

 

1- 2-3-2-2-1-2. اخلاق سودگرا 11

 

1- 2-3-2-2-1-3. اخلاق وظیفه‌گرا 11

 

1-2-3-3. علم اخلاق.. 12

 

1-2-4. انواع انسان‌شناسی.. 12

 

1- 2-4-1. انسان‌شناسی تجربی.. 12

 

1- 2-4-2. انسان‌شناسی فلسفی.. 13

 

1- 2-4-3. انسان‌شناسی عرفانی.. 13

 

1-2-4-4. انسان‌شناسی دینی.. 14

 

1-2-5. حقیقت انسان در رویکردهای مختلف… 14

 

1-2-5-1. حقیقت انسان در عرفان. 14

 

1-2-5-2. حقیقت انسان در فلسفه. 16

 

1-2-5-2-1. نفس و مراتب آن. 17

 

1-2-5-2-1-1. عقل.. 18

 

1-2-5-2-1-1-1. مراتب عقل نظری.. 19

 

1-2-5-2-1-1-2. مراتب عقل عملی.. 21

 

الف. اراده 21

 

ب. اختیار. 22

 

1-2-5-2-1- 2. تخیل.. 23

 

1-2-5-2-1- 3. احساس… 26

 

1- 2- 6.  خصوصیات و گرایش‌های انسان. 27

 

1-2-6- 1. فطرت… 28

 

1-2-6- 2. غریزه 29

 

1-2-6- 3. عواطف… 29

 

1-2-6- 4. طبیعت و سرشت و طینت… 31

 

1-2-6- 5. استعداد بی‌نهایت انسان. 31

 

1- 2- 7. مسائل اخلاق.. 32

 

1- 2- 7- 1. منشأ اخلاق.. 32

 

2- 7- 2. منشأ مفاهیم اخلاقی.. 33

 

1- 2- 7- 3. سعادت و شقاوت… 34

 

1- 2- 7- 4.  لذت و الم. 36

 

1- 2- 7- 5. فضیلت و رذیلت… 37

 

1- 2- 8. معیار فعل اخلاقی.. 39

 

1- 2- 8- 1. آگاهی.. 39

 

1- 2- 8- 2.  نیت… 39

 

1- 2- 8- 3. قرب به خدا 41

 

1- 2- 9.  رابطه انسان‌شناسی و اخلاق.. 41

 

1- 2- 9- 1. تغییرپذیری انسان. 41

 

1- 2- 9- 2. عقل و وجدان دراخلاق.. 42

 

1- 2- 9- 3. آزادی انسان. 43

 

1- 2- 9- 4. عدالت و اعتدال در اخلاق.. 44

 

فصل دوم: بررسی مبانی نظری مسئله تأثیر انسان‌شناسی بر اخلاق در اندیشه امام خمینی(ره) 45

 

2-1. اخلاق در نظر امام خمینی(ره) 46

 

2-2. انسان‌شناسی در نظر امام خمینی(ره) 46

 

2-2-1. انسان‌شناسی فلسفی.. 47

 

2-2-1-1. ساحت نفس… 48

 

2-2-1-2. مراتب و قوای نفس… 51

 

2-2-1-2-1. عقل.. 53

 

2-2-1-2-2. اختیار و اراده 55

 

2-2-1-3. رابطه مراتب و شؤون نفس… 56

 

2-2-1-4. رابطه نفس و بدن. 57

 

2-2-1-5. بدن تابع نفس… 58

 

2-2-2. انسان‌شناسی عرفانی.. 60

 

2- 2- 2- 1. قلب و مراتب آن. 60

 

 

2-2-2-1-1. اقسام قلب… 62

 

2-2-2-1-2. رابطه قلب و بدن. 63

 

2-3. خصوصیات و گرایشهای انسان. 64

 

2-3-1. فطرت… 64

 

2-3-1-1. ویژگی‌های امور فطری.. 65

 

2-3-2. طینت… 66

 

2-3-3. استعداد. 67

 

2-4. بررسی اندیشه اخلاقی امام خمینی(ره) 68

 

2-4-1. رویکرد فلسفی سعادت‌گرا 68

 

2-4-2. سعادت و شقاوت… 69

 

2-4-2-1. سعادت و شقاوت وجودی.. 71

 

2-4-2-2. سعادت و شقاوت اخلاقی.. 71

 

2-4-2-3. ملاک سعادت و شقاوت… 72

 

2-4-2-3-1. علم و معرفت و اقسام آن. 74

 

2-4-3. عدالت و اعتدال. 75

 

2-4-3-1.رابطه اعتدال و فضیلت و رذیلت… 76

 

2-5. رویکرد عرفانی به اخلاق.. 77

 

2-5-1. مراتب سلوک عرفانی.. 78

 

2-5-2. راه‌های تهذیب اخلاق و اصلاح نفس… 78

 

2-5-2-1. تفکر. 79

 

2-5-2-2. عزم. 80

 

2-5-2-3. مشارطه، مراقبه، محاسبه. 81

 

2-5-2-4. تذکر مداوم. 82

 

نتایج.. 84

 

فصل سوم: تأثیر انسان‌شناسی بر اخلاق.. 86

 

3-1. فطرت انسانی منشأ اخلاق.. 87

 

3-1-1.دین عامل شکوفایی فطرت… 88

 

3-1-2.عوامل احتجاب فطرت… 89

 

3-2. حبّ ذات و حب دنیا مانع و عاملی برای رشد اخلاقی.. 90

 

3-3. تغییرپذیری و اخلاق.. 91

 

3-3-1. اصلاح نفس و اخلاق.. 92

 

3-3-2. تربیت دینی و اخلاق.. 93

 

3-3-2-1. ایمان به خدا 96

 

3-3-2 -1-1. فقدان ایمان اساس فساد اخلاقی.. 98

 

3-3-2-1-2. رابطه ایمان و عمل.. 98

 

3-3-2-1-3. عبادت وتکامل اخلاقی.. 100

 

3-1-1. آیات قرآن. 32

 

3-1-2. روایات… 33

 

3-1-3. بدترین نوع دروغ. 33

 

3-1-4. انگیزه های دروغ. 34

 

3-1-5. راه علاج دروغ. 34

 

3-2. غیبت… 35

 

3-2-1. آیات قرآن. 35

 

3-2-2. روایات… 36

 

3-2-3. استماع غیبت… 37

 

3-2-4. کفاره غیبت… 37

 

3-3. غضب… 38

 

3-3-1. آیات قرآن. 39

 

3-3-2. روایات… 40

 

3-4. حسد. 41

 

3-4-1. آیات قرآن. 41

 

3-4-2. روایات… 42

 

3-4-3. تفاوت حسد و غبطه. 43

 

3-5. ریا 43

 

3-5-1. آیات قرآن. 44

 

3-5-2. روایات… 45

 

3-5-3. نشانه های ریا کار. 47

 

3-5-4. ریشه و منشأ ریا 47

 

3-6. تکبر. 47

 

3-6-1. آیات قرآن. 49

 

3-6-2. روایات… 50

 

3-6-3. اقسام تکبر. 50

 

3-7. عجب… 51

 

3-7-1. آیات قرآن. 52

 

3-7-2. روایات… 53

 

3-8. کینه. 54

 

3-8-1. آیات قرآن. 55

 

3-8-2. روایات… 55

 

3-8-3. راه درمان کینه. 56

 

3-9. طمع. 56

 

3-9-1. آیات قرآن. 57

 

3-9-2. روایات… 58

 

3-10. صبر. 58

 

3-10-1. اهمیت صبر. 59

 

3-10-2. آیات قرآن. 59

 

3-10-3. روایات… 61

 

3-11. شکر. 62

 

3-11-1. آیات قرآن. 62

 

3-11-2. روایات… 63

 

3-11-3. فضیلت شکر. 64

 

3-12. رضا 64

 

3-12-1. آیات قرآن. 65

 

3-12-2. روایات… 66

 

3-13. توکل.. 67

 

3-13-1. آیات قرآن. 67

 

3-13-2. روایات… 68

 

3-13-3. ریشه توکل.. 68

 

3-14. یقین.. 69

 

3-14-1. آیات قرآن. 70

 

 

3-14-2. روایات… 71

 

3-15. صدق.. 72

 

3-15-1. تعریف صدق.. 72

 

3-15-2. آیات قرآن. 73

 

3-15-3. روایات… 74

 

3-15-4. انگیزه صدق.. 75

 

3-16. امانتداری.. 75

 

3-16-1. آیات قرآن. 75

 

3-16-2. روایات… 76

 

3-15-3. دامنه امانتداری.. 77

 

3-16-4. انواع امانت… 78

 

3-17. خوف… 79

 

3-17-1. آیات قرآن. 80

 

3-17-2. روایات… 81

 

3-17-3. اختلاف درجات خوف… 81

 

فصل چهارم: نتایج دنیوی مرامنامه اخلاقی.. 82

 

4-1. مفاسد دروغ. 83

 

4-2. مفاسد غیبت… 86

 

4-3. مفاسد غضب… 88

 

4-4. مفاسد حسد. 90

 

4-5. مفاسد کبر. 92

 

4-6. مفاسد عجب… 94

 

4-7. مفساد کینه. 96

 

4-8. مفاسدطمع. 96

 

4-9. آثار و پیامد های صبر. 99

 

4-10. آثار و پیامد های شکر. 101

 

4-11. آثار و پیامدهای رضا 102

 

4-12. آثار و پیامدهای توکل.. 103

 

4-13. آثار و پیامدهای یقین.. 105

 

4-14. آثار و پیامدهای صدق.. 107

 

4-15. آثار و پیامدهای امانت داری.. 108

 

4-16. آثار و پیامدهای خوف… 109

 

فصل پنجم: نتیجه گیری.. 112

 

فهرست منابع. 121

 

چکیده

 

یکی از مباحث پر اهیمت و تأثیر گذار در رشد و تکامل انسان موضوع اخلاق می باشد. انسان با تهذیب نفس و رعایت دستورات اخلاقی می تواند به سعادت و فلاح برسد. از آن جا که اسلام دینی جامع است نه تنها ضامن سعادت اخروی بشر می باشد بلکه با عمل به اسلام می توان در همین زندگی دنیوی و مادی نیز به موفقیت دست یافت. در این پژوهش سعی شده است با مراجعه به متون اسلامی و احادیث و آیات نشان داده شود که رعایت اخلاق چه تأثیری درموفقیت دنیوی انسان دارد. لذا برای بررسی این تأثیرات صفات حسنه و رذایل اخلاقی براساس کتاب اخلاق حسنه مرحوم ملا فیض کاشانی انتخاب شده و پس از معرفی این ویژگی های اخلاقی بر اساس قرآن و حدیث ، تأثیرات دنیوی و مادی که هر یک از این فضائل و رذائل دارند از بیان قرآن و روایت اهل بیت علیهم السلام استخراج شده است. لذا می توان چنین نتیجه گرفت که کسی که متخلق به اخلاق اسلامی شود نه تنها از سعادت اخروی بهره مند است بلکه موفقیت دنیوی را بدست می آورد و می تواند یکی از راه های ترغیب  دیگران به رعایت اخلاق گردد.

 

2-2-3- روایت سوم: بنای جسم انسان بر طبایع چهارگانه. 15

 

2-2-4- روایت پنجم: خلقت طبایع اربعه در انسان در کتاب تورات… 18

 

2-2-5- روایت ششم: روایت امیرالمؤمنین (ع) در مورد اعتدال طبایع.. 21

 

2-2-6- روایت هفتم: طبایع و خصوصیات ان در علل الشرایع صدوق(ره) 26

 

2-2-7- روایت هشتم: طبایع اربعه در نهج البلاغه. 28

 

2-2-8- روایت نهم: چهار معتدل کننده طبع و مزاج.. 34

 

2-2-9- روایت دهم: طبایع چهارگانه جسم.. 35

 

2-2-10- روایت یازدهم: مزاج وطبع پیغمبران (علیهما السلام) 37

 

2-2-11- روایت دوازدهم: روایت پیغمبر اسلام (ص) در مورد طبایع.. 38

 

2-2-12- روایت سیزدهم: درمان غلبه طبایع.. 40

 

2-2-13- روایت چهاردهم: درمان غلبه بلغم در روایت امیرالمؤنین(ع) 41

 

2-2-14- روایت پانزدهم: درمان معنوی غلبه طبایع اربعه و حرز ابودجانه. 42

 

2-3- نتیجه. 43

 

فصل 3 تبیین طبایع اربعه از دیدگاه حکمای اسلامی.. 44

 

3-1- مقدمه. 45

 

3-2- نحوه تشكیل طبایع اربعه. 50

 

3-3- تشریح اخلاط چهارگانه. 51

 

3-3-1- خون.. 51

 

3-3-2- بلغم.. 52

 

3-3-3- صفرا 53

 

3-3-4- سوداء 54

 

3-4- علامات تشخیص طبع و مزاج.. 56

 

3-4-1- لمس كردن.. 56

 

3-4-2- تشخیص بوسیله گوشت و پیه. 56

 

3-4-3- معاینه مو نشانه‏هایى بدست مى‏دهد. 57

 

3-4-4- علائم رنگ پوست… 58

 

3-4-5- نتیجه‏گیرى از شكل اندامها 59

 

3-4-6-  نتیجه‏گیرى از تأثیرپذیرى اندام (سرعة انفعال الأعضاء ) 60

 

3-4-7- نتیجه‏گیرى از خواب و بیدارى.. 61

 

3-4-8- نتیجه‏گیرى از كنش‏ها(دلائل الأفعال‏) 61

 

3-4-9- نتیجه‏گیرى از مواد زائد. 62

 

3-4-10- نتیجه‏گیرى از كنش و واكنش قواى نفسانى.. 62

 

3-5- علایم غلبه اخلاط و ظهور طبع خاص…. 64

 

3-5-1- غلبه خون.. 64

 

3-5-2- غلبه بلغم.. 64

 

3-5-3- غلبه صفرا 64

 

3-5-4- غلبه سوداء 65

 

3-6- طبع و مزاج حالات انسان در دورههای عمر خود. 65

 

3-6-1- سن از بچگی تا نوجوانی (طبع دموی) 65

 

3-6-2- سن جوانی(طبع صفراوی) 65

 

3-6-3- سن میانسالی(طبع سوداوی) 66

 

3- 6 -4- سن پیری(طبع بلغمی) 66

 

3-7- معنی اعتدال در طبایع اربعه. 67

 

3-8- معتدل حقیقی و غیر حقیقی.. 68

 

3-8- تقسیم عقلی مزاج ها 68

 

3-8-1- مزاج معتدل.. 69

 

3-8-2- مزاج نامعتدل.. 69

 

3-8-3- نسبیت مفهوم اعتدال.. 71

 

3-9- اقسام معتدل فرضی طبی ( غیرحقیقی) 72

 

3-10- نشانه‏هاى اعتدال مزاج‏.. 74

 

3-11-  نتیجه. 76

 

فصل 4 نگرشی به تعالی اخلاق.. 77

 

4-1- نگرشی به تعالی اخلاق.. 78

 

 

4-1-1- مقدمه. 78

 

4-1-2- معنای لغوی اخلاق.. 78

 

4-1-3- معنای اصطلاحی اخلاق.. 80

 

4-1-4- شکل­گیری تعالی اخلاق.. 80

 

4-2- تقسیم خلقهای نفسانی.. 82

 

4-3- قرآن و اهمیت تعالی اخلاق.. 83

 

4-4- تعالی اخلاقى در قرآن.. 84

 

4-5- اصول اخلاق اسلامى و تعالی آن در روایات… 85

 

4-6- نمونهای از دستورالعمل­های معصومین بر اساس طبایع اربعه. 89

 

4-6-1- خوردن آب ولرم. 89

 

4-6-2- خوردن سیب… 90

 

4-6-3- داروی بلغم‏.. 90

 

4-6-4- اویشن با نمک…. 91

 

4-6-5- دهانشویه بلغم.. 91

 

4-6-6- گوشت گوسفند. 91

 

4-6-7- برگ چغندر 92

 

4-7- درمانهای غلبه طبایع.. 93

 

4-7-1- درمان بلغم.. 93

 

4-7-2- درمان صفرا 93

 

4-7-3- درمان سودا 93

 

4-8- عوامل برهم زننده اعتدال طبایع اربعه. 95

 

4-8-1- غلبه اخلاط.. 95

 

4-8-2- پرخوری.. 97

 

4-8-3- غذاهای صنعتی.. 99

 

4-9- نتیجه. 101

 

فصل 5 تبیین رابطه روح و جسم.. 102

 

5-1- تقسیم فلسفی رابطه روح و جسم.. 104

 

5-1-1- نظریه منسوب به افلاطون.. 104

 

5-1-2- نظریه ارسطو. 104

 

5-1-3- نظریه صدرالمتألهین شیرازی.. 105

 

5-2- رابطه اخلاق و تغذیه‏. 116

 

5-2-1- بررسی روایی.. 119

 

5-2-2- خوردن گوشت… 119

 

5-2-3- زیتون.. 119

 

5-2-4- خرما 120

 

5-2-5- کشمش…. 120

 

5-2-6- انگور 120

 

5-2-7- انار 120

 

5-2-8- به. 121

 

5-2-9- عدس…. 121

 

5-2-10- تقسیم بندی عادات خوراکیها و آشامیدنیها 122

 

5-2-11- پرخوری.. 123

 

5-2-12- خوردن غذاهای ناسازگار باهم.. 123

 

5-2-13- آب خوردن میان غذا 123

 

5-2-14- خوردن غذاهای مصنوعی و رنگارنگ…. 124

 

5-2-15- میل کردن سه وعده غذا یا بیشتر در روز 124

 

مقدمه فصل اول. 14

 

1-1- محیط پیدایش اسلام. 15

 

1-1-1- وضعیت شبه جزیره عربستان. 15

 

1-1-1-1- مفهوم جاهلیت و ویژگی‌های آن. 15

 

2-1-1-1- اوضاع جغرافیایی عربستان. 20

 

3-1-1-1- اوضاع فرهنگی عربستان. 24

 

4-1-1-1- اوضاع اقتصادی عربستان. 27

 

5-1-1-1- اوضاع سیاسی و مذهبی عربستان. 28

 

1-5-1-1-1- اوضاع سیاسی عربستان. 28

 

2-5-1-1-1- اوضاع مذهبی عربستان. 32

 

2-1-1- وضعیت ادیان الهی در شبه جزیره عربستان قبل از ظهور اسلام. 34

 

1-2-1-1- وضعیت دین مسیحیت… 34

 

2-2-1-1- وضعیت دین یهود. 37

 

3-1-1- وضعیت سیاسی جهان در آستانه ظهور اسلام. 39

 

1-3-1-1- دولت فارس به هنگام ظهور اسلام. 40

 

2-3-1-1- امپراطوری روم. 44

 

2-1- چارچوب نظری.. 45

 

جمع بندی فصل اول. 48

 

فصل دوم: راهبردهای پیامبر اعظم (ص) در تشكیل حكومت… 50

 

مقدمه فصل دوم. 51

 

1-2- موقعیت شبه جزیره عربستان در زمان بعثت پیامبر (ص) 52

 

2-2- شرایط شكل گیری انقلاب… 53

 

1-2-2- ویژگیهای پیامبر(ص) به عنوان رهبر انقلاب… 54

 

3-2-2- ایدئولوژی اسلامی.. 57

 

3-2- راهبردفرهنگی پیامبر(ص) 58

 

1-3-2- تربیت انسان. 58

 

1-1-3-2- اصل رهایی انسان از ذلت و خواری.. 63

 

2-1-3-2- اصل برابری و تساوی.. 64

 

3-1-3-2- کرامت ارزشی انسان. 64

 

2-3-2- رفتار پیامبر(ص) در مقابل قریش در مكه. 65

 

4-2- راهبرد سیاسی پیامبر(ص) 73

 

1-4-2- انتخاب مركز حكومت… 73

 

2-4-2- بیعت… 76

 

1-2-4-2- بیعت عشیره 79

 

2-2-4-2- بیعت عقبه اول. 79

 

3-2-4-2- بیعت عقبه دوّم. 79

 

4-2-4-2- بیعت رضوان. 80

 

5-2-4-2- بیعت نساء. 81

 

6-2-4-2- بیعت غدیر. 82

 

3-4-2- انتخاب مسجد به عنوان پایگاه حكومت… 83

 

4-4-2- ایجاد نظام برادری.. 84

 

5-4-2- تدوین قانون اساسی مدینه. 85

 

6-4-2- تعیین مرز مدینه. 89

 

7-4-2- سازماندهی نظام اداری.. 89

 

1-7-4-2- كار. 90

 

2-7-4-2- علم و قدرت و شایستگی.. 90

 

3-7-4-2- مساوات… 90

 

4-7-4-2- انتخاب والیان و فرماندهان و كارگزاران. 91

 

8-4-2- گسترش دعوت اسلامی.. 92

 

5-2- راهبرد امنیتی پیامبر (ص) 93

 

1-5-2- انعقاد پیمان های سیاسی.. 93

 

2-5-2- تشكیل نیروی نظامی……………………………………………………………………. 96

 

3-5-2- برقراری عدل و قسط.. 97

 

 

4-5-2- رفتار پیامبر (ص) در مقابل منافقان. 98

 

1-4-5-2- موعظه. 99

 

2-4-5-2- دعوت به تدبر در قرآن كریم. 99

 

3-4-5-2- انذار و تهدید. 99

 

4-4-5-2- مدارا 100

 

5-4-5-2- افشاگری.. 100

 

6-4-5-2- حذر (هوشیاری و احتیاط) 101

 

7-4-5-2- اعراض…. 101

 

8-4-5-2- غلظت… 101

 

9-4-5-2- جهاد. 102

 

جمع بندی فصل دوم. 103

 

فصل سوم: ساختار نظام سیاسی در سیره نبوی(ص) 104

 

مقدمه فصل سوم. 105

 

1-3- ضرورت تأسیس دولت اسلامی در سیره نبوی(ص) 106

 

1-1-3- تعریف دولت و حکومت… 106

 

2-1-3- ضرورت اصل حکومت… 109

 

3-1-3- ضرورت حکومت اسلامی.. 113

 

4-1-3- نسبت سیاست و رسالت در سیره نبوی(ص) از دیدگاه اندیشمندان اسلامی.. 118

 

5-1-3- تفكیك ناپذیری سیاست و رسالت در سیره نبوی(ص) 127

 

2- 3- مرزهای قدرت در سیره سیاسی پیامبر(ص) 134

 

3-3- عناصر و نهادهای نظام سیاسی در سیره نبوی(ص) 141

 

1-3-3- نهاد رهبری.. 141

 

2-3-3- دستگاه اداری.. 143

 

3-3- 3- دستگاه قضایی.. 143

 

4-3-3- دستگاه دبیرخانه. 144

 

5-3- 3- دستگاه اقتصادی.. 145

 

1-5-3-3- تشکیلات گردآوری زکات… 146

 

2-5-3-3- واگذاری منابع طبیعی.. 147

 

3-5-3-3- قراردادهای اقتصادی.. 147

 

4-5-3-3- کنترل بازار و تجارت: 147

 

6-3-3- دستگاه دیپلماسی.. 149

 

7-3-3- دستگاه نظامی.. 151

 

8-3-3- دستگاه آموزشی و تعلیمی.. 154

 

4-3- شبکه قدرت در سیره سیاسی پیامبر(ص) 155

 

1-4-3- اقلیت‌ها یا افرادی بی‌طرف… 156

 

2-4-3- حمایت کنندگان منفعل.. 163

 

1-2-4-3- مردان مسلمان خارج از دارالخلافة.. 164

 

2-2-4-3- زنان مسلمان. 168

 

3-4-3- فعالان سیاسی.. 175

 

1-3-4-3- جریان سیاسی مهاجران. 176

 

2- 3-4-3- جریان سیاسی انصار. 180

 

3- 3-4-3- جریان سیاسی بنی‌امیه. 182

 

4- 3-4-3- جریان سیاسی بنی‌هاشم: 182

 

جمع بندی فصل سوم. 184

 

فصل چهارم: كار ویژه‌های نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 186

 

مقدمه فصل چهارم. 187

 

1-4- مرکز تصمیم‌گیری در سیره نبوی(ص) 188

 

1-1-4- نقش شورا در سیره نبوی(ص) 189

 

2-1-4- مشورت در سیره عملی رسول خدا(ص) 194

 

2-4- دامنة قدرت در سیره نبوی(ص) 203

 

1-2-4- ولایت تکوینی.. 203

 

2-2-4- ولایت تشریعی.. 205

 

3-2-4- ولایت بر حکومت… 207

 

3-4- جریان قدرت در سیره نبوی(ص) 211

 

1-3-4- منشأ قانون در دولت نبوی (ص) 211

 

2-3-4- جایگاه مردم در حکومت پیامبر(ص) 214

 

1-2-3-4- تعریف دموکراسی.. 215

 

2-2-3-4- اسلام و دموکراسی.. 216

 

3-2-3-4- نقش مردم در حکومت پیامبر(ص) 216

 

4-4- بازخورد نظام سیاسی در سیره نبوی(ص) 218

 

1-4-4- عملكرد پیامبر (ص) به عنوان رهبر مسلمانان. 219

 

2-4-4- عملكرد والیان حكومت نبوی(ص) 223

 

1-2-4-4- اصل امر به معروف و نهی از منكر. 223

 

2-2-4-4- اصل نصیحت… 224

 

جمع بندی فصل چهارم. 226

 

فصل پنجم: نتیجـه گیـری.. 228

 

1ـ كلیات و چارچوب نظری.. 229

 

2ـ راهبردهای پیامبر اعظم (ص) در تشكیل حكومت: 230

 

3ـ ساختار نظام سیاسی نبوی (ص) 232

 

الف)ضرورت تشكیل حكومت توسط پیامبر (ص) 232

 

ب) مرزهای قدرت در سیره نبوی (ص) 233

 

ج) عناصر و نهادهای نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 233

 

د) شبكه قدرت در سیره نبوی (ص) 234

 

4- كار ویژه های نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 235

 

الف- مركز تصمیم گیری در سیره نبوی (ص) 235

 

ب- دامنه قدرت در سیره نبوی (ص) 236

 

ج- جریان قدرت در سیره نبوی (ص) 237

 

د- بازخورد نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 237

 

فهرست منابع و مآخذ. 240

 

فهرست كتابها 240

 

فهرست مقالات… 247

 

نرم افزارها 250