غلظت نسبی کاتالیست

 

 

C_cat

 

 

 

ظرفیت گرمای مخصوص مونومر i

 

 

C_PMi

 

 

 

ظرفیت گرمای مخصوص پلیمر

 

 

C_P,poly

 

 

 

دبی کاتالیست ورودی

 

 

f_cat

 

 

 

 کسر مولی مونومر i

 

 

f_i

 

 

 

ارتفاع بستر

 

 

H

 

 

 

غلظت هیدروژن

 

 

[H₂]

 

 

 

ثابت سینتیکی واکنش اکتیواسیون

 

 

K_aA

 

 

 

ثابت سینتیکی واکنش آغاز زنجیره

 

 

K₀

 

 

 

ثابت سینتیکی واکنش غیرفعالسازی خود به خودی

 

 

K_dsp

 

 

 

ثابت سینتیکی واکنش انتشار زنجیره

 

 

K_p

 

 

 

وزن مولکولی

 

 

M_w

 

 

 

میانگین وزنی وزن مولکولی

 

 

 

 

 

 

میانگین عددی وزن مولکولی

 

 

 

 

 

 

غلظت فلز فعال (تیتانیوم)

 

 

[Me]

 

 

 

غلظت مونومر

 

 

[M_i]

 

 

 

غلظت کل مونومرها

 

 

[M_T]

 

 

 

غلظت سایت فعال خالی

 

 

P₀

 

 

 

دبی حجمی محصول خروجی

 

 

q

 

 

 

سرعت کلی ذرات پلیمریزاسیون

 

 

R_p

 

 

 

غلظت سایت فعال پتانسیلی

 

 

S

 

 

 

زمان

 

 

t

 

 

 

دما

 

 

T

 

 

 

سرعت ظاهری گاز

 

 

u₀

 

 

 

ضریب انتقال حرارت مبدل

 

 

U

 

 

 

حجم
 
حروف یونانی
 

 

 

V

 

 

 

گرمای واکنش

 

 

ΔH_rxn

 

 

 

تخلخل

 

 

ε

 

 

 

صفرمین ممان از توزیع طول زنجیره از زنجیر کوپلیمر زنده

 

 

λ₀

 

 

 

اولین ممان از توزیع طول زنجیره از زنجیر کوپلیمر زنده

 

 

λ₁

 

 

 

دومین ممان از توزیع طول زنجیره از زنجیر کوپلیمر زنده

 

 

λ₂

 

 

 

صفرمین ممان از توزیع طول زنجیره از زنجیر کوپلیمر بالک

 

 

ξ₀

 

 

 

اولین ممان از توزیع طول زنجیره از زنجیر کوپلیمر بالک

 

 

ξ₁

 

 

 

دومین ممان از توزیع طول زنجیره از زنجیر کوپلیمر بالک

 

 

ξ₂

 

 

 

دانسیته
ترکیب کومولتیو کوپلیمر
 
زیروندها
 

 

 

ρ
φ
 

 

 

 

پارامتر راکتور اول

 

 

1

 

 

 

پارامتر راکتور دوم

 

 

2

 

 

 

خواص کاتالیست

 

 

cat

 

 

 

پارامتر مبدل حرارتی

 

 

ex

 

 

 

شماره ی مونومر

 

 

i

 

 

 

شرایط ورودی

 

 

in

 

 

 

نوع سایت فعال

 

 

k

 

 

 

خواص پلیمر

 

 

 

 

اهداف طرح و جمعبندی

 

 

16

 

 

 

فصل دوم : مبانی نظریه تحقیق

 

 

18

 

 

 

مقدمه

 

 

19

 

 

 

1-2- سیمای حمل و نقل کشور

 

 

20

 

 

 

1-2-1 میزان کالای حمل شده و نوع کالا

 

 

20

 

 

 

2-1-2- سفر کامیونهای حامل کالا

 

 

21

 

 

 

3-1-2- شاخص های عملکردی حمل و نقل کالا در سال 89

 

 

23

 

 

 

4-1-2- ترکیب ناوگان باری

 

 

23

 

 

 

2-2- چالش ها و فرصتهای حمل و نقل

 

 

24

 

 

 

1-2-2- مفهوم , علل و رفع مشکل یکسر خالی

 

 

24

 

 

 

2-2-2- لزوم برقراری تعادل بین انبارها و شرکتهای حمل ونقل

 

 

25

 

 

 

3-2-2- مدلهای تصمیم گیری و مدیریت بارگیرهای خالی

 

 

26

 

 

 

4-2-2- مدل های ریاضی مدیریت ناوگان

 

 

27

 

 

 

5-2-2- مدیریت بارگیر های خالی

 

 

27

 

 

 

6-2-2- تجمع بارگیر های خالی

 

 

28

 

 

 

 

1-3-2- انواع بارگیرها و نقش آنها در یکسر خالی

 

 

29

 

 

 

2-3-2- مضرات خواب کامیون ها

 

 

31

 

 

 

3-3-2- نتیجه گیری

 

 

32

 

 

 

4-2- مدیریت ناوگان

 

 

32

 

 

 

1-4-2- معرفی مدیریت ناوگان

 

 

32

 

 

 

2-4-2- توانمندیهای سیستم مدیریت ناوگان

 

 

33

 

 

 

3-4-2- هزینه های مدیریت ناوگان و تجارت

 

 

34

 

 

 

4-4-2- سودمندی و کاهش هزینه ها با راه حل های مدیریت ناوگان و توسعه تکنیکی

 

 

35

 

 

 

5-4-2- مکانیابی و ناوبری وسایل نقلیه

 

 

36

 

 

 

5-2- ITS

 

 

36

 

 

 

1-5-2- تعاریف ITS

 

 

37

 

 

 

2-5-2- اهداف ITS

 

 

38

 

 

 

3-5-2- دامنه و کاربرد ITS

 

 

38

 

 

 

4-5-2- تجهیزات ITS در بهبود حمل و نقل بار

 

 

39

 

 

 

5-5-2- نتیجه گیری

 

 

40

 

 

 

6-2- کاربرد GPS در مدیریت ناوگان

 

 

40

 

 

 

1-6-2- GPS در صنعت حمل و نقل

 

 

41

 

 

 

فصل سوم : معرفی سامانه در گاه ملی بار (پیشینه طرح)

 

 

42

 

 

 

1-3- درگاه ملی بار

 

 

43

 

 

 

2-3-مراحل اجرایی پروژه در گاه ملی بار

 

 

43

 

 

 

1-2-3- فازبندی طرح

 

 

44

 

 

 

2-2-3- اقدامات سخت افزاری و نرم افزاری

 

 

44

 

 

 

3-2-3- لزوم همکاری و تعامل نهادها برای درج بار

 

 

45

 

 

 

3-3- تاثیر ایجاد سامانه درگاه ملی بار بر  اقتصاد

 

 

45

 

 

 

4-3- طراحی سامانه

 

 

46

 

 

 

5-3- چالش ها و فرصتهای سامانه درگاه ملی

 

 

47

 

 

 

7-4- استاندارد های مورد نیاز یک سیستم مدیریت ناوگان مطابق با استانداردهای اتحادیه اروپا

 

 

49

 

 

 

1-7-4- نیازمندیهای یک نرم افزار مدیریت ناوگان

 

 

49

 

 

 

8-4- طراحی سیستم مدیریت ناوگان

 

 

50

 

 

 

1-8-4- حدود سیستم

 

 

51

 

 

 

فصل چهارم : پروسه نیاز سنجی مدل بهبود یافته سامانه درگاه ملی بار

 

 

56

 

 

 

ضرورت وجود سامانه درگاه ملی بار

 

 

58

 

 

 

1-4- مهندسی نیاز سنجی مدل بهبود یافته سامانه درگاه ملی بار

 

 

59

 

 

 

1-1-4- مهندسی نیاز سنجی برای سیستم تحت وب

 

 

59

 

 

 

2-1-4- ذی نفعان سیستم های وب بیس

 

 

60

 

 

 

2-4- سند نیاز سنجی مدل بهبود یافته سامانه درگاه ملی

 

 

62

 

 

 

1-2-4- معرفی و کلیات طرح

 

 

62

 

 

 

2-2-4- مستندات طرح

 

 

63

 

 

 

3-2-4- حدود پروژه و میزان توسعه پذیری در آینده

 

 

64

 

 

 

3-4- توصیف سیستم

 

 

65

 

 

 

1-3-4- هدف وب سایت درگاه ملی بار

 

 

68

 

 

 

2-3-4- معرفی وب سایت

 

 

68

 

 

 

3-3-4- فرایند ورود به سامانه

 

 

70

 

 

 

4-3-4- تعهد راننده

 

 

71

 

 

 

5-3-4- کارت هوشمند

 

 

72

 

 

 

6-3-4- فرایند رزرو و کنسل بار

 

 

72

 

 

 

7-3-4- فرایند کنسلی بار

 

 

74

 

 

 

8-3-4- نرم افزار های رد یابی مبتنی بر GPS

 

 

74

 

 

 

4-4 نیازهای کارکردی سیستم

 

 

82

 

 

 

1-4-4- نیازهای DATA BASE

 

 

84

 

 

 

2-4-4- نیازهای خارجی سیستم

 

 

84

 

 

 

5-4- نیازهای غیرکارکردی

 

 

85

 

 

 

1-5-4- نیاز های عملکردی سیستم با استفاده از DATA FLOW , DFD, USE CASE DIAGRAM

 

 

87

 

 

 

6-4- USE CASE

 

 

94

 

 

 

فصل پنجم : بررسی و تحلیل یافته های پژوهش

 

 

103

 

 

 

مقدمه و روش

 

 

104

 

 

 

1-5- آزمون مکنمار

 

 

106

 

 

 

2-5- نتایج حاصل از تحلیل آزمون

 

 

122

 

 

 

فصل ششم : نتیجه گیری و پیشنهادات

 

 

124

 

 

 

کتابشناسی

 

 

130

 

 

 

پیوست ها

 

 

137

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست تصاویر و نمودارها

 

 

 

 

 

نمودار 1- میزان کالای جابجا شده بر حسب نوع بار

 

 

20

 

 

 

نمودار 2- میزان کالای جابجا شده به تفکیک بارگیر

 

 

21

 

 

 

نمودار 3- تعداد سفرهای انجام شده به تفکیک نوع بارگیر

 

 

22

 

 

 

تصویر 1-2- تجمع بارگیر های خالی و انتظار نوبت بار در پایانه بوشهر

 

 

32

 

 

 

تصویر 1-4 – اطلاعات بارهای آینده

 

 

69

 

 

 

تصویر 2-4- اطلاعیه های متنی

 

 

70

 

 

 

تصویر 3-4- گزارش بارهای آینده

 

 

78

 

 

 

فلوچارت 1-4- فرایند رزرو بار

 

 

88

 

 

 

فلوچارت 2-4- فرایند کنسل نمودن بار

 

 

89

 

 

 

فلوچارت 3-4- فرایند وارد نمودن بار

 

 

90

 

 

 

فلوچارت 4-4- اطلاعات ناوگان

 

 

91

 

 

 

تصویر 4-4- معماری سیستم

 

 

91

 

 

 

تصویر 5-4- context diagram

 

 

92

 

 

 

تصویر 6-4- DFD diagram

 

 

92

 

 

 

تصویر 7-4- class diagram

 

 

93

 

 

 

نمودار 1-5- تعداد شرکت کنندگان در آزمون به تفکیک نوع کاربر

 

 

106

 

 

 

نمودارهای ارزیابی در قبل و بعد از بهبود سامانه

 

 

108-121

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1-1- میزان کالای جابجا شده بر حسب نوع بارگیر	20
جدول 2-1- میزان کالای جابجا شده بر حسب نوع بار	21
جدول 3-1- تعداد سفر های انجام شده بر حسب نوع بار گیر	22
جدول 4-1- شاخص های عملکردی حمل و نقل کالا در سال 89	23
جدول 5-1- تعداد وسایل نقلیه باری بر حسب نوع مالکیت	23
جدول 1-2- متوسط وزن محموله , مسافت طی شده وتن کیلومتر جابجا شده	29
جدول 2-2- تعداد سفر باری بر حسب نوع بار گیر	30
جدول 3-2- تعداد وسایل نقلیه عمومی بر حسب انواع بار گیر	30
جدول 1-5- جدول توزیع فراوانی شرکت کنندگان در آزمون	106
خروجی مکنمار 1-1- ارزیابی عملکرد سامانه	108
خروجی مکنمار 2-1- تاثیر سامانه در کاهش استرس های ناشی از یکسر خالی	109
خروجی مکنمار 3-1- تاثیر سامانه بر افزایش درامد رانندگان و شرکتهای حمل و نقل	110
خروجی مکنمار 4-1- تاثیر سامانه بر کاهش مصرف سوخت	111
خروجی مکنمار 5-1- تاثیر سامانه بر بهبود تصمیم گیری	112
خروجی مکنمار 6-1- تاثیر سامانه در تسریع حمل و نقل	113
خروجی مکنمار 7-1- تاثیر مدل بهبود یافته در تمایل به استفاده بیشتر از سامانه	114
خروجی مکنمار 1-2- تاثیر سامانه در کاهش شفرهای یکسر خالی	115
خروجی مکنمار 2-2- تاثیر سامانه در بهبود تصمیم گیری	116
خروجی مکنمار 3-2- تاثیر سامانه در رفع دلال گیر	117
خروجی مکنمار 4-2- تاثیر سامانه در کاهش مصرف سوخت	118
خروجی مکنمار 5-2- تاثیر سامانه در کاهش استهلاک جاده و ناوگان	119
خروجی مکنمار 6-2- تاثیر سامانه در دستیابی سازمان به اهداف کلان	120
خروجی مکنمار 7-2- تاثیر سامانه در تسریع حمل و نقل	121

 

 

 

 

 

اختصارات

 

 

 

MRM: Mobile Resource Management

 

ITS: Intelligent Transport System

 

GPS: Global Positioning System

 

AVL: Automatic Vehicle Location

 

ERP: Enterprise Resource Planning

 

CRM: Customer Relationship Management

 

SCM: Supply Chain Management

 

 

 

 

 

چکیده     هدف از این پژوهش بکار گیری تجهیزات حمل و نقل هوشمند (ITS) در مدیریت ناوگان باری است . برای این   منظور به نقد , بررسی و بهبود سامانه درگاه ملی بار که هم اکنون در اختیار سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای است پرداخته و در این راستا سند نیاز سنجی مدل بهبود یافته در گاه ملی بار را ارائه نمودیم که به بررسی مسائل و مشکلات موجود در صنعت حمل و نقل و نقشی که تجهیزات ITS در بهبود این صنعت و کمک به مدیریت ناوگان جاده ای دارند, پرداخته ایم . همچنین تاثیر گذار بودن ردیابهای مبتنی بر GPS جهت تشخیص موقعیت مکانی ناوگان در مدل بهبود یافته سامانه درگاه ملی را مورد بررسی قرار داده ایم .در این پژوهش به ارائه سند نیازسنجی سامانه درگاه ملی بار بر اساس تلفیقی از استاندارد های IEEE-729 و نماتن پرداخته و نیازها را از دید کلیه ذینفعان پروژه مورد بررسی قرار داده ایم و ضمن اینکه نیازهای ذی نفعان تشریح شده بر اساس مدل های شی گرا اقدام به تهیه DFD,   USE CASE DIAGRAM,  . . . نموده ایم و در ادامه برای ارزیابی آنچه که تغییر داده و یا پیشنهاد شده است با بهره گیری از تکنیکهای تهیه پرسشنامه به روشQUIS چهار نمونه پرسشنامه برای دوگروه مختلف (گروه کارشناسان و گروه رانندگان /شرکت های حمل و نقل) طراحی شد . این دو گروه با سوالاتی متفاوت قبل از تغییرات و بهبود سامانه و سوالاتی بعد از تغییرو بهبود سامانه مورد پرسش قرار گرفتند که نتایج حاصل از این پرسشنامه ها در نرم افزار SPSS با استفاده از آزمون مکنمار مورد تحلیل قرار گرفت که طی نتایج بدست آمده از آزمون مذکور مشخص شد اضافه نمودن امکاناتی از قبیل خدمات رزرو بار , ایجاد کاربر جدید با عنوان گمرکات و . . . به مدل بهبود یافته سامانه باعث خواهد شد که دستیابی به اهداف اصلی پروژه که همان کاهش سفرهای یکسر خالی , ترغیب کاربران به استفاده از این سامانه , کاهش مصرف سوخت , کاهش استهلاک جاده و ناوگان , افزایش درامد رانندگان و شرکتهای حمل و نقل , کاهش دلال گری , بهبود تصمیم گیری و . . . میسر گردیده است .

 

مقدمه

 

 

 

 

 

آگاهی به موقع از وضعیت بار و ناوگان باری مناسب در شبکه حمل و نقل جاده ای کشور یکی از دغدغه های مهم کارگزاران حمل و نقل و صاحبان کالا به شمار می آید. پاسخ گویی درست به این نیازها به اندازه ای اهمیت دارد که می تواند افزایش بهره وری و کاهش قیمت تمام شده قابل ملاحضه ای را به همراه داشته باشد. امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در شبکه حمل و نقل کشورهای پیشرفته به اندازه ای مهم است که به واسطه آن می توان موضوع یک سر خالی (کامیون پس از تخلیه بار، خالی به مبدا بر میگردد)، که زیان هنگفتی به اقتصاد ملی وارد می آورد را مدیریت کرد. در این میان بهره گیری از فضای اینترنت و دسترسی به اطلاعات شبکه حمل و نقل بار برای مدیران و تصمیم سازان، ضروری است [15,16]

 

سیستم های حمل و نقل هوشمند (ITS) همواره نقش مهمی در کارآمد کردن سرویس های حمل ونقل داشته اند [11]. بر اساس تحقیقات اتحادیه اروپا در این زمینه، تصمیم سازان به این نتیجه رسیده اند که هوشمند سازی سیستم مدیریت حمل و نقل می تواند باعث سود آوری و بهینه شدن این صنعت, کاهش فرسودگی جاده ها، کاهش استهلاک ماشینهای سنگین یا به عبارتی استفاده مفید از عمر این ماشینها، و در نهایت کاهش ترافیک جاده ای و سوانح رانندگی شود [10].

 

سیستم حمل و نقل هوشمند توسط نرم افزار، جهت مدیریت ناوگان باری، پیاده سازی میگردد [9]. این نرم افزار مدیریتی، برنامه ریزی حمل و نقل بارهای پیش بینی شده و بارهای پیش بینی نشده را انجام میدهد که در نهایت منجر به ایجاد تعادل میان تقاضا برای حمل بار و تقاضا ی صاحبان کالا ها میگردد. تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات همواره در صنعت حمل و نقل، کمک شایانی به مدیریت زنجیره تامین کرده است که از نتایج تجربی آن میتوان به حمل و نقلی روان تر و سریعتر با کاهش هزینه های ناشی از تردد کامیونهای یک سر خالی اشاره کرد [7]. این برنامه ریزی هوشمند مدیریتی در نهایت منجر به حمل بار ارزانتر و منظم تر شده، که در نتیجه افزایش رضایت کلیه ذی نفعان را در پی خواهد داشت [10].

 

در این پژوهش ضمن بهبود  سامانه درگاه ملی بار با بکارگیری سیستم اطلاع مکانی GPS و عملی ساختن فازهای مختلف سامانه مذکور تلاش خواهد شد که به بررسی علل یک سرخالی, منابع دریافت اطلاعات بار, چگونگی اطلاع رسانی به متقاضیان حمل بار و صاحبان کالا و محدودیتها و مزایای طرح مذکور پرداخته خواهد شد .

 

 

 

 

 

بیان مساله

 

 

 

 

 

پاسخ جامع به سئوال زیر  باعث تشریح این تحقیق میگردد: چگونه ITS میتواند در مدیریت ناوگان باری نقش مثبت و بهبود دهنده ای را ایفا کند؟

 

در حال حاضر وجود کامیونهایی که ناچارند به دلیل عدم برنامه ریزی صحیح و نبود منابع  اطلاع رسانی به موقع از وجود بار در مقصد, پس از تحویل بار در مقصد ناچارند خالی (مفهوم یک سر خالی) به مبدا بازگردند و یا اینکه مدت زمان طولانی را به انتظار نوبت بار در پایانه های باری سپری کنند تبدیل به اولین معضل سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای شده است. این خواب سرمایه و یا خالی برگشتن وسایل نقلیه باری، عواقب زیان باری را بدنبال دارد. از طرفی در برخی از پایانه ها به دلیل کمبود ناوگان باری, بارهای بعضا ضروری و حیاتی بدون متقاضی حمل باقی می مانند که این نیز به نوبه خود ضرر و زیان زیادی را به این صنعت و همچنین شرکت ها و رانندگان بخش بار وارد می کند [17,15,13].

 

ایجاد سامانه الکترونیکی درگاه ملی بار و بازارگاه الکترونیک بار طبق تصمیم نمایندگان ریس جمهور در کارگروه توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت و به استناد اصل 127 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در دستور کار وزارت راه و ترابری وقت قرار گرفت و این وزارت خانه موظف شد سامانه درگاه ملی بار را با همکاری و مشارکت مالی برخی از وزارت خانه ها راه اندازی نماید.  درگاه ملی بار، محل بهم رسیدن خط عرضه و تقاضا ی حمل و نقل کالا با در نظر گرفتن قیمت, زمان و ظرفیتی مشخص است به طوری که درخواستهای مربوط به جابجایی کالا را یکپارچه کرده و در اختیار شرکتها و رانندگان قرار می دهد [16].

 

گاهی عرضه و تقاضا بین دو نقطه در وضعیت متعادلی قرار ندارند و باری که به نقطه ای حمل می شود الزاما در آن نقطه باری برای بازگشت و حمل  وجود ندارد [10] که علت این امر اختلافات سطوح مختلفی از رشد صنعتی, اقتصادی, کشاورزی و … در نقاط جغرافیا مختلف است [10,11].

 

طرح راه اندازی درگاه ملی بار بر اساس سند راهبردی کمیته ITS سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای تهیه شده است [17]. تا کنون در کشور، مشابه چنین طرحی اجرا نشده است و با توجه به نیاز کشور و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای بر آن شدیم که گامی در جهت بهبود طرح مذکور برداشته شود و بتوان به اهداف  مورد نظر دست یافت. در شکل 1، نمایی از گردش کار در سامانه درگاه ملی بار نشان داده شده است. همانگونه که در تصویر آمده و در پیشینه پژوهش بدان اشاره شده، سامانه مذکور چند نقیصه داشته از جمله عدم توانایی سیستم  جهت رزرو بار که بسیار ضروری به نظر می رسد زیرا اطلاع از وجود یک بار آماده زمانی برای راننده و شرکت ارزش دارد که آنها امکان رزرو بار را برای خود داشته باشند. در این سامانه می توان با استفاده  از اطلاعات  مکانی بدست آمده توسط دستگاههای GPS موجود در ناوگان باری , اطلاعات دقیقی در باره زمان رسیدن ناوگان به پایانه های باری را  استخراج کرده که این اطلاعات به نوبه خود می توانند کمک بسیاری به بهبود سامانه درگاه ملی بار نموده و نگرانی ها و مشکلات مربوط به رزرو بار را مرتفع ساخت .

 

 

 

در این پژوهش بهبود سامانه مذکور با اضافه نمودن امکان  خدمات رزرواسیون بار شامل رزرو بار , کنسل کردن بار , تهیه گزراشات رزرواسیون , اعمال جریمه ,  اضافه نمودن کاربران جدید و امکان اطلاع از تعداد بارگیرهای موجود در هر استان به همراه فرصت های بارگیری  تلاشی است در جهت بهبود سامانه درگاه ملی بار .

 

 

 

فصل 3- قانون هابل و انتقال به سرخ کیهانی.. 33

 

3-1- هابل، قانون هابل و انبساط جهان.. 33

 

3-2- ثابت هابل، درخشش و اندازه گیری فاصله ها 34

 

3-3- مقایسه انتقال به سرخ داپلر و انتقال به سرخ کیهانی.. 38

 

3-4- تغییر نسبیتی داپلر. 39

 

3-5- انتقال به سرخ کیهانی.. 40

 

فصل 4- تغییرات انتقال به سرخ و دینامیک جنگل لیمان آلفا 43

 

4-1- سیگنال کاهش کیهانی.. 45

 

4-2- چالش جدید. 46

 

4-3- حرکت عرضی لنز ها 47

 

4-4- اثر ابرهای لیمان آلفا بر رانش انتقال به سرخ مشاهده شده 49

 

4-5- سرعت لنزها 50

 

4-6- رانش انتقال به سرخ رویت شده 50

 

فصل 5- آزمایش انطباق مدل های انرژی تاریک و تحصیل روابط نظری محاسبه مستقیم انتقال به سرخ. 55

 

5-1- آزمایش انطباق مدل های انرژی تاریک با تغییرات انتقال به سرخ. 55

 

5-1-1- ماده تاریک ، انرژی تاریک و  مدل استاندارد کیهان شناسی (?CDM) 56

 

5-1-2- انرژی تاریک بصورت میدان های نرده ای.. 60

 

5-1-3- مدل های میدان کوئینتسنس و فانتوم. 60

 

5-1-4- مدل کوئینتوم با دو میدان نرده ای.. 61

 

5-1-5- روش  تحلیل.. 62

 

5-1-6- نتایج.. 63

 

5-2- تحصیل روابط نظری محاسبه مستقیم انتقال به سرخ. 65

 

فصل 6- نتیجه گیری.. 69

 

پیوست A – متریک FLRW ……………………………………….………………………………………..71

 

منابع ………………………………………………………………………………………………………………… 74

 

 

 

 

 

فهرست شکل‌ها

 

شکل 1-1-  تاریخ جهان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………13

 

شکل 2-1-  تابش کوازار با عبور از موانع و ابرهای میان کهکشانی بصورت جنگل لیمان آلفا و لیمان بتا دیده می شود … 19

 

شکل 2-2-  طیف یک کوازار معمولی ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 20

 

شکل 2-3-  قسمت های انبساط یافته جنگل لیمان آلفای طیف کوازار Q422+231 …………………………………………………  24

 

شکل 4-1-  نور از کوازار دور دست طول موج λ را گسیل می کند. نور گسیلی از جذب کننده های …………………………… 50

 

شکل 5-1-   تغییرات سرعت بر حسب انتقال به سرخ ……………………………………………………………………………………………………… 64

 

شکل 5-2-    تغییرات انتقال به سرخ بر حسب انتقال به سرخ ………………………………………………………………………………………… 65

 

شکل 5-3-   چگالی انرژی تاریک و ماده تاریک صورت تابعی از انتقال به سرخ  برای مدل های میدان نرده ای ………….. 66

 

 

 

 

 

فصل نخست:
مقدمه

 

 

 

فصل 1- مقدمه

 

 

1-1- علم نجوم

 

علم مطالعه اجرام آسمانی نظیر ماه، سیارات، ستاره گان، کهکشان ها، فواصل، جرم، دما، فیزیک ، شیمی و تحول این اجرام، و اتفاقاتی که خارج از جو زمین رخ میدهند، نظیر انفجارات ابرنواختر[1] ، اشعه گاما و تابش زمینه کیهانی را “ستاره شناسی”[2] یا “نجوم” نام می نهند. ستاره شناسی دارای ریشه ای یونانی از کلمات astron (ἄστρον) بمعنی “ستاره” و nomos (νόμος) بمعنی “قانون” یا “فرهنگ”  می باشد که عبارت “قانون ستاره گان” یا “فرهنگ ستارگان”  را می سازد. [1]

 

علم نجوم به عنوان یکی از قدیمی ترین علوم ریشه درقدیمی ترین تمدن های بشری دارد. تمدن هایی همچون بابل، مصر، ایران، یونان، چین و مایا مشاهدات قاعده­مندی را در آسمان شب داشتند. توانایی تشخیص سیارات از ستارگان با این نشانه که ستارگان بصورت نسبی طی قرون در جایگاه خود ثابت اند و سیارات در مدت کوتاهی تغییر مکان های قابل توجهی دارند، از دست آوردهای جالب ستاره شناسان باستان است.

 

گرایشات ستاره شناسی باستان به چند دسته کلی از جمله مسیریابی آسمانی، مشاهده و فاصله سنجی و ساخت تقویم تقسیم می شود. این تقسیم بندی تا زمان اختراع تلسکوپ که کلید ورود به عصر ستاره شناسی نوین میباشد، معتبر بود. امروزه ستاره شناسی بیشتر تحت عنوان “اختر فیزیک” مورد توجه قرار می گیرد. از آنجا که بیشتر تحقیقات نجومی با موضوعات مربوط به علم فیزیک مرتبط می باشد، ستاره شناسی نوین را در واقع، می توان “اختر فیزیک”[3]  نام نهاد.

 

 

1-2- مشاهده از درون جو

 

با وجود حضور ماهواره ها، عمده مشاهدات آسمانی از روی سطح زمین صورت می پذیرد و این گونه از مشاهدات نجومی با چالش هایی روبروست. همانطور که می دانیم جو زمین از لایه های متفاوت و با غلظت های مختلفی تشکیل یافته است که با عبور نور از آن تغییرات بسیار سریعی از شکست را در جهت های گوناگون نتیجه می دهد.

 

زمانی که یک درخشش رخ می دهد و نور حاصل از آن با جو زمین برخورد می کند، اختلاف شکست در جهات گوناگون باعث آلوده شدن تصویر می گردد که این آلودگی بصورت نقاط لرزشی  بروز می نماید. هر چه این نقاط لرزشی کوچک تر باشند می گوییم مشاهده بهتری انجام شده است.

 

برخی از نواحی طیف الکترومغناطیس به شدت توسط جو اطراف زمین جذب می شوند. مهمترین ناحیه گذرنده از جو ناحیه نور مرئی در محدوده 300 تا 800 نانومتر است، و این ناحیه بر محدوده حساس چشم انسان (400 تا 700 نانومتر) منطبق گشته است. در طول موج های کمتر از 300 نانومتر، اوزون[4] که لایه باریکی در ارتفاع 20 تا 30 کیلومتری زمین است، از عبور تابش های فرابنفش[5] جلوگیری می کند. همچنین امواج کمتر از 300 نانومتر توسط   و  جذب می شوند. بنابر این تقریبا تمامی تابش های کوچک تر از 300 نانومتر توسط جو جذب شده و راهی به سوی سطح زمین نمی یابند.

 

در محدوده طول موج مرئی، نور توسط مولکول های و غبار موجود در جو پراکنده شده و در اصطلاح تابش رقیق می گردد. جذب و پراکندگی، تواماً، را “خاموش سازی” یا  “انهدام”[6] گویند. خاموش سازی می بایست در جریان اندازه گیری میزان درخشانی لحاظ گردد.

 

در قرن نوزدهم، لرد ریلی[7] موفق به توضیح رنگ آبی آسمان شد. وی توضیح داد که پراکندگی ناشی از مولکول ها با معکوس توان چهارم طول موج متناسب است. لذا نور آبی بیشتر از نور قرمز پراکنده می شود. بنابراین نور آبی در سراسر آسمان مشاهده می گردد، همان نور پراکنده شده خورشید است.

 

در ستاره شناسی، می بایست اجسام بصورت کاملاَ واضح مشاهده شوند. این مسئله بسیار اهمیت دارد که تا حد امکان آسمان سیاه تر دیده شود و جو می بایست تا حد امکان شفاف باشد. به همین خاطر است که رصد خانه های بزرگ را بر فراز کوه ها و دور از شهرها بنا می کنند.

 

ابزار مشاهده آسمان از داخل جو زمین تلسکوپ ها هستند که خود به انواع گوناگونی تقسیم بندی می شوند. [2]

 

1-2-1- رادیو تلسکوپ[8]

 

نجوم رادیویی شاخه ای نوین در ستاره شناسی است که فرکانس هایی از محدوده چند مگاهرتز (100 متر) تا تقریبا 300 گیگاهرتز (1 میلی متر) را شامل می شود.

 

در اوایل قرن بیستم تلاش هایی در زمینه مشاهده امواج رادیویی ساطع شده از خورشید صورت پذیرفت که این تلاش ها به دلایلی از جمله پایین بودن کیفیت حسگر آنتن سامانه های گیرنده و غیر شفاف بودن یونسفر[9] در فرکانس های پایین ناکام ماندند. اولین مشاهدات امواج رادیویی کیهانی توسط مهندس امریکایی کارل.جی.یانسکی[10] در سال 1932 اتفاق افتاد. وی در حالی که مشغول مطالعه اختلالات رادیویی طوفان آذرخشی در فرکانس 20.5 مگاهرتز (14.6 متر) بود، یک گسیل رادیویی را که از مبدأ نامعلومی ساطع می شد کشف کرد. به هر صورت او یافت که مبدأ امواج گسیل شده مرکز کهکشان ها می باشد.

 

 

 

تولد حقیقی نجوم رادیویی به اواخر دهه سی قرن بیستم باز میگردد، که گروت ربر[11] مشاهدات سیستماتیکی را با آنتن سهمی وار 9.5 متری دست ساز خود انجام داد. بعد از آن نجوم رادیویی به سرعت پیشرفت کرده و دانش ما درباره جهان اصلاح گردید. رادیو تلسکوپ تابش را در یک روزنه یا آنتن جمع کرده و آن را به صورت یک سیگنال رادیویی توسط گیرنده که به آن رادیو متر می گویند تبدیل می کند. سیگنال دریافت شده ابتدا تقویت، ردیابی و کامل می شود و سپس خروجی آن روی دستگاه های ذخیره کننده ثبت می گردد. سیگنال های ورودی بسیار ضعیف هستند و این مسئله باعث اختلال بسیار در فرایند ردیابی امواج می گردد. برای حل این مشکل میبایست تا حد امکان امواج مختل کننده را حذف نموده و شرایط محیطی را مناسب نمود. همچنین تداخل الکترومغناطیسی[12] ناشی از فرستنده های راداری، تلویزونی و رادیویی روی دریافت و ردیابی پرتو های رادیویی کیهانی بسیار تاثیر گذار است. بنابراین رصدخانه های رادیویی را غالباً در میان درّه ها و حفاظ الکترومغناطیسی بنا می کنند، درست مانند رصدخانه های نوری که جهت جلوگیری از اختلال بر فراز قلّه ها بنا میشوند. [3]

 

 

 

 

 

بیشترین دانش ما در مورد ساختار کهکشان راه شیری  از مشاهدات رادیویی مربوط به طول موج 21 سانتی متری هیدروژن خنثی و اخیراً از طول موج 2.6 میلی متری مولکول کربن مونو اکسید ناشی می شود. نجوم رادیویی در بسیاری از کشفیات نجومی نقش داشته است. به عنوان مثال پالسارها[13] و کوازارها[14] از یافته های مشاهدات رادیویی هستند. اهمیت این زمینه از نجوم در آن حد است که تا کنون  دو جایزه نوبل فیزیک سال های اخیر به ستاره شناسان رادیویی اختصاص یافته است. [4]

 

1-1- مقدمه

 

 

2

 

 

 

1-2- تعاریف زمان­بندی

 

 

3

 

 

 

1-2-1- نمادها

 

 

3

 

 

 

1-2-2- محیط ماشین­ها و نوع كارگاه

 

 

4

 

 

 

1-2-3- مشخصه­های كاری و محدودیت­های زمان­بندی

 

 

5

 

 

 

1-2-4- معیارهای بهینه­سازی

 

 

7

 

 

 

1-3- نظریهء زمان­بندی

 

 

9

 

 

 

1-4- برنامه­ریزی ریاضی

 

 

9

 

 

 

1-5- زمان­بندی چند هدفه

 

 

9

 

 

 

1-6- الگوریتم­های فرا ابتكاری در بهینه­سازی

 

 

11

 

 

 

1-6-1- الگوریتم ژنتیك

 

 

11

 

 

 

1-6-2- الگوریتم شبیه­سازی تبرید

 

 

12

 

 

 

1-7- طراحی آزمایشات

 

 

12

 

 

 

1-8- مسألهء زمان­بندی كارگاه باز

 

 

13

 

 

 

2- فصل دوم: مرور ادبیات

 

 

15

 

 

 

 

2-1- مقدمه

 

 

16

 

 

 

2-2- معیارهای اندازه­گیری و تابع هدف

 

 

16

 

 

 

2-3- مجاز نبودن بریدگی كارها

 

 

18

 

 

 

2-4- نگهداری و تعمیرات دوره­ای و محدودیت عدم دسترسی ماشین­ها

 

 

18

 

 

 

2-5- زمان­های حمل و نقل

 

 

19

 

 

 

2-6- زمان­های آماده­سازی و جداسازی

 

 

20

 

 

 

2-7- روش­های حل

 

 

20

 

 

 

2-8- طراحی آزمایشات

 

 

22

 

 

 

3- فصل سوم: طرح مسأله و ارائه روش­های حل

 

 

24

 

 

 

3-1- مقدمه

 

 

25

 

 

 

3-2- فرمول­بندی مسأله

 

 

25

 

 

 

3-2-1- فرض­های مسأله

 

 

25

 

 

 

3-2-2- نماد گذاری

 

 

26

 

 

 

3-2-2-1- اندیس­ها

 

 

26

 

 

 

3-2-2-2- پارامترها

 

 

26

 

 

 

3-2-2-3- متغیرهای تصمیم

 

 

26

 

 

 

3-2-3- مدل برنامه­ریزی خطی مختلط

 

 

26

 

 

 

3-2-4- یك مثال

 

 

28

 

 

 

3-2-5- تحلیل مدل

 

 

29

 

 

 

3-3- الگوریتم­های فرا ابتكاری

 

 

30

 

 

 

3-3-1- الگوریتم ژنتیك

 

 

30

 

 

 

3-3-1-1- نمایش كروموزوم

 

 

30

 

 

 

3-3-1-2- جمعیت اولیه

 

 

30

 

 

 

3-3-1-3- تابع هدف

 

 

31

 

 

 

3-3-1-4- تابع برازندگی

 

 

31

 

 

 

3-3-1-5- انتخاب

 

 

31

 

 

 

3-3-1-6- تقاطع

 

 

31

 

 

 

3-3-1-7- جهش

 

 

33

 

 

 

3-3-1-8- معیار توقف

 

 

33

 

 

 

3-3-1-9- الگوریتم ژنتیك اولیه

 

 

33

 

 

 

3-3-1-10- الگوریتم ژنتیك موازی چند هدفه

 

 

34

 

 

 

3-3-2- الگوریتم شبیه­سازی تبرید

 

 

35

 

 

 

3-3-2-1- الگوریتم شبیه­سازی تبرید اولیه

 

 

35

 

 

 

3-3-2-2- الگوریتم شبیه­سازی تبرید موازی چند هدفه

 

 

37

 

 

 

4- فصل چهارم: طراحی آزمایشات و ارزیابی محاسباتی

 

 

38

 

 

 

4-1- مقدمه

 

 

39

 

 

 

4-2- طراحی آزمایشات تاگوچی

 

 

39

 

 

 

4-2-1- تولید داده­ها

 

 

40

 

 

 

4-2-2- تنظیم پارامترهای الگوریتم MOPGA

 

 

40

 

 

 

4-2-3- تنظیم پارامترهای الگوریتم MOPSA

 

 

42

 

 

 

4-3- ارزیابی محاسباتی

 

 

43

 

 

 

 

 

 

5- فصل پنجم: جمع­بندی و مطالعات آتی

 

 

 

 

45

 

 

5-1- جمع­بندی

 

 

46

 

 

 

5-2- مطالعات آتی

 

 

46

 

 

 

مراجع

 

 

48

 

 

 

 

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان	صفحه
1-1- مقادیر پارامتر α	5
1-2- مقادیر پارامتر β	7
1-3- مقادیر پارامتر γ	8
3-1- تعداد متغیرها	29
3-2- تعداد محدودیت­ها	29
3-3- تعداد متغیرها و محدودیت­ها مطابق با مدل MOMILP	29
4-1 فاكتورهای الگوریتم MOPGA و سطوح آن­ها	41
4-2- آزمایشات مربوط به آرایهء L9 در الگوریتم MOPGA	41
4-3- جدول تحلیل واریانس كسر S/N مربوط به فاكتورهای الگوریتم MOPGA	42
4-4- فاكتورهای الگوریتم MOPSA و سطوح آن­ها	42
4-5- آزمایشات مربوط به آرایهء L4 در الگوریتم MOPSA	42
4-6- جدول تحلیل واریانس كسر S/N مربوط به فاكتورهای الگوریتم MOPSA	43
4-7- عملكرد مدل MOMILP و الگوریتم­های GA و SA اولیه در برخورد با مسأله­های با ابعاد كوچك	44
4-8- میانگین RPD برای الگوریتم­های MOPGA و MOPSA در حل مسأله­های با ابعاد بزرگ	44

 

فهرست شكل­ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان	صفحه
1-1- رابطهء جایگزینی بین دو هدف  و	10
3-1- توالی كارها روی یك ماشین j	25
3-2- نمودار گانت مربوط به حل بهینهء مثال	28
3-3- نحوهء تقسیم­بندی جمعیت و عملكرد موازی زیر-جمعیت­ها	34
3-4- جستجوی همسایگی الگوریتم شبیه­سازی تبرید	36
3-5- قدم­های الگوریتم شبیه­سازی تبرید اولیه	36
4-1- نمودار كسر S/N مربوط به RPD در فاكتورهای الگوریتم MOPGA	41
4-2- نمودار كسر S/N مربوط به RPD در فاكتورهای الگوریتم MOPSA	43

 

 

 

فصل اول

 

معرفی و كلیات تحقیق

 

 

 

 

• مقدمه

 

از مهمترین شرط­های ارتقای وضعیت فعلی در هر سازمان می­توان به استفادهء مناسب از سرمایه­ها و جلوگیری از هدر رفت آن­ها اشاره كرد. منظور از ” استفادهء مناسب ” در اینجا مفهومِ واژهء كارایی[1] یعنی سرعت عمل در استفاده از ظرفیت است كه بدون داشتن برنامهء از پیش تعیین شده ممكن نیست. افزون بر آن، هرچه دقت در برنامه بیشتر و مطالعه مكفی­تر باشد سرعت عمل بیشتر شده و توان رقابتی بالاتر می­رود. وقتی صحبت از سرمایه­های یك سازمان به میان می­آید ممكن است ذهن­ها به سمت سرمایه­های فیزیكی مثل ماشین­آلات و دستگاه­های گران­قیمت منحرف شود. حال آنكه، مفهوم مورد انتظار ما بطور خاص “زمان” است. استفادهء مناسب از زمان بعنوان یك سرمایه و جلوگیری از هدر رفت آن از جمله ابزارهای مهم مدیرانِ سازمان­ها در عرصه­های رقابتی است. زمان را می­توان منبعی دانست كه باید بطور صحیح تقسیم­بندی و مدیریت شده و با برنامهء خاص به فعالیت­ها تخصیص داده شود و این همان چیزیست كه به آن زمان­بندی[2] اطلاق می­شود.

 

زمان­بندی شامل تخصیص[3] منابع محدود به فعالیت­هاست با هدف بهینه­سازی یك یا چند معیار اندازه­گیری[4] [1]. از طرفی، ماهیت برخی منابع همچون ماشین­آلات و نیروی انسانی بگونه­ای است كه قادر به انجام همزمان بیش از یك فعالیت نیستند. بنابراین، تعریف دیگری برای زمان­بندی به این شرح ارائه می­شود: زمان­بندی، یافتن توالی[5] مناسب انجام فعالیت­ها توسط ماشین­ها و یا نیروی انسانی است بنحوی كه یك یا چند معیار اندازه­گیری بهینه شوند. برای تحلیل سیستم زمان­بندیِ تولیدِ جاری و یافتن راه­های بهبود آن، آگاهی از روش­های زمان­بندی تولید بسیار مهم است. دو مسألهء كلیدی در زمان­بندیِ تولید اولویت و ظرفیت هستند [2]. بعبارت دیگر، “چه كاری باید ابتدا انجام شود؟” و “چه كسی باید آن را انجام دهد؟” وایت [2] زمان­بندی را اینگونه تعریف می­كند: “تعیین زمان برای انجام یك فعالیت”. او همچنین، در یك شركت تولیدی زمان­بندیِ تفصیلی[6] در سطح یك كارگاه را درنظر می­گیرد. یعنی، زمان­بندی كه در آن زمان شروع و پایان هر عملیات معلوم است. كوكس و همكاران [3] زمان­بندی تفصیلی را اینگونه تعریف می­كنند: “تخصیص واقعی زمان شروع و یا پایان فعالیت­ها یا گروهی از فعالیت­ها بنحوی كه سفارش تولید در موعد مقرر تكمیل شود.” آن­ها همچنین از زمان­بندی عملیات[7]، زمان­بندی سفارش[8] و زمان­بندی كارگاه[9] بطور معادل یاد می­كنند.

 

تعابیر متنوعی از تعریف­های ارائه شده برای زمان­بندی در محیط های مختلف قابل تصور است. بعنوان مثال،  منابع می­توانند ماشین­ها در یك كارگاه، پردازنده و حافظه در یك سیستم كامپیوتری، باندهای فرود در یك فرودگاه، تعمیركاران در یك تعمیرگاه خودرو و غیره باشند. همچنین، فعالیت­ها می­توانند شامل عملیات مختلف در یك فرآیند ساخت، اجرای یك برنامهء كامپیوتری، نشستن و برخاستن هواپیماها در فرودگاه، تعمیر خودروهای تعمیرگاه و مواردی از این دست باشند.

 

مطالعه بر روی زمان­بندی به دههء 1950 برمی­گردد كه محققان در پژوهش عملیاتی[10]، مهندسی صنایع و مدیریت با مسألهء اداره كردن فعالیت­های مختلفی كه در یك كارگاه رخ می­دادند مواجه بودند. در آن زمان، الگوریتم­های زمان­بندی خوب می­توانستند هزینهء تولید را در فرآیند ساخت كاهش داده و توان رغابتی شركت­ها را بالا ببرند. در اواخر دههء 1960، دانشمندان كامپیوتر نیز با مسألهء زمان­بندی در توسعه سیستم­های عملیاتی روبرو شدند. چراكه، در آن روزها منابع محاسباتی همچون پردازشگرها و حافظه­ها محدود بودند و بهره­برداری مؤثر از این منابع محدود می­توانست هزینهء‌ اجرای برنامه­های كامپیوتری را كاهش دهد. بنابراین، مطالعه بر روی زمان­بندی توجیه اقتصادی پیدا كرد [4].

 

مسأله­های زمان­بندی در دههء 1950 بسیار ساده بودند و تعدادی الگوریتم­های كارا برای رسیدن به جواب بهینه توسعه یافتند كه كارهای جكسون [5،6]، جانسون [7] و اسمیت [8] از مهمترین آن­ها هستند. با گذشت زمان، مسأله­ها پیچیده­تر شده و دیگر محققان قادر به توسعه الگوریتم­های كارا برای آن­ها نبودند. بیشتر محققان تلاش كردند روش­های شاخه و كران[11] را كه عمدتاً الگوریتم­هایی با زمان نمایی[12] بودند را گسترش دهند. با ظهور تئوری پیچیدگی[13] [11-9]، محققان دریافتند كه بسیاری از این مسأله­ها ذاتاً برای حل سخت هستند. در دههء 1970 نشان داده شد كه بیشتر مسأله­های زمان­بندی NP-hard هستند [15-12] یعنی زمان حل آن­ها شدیداً غیر چندجمله­ای[14] است. در دههء 1980، چندین زمینهء مختلف در دانشگاه و صنعت مورد بررسی قرار گرفت. یكی از این زمینه­ها توسعه و تحلیل الگوریتم­های تقریبی[15] و دیگری افزایش توجه به مسأله­های زمان­بندی اتفاقی[16] بود. از آن پس، تحقیق در زمینهء تئوری زمان­بندی با فراز و نشیب­هایی همراه بوده­است. بعد از گذشت بیش از 60 سال، هنوز ابهاماتی در این شاخه از علم وجود دارد.

 

 

• تعاریف زمان­بندی

 

هر چند كه مفهوم زمان­بندی بسیار فراگیر بوده و كاربردهای متنوعی در محیط­های مختلف برای آن قابل تصور است ولی ما از رویكرد سیستم­های تولیدی و صنعتی جهت بسط و گسترش آن استفاده می­كنیم. پیش از آن كه بخواهیم درمورد زمان­بندی تخصصی­تر صحبت كنیم، لازم است نمادها و عبارت­های مصطلح در این زمینه معرفی شوند. این بخش به معرفی برخی از آن­ها پرداخته و پس از توضیح چند نماد و تشریح محیط مورد نظر و شرایط آن، هدف­ها و معیارهای زمان­بندی بیان می­شوند.

 

2 ـ 1 ـ 2ـ شادکامی……………………………………………………………………………………………..19

 

2 ـ 1 ـ 2 ـ 1ـ دیدگاه های موجود درباره شادی………………………………………………………..22

 

2 ـ 1 ـ 2 ـ 1 ـ 1ـ نظریه نقطه ثابت…………………………………………………………………………..22

 

2 ـ 1 ـ 2 ـ 1 ـ 2ـ نظریه مقایسه……………………………………………………………………………….22

 

2 ـ 1 ـ 2 ـ 1 ـ 3ـ نظریه عاطفه………………………………………………………………………………..22

 

2 ـ 1 ـ 2 ـ 2ـ الگوی شادی از دیدگاه شلدون و لیبومیرسکی……………………………………….23

 

2 ـ 1 ـ 2 ـ 3ـ نظریه های مختلف روانشناسی درباره شادی…………………………………………..23

 

2 ـ 1 ـ 2 ـ 3 ـ 1ـ دیدگاه فروید……………………………………………………………………………..23

 

2 ـ 1 ـ 2 ـ 3 ـ 2ـ دیدگاه اسکینر…………………………………………………………………………….24

 

2 ـ 1 ـ 2 ـ 3 ـ 3ـ دید گاه مزلو……………………………………………………………………………….24

 

2 ـ 1 ـ 2 ـ 3 ـ 4ـ دیدگاه اسلام درباره شادی…………………………………………………………….24

 

2 ـ 1 ـ 3ـ سلامت روان…………………………………………………………………………………………25

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 1ـ سلامت روان و ابعاد آن……………………………………………………………………..26

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 1 ـ 1ـ سلامت جسمانی………………………………………………………………………….26

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 1 ـ 2ـ سلامت اجتماعی…………………………………………………………………………26

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 1 ـ 3ـ سلامت هیجانی…………………………………………………………………………..27

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 1 ـ 4ـ سلامت معنوی……………………………………………………………………………27

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 2ـ مفهوم سلامت روان براساس رویکردهای مختلف روانشناسی…………………..27

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 2 ـ 1ـ رویکرد زیستی…………………………………………………………………………..27

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 2 ـ 2ـ رویکرد تحلیل روانی…………………………………………………………………..27

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 2 ـ 3ـ رویکرد رفتارگرایی…………………………………………………………………….28

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 2 ـ 4ـ رویکرد انسان گرایی…………………………………………………………………..28

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 3ـ  نظریه های مختلف روانشناسی درباره سلامت روان……………………………….28

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ـ 1ـ دیدگاه فروید و مکتب روانکاوی………………………………………………….28

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ـ 2ـ دیدگاه آلپورت………………………………………………………………………….29

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ـ 3ـ دیدگاه راجرز…………………………………………………………………………….29

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ـ 4ـ دیدگاه فروم………………………………………………………………………………30

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ـ 5ـ دیدگاه مزلو……………………………………………………………………………….30

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ـ 6ـ دیدگاه فرانکل……………………………………………………………………………31

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ـ 7ـ دیدگاه پرلز……………………………………………………………………………….31

 

2 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ـ 8ـ سلامت روان از دیدگاه اسلام……………………………………………………….31

 

2 ـ 2ـ پیشینه تحقیقاتی………………………………………………………………………………………..33

 

2 ـ 2 ـ 1ـ تحقیقات انجام شده در ایران………………………………………………………………….33

 

2 ـ 2 ـ 2ـ تحقیقات انجام شده در خارج از ایران………………………………………………………36

 

فصل سوم: روش پژوهش

 

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………45

 

3 ـ 1ـ روش پژوهش……………………………………………………………………………………………45

 

3 ـ 2ـ جامعه هدف، نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………..45

 

3 ـ 3ـ ابزارهای تحقیق…………………………………………………………………………………………46

 

3 ـ 3 ـ 1ـ پرسشنامه بهزیستی معنوی……………………………………………………………………….46

 

3 ـ 3 ـ 2ـ پرسشنامه شادکامی آکسفورد………………………………………………………………….47

 

3 ـ 3 ـ 3ـ پرسشنامه سلامت عمومی……………………………………………………………………….48

 

3 ـ 4ـ شیوه اجرای پژوهش………………………………………………………………………………….48

 

3 ـ 5ـ شیوه تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………..49

 

فصل چهارم: یافته های پژوهش

 

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………..51

 

4 ـ 1ـ یافته های توصیفی…………………………………………………………………………………….51

 

4 ـ 2ـ یافته های استنباطی……………………………………………………………………………………53

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….84

 

5 ـ 1ـ بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………84

 

5 ـ 2ـ محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………..95

 

5 ـ 3ـ پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………………………..96

 

 

5 ـ 3 ـ 1ـ پیشنهادهای پژوهشی…………………………………………………………………………….96

 

5 ـ 3 ـ 2ـ پیشنهادهای کاربردی……………………………………………………………………………96

 

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………97

 

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………..97

 

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………102

 

پیوست ها………………………………………………………………………………………………………107

 

چکیده:

 

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بهزیستی معنوی با شادکامی و سلامت عمومی و مقایسه این ویژگی ها در دانشجویان دانشگاه شهید باهنر و حوزه های علمیه شهر کرمان در سال تحصیلی 92-1391 بود. روش: روش پژوهش توصیفی و از نوع علی مقایسه ای است. به منظور جمع آوری نمونه، تعداد 376 نفر(188 دختر و 188 پسر) از دانشگاه شهید باهنر به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای وتعداد 274 نفر(139 دختر و 135 پسر) از حوزه های علمیه شهر کرمان به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب گردید. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه بهزیستی معنوی پالوتزین و الیسون(1982)، شادکامی آکسفورد(1990) و سلامت عمومی فرم 28 سؤالی گلدبرگ و هیلر(1979) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل و رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان دادکه بین بهزیستی معنوی و دو زیر مقیاس آن؛ بهزیستی وجودی و بهزیستی مذهبی، با شادکامی رابطه معنی دار و مثبت وجود دارد و هر سه متغیر فوق با سلامت عمومی و چهار زیر مقیاس آن رابطه معنی دار و منفی دارند. دو گروه دانشجویان دانشگاه و حوزه در بهزیستی معنوی و شادکامی تفاوت معناداری با هم دارند. نتیجه گیری: از یافته های به دست آمده نتیجه گرفته می شود که بهزیستی معنوی پیش بین شادکامی و سلامت عمومی است و با افزایش آن، شادکامی و سلامت عمومی دانشجویان افزایش می یابد.

 

فصل اول: طرح پژوهش

 

1-1- مقدمه

 

 قشر دانشجو گروهی مهم از جامعه بوده و سرنوشت سازان آینده کشور هستند. در جوامع گوناگون سیاست گذاری ها همواره متوجه این گروه، بررسی ویژگی ها و تربیت آن ها برای دستیابی به آینده مورد نظر بوده است. در ساختار گروه دانشجویی، دانشجویان حوزه و دانشگاه دو گروه اصلی را تشکیل می دهند.

 

در بررسی هر گروه از افراد باید به این نکته توجه داشت که، انسان موجودی پیچیده و دارای ابعاد وجودی گوناگون است . پیوند مستحکمی که میان این ابعاد وجود دارد، موجب می گردد که نیاز به دیدگاهی چند بعدی و همه جانبه جهت فهم و درک آدمی و کمک به رشد و بهزیستی او، حس گردد.

 

بهزیستی[1] عاملی مهم در حیطه زندگی فردی و جمعی است که همگان به دنبال دستیابی و گسترش آن در زندگی خود هستند. روانشناسی نقش والایی برای این صفت قائل گشته است. در ابتدای ظهور روانشناسی، تأکید این رشته بر بیماری های روانی و درمان آن ها بود، اما با گذشت زمان «مدل سلامت روانی»، «مدل بیماری» را به چالش کشیده است(کیز[2]، 2002). البته در تاریخ روانشناسی همواره بزرگانی چون جیمز[3]، راجرز[4]، مزلو[5]، فروم[6] و فرانکل[7] برداشت های مثبتی از شخصیت سالم و کنش وری مثبت به دست داده اند. در دیدگاه های نوین روانشناسی مثبت نگر نیز، پژوهشگران برجسته ای چون ریف و سینگر[8] (1998)، سلیگمن و سیکزنتمیهالی[9] (2000) و کیز(2002)، بر لزوم در نظر گرفتن جنبه های مثبت بشر و مفهوم بهزیستی در تعریف سلامت روانی تأکید کرده اند(کیز، 2004).

 

با تأکید بر بهزیستی، بررسی عوامل مؤثر بر آن به صورت جنبه خاصی از روانشناسی بروز کرد. با ظهور بهزیستی در حیطه روانشناسی، احساس بهزیستی، یکی از ویژگی های مهم افراد دارای سلامت روان شناخته شد.

 

 در طی سال های 1970-1960 جنبشی جهت مطالعه عوامل مرتبط با کیفیت زندگی[10] در ایالات متحده آغاز گردید و شروع یک عقیده  تدریجی شد، مبنی بر این که رضایت در زندگی فقط بر پایه عوامل عینی نبوده و به عوامل ذهنی مؤثر در این حیطه نیز توجه گردید. همزمان با این جنبش بود که گروهی به اهمیت اثر معنویت در بهزیستی پافشاری کردند. الیسون[11] (1983) و پالوتزین[12] و الیسون(1982)، استدلال کردند که کیفیت زندگی مفهومی است که بهزیستی مادی، روانی و معنوی در آن دخیل اند(بونت[13]، 2009). بهزیستی معنوی از رابطه دو مفهوم بهزیستی و نقش معنویت در آن شکل گرفت و گسترش یافت که ناشی از توجه به نقش معنویت در بهزیستی فردی بود. در مطالعه ای بر روی دانشجویان سنگاپوری مشخص شد که آنان معنویت را برای آدمی، رشد و بهزیستی او اساسی می دانند (تیو ، کریدی و چان[14]،2012). بهزیستی معنوی[15]، حسی از ارتباط با دیگران، داشتن معنی و هدف در زندگی و داشتن ارتباط و اعتقاد به یک قدرت متعالی است( هاکز ، هال ، تالمن و ریچینز[16]، 1995 ). الیسون (1983)، بیان می دارد که بهزیستی معنوی شامل دو عنصر روانی اجتماعی و مذهبی است. بهزیستی مذهبی شامل ارتباط با یک قدرت متعالی است و بهزیستی وجودی که عنصری روانی ـ اجتماعی است، بیانگر احساس فرد است از اینکه چه کسی است؟ چه کاری  و چرا انجام می دهد و به کجا تعلق دارد. این دو بعد در عین جدا بودن، با هم تعامل داشته و احساس سلامت معنوی، رضایت و هدفمندی را به وجود می آورند. به این شکل بهزیستی معنوی نقش والایی در مطالعات مرتبط با بهزیستی و سلامت روان یافت.

 

سلامت روان[17] یکی از مهم ترین شاخص های سلامت و بهداشت یک جامعه تلقی می شود.  سازمان بهداشت جهانی[18] از سال 1946 برای سلامتی سه بعد زیستی، روانی و اجتماعی قائل شده است، اما در اکثر کشورها دو بعد روانی و اجتماعی  نادیده گرفته می شوند. از زمان ظهور رسمی روانشناسی سلامت در 1970 ، در مدت زمانی بسیار کوتاه، روانشناسی سلامت به رکن اصلی علوم رفتاری تبدیل شد. جنبه های مؤثر در بررسی رشد و تکامل انسان فراوان بوده و سلامت روان به عنوان یکی از مهم ترین موضوعات روانشناسی سلامت، مطرح است. سلامت روان چیزی بیشتر از نبود اختلال های روانی است و شامل خوب بودن ذهنی، ادراک خودکارآمدی، استقلال و خودمختاری، کفایت و شایستگی، وابستگی میان نسلی و خود شکوفایی توانمندی های بالقوه فکری و هیجانی می گردد(سازمان بهداشت جهانی،2001 ).

 

در پرداختن به هیجان های مثبت و عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی، شادکامی[19] نیز از عوامل مطرح شده در حیطه روانشناسی مثبت نگر است و تأثیر شگرفی بر احساس رضایت و بهزیستی دارد. در گذشته روانشناسی بر هیجان های منفی و اختلال متمرکز بود، اما به تدریج از چند دهه گذشته به بررسی هیجان های مثبت و عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی پرداخت. در اکثر تعاریف مطرح شده از شادکامی، تجربه احساس مثبت به چشم می خورد. استوارت، واتسون، کلارک، ابمیر و دیری[20] (2010)، شادی را متشکل از لذت از زندگی، نداشتن احساس منفی مثل اضطراب و افسردگی و داشتن میانگینی از رضایت از زندگی می دانند.

 

اهمیت دادن به بهزیستی فردی، سلامت روان و شادی همواره مدنظر پژوهشگران علوم انسانی بوده است.در سایه توجه به اهمیت معنویت، به عنوان رکنی اساسی در جامعه ایران، اهمیت بررسی این ابعاد در فرد فرد آدمیان مطرح بوده و هست.

 

2-1- بیان مسئله

 

این اعتقاد وجود دارد که معنویت[1] و مذهب[2] با یکدیگر همپوشی دارند و هر دو شامل اعتقاد به وجودی مقدس می شوند، اما در حقیقت هریک ویژگی های خود را دارا هستند. وابستگی نسبی این دو مقوله، بررسی این مطلب را که آیا معنویت در مدارس مذهبی ما از دانشگاه ها بالاتر است یا خیر، به صورت سؤالی در ذهن آدمی نمایان می سازد. معنویت در فطرت آدمی ریشه دارد. میلر و تورسن[3] (1999)، بیان داشته اند که دین و معنویت در زندگی افراد نه تنها رایج است بلکه از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و با دستاوردهای مثبت سلامت مرتبط است. الکینز[4] ( 1998)، پارگامنت، کوئینگ و پرز[5] ( 2000) و بارکر و بوچانان بارکر[6] ( 2005)، بر اهمیت اثر معنویت در سلامت روان تأکید کردند. پنجمین همایش سالیانه معنویت و سلامت روان(2013)، معنویت را به عنوان راه حلی برای مشکلات فعلی در سیستم مراقبت های سلامت ذکر کرده است(http://gwumc.edu). بهزیستی معنوی به عنوان سازه ای که نشانگر ارتباط با قدرتی متعالی(خدا)، خود و دیگران است، از تلاشی جهت ترکیب معنویت و بهزیستی، ایجاد گردید. در جایی که سلامت روان به صورت توانایی سازگاری فردی و احساس بهزیستی کلی، درک می گردد، نتایج فراوانی از تأثیر دین و بهزیستی معنوی بر سلامت روان وجود دارد. جعفری، دهشیری، سهرابی و نجفی(1388) و صفایی راد، کریمی، شموسی و احمدی طهور(1389)، افراد با بهزیستی معنوی بالاتر را دارای سطوح بالاتر سلامت روان یافتند. شادی نیز به عنوان داشتن احساسات مثبت، رضایت از زندگی و نبود احساسات منفی، متأثر از دین و معنویت فردی است. لویس، مالتبی و دی[7] (2005) شادی و بهزیستی روانشناختی را  تحت تأثیر دین و معنویت می دانند. گرین و الیوت[8] (2010)، نیز افراد دیندار را دارای سلامت و شادی بیشتر، گزارش کرده اند. با وجود اهمیت بهزیستی معنوی، سلامت روان و شادکامی در هر جامعه و تحقیقات فراوان صورت گرفته، نمی توان ادعا کرد که وضعیت جوامع در این موارد رو به پیشرفت و بهبود است. فراوانی افسردگی در قشردانشجو(امیدیان،1388 ؛ ابراهیم، آدامز، کلی و گلازبروک[9]،2012)، احساس تهی بودن و بی معنایی زندگی، به فراوانی قابل درک و مشاهده است. با توجه به اهمیت بهزیستی معنوی و نقش آن در ارتقاء سلامت روان و شادکامی و با توجه به کمبود منابع موجود در این زمینه، با تأکید بر اهمیت قشر جوان و به ویژه دانشجویان و با هدف توسعه و تکمیل نتایج موجود دراین زمینه، در این پژوهش به دنبال این هستیم که ضمن بررسی و مقایسه رابطه بهزیستی معنوی با شادکامی و سلامت روان در دانشجویان دانشگاه شهید باهنر و حوزه های علمیه شهر کرمان، در پی پاسخ به این سؤالات برآییم که: 

 

آیا  بین بهزیستی معنوی با شادکامی و سلامت عمومی در دانشجویان دانشگاه شهید باهنر رابطه وجود دارد؟

 

 آیا  بین بهزیستی معنوی با شادکامی و سلامت عمومی در دانشجویان حوزه های علمیه شهر کرمان رابطه وجود دارد؟

 

[1] – spirituality

 

[2] – religion

 

[3] – Miller & Thoresen

 

[4] – Elkins

 

[5] – Pargament, Koenig & Peres

 

[6] – Barker & Buchanan- Barker

 

[7] – Lewis, Maltby & Day

 

[8] – Green & Elliott

 

[9] – Ibrahim, Kelly, Adams & Glazebrook

 

[1] – well- being

 

[2] – Keyes

 

[3] – James