فصل دوم: مرروی بر یافته های نظری و پژوهشی در قلمرو مساله مورد بررسی

 

 

2-1-خانواده و تعاملات آن…………………………………………………………………………………………………………………..11

 

 

2-2-موقعیت های ایجاد كننده آسیب نوجوانان…………………………………………………………………………………14

 

 

2-2-1-دوره وجوانی…………………………………………………………………………………………………………………………..16

 

 

2-3-كمرویی………………………………………………………………………………………………………………………………………18

 

 

2-3-1-تعریف كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………….18

 

 

2-3-2-شیوع كمرویی…………………………………………………………………………………………………………………………25

 

 

2-3-3-پیامدهای‌كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………26

 

 

2-3-4-پیوستار كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………..28

 

 

2-3-5-علل كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………………30

 

 

2-3-6-نظریه های كمرویی……………………………………………………………………………………………………………….34

 

 

2-3-6-1-نظریه روان تحلیل گری…………………………………………………………………………………………………….34

 

 

2-3-6-2-نظریه اریكسون………………………………………………………………………………………………………………….34

 

 

2-3-6-3-نظریه اسنادی زیمباردو…………………………………………………………………………………………………….34

 

 

2-3-6-4-نظریه شناختی آرنولد باس……………………………………………………………………………………………….35

 

 

2-3-7-كمرویی و ویژگی های روانشناختی…………………………………………………………………………………….35

 

 

2-3-8-ارتباط خانواده با ویژگی های روانشناختی…………………………………………………………………………..37

 

 

فصل سوم:روش تحقیق

 

 

3-1-طرح پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………..47

 

 

3-2-جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………………47

 

 

3-3-گروه نمونه…………………………………………………………………………………………………………………………………47

 

 

3-4-روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….47

 

 

3-5-ابزارهای پژوهش…………………………………………………………………………. …………………………………………….47

 

 

3-5-1-پرسش نامه اطلاعات دموگرافیك…………………………………………………………………………………………..48

 

 

3-5-2- پرسشنامه سنجش خانواده مک مستر…. …………………………………………………………………………….48

 

 

3-5-3–پرسش نامه کمرویی…………………………………………………………………………………………………………….49

 

 

3-5-4-پرسش نامه اضطراب بک……………………………………………………………………………………………………….50

 

 

3-5-5-پرسشنامه افسردگی بك…………………………………………………………………………………………………………50

 

 

3-6-روش‌اجرای آزمون ها…………………………………………………………………………………………………………………..52

 

 

3-7-شیوه‌تجزیه و تحلیل……………………………………………………………………………………………………………………52

 

 

فصل چهارم:یافته های پژوهش

 

 

4-1-یافته‌های توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………..55

 

 

4-2-یافته‌های استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………..62

 

 

3-4-یافته­های انبی………………………………………………………………………………………………………………………………65

 

 

 

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری

 

 

5-1-بحث‌درچهارچوب‌قرضیه‌های پژوهش…………………………………………………………………………………………68

 

 

5-2-نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………. 70

 

 

5-3-محدودیتها…………………………………………………………………………………………………………………………………..71

 

 

5-5-پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………………………71

 

 

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………72

 

 

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………………73

 

 

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

 

 

مقدمه:

 

 

خانواده به عنوان نهادی که زمینه و بستر آموزش و رشد روانی- اجتماعی فرزندان را فراهم می سازد؛ نقش بسزایی در وضعیت روانی فرزندان دارد و از اعضایی تشکیل شده که به گونه ای پویا و مرتبط، به یکدیگر وابسته اند و به همین دلیل نیز رفتارشان به صورت کاملا مجزا از کل نظام خانواده قابل بررسی نیست( لطفی کاشانی و وزیری، 1383).

 

 

از طرفی والدین به عنوان قویترین عامل اثرگذار بر الگوهای تعاملی خانواده به شمار می آیند. آنها با ایجاد روابط عاطفی سالم و سازنده، ابراز محبت و پذیرش تعاملات صحیح و شیوه های برخورد مناسب می توانند بهترین و مؤثرترین شیوه اجتماعی شدن و مبنای یک تربیت صحیح را فراهم آورند (طهماسیان، 1375).

 

 

عملكرد خانواده به عنوان واحد اجتماعی، نقش انكارناپذیری در برقراری نحوه تعاملات و واكنش های اجتماعی داشته و عملكرد سالم و سازنده ضامن سلامت اجتماعی است. در چنین محیطی كودك به سلامت روان و شخصیت با ثبات دست یافته و كمتر دچار آسیب پذیری می شود. در واقع فرد تحت تاثیر روابط سالم حاكم بر خانه ارتباط پذیری با جامعه را یاد می گیرد.

 

 

برعكس هرچه خانواده دارای عملكرد بد و آشفته باشد به همان نسبت سلامت آن جامعه بیشتر تهدید می شود و كودك در آن محیط دچار تزلزل شخصیت و سوءتحریفات می شود. زیرا اختلال در عملكرد خانواده نشانه اختلال در منظومه خانواده است كه كودك را به سمت آسیب پذیری سوق می دهد (متچیندا[1]، 1999).  این كودكان كه آسیب پذیرند و در معرض عوامل خطرزای گوناگونی قرار دارند و در جامعه دچار مشكلات فراوانی می گردند.

 

 

رویكردهای مختلف خانواده روی اثر پویایی خانواده ها، الگوهای تعاملی و عملكرد سازگاری فردی اعضای خانواده تاكید دارند (بیورز[2]، هامیسون[3]،1990؛ نقل از سالیوان،كنتسون،2000). همچنین محققین بیان داشته اند كه عملكرد ضعیف خانواده، بیان كننده گسترش آسیب های روانی در كودكان و نوجوانان اند (كومبرینگ[4] و گراهام[5]، 1994؛ جاكوپ[6]، 1998، پاپرو[7]،2000؛ نقل از سالیوان و كنتسون،2000).

 

 

باید توجه داشت كه رابطه نوجوان با محیط یك رابطه یك طرفه نیست كه تنها از محیط تاثیر بپذیرد، بلكه او نیز بر حسب شرایط بر محیط خود تاثیر می گذارد. امروزه با طیف وسیعی از اختلالات و ناهنجاری های رفتاری در دوره رشد از جمله اضطراب،افسردگی و كمرویی[8] مواجه هستیم كه از معیارهای تعریف شده رفتار بهنجار خارج بوده و قابلیت فرد برای برقراری سازگاری با محیط را به پایین ترین سطح تنزل می دهد.

 

 

برخی از این رفتارها مخصوص شرایط دوره های رشدی فرد بوده كه پس از گذر از آن دوره، وضعیت فرد دگرگون شده و الگو های رفتاری در قالب هنجارهای تعریف شده، شكل می گیرد. ولیكن در موارد قابل ملاحظه ای نه تنها رفتارهای نابهنجار تداوم پیدا كرده، بلكه با ورود به شرایط جدید از پیچیدگی و شدت بیشتری هم برخوردار می گردد.

 

 

خانواده علیرغم تغییرات گسترده ای كه پیدا كرده است، همچنان به عنوان عامل درجه اول تاثیر گذار در شكل دهی رفتار نوجوانان نقش ایفا می كند. شرایط نامناسب و پرتنش محیط خانواده، عامل تهدیدكننده بهداشت و سلامت روانی فرزندان است.  هیچكدام از نهادهای اجتماعی به اندازه خانواده در این امر موثر نمی باشند.