تاریخچه ظهور و تکامل مقوله­ی فرهنگ استراتژیک  …………………………………………………………………………17

 

 

1. دیدگاه های کلاسیک، اهتمام تلویحی به مفهوم فرهنگ استراتژیک ……………………………………………..17

 

1. توجه به فرهنگ استراتژیک در بستر فرهنگ سیاسی ………………………………………………………………. 18

 

1. تکامل فرهنگ استراتژیک در بستر سازه­انگاری ………………………………………………………………………. 20

 

رویکرد شناسی در فرهنگ استراتژیک…………………………………………………………………………………………….. 23

 

 

1. فرهنگ استراتژیک به عنوان عامل تعیین کننده رفتار استراتژیک…………………………………………… 23

 

1. فرهنگ استراتژیک ابزاری برای تثبیت هژمونی…………………………………………………………………… 24

 

1. فرهنگ استراتژیک به عنوان یک متغیر مستقل موثر بر رفتار …………………………………………………25

 

1. فرهنگ استراتژیک بعنوان محدود کننده رفتار ………………………………………………………………….. 26

 

1. فرهنگ جهانی استراتژیک ابزاری برای توفیق بازدارندگی ………………………………………………….. 27

 

1. فرهنگ استراتژیک جهان مجازی ……………………………………………………………………………………. 28

 

تحول در فرهنگ استراتژیک ………………………………………………………………………………………………………….. 28

 

حافظان فرهنگ استراتژیک ……………………………………………………………………………………………………………. 30

 

فرهنگ استراتژیک از منظر دیوید جونز  …………………………………………………………………………………………..32

 

الف. سطح کلان……………………………………………………………………………………………………………………………  32

 

متغیر جغرافیا…………………………………………………………………………………………………………………….. 32

 

ویژگی های قومی – فرهنگی و تاریخی  ………………………………………………………………………………33

 

ب. سطح میانی: ساختارهای سیاسی- اجتماعی و اقتصادی کشور…………………………………………………….  34

 

ج. سطح خرد: فرهنگ سازمان نظامی و رابطه­ی شهروندان با نظامیان  ………………………………………………..34

 

اتاق فکر به مثابه­ی یک نهاد اجتماعی ……………………………………………………………………………………………. 36

 

اثرگذاری اتاق فکرها در فرهنگ استراتژیک ……………………………………………………………………………………..  37

 

فصل سوم. فرهنگ استراتژیک آمریکا و عوامل موثر بر آن از جنگ داخلی(1861) تا پایان قرن بیستم

 

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 39

 

تاریخچه مختصر ایالات متحده  …………………………………………………………………………………………………….. 40

 

اول. جنگ داخلی (1865-1861)  …………………………………………………………………………………………………..41

 

   الف. نکات کلی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 41

 

   ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در جنگ داخلی……………………………………….. 42

 

متغیرهای فرهنگی……………………………………………………………………………………………………………. 42

 

بررسی متغیرهای تکنولوژیکی و تسلیحاتی دخیل در جنگ داخلی ……………………………………….. 43

 

بررسی متغیر میزان تلفات انسانی در جنگ داخلی  ……………………………………………………………… 43

 

بررسی متغیر وضعیت صحنه نبرد در جنگ داخلی………………………………………………………………  44

 

دوم. جنگ آمریکا با اسپانیا(1898) ………………………………………………………………………………………………..  44

 

الف. نکات کلی ……………………………………………………………………………………………………………………….  44

 

ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در جنگ با اسپانیا ……………………………………. 45

 

متغیر فرهنگی و ایدوئولوژی ……………………………………………………………………………………………. 45

 

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی  …………………………………………………………………………………………….46

 

سوم. جنگ اول جهانی (1918-1914)…………………………………………………………………………………………..  47

 

  الف. نکات کلی  ……………………………………………………………………………………………………………………….. 47

 

  ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در ورود به جنگ اول جهانی ……………………  48

 

متغیر فرهنگی و ایدوئولوژی ……………………………………………………………………………………………. 48

 

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی  …………………………………………………………………………………………… 49

 

چهارم. ورود ایالات متحده به جنگ دوم جهانی (1945-1939 ) …………………………………………………..   50

 

  الف. نکات کلی ………………………………………………………………………………………………………………………… 50

 

  ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در ورود به جنگ دوم جهانی ………………….   51

 

متغیر فرهنگی و ایدوئولوژی ……………………………………………………………………………………………. 51

 

متغیر تکنولوژی های پیشرفته نظامی  ………………………………………………………………………………… 52

 

متغیر میزان اعزام نیرو و تلفات   ………………………………………………………………………………………..53

 

متغیر وضعیت جنگ ……………………………………………………………………………………………………….. 53

 

متغیر هدف  …………………………………………………………………………………………………………………… 53

 

پنجم. نبردهای آمریکا در دوره­ی جنگ سرد …………………………………………………………………………………..  54

 

کلیاتی درباره جنگ سرد………………………………………………………………………………………………………………..   54

 

 

 

1. جنگ کره ……………………………………………………………………………………………………………………….. 57

 

   الف. نکات کلی …………………………………………………………………………………………………………………  57

 

   ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در جنگ کره ……………………………………. 57

 

متغیر فرهنگی  ……………………………………………………………………………………………………………. 57

 

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی ………………………………………………………………………………………… 58

 

میزان اعزام نیرو و تلفات انسانی …………………………………………………………………………………….59

 

متغیر هدف موثر …………………………………………………………………………………………………………. 59

 

 

2. بحران کوبا ……………………………………………………………………………………………………………………… 60

 

الف. نکات کلی  ……………………………………………………………………………………………………………….. 60

 

   ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک امریکا در بحران کوبا……………………………………. 61

 

متغیر فرهنگی  ……………………………………………………………………………………………………………. 61

 

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی  ……………………………………………………………………………………….. 61

 

 

3. جنگ ویتنام …………………………………………………………………………………………………………………….. 61

 

        الف. نکات کلی…………………………………………………………………………………………………………………   62

 

       ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در جنگ ویتنام ………………………………….  62

 

متغیر فرهنگی  ……………………………………………………………………………………………………………. 62

 

متغیر تکنولوژی و تسلیحات  …………………………………………………………………………………………63

 

متغیر وضعیت صحنه  نبرد …………………………………………………………………………………………… 64

 

ششم. بحران خلیج فارس 1991  …………………………………………………………………………………………………… 64

 

الف. نکات کلی  ………………………………………………………………………………………………………………………….. 64

 

ب.بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در بحران خلیج فارس………………………………….   65

 

متغیر فرهنگی …………………………………………………………………………………………………………….  65

 

متغیر تکنولوژیکی و تسلیحاتی  …………………………………………………………………………………….. 66

 

متغیر صحنه نبرد   ………………………………………………………………………………………………………. 66

 

متغیر هدف…………………………………………………………………………………………………………………. 67

 

هفتم. بحران کوزوو 1996 …………………………………………………………………………………………………………….  67

 

الف. نکات کلی  ………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

 

ب. بررسی متغیر های موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در بحران کوزوو ……………………………………….. 68

 

متغیر فرهنگی ……………………………………………………………………………………………………………. 68

 

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی و وضعیت صحنه نبرد  ………………………………………………………. 68

 

متغیر هدف ……………………………………………………………………………………………………………….. 68

 

فصل چهارم. مولفه­های سخت­ – نرم افزاری موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در فضای بعد از 11 سپتامبر

 

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………….  71

 

اول. واقعه سپتامبر 2001 ، مقدمه­ای برای تحول فرهنگ استراتژیک امریکا  ………………………………………. 72

 

ابعاد محوری استراتژی کلان آمریکا……………………………………………………………………………………………….. 73

 

تاثیرپذیری از آرمان­های نومحافظه­کارانه  …………………………………………………………………………………… 73

 

تامین امنیت سرزمین اصلی آمریکا در برابر حملات تروریستی  ……………………………………………………. 75

 

تاکید بر چندجانبه گرایی تحت تاثیر باور به جهان تک قطبی ……………………………………………………….. 76

 

بازنگری در ساختار و ماموریت های ارتش با هدف احیای نقش قدرت نظامی ………………………………. 76

 

بازنگری در سیاست منع گسترش سلاح­های کشتار جمعی و فناوری­های پیشرفته  ………………………….. 77

 

ایجاد نظم لیبرال در محیطی بین­المللی، اما بر مبنای روایتی آمریکائی……………………………………………..  77

 

دوم. بررسی عناصر فرهنگ­استراتژیک آمریکا در ارتباط با اقدامات نظامی بعد از 11 سپتامبر……………… 77

 

الف. تهاجم نظامی به افغانستان (2001) و عراق (2003) ……………………………………………………………….  78

 

ویزگی های رفتار نظامی آمریکا در مبارزه با تروریسم ……………………………………………………………………. 79

 

نگاه عملگرا به حقوق بین­الملل……………………………………………………………………………………………….   80

 

یکجانبه گرایی ………………………………………………………………………………………………………………………. 80

 

عملگرایی و استفاده سریعتر از زور  …………………………………………………………………………………………. 80

 

تدوام عملیات جنگی  …………………………………………………………………………………………………………….. 81

 

بازتعریف نقش نیروی نظامی در فرایند دولت – ملت سازی  ………………………………………………………..82

 

ب. تجزیه و تحلیل فرهنگ استراتژیک آمریکا بر مبنای الگوی تحلیلی جونز  …………………………………… 82

 

 

1. سطح کلان ………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

 

متغیر جغرافیا………………………………………………………………………………………………………………………….  82

 

متغیر فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………………………… 84

 

متغیر تاریخی …………………………………………………………………………………………………………………………. 85

 

 

2. سطح میانی ………………………………………………………………………………………………………………………………. 86

 

اتاقهای فکر Think Tank ……………………………………………………………………………………………………  86

 

3.سطح خرد: فرهنگ سازمان نظامی………………………………………………………………………………………………… 87

 

پایبندی به اصل موفقیت بر مبنای بکارگیری تکنولوژی های پیشرفته نظامی……………………………………  87

 

سند امنیت دفاع  2001 ……………………………………………………………………………………………………  88

 

سند امنیت دفاع2006 ……………………………………………………………………………………………………..   89

 

سند امنیت دفاع 2010 ……………………………………………………………………………………………………..  89

 

سند امنیت دفاع 2014 ……………………………………………………………………………………………………… 90

 

نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 93

 

منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………………………………………  97

 

منابع لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………………  103

 

چکیده لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………….106

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

 کلیات تحقیق

 

 

 

 1-بیان مسئله:

 

فرهنگ­استراتژیک به زمینه­ای از تفکر راهبردی یک دولت، به عنوان مقدمه یا بستری برای تصمیم­گیری راهبردی آن خاصه در ارتباط با اهداف امنیتی – نظامی اشاره دارد. پیام اصلی این حوزه­ی اندیشه­ورزی را باید در شناسایی دوست یا دشمن و تعیین معیار برای تفکیک آنان از هم دانست؛ کارکردی یا کیفیتی که می­تواند به سطوح مختلف تصمیم­گیران در مسیر انتخاب راه­های استفاده از زور برای مقابله با عوامل تهدید و هم­چنین در سطحی بالاتر برای رسیدن به اهداف ملی کمک نماید. به سخن دیگر،فرهنگ­استراتژیک مانند یک پیش­زمینه عمل می­کند، به گونه­ای که تمام سیاست­ها و تصمیمات راهبردی در سطح کلان را سمت و سو می­دهد. بر این مبنا، بیان­شده که فرهنگ­ استراتژیک که در اصل زیرمجموعه­ی فرهنگ ­سیاسی یک کشور است؛ توانائی محدودسازی گزینه­های انتخاب راهبردی را برای نخبگان درپروسۀ تصمیم­گیری داراست. در عین حال ،  چنین محدودیت­هایی با توجه به افزایش اهمیت پشتیبانی افکارعمومی برای اجرای سیاست­ها قابل پذیرش است. بنابراین دولت­ها اقدام به طراحی و اجراء سیاست­هایی می­نمایند که از اقبال عمومی بیشتری برخوردار است.

 

مسئله فرهنگ تا ربع آخر قرن پیش جذابیت چندانی در مطالعات امنیتی نداشت و این امر تا زمانی ادامه یافت که علاقه به فرهنگ و فرهنگ­استراتژیک برای تبیین رفتار دولت­ها مطرح گردید. بخش عمده­ای از تحقیق در این عرصه مدیون جوزف نای و شان لین جونز است که معتقد بودند؛ مطالعات استراتژیک بر مبنای قوم­مداری آمریکایی همراه با نادیده­گرفتن « سبک­های ملی استراتژی» قرار داشته­است . از دهه 1970 میلادی بعضی از محققان و تحلیلگران تلاش کرده­اند تا با بکارگیری مفهوم فرهنگ­استراتژیک فهم و تحلیل غنی­تری(نسبت به رویکرد واقع­گرایی و بعدها نوواقع­گرایی) از رفتارها و انتخاب­های استراتژیک کشوره ارائه دهند. در همین دهه و درپی ناتوانی تحلیلگران آمریکا از پیش­بینی واکنش­های اتحاد جماهیر شوروی و تشریح درست سیاست بازدارندگی شوروی، جک اسنایدر چنین نتیجه گرفت، تحلیلگران آمریکا به این دلیل نتوانستند واکنش­های شوروی را پیش­بینی نمایند که این واقعیت را بدیهی فرض کردند که مسکو در موراد خاص دقیقا همانند واشنگتن واکنش نشان می­دهد. در نتیجه این ناکامی برای پیش­بینی واکنش­ها، وی و تعدادی دیگر از محققان به این نتیجه رسیدند که هر کشوری از شیوه­ای خاص برای تفسیر، تحلیل و واکنش به رخدادهای بین­المللی برخوردار است. این مسئله موضوع فرهنگ ملی را دوباره در دستور کار قرارداد و توجهات روی فرهنگ استراتژیک به مثابه یک ابزار تحلیل جدید متمرکز شد.

 

چنانچه بیان شد؛ زمینه­های مطالعات فرهنگ استراتژیک به سال­های جنگ سرد یعنی دوره­ای که استراتژی بازدارندگی هسته­ای به دستورکار راهبردی دو ابرقدرت تبدیل شده­بود، باز می­گردد. نظریه­پردازان واقعگرای  آمریکایی را باید پیشگام تولید دانش در این مورد دانست. اولین مرحله­ی مطالعات فرهنگ استراتژیک در این کشور بر محور بررسی استراتژی هسته­ای آن در قبال اتحاد جماهیر شوروی شکل­گرفت. به این معنا که محققان این حوزه براساس تئوری بازی­ها و تصمیم­گیری عقلائی در سطح تصمیمات هسته­ای، گزینه­های پیش­روی این دولت (درچارچوب راهبرد هسته­ای) را  تنها در محورهای زیر خلاصه می­کردند: عدم استفاده مجدد از سلاح هسته­ای در اثر محاسبه هزینه و سود ؛ استراتژی بازداندگی ؛تسلیح و افزایش توانمندی­های دفاعی قابل کاربرد. در مقابل ، اینان مدعی بودند که استراژی شوروی از قاعده­ی بازی­ها و محاسبه عقلائی مد نظر آمریکا پیروی نمی­­کند ، که همین ویژگی می تواند دنیا را در معرض خطر هسته­ای جدی قرار دهد. بر این اساس، می توان گفت که مطالعات استراتزیک در مقطع یاد شده از نوعی جهت­گیری تقلیل­گرا ومتناظر با بحث­های صرفاً هسته­ای و راهبردی برخوردار بود.