3-8-2- نقش آهن در فتوسنتز. 23

 

3-8-3-نقش آهن در سنتز پروتئین.. 23

 

3-8-4-سطح بحرانی آهن در گیاه بادام زمینی.. 24

 

3-8-5-عوامل مؤثر بر فراهمی آهن برای گیاه 25

 

3-8-6-حساسیت گیاهان نسبت به تغذیه معدنی با آهن.. 26

 

3-8-7- نقش آهن برعملكرد گیاهان زراعی : 27

 

3-8-8- جذب اهن توسط ریشه های گیاهان. 28

 

3-8-9-جذب آهن توسط برگ های گیاهان. 29

 

3-8-10- نقش آهن برعملكرد بادام زمینی.. 31

 

3-8-11- نقش آهن برمقدار روغن وپروتئین دانه بادام زمینی.. 31

 

3-8-12- اثر آهن برتثبیت نیتروژن بادام زمینی.. 32

 

3-8-13- اثر آهن برمقدار كلروفیل گیاه بادام زمینی.. 33

 

فصل سوم: مواد و روش ها 34

 

3-1- زمان و موقعیت اجرای طرح. 35

 

3-2- مشخصات اقلیمی.. 35

 

3-3- مشخصات خاك.. 36

 

3-4- مشخصات رقم كاشت.. 37

 

3-5- روش کار. 37

 

3-5-1- كاشت و طرح آماری به كار رفته. 37

 

3-5-2- نمونه برداری و اندازه گیری عملكرد و اجزای عملكرد. 38

 

3-5-2-1-اندازه گیری پارامترهای فیزیولوزیکی رشد بادام. 38

 

3-5-2-1-1-سرعت رشد گیاه (CGR) 38

 

3-5-2-1-2-سرعت رشد غلاف (PGR ) 38

 

3-5-2-1-3-ضریب تسهیم((PF. 38

 

3-5-3- اندازه گیری عملكرد واجزای عملكرد. 39

 

3-5-3-1- عملكرد غلاف بادام زمینی.. 39

 

3-5-3-2- تعداد غلاف های رسیده درهربوته. 39

 

3-5-3-3-تعداد غلاف های نارس درهر بوته. 40

 

3-5-3-4- وزن صد دانه. 40

 

3-5-3-5- درصد مغزدهی.. 40

 

3-5-3-6- عملكرد دانه. 40

 

3-5-3-7- عملكرد قسمت‌های هوائی.. 40

 

3-5-3-8- شاخص برداشت.. 40

 

3-5-4-اندازه گیری خصوصیات كیفی دانه بادام زمین.. 41

 

3-5-4-1- مقدار پروتئین دانه. 41

 

3-5-4-2- مقدار روغن دانه. 41

 

3-5-5- تجزیه آماری.. 41

 

فصل چهارم : نتایج و بحث.. 42

 

4-1- اثر گوگرد و آهن برعملکرد غلاف بادام زمینی.. 42

 

4-2-اثرگوگرد وآهن بر درصد مغزدهی بادام زمینی.. 44

 

4-3- اثر آهن و گوگرد بر عملکرد دانه. 44

 

4-4- اثر آهن وگوگرد بر وزن قسمت‌های هوایی.. 46

 

4-5- اثر آهن وگوگرد بر شاخص برداشت.. 48

 

4-6- اثر آهن وگوگرد بر وزن صد دانه. 49

 

4-7- اثر آهن وگوگرد بر تعداد غلاف در بوته. 50

 

4-8- اثر آهن وگوگرد بر مقدار روغن: 51

 

4-9- اثر آهن وگوگرد بر مقدار پروتئین دانه: 53

 

4-10- اثر آهن وگوگرد بر ضریب تسهیم. 54

 

4-11- اثر آهن وگوگرد بر سرعت پر شدن غلاف.. 56

 

4-13- همبستگی ساده بین صفات اندازه‌گیری شده 57

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات.. 59

 

5-1-نتیجه‌گیری: 60

 

5-2-پیشنهادها: 60

 

 

منابع: 61

 

چکیده:

 

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف آهن و گوگرد بر عملكرد و اجزای عملکرد گیاه بادام زمینی، آزمایش فاكتوریل در قالب طرح بلوك كامل تصادفی در 3 تكرار با 4 سطح كود گوگرد ازمنبع كود گوگرد گرانوله) شامل 0 ،40 ، 80 و 120 كیلوگرم در هكتار) و كود آهن از منبع كلات آهن ) به صورت محلول پاشی شامل 0، 2، 4 و 6 در هزار) در شهرستان آستانه اشرفیه واقع در شرق استان گیلان انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه از تیمارهای S80Fe2 و S80Fe4 به ترتیب با میانگین 2905 و 2890 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. مقایسه میانگین آهن بر مقدار روغن نشان داد که بین سطح صفر و سطح 2 درهزار آهن به لحاظ آماری تفاوت معنی‌دار وجود داشت و با افزایش مصرف آهن از سطح 2 در هزار به 4 در هزار مقدار روغن دانه افزایش یافت اما از سطح 4 به 6 در هزار افزایش معنی دار در مقدار روغن دانه مشاهده نشد. مقایسه میانگین اثر کود گوگرد بر مقدار پروتئین دانه نشان داد که بین سطح صفر و 40 کیلوگرم در هکتار گوگرد به لحاظ آماری تفاوت معنی‌دار وجود نداشت اما سطح کاربرد کود گوگرد 80 و 120 کیلوگرم در هکتار نسبت به دو سطح دیگر گوگرد برتر بودند. بیشترین مقدار پروتئین دانه از سطح 120 کیلو گرم در هکتار با میانگین 30/25 درصد به دست آمد که البته به لحاظ آماری تفاوت معنی دار با سطح 80 کیلوگرم در هکتار (با میانگین 17/25 درصد) نداشت. با توجه به نتایج به دست آمده برای حصول حداکثر عملکرد دانه مصرف 80 کیلوگرم در هکتار گوگرد و محلول‌پاشی 2 در هزار آهن توصیه می‌شود.

 

واژگان كلیدی: بادام زمینی، كود گودگرد كرانوله، كلات آهن، پروتئین دانه، روغن دانه

 

 1-1- مقدمه

 

     بادام زمینی یکی از بقولات مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری با رشد نامحدود می‌باشد که می‌تواند غذای انسان و دام را تامین نموده و بخش با ارزشی از پروتئین برنامه غذایی را تشکیل دهد (صفرزاده ویشگایی، 1378). این گیاه از نظر رشد و نمو و جذب عناصر معدنی در مقایسه با سایر گیاهان زراعی خصوصیات منحصر به فردی دارد و این خصوصیات بیشتر با نحوه رشد و تولید روغن و پروتئین در دانه‌های این گیاه در ارتباط است (صفرزاده ویشگایی، 1378). اما کم بودن تحقیقات انجام شده در زمینه نیازهای تغذیه‌ای این گیاه در ایران یکی از مهمترین عوامل محدود کننده برای توسعه سطح زیر کشت آن در کشور است. غلاف‌های بادام زمینی بر خلاف غلاف‌های سایر گیاهان تیره باقلا در زیر خاک رشد می نمایند و این موضوع باعث می‌شود که انتقال کلسیم از ریشه ها به طرف غلاف های در حال رشد بسیار کم باشد. در نتیجه این گیاه بیشتر کلسیم مورد نیاز خود را به طور مستقیم توسط غلاف های در حال رشد از خاک جذب می نماید. بنابراین گیاه بادام زمینی به طور طبیعی در خاک هایی باید کشت شود که مقدار کلسیم آنها بالا باشد (حسین‌زاده گشتی، 1385). به عبارت دیگر بادام زمینی برای اینکه رشد مناسبی داشته باشد، در خاک‌های آهکی کشت می‌شود. با توجه به کشت بادام زمینی در خاک‌های آهکی و زیاد بودن مقدار بی کربنات خاک، کمبود برخی ازعناصر نظیر آهن، بر و گوکرد در آنها دیده می‌شود. در این میان عناصری نظیر آهن و گوگرد برای انجام تثبیت نیتروژن و نیز سنتز روغن و پروتئین در بادام زمینی ضروری می باشند. از آنجایی که خاک‌های زیر کشت بادام زمینی در استان گیلان خاک‌های حاشیه رودخانه سفیدرود تا مناطق ساحلی دریای خزر می باشند و این خاک‌ها دارای بستر مادری آهکی هستند، در نتیجه طبق بررسیهای انجام شده، این خاک‌ها از نظر بیکربنات کلسیم و نیز کلسیم محلول در خاک بسیارغنی بوده و pHآنها نیز معمولا بالاتر از 7 می‌باشد درنتیجه بوته های بادام زمینی در برخی از مراحل رشد خود خصوصا از انتهای دوره رشد غلاف ها و شروع رشد دانه ها در زیر خاک، کمبود آهن و گوگرد را به وضوح نشان می دهند. از طرف دیگر برداشت مداوم محصول بادام زمینی، خارج کردن بقایای محصول از مزرعه، شرایط اقلیمی منطقه با بارندگی بیش از 1000 میلیمتر در سال و عدم عرضه مقدار کافی گوگرد و آهن می تواند موجب کاهش مقدار این عناصر در خاک و گیاه شود. لذا این مطالعه با هدف بررسی اثر آهن و گوگرد بر رشد و عملکرد بادام زمینی و همچنین تعیین مقدار مصرف مناسب از کودهای حاوی این دو عنصر در مزارع زیر کشت بادام زمینی طرح‌ریزی و به مرحله اجرا در آمد.                                                                                                                                  

 

 2-1- تاریخچه بادام زمینی

 

         با توجه به وجود بقایای گیاهان به دست آمده از مکان های قدیمی در کشورهای آمریکای جنوبی نشان می‌دهد که بادام زمینی در 3900 سال قبل در کشور هایی مثل پرو کشت می شد.اما از زمان اهلی شدن این گیاه اطلاعات دقیقی وجود ندارد. احتمالا اولین کشت این گیاه در دره هایی رود خانه ای در پاراگوئه، منطفه گران چاکو در آمریکا جنوبی بوده است. بادام­زمینی (Arachis hypogaea L.) بعد از سویا، یکی از مهم­ترین و اقتصادی­ترین دانه­های روغنی در مناطق گرمسیری نیمه گرمسیری است که بیشتر به منظور تولید روغن (43تا55 درصد) و پروتئین (25تا28 درصد) کشت می­شود. بادام­زمینی یکی از مهم­ترین گیاهان روغنی در مناطقی است که سایر گیاهان روغنی نمی­توانند رشد کنند.

 

2-2- بادام زمینی در ایران

 

     استاد گرانمایه شادروان پورداوود در سال 1289 اولین شخصی بود که گیاه بادام زمینی را در ملک پدری خود در رشت کشت نمود. این گیاه توسط خود ایشان از اروپا آورده شده بود که درآن زمان بیشتر از بادام زمینی جهت استفاده برای تنقلات ومصارف شیرینی پزی بود و ماده ارزشمند یعنی روغن مفید و زیادآن مورد بی توجهی واقع شده بود که تواما می‌توانست موجبات رشد وتوسعه کشت صنعتی رافراهم آورده و عواید ناشی از آن زندگی روستا وحتی شهری منطقه را ارتقاء بخشد.

 

2-3- سطح زیرکشت ومیزان تولید بادام زمینی در ایران وجهان

 

سطح زیر کشت بادام­زمینی در ایران هم اکنون در حدود 3 هزار هکتار و میزان تولید آن 5/2 هزار تن دانه است. از این مقدار در حدود 2500 هکتار آن در استان گیلان و بقیه در استان­­های گلستان و خراسان شمالی واقع شده است. شهرستان­های آستانه اشرفیه و بندر کیاشهر مراکز اصلی کشت و تولید بادام­زمینی در استان گیلان هستند و بادام­زمینی تولید شده در این مناطق از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. علی­رغم گذشت حدود یک قرن از کشت بادام­زمینی در ایران، هنوز این گیاه به عنوان یک محصول برای تولید روغن مورد توجه جدی قرار نگرفته است. این گیاه روغنی در حالی در ایران به عنوان گیاه جدید کشت می­شود که تحقیقات انجام شده پاسخگوی نیاز ناشی از توسعه سطح زیر کشت آن نبوده و در زمینه نیازهای عناصری که در متابولیسم آن نقش دارند.، بررسی­های کافی انجام گرفته است. بیش از نیمی از نواحی زیرکشت بادام زمینی در مناطق خشک ونیمه خشک جهان قراردارد سطح زیرکشت در جهان تقریبا 22میلیون هکتارکه بیشترین آن 14میلیون هکتار در آسیا و8میلیون هکتار در آفریقاویک میلیون هکتاردر آمریکای جنوبی ومرکزی ودر 108کشور جهان انجام میشودمتوسط عملکرد غلاف در مقیاس جهانی ازسال 1980 تا 1990 از 08/1به 15/1تن در هکتاررسیده است. براساس آمار سازمان خوارباروکشاورزی جهان، کشورهای هند، چین، نیجریه وامریکا، عمده ترین تولید کنندگان بادام زمینی هستند وحدود هفتاد درصد بادام زمینی جهان در این کشور ها کشت و تولید میشود و از صادر کنندگان عمده این محصول ارزشمند به سایر کشورهاست.

 

جدول-2-1- تولید وعملکرد بادام زمینی در کشور های مختلف در سال 2012