2-3- تعریف استخر شنا ……………………………………………………………………………………………………18

 

2-4- تاریخچه استخرهای شنا ……………………………………………………………………………………………19

 

2-4-1- تاریخچه استخرهای شنا در دنیا ……………………………………………………………………………..19

 

2-4-2- تاریخچه استخرهای شنا در ایران ………………………………………………………………………… 20

 

2-5- انواع استخر …………………………………………………………………………………………………………..21

 

2-5-1- استخر شنای سرپوشیده ……………………………………………………………………………………….21

 

2-5-2- استخر شنای روباز ……………………………………………………………………………………………..21

 

2-6- طبقه بندی استخرها بر اساس نوع کاربردی ………………………………………………………………..21

 

2-6-1- استخرهای خردسالان ………………………………………………………………………………………….21

 

2-6-2- استخرهای آموزشی …………………………………………………………………………………………….22

 

2-6-3- استخرهای شنای تفریحی …………………………………………………………………………………….22

 

2-6-4- استخرهای شنای حرفه ای و مسابقات ……………………………………………………………………22

 

2-6-5- استخرهای معلولین ……………………………………………………………………………………………..23

 

2-6-6- استخرهای چند منظوره ……………………………………………………………………………………….24

 

2-7- فضاهای جنبی استخر ……………………………………………………………………………………………..24

 

2-7-1- رخت کن …………………………………………………………………………………………………………24

 

2-7-2- دوش ها …………………………………………………………………………………………………………..25

 

2-7-3- سرویس های بهداشتی ………………………………………………………………………………………..25

 

2-7-4- اتاق ناجیان ………………………………………………………………………………………………………25

 

2-7-5- اتاق کمک های اولیه …………………………………………………………………………………………26

 

2-7-6- تصفیه خانه ……………………………………………………………………………………………………..26

 

2-7-7- انبار ……………………………………………………………………………………………………………….26

 

2-8- بهداشت ……………………………………………………………………………………………………………..27

 

2-8-1- تعریف بهداشت ……………………………………………………………………………………………….27

 

2-8-2- بهداشت ورزشی ………………………………………………………………………………………………27

 

2-8-3- بهداشت و ایمنی اماکن ورزشی ………………………………………………………………………….27

 

2-9- بهداشت استخرهای شنا …………………………………………………………………………………………27

 

2-9-1- بهداشت آب استخر …………………………………………………………………………………………..28

 

2-9-2- آب استخر و شیوع بیماری‌ها ………………………………………………………………………………28

 

2-10- گندزدایی آب……………………………………………………………………………………………………..29

 

2-10-1- انواع گندزدایی ……………………………………………………………………………………………….29

 

2-10-1-1- استفاده از کلر برای گندزدایی استخر شنا …………………………………………………………30

 

2-10-1-2- گندزدایی آب با استفاده از ازون …………………………………………………………………….31

 

2-11- شیمی آب استخر …………………………………………………………………………………………………31

 

2-11-1- PH آب …………………………………………………………………………………………………………32

 

2-12- سیستم تصفیه و گردش آب ……………………………………………………………………………………32

 

2-13- ایمنی استخرهای شنا …………………………………………………………………………………………….33

 

2-13-1- طرح امنیت فضاهای ورزشی……………………………………………………………………………….34

 

2-13-2-ایمنی در ساختمانهای ورزشی……………………………………………………………………………….35

 

2-14- موقعیت استخر شنا ………………………………………………………………………………………………..37

 

2-15- نیروی انسانی ………………………………………………………………………………………………………..37

 

2-15-1- مدیر استخر ………………………………………………………………………………………………………37

 

2-15-2- منجی غریق ………………………………………………………………………………………………………38

 

2-15-3- مسئول فنی استخر ………………………………………………………………………………………………39

 

2-16- تعریف استاندارد ……………………………………………………………………………………………………39

 

2-16-1- اهداف و دستاوردهای استاندارد …………………………………………………………………………..39

 

2-16-2- سطوح استاندارد ………………………………………………………………………………………………..40

 

2-16-3- پیدایش استاندارد اماکن ورزشی …………………………………………………………………………..40

 

2-16-4- استاندارد تجهیزات …………………………………………………………………………………………….41

 

2-16-5-استاندارد تجهیزات استخرهای شنا………………………………………………………………………….42

 

2-16-6- سطوح قابل قبول خطر در ورزشها………………………………………………………………………..50

 

2-17- پیشینه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………..51

 

2-17-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور …………………………………………………………………….51

 

 

2-17-1-1– استخرها………………………………………………………………………………………………………..51

 

2-17-1-2– اماکن ورزشی………………………………………………………………………………………………..54

 

2-17–2- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور …………………………………………………………………56

 

2-18- جمع بندی ……………………………………………………………………………………………………………61

 

فصل سوم

 

3-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………64

 

3-2- روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………..64

 

3-3- جامعه و نمونه آماری ……………………………………………………………………………………………….64

 

3-4- ابزار گردآوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………..64

 

3-4-1- پرسشنامه ویژگی های دموگرافیک ………………………………………………………………………….65

 

3-4-2- چک لیست ایمنی و بهداشت …………………………………………………………………………………65

 

3-4-2-1- اجزای اصلی چک لیست ………………………………………………………………………………….65

 

3-4-2-1-1- فرم اطلاعات عمومی استخر ………………………………………………………………………….65

 

3-4-2-1-2- سؤالات چک لیست …………………………………………………………………………………….66

 

3-4-2-2- روش امتیاز گذاری …………………………………………………………………………………………72

 

3-4-2-3- روایی و چک لیست ایمنی و بهداشت ………………………………………………………………..72

 

3-4-2-3-1- روایی چک لیست ………………………………………………………………………………………72

 

3- 5- شیوه اجرای تحقیق ……………………………………………………………………………………………….73

 

3-6- روش آماری …………………………………………………………………………………………………………73

 

فصل چهارم

 

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..75

 

4-2- توصیف آماری استخرهای استان گیلان…………………………………………………………………………75

 

4-3- توصیف آماری ویژگیهای انسانی استخرها…………………………………………………………………….76

 

4-3-1- بررسی وضعیت ناجیان استخرهای استان گیلان………………………………………………………….77

 

4-3-2- بررسی وضعیت مدیران و مسئولان فنی استخرهای استان گیلان…………………………………….78

 

4-4- بررسی اطلاعات عمومی استخرهای استان گیلان……………………………………………………………79

 

4-5- بررسی طبیعی بودن توزیع متغیرها……………………………………………………………………………….82

 

4-5-1- بررسی طبیعی بودن وضعیت بهداشت استخرهای استان گیلان و ابعادآن…………………………82

 

4- 5-2- بررسی طبیعی بودن وضعیت ایمنی استخرهای استان گیلان و ابعادآن……………………………83

 

4- 5-3- بررسی طبیعی بودن وضعیت امکانات معلولین، وسایل ایمنی و نجات و ویژگیهای مسابقه‌ای استخرهای استان گیلان………………………………………………………………………………………………………83

 

4- 5 -4- بررسی طبیعی بودن وضعیت میزان کلر آب( بر حسب ppm)، میزان ph آب ومیزان درجه حرارت آب استخرهای استان گیلان……………………………………………………………………………………..84

 

4- 5 – 5 بررسی طبیعی بودن وضعیت ناجیان استخرهای استان گیلان……………………………………….84

 

4-6- آزمون فرضیه‌های تحقیق……………………………………………………………………………………………85

 

4-6-1- فرضیه اول…………………………………………………………………………………………………………..85

 

4-6-2- فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………..87

 

4-6-3- فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………………….88

 

4-6-4- فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………………………….89

 

4-6-5- فرضیه پنجم…………………………………………………………………………………………………………89

 

4-6-6- فرضیه ششم…………………………………………………………………………………………………………90

 

4-6-7- فرضیه هفتم…………………………………………………………………………………………………………91

 

فصل پنجم

 

5-1 – مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….93

 

5-2 – خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………93

 

5-3 – بحث و بررسی………………………………………………………………………………………………………..95

 

5-3-1- وضعیت بهداشتی آب استخرها………………………………………………………………………………..95

 

5-3-2 – میزان بهداشت استخرها(سرویسهای بهداشتی، محوطه رختکن و محوطه داخلی استخرها 100

 

5-3-3- وضعیت ایمنی استخرها……………………………………………………………………………………….101

 

5-3-4 – میزان امتیاز امکانات معلولین……………………………………………………………………………….103

 

5-3-5- وسایل ایمنی‌و‌نجات…………………………………………………………………………………………….103

 

5-3-6- میزان ویژگیهای مسابقه‌ای استخرها………………………………………………………………………..103

 

5-3-7- وضعیت نیروی انسانی (مدیران-مسولان فنی و ناجیان)……………………………………………..104

 

5-4- پیشنهادهای تحقیق………………………………………………………………………………………………….105

 

5-4-1- پیشنهادهای کاربردی…………………………………………………………………………………………..105

 

5-4-2- پیشنهادهای پژوهشی…………………………………………………………………………………………..107

 

(منابع)………………………………………………………………………………………………………………………….109

 

چکیده:

 

هدف از این پژوهش، بررسی وضعیت بهداشتی، ایمنی و نیروی انسانی استخرهای سرپوشیده استان گیلان و مقایسه آن با استانداردهای موجود است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- مقایسه‌ای است که از طریق پرسشنامه و مشاهده حضوری محقق در استخرها انجام شده است. از میان کلیه استخرهای سرپوشیده استان گیلان (27 استخر)،21 استخر که در زمان جمع‌آوری اطلاعات فعال بودند به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات تحقیق حاضر از چک لیست محقق ساخته استفاده شد که در مجموع 116 سوال، پس از اعتباریابی و پایایی، سوال‌های چک لیست را در سه بخش بهداشت، ایمنی و نیروی انسانی تشکیل دادند.

 

اعتبار محتوا از طریق تکنیک دلفی تعیین شد بعد از جمع‌آوری اطلاعات بدست آمده از چک لیست از روش‌های آمار توصیفی برای تعیین میانگین و هم چنین گزارش یافته‌ها در قالب جداول و از آمار استنباطی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد. جهت بررسی توزیع طبیعی داده‌ها از آزمون کالموگراف – اسمیرنوف استفاده شد و به دلیل نرمال بودن داده‌ها، جهت بررسی تفاوت میان متغیرهای مورد بررسی و استانداردها از آزمون T ( تک گروهی ) استفاده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره‌گیری از نرم افزارSPSS (VERSIO 13) انجام شد.

 

نتایج تحقیق نشان داد که هیچکدام از مدیران استخرها و 95٪ مسئولین فنی استخرها در دوره‌های آموزشی مدیریت و نگهداری استخر شرکت نکرده‌اند. وضعیت بهداشتی آب استخرها (میزان کلر و ph) در حد استاندارد قرار نداشت، وضعیت بهداشتی سرویسهای بهداشتی، رخت‌کن و محوطه داخلی و وضعیت ایمنی سرویسهای بهداشتی، رخت‌کن و محوطه داخلی استخرها هم پایین‌تر از حد استاندارد قرار داشت. در مجموع، وضعیت بهداشتی، ایمنی و نیروی انسانی استخرهای سرپوشیده استان گیلان نسبت به استاندارهای جهانی دارای وضعیت مناسبی نمی‌باشند.

 

فصل اول: طرح تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

ورزش به عنوان یک پدیده اجتماعی فراگیر، بهترین ساز‌‌ و کار تامین سلامت جسمانی و بهداشت روانی محسوب می‌گردد. لذا سرمایه‌گذاری در آن موجب کاهش هزینه‌ها دربخش بهداشت و درمان و مراکز مبارزه با مفاسد اجتماعی و پایین آوردن سطح ناهنجاری‌های فردی و اجتماعی می‌شود. ایجاد ارتباط بین کشورها و افزایش تفاهم و همزیستی مسالمت آمیز بین ملت‌ها از دیگر دستاوردهای مهمی است که از طریق توجه به مقوله ورزش در عرصه‌های سیاسی و فرهنگی عاید دولت‌ها و جوامع می‌شود. ورزش در بهره‌وری ملی نیز نقش به سزایی داشته و متضمن تاثیرات بسیار بر تولید ناخالص ملی کشور می‌باشد [17] .

 

اجرای مطلوب برنامه‌های تربیت‌بدنی و ورزشی مستلزم فراهم آوردن مجموعه‌ای از شرایط و امکانات است و از جمله مهمترین این شرایط استفاده از فضاها و تجهیزات و وسایل استانداردی است که بر اساس معیارهای بین‌المللی و قوانین مصوب فدراسیون‌های ورزشی در هر رشته طراحی شده است و به عبارتی ایجاد زمینه بهتر تحقیق اهداف تربیت‌بدنی ضرورت توجه به امکانات، فضاها و تاسیسات و آگاهی از دانش مدیریت تاسیسات ورزشی در جهت حفظ و نگهداری و استفاده بهینه از این امکانات بیش از پیش مطرح است و بر اهمیت موضوع می‌افزاید. در حقیقت می‌توان گفت کلید توسعه تربیت‌بدنی و ورزش در اثربخشی فعالیت‌های ورزشی است و به دنبال آن پویایی و رشد جامعه در گرو استفاده صحیح از امکانات موجود و توسعه سطح کیفی و کمی این امکانات با توجه به استانداردهای جهانی است [25] .

 

لذا در جهت افزایش سلامت جسمانی و از بین بردن مشکلات روانی و اجتماعی افراد جامعه و تحقق اهداف تربیت‌بدنی ، مدیران و مسئولان در سازمان‌های مختلف، از جمله، مدیران سازمان تربیت بدنی، آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها و نهادهای خصوصی، مسئولیت خطیری را در ایجاد فضاهای مناسب ورزشی برابر با استانداردهای کشوری و جهانی بر عهده دارند [23] .

 

یکی از فضاهای ورزشی مهم استخرها می‌باشند که با توجه به علاقه مردم در دهه اخیر به ورزش‌های آبی، روزانه تعداد زیادی از افراد جامعه و ورزشکاران به فعالیت، به خصوص ورزش شنا در این مکان ورزشی می‌پردازند، این تمایل و علاقمندی نیازهای جدیدی را برای مدیران و برنامه‌ریزان تاسیسات و اماکن ورزشی، تربیت‌بدنی و تفریحات اعلام کرده که توجه به آنها از اهم مسائل مدیریت ورزشی در این حوزه می‌باشد [37] .

 

استخرها به منظور جلوگیری از انتقال بیماری‌ها و بروز حوادث باید محلی باشد که از لحاظ بهداشت و ایمنی، مکانی امن و سالم باشد توجه به پیشگیری از بروز هرگونه حادثه احتمالی از وظایف مسئولین استخرها است که پیش‌بینی‌های لازم باید در این زمینه‌ها صورت بگیرد. بهداشت و ایمنی اماکن ورزشی در سطح بین‌المللی و جهانی از توجه ویژه‌ای برخوردار است . دولت‌ها بخصوص در کشورهای پیشرفته قوانین خاص در مورد مکان‌های ورزشی به خصوص استخرهای شنای سرپوشیده که مکان حساس در ارتباط با مسائل ایمنی و بهداشتی می‌باشد اعمال می‌کنند. در زمان ساخت و ساز این استخرها امروزه در کشورهای پیشرفته، شرایط کمی و کیفی استخرهای سرپوشیده طوری در نظر گرفته می‌شود که تحت آن شرایط نیازمندی‌های اساسی جسمی و روحی استفاده‌کنندگان تامین می‌گردد و از بروز حوادث و انتقال بیماری‌های واگیردار جلوگیری می‌شود [28] .

 

اماکن ورزشی بستر اجرای فعالیت­های ورزشی هستند و کیفیت آنها بر روی اجرای تمرینات و برگزاری مسابقات و رقابت‌های ورزشی تأثیر مستقیم دارد. ساخت اماکن ورزشی نیازمند دقت و درایت فراوان است، به­طوری­که اشتباه و غفلت در برنامه‌ریزی، طراحی، ساخت و تجهیز تأسیسات باعث به هدر رفتن وقت، انرژی و بودجه می­شود و این امر می­تواند در برنامه‌های آینده­ی یک کشور در زمینه­های ورزش و تفریحات سالم، تأثیر نامطلوب بگذارد ]31 [.

 

اجرای مطلوب برنامه­های تربیت بدنی و ورزش مستلزم فراهم آوردن مجموعه­ای از شرایط و امکانات است و از جمله مهم­ترین این شرایط استفاده از فضا­ها و تجهیزات و وسایل استانداردی است که بر اساس معیار­های بین­المللی و قوانین مصوب فدراسیون­های ورزشی در هر رشته طراحی شده است و به عبارت دیگر، برای ایجاد زمینه بهتر تحقق اهداف تربیت‌بدنی ضرورت توجه به امکانات، فضاها ، تأسیسات و آگاهی از دانش مدیریت تأسیسات ورزشی در جهت حفظ و نگهداری و استفاده بهینه از این امکانات      بیش از پیش مطرح است و بر اهمیت موضوع می‌افزاید ]23[.

 

بحث ایمنی اماکن ورزشی در رابطه با این موضوع است که چگونه می­توان از اماکن و تأسیسات ورزشی در جهت رشد و توسعه تمام جوانب ورزش استفاده نمود تا مطابق استاندارد­های جهانی باشد . با توجه به گرایش اقشار مختلف جامعه به ورزش، در نظر گرفتن راهکارهای مدیریتی مناسب برای ایجاد فضای ورزشی مناسب هم از نظر علمی و هم از نظر عملی در سراسر کشور ضروری به نظر می­رسد . پایین بودن سرانه ورزشی کشور و عدم وجود ایمنی در اماکن ورزشی می­تواند به عنوان عواملی بازدارنده در مشارکت افراد جامعه تلقی گردند. به­طور قطع، عدم توجه به وضعیت ایمنی اماکن ورزشی موجب بروز حوادثی برای کاربران این اماکن خواهد­ شد.

 

در اکثر کشورهای پیشرفته در مورد رعایت استانداردهای ایمنی و بهداشتی کار شده است و مراجعه به سایتهای اینترنتی در این زمینه، چاپ کتاب‌ها و فیلم‌های مسابقات شنا، گواه این مقوله است. متاسفانه در ایران این مسئله جدی گرفته نشده است. این پژوهش در نظر دارد وضعیت بهداشتی، ایمنی و نیروی انسانی استخرهای سرپوشیده استان گیلان را توصیف و آن را با استانداردهای جهانی مقایسه نماید.

 

2-1- بیان مسئله

 

ورزش و فعالیت بدنی به عنوان نمودی اجتماعی باید همگام با تغییرات و تحولات تدریجی توسعه    یابد. یک جنبه مهم در ارتقا سطح کمی و کیفی عملکردهای ورزشی، وجود امکانات و زیرساخت‌های ورزشی مناسب و توسعه یافته است. در کشور ما به موازات افزایش علاقه عموم به ویژه نوجوانان و جوانان به ورزش و تربیت بدنی در سالهای اخیر، تمایل و رغبت سرمایه گذاران اعم از بخش خصوصی و دولتی نیز در بخشهای مختلف ورزش افزایش یافته است[16]. اماکن و فضاهای ورزشی نیز از این مقوله جدا نبوده و سالانه میلیاردها ریال صرف ساخت اماکن ورزشی جدید یا تجهیز اماکن ورزشی قدیمی می‌شود [10] . اما به نظر می‌رسد مسئله‌ای که کمتر مورد توجه قرار گرفته، وجود فرایند کنترل و متعاقب آن رعایت استانداردهای معین در مورد اماکن و فضاهای ورزشی است[5]. به طور عام پس از هرگونه سرمایه گذاری، وجود فرایند کنترل لازم و ضروری است. تعیین استانداردها یا الگوهای مطلوب، یکی از مهمترین مراحل فرایند کنترل به شمار می‌رود، چراکه مبنای مقایسه بین آنچه هست با آنچه باید باشد، همین استانداردها هستند[4].

 

ورزش و تربیت بدنی در کشور ایران رشته نوپایی است که هنوز هم بیشتر به شکل سنتی اداره می­شود. اگرچه تا کنون تغییر و تحولاتی در این زمینه ایجاد شده است، لیکن تا رسیدن به معیارها و استانداردهای جهانی فاصله­ای بسیار وجود دارد. تأسیسات و اماکن ورزشی نیز از این قاعده مستثنی نیست و از نظر کمی و کیفی برای دست­یابی به استانداردهای رایج و مرسوم بین­المللی، راه درازی در پیش دارد]48[.