2-1-6- سیستم اطلاعات مدیریت…………………………………………………………………………… 17

 

2-1-7 سیستم اطلاعات بهداشتی…………………………………………………………………………….. 18

 

2-1-8 نظام مراقبت…………………………………………………………………………………………….. 18

 

2-1-9 معماری سیستم…………………………………………………………………………………………. 19

 

2-1-10 معماری نرم افزار…………………………………………………………………………………….. 19

 

2-1-11 معماری سیستم اطلاعاتی…………………………………………………………………………… 19

 

2-2 اهمیت و نقش طراحی معماری برای سیستم ها…………………………………………………….. 20

 

2-3 طراحی فرایندهای سیستم های اطلاعاتی…………………………………………………………….. 20

 

2-3-1- تعریف فرایند………………………………………………………………………………………… 21

 

2-3-2 فرایند های کسب و کار/فرایند های سیستم اطلاعاتی…………………………………………. 21

 

2-3-3- رویکرد های طراحی فرایند های سیستم های اطلاعاتی……………………………………… 22

 

2-3-4- اصول طراحی فرایندهای سیستم های اطلاعاتی……………………………………………….. 24

 

2-4 فرایند تهیه معماری سیستم های اطلاعاتی …………………………………………………………. 30

 

2-4-1 تهیه برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات…………………………………………………………. 31

 

2-4-2- تهیه برنامه سیستم های اطلاعات استراتژیک…………………………………………………… 31

 

2-4-3 پشتیبانی از موقعیت رقابتی سازمان………………………………………………………………… 32

 

2-4-4 تهیه معماری وضع موجود…………………………………………………………………………… 33

 

2-4-5 تهیه معماری وضع مطلوب………………………………………………………………………….. 33

 

2-5متدولوژی های طراحی توسعه سیستم های اطلاعاتی………………………………………………. 33

 

2-5-1 تعریف متدولوژی توسعه سیستم های اطلاعاتی…………………………………………………. 33

 

2-5-2 ویژگی های متدولوژی ها و اجزاء آن ها…………………………………………………………. 35

 

2-5-3 مزایا متدولوژی ها……………………………………………………………………………………… 36

 

2-5-4 مشکلات متدولوژی ها……………………………………………………………………………….. 37

 

2-5-5 طبقه بندی متدولوژی ها………………………………………………………………………………. 38

 

2-5-6 متدهای چابک و پویا در توسعه سیستم های اطلاعاتی………………………………………… 42

 

2-5-7 روش شناسی در طراحی سیستم های اطلاعاتی…………………………………………………. 44

 

2-5-7-1 تاریخچه رویکرد روش شناسانه در طراحی سیستم های اطلاعاتی……………………… 44

 

2-5-7-2- فرآیند ساخت سیستم های اطلاعاتی…………………………………………………………. 47

 

2-5-7-3- روش های طرح ریزی سیستم های اطلاعاتی………………………………………………. 48

 

2-5-7-3-الف- روش عامل موفقیت بحرانی CSF ……………………………………………………..

 

2-5-7-3-ب-روش برنامه ریزی سیستم های تجاری BSP …………………………………………..

 

2-5-7-3-ج- روش برنامه ریزی معماری سازمانی……………………………………………………… 55

 

2-5-7-3-د روش تحلیل پیوند …………………………………………………………………………….. 65

 

2-6 آشنایی با نظام مراقبت بیماری ها در دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان………………………….. 67

 

2-6-1 کلیات و اصول مراقبت بیماریها…………………………………………………………………….. 67

 

2-6-2 اهداف نظام مراقبت……………………………………………………………………………………. 69

 

2-6-3- اجزا مراقبت ………………………………………………………………………………………….. 69

 

2-6-4 گردش اطلاعات در نظام مراقبت ایده آل………………………………………………………… 71

 

2-6-5 نظام مراقبت ایده آل…………………………………………………………………………………… 72

 

فصل سوم: روش تحقیق……………………………………………………………………………………… 82

 

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 83

 

3-2 نوع پژوهش………………………………………………………………………………………………… 83

 

3-3 جامعه پژوهش……………………………………………………………………………………………… 83

 

3-4 حجم نمونه پژوهش………………………………………………………………………………………. 84

 

3-5 روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………. 84

 

3-6 روش و ابزار گردآوری داده ها………………………………………………………………………… 84

 

3-7 روش تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………. 90

 

فصل چهارم: یافته های پژوهش…………………………………………………………………………….. 92

 

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 93

 

4-2- یافته های پژوهش……………………………………………………………………………………….. 94

 

4-2-1- شناخت وضعیت موجود نظام مراقبت بیماری ها دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان……… 94

 

4-2-2- تعیین نیازهای اطلاعاتی و تجزیه و تحلیل سیستم اطلاعات مدیریت نظام مراقبت

 

بیماری‌ها در دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان………………………………………………………………. 107

 

 

4-2-2-1- سرطان………………………………………………………………………………………………. 107

 

4-2-2-2- ثبت بیماری ها روانی،خود کشی و اعتیاد………………………………………………….. 116

 

4-2-2-3- مننژیت …………………………………………………………………………………………….. 121

 

4-2-2-4- بیماری MS……………………………………………………………………………………….. 123

 

4-2-3- تعیین‌وضعیت مطلوب معماری سازمانی نظام مراقبت بیماری‌ها در دانشگاه علوم پزشکی

 

هرمزگان………………………………………………………………………………………………………….. 127

 

4-2-3-1- خانه شماره یک (چه چیز(داده) /حوزه برنامه ریز)……………………………………….. 129

 

4-2-3-2- خانه شماره دو (وظیفه(چطور)/ حوزه برنامه‌ریز)………………………………………….. 129

 

4-2-3-3- خانه شماره سه (شبکه (کجا)/حوزه برنامه ریز)……………………………………………. 130

 

4-2-3-4- خانه شماره چهارم (افراد(چه کسی)/حوزه برنامه ریز)…………………………………… 131

 

4-2-3-5-خانه شماره پنجم (زمان (کی)/حوزه برنامه ریز)……………………………………………. 132

 

4-2-3-6- خانه شماره شش(انگیزه(چرا)/حوزه برنامه ریز)……………………………………………. 132

 

4-2-3-7- خانه شماره هفت (داده(چه چیز)/حوزه مالک)…………………………………………….. 132

 

4-2-3-8- خانه شماره هشت (وظیفه(چطور)/حوزه مالک)…………………………………………… 134

 

4-2-3-9- خانه شماره نه (شبکه(کجا)/حوزه مالک)……………………………………………………. 136

 

4-2-3-10- خانه شماره ده (افراد(چه کسی)/حوزه مالک)……………………………………………. 137

 

4-2-3-11- خانه شماره یازده (زمان(کی)/حوزه مالک)………………………………………………… 139

 

4-2-3-12- خانه شماره دوازدهم (انگیزه(چرا)/حوزه مالک)…………………………………………. 139

 

4-2-4- چالش‌های موجود در عدم ارائه مطلوب سیستم اطلاعات مدیریت نظام مراقبت بیماری‌ها

 

دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان………………………………………………………………………………. 140

 

فصل پنجم: پیشنهادات پژوهش……………………………………………………………………………… 143

 

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 144

 

5-2- نتایج سوالات پژوهش و بررسی یافته ……………………………………………………………… 144

 

5-3 پیشنهادات بر اساس یافته های تحقیق………………………………………………………………… 147

 

5-3-1- خانه شماره سیزدهم (داده(چه چیز)/حوزه طراح)…………………………………………….. 148

 

5-3-2- خانه شماره چهاردهم(وظیفه(چطور)/حوزه طراح)…………………………………………… 148

 

5-3-3- خانه شماره پانزدهم (شبکه(کجا)/حوزه طراح)………………………………………………… 152

 

5-3-4- خانه شماره شانزدهم (افراد(چه کسی)/حوزه طراح)…………………………………………. 154

 

5-3-5- خانه شماره هفدهم (زمان(کی)/حوزه طراح)…………………………………………………… 156

 

5-3-6- خانه شماره هیجدهم(انگیزه(چرا)/حوزه طراح)………………………………………………… 157

 

5-4- بحث نظری تحقیق………………………………………………………………………………………. 158

 

5-5- محدودیت‌های تحقیق………………………………………………………………………………….. 160

 

5-6- پیشنهاد برای پژوهش های آینده……………………………………………………………………… 161

 

منابع………………………………………………………………………………………………………………… 163

 

پیوست…………………………………………………………………………………………………………….. 169

 

چکیده:

 

فن آوری اطلاعات که تا چندین سال قبل به عنوان یک برتری رقابتی و یک سلاح استراتژیک مورد توجه سازمانها بود،امروز به عنوان یک نیاز رقابتی مطرح می باشد.استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات و دستگاههای تحقیقاتی که دارای اطلاعات به روز است (در مقایسه با سازمانی که اطلاعات قدیمی دارد)می تواند چنین حالتی با آگاهی بیشتری تصمیمات استراتژیک اتخاذ می کند.

 

اطلاعات بهداشتی،بخش مکمل نظام بهداشتی هر کشور است.این اطلاعات ابزار ضروری و کلیدی هر جامعه می باشد.نظام اطلاعات بهداشتی روش جمع آوری،پردازش،تجزیه و تحلیل و انتقال اطلاعات لازم برای سازماندهی و عملکرد خدمات بهداشتی و فعالیت های آموزشی و تحقیقاتی تعریف شده است.   این نظام،اطلاعات بهداشتی را در حیطه های مختلف جمع آوری می نماید.در این میان برای مدیریت صحیح کنترل بیماری ها،اطلاعات جامع و به روز،در خصوص این بیماری ها مورد نیاز است و ابزار تامین این اطلاعات،نظام مراقبت بیماری ها است.

 

در این پژوهش سیستم اطلاعات مدیریت نظام مراقبت بیماری ها دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان به کمک روش BSP فرآیند های موجود در سیستم شناسایی و تحلیل شده و در مرحله بعد با توجه به چارچوب زاکمن معماری سازمانی مطلوب نظام مراقبت بیماری ها دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان از دیدگاه برنامه ریزان سازمان و مالکان آن مورد بررسی قرار گرفته و سپس با توجه به اطلاعاتی توسط مشاهده،مصاحبه و بررسی مستندات موجود بدست آمده در قالب چارچوب زاکمن از دیدگاه طراح سیستم اطلاعات مدیریت تحلیل شده است و انتها معماری مطلوب سیستم اطلاعات مدیریت نظام مراقبت بیماری ها ارائه شده است.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1- بیان مسئله پژوهش

 

داده و اطلاعات اگر چه به غلط بجای یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند،ولی هر یک دارای مفهوم خاصی می باشند . داده ها حقایقی هستند که یک پدیده را تشریح و توصیف می کنند و ویژگی یا ویژگیهایی از پدیده ر اانتقال می دهند.اطلاعات،داده هایی هستند که در بستر خاص دارای مفهوم و معنا می شوند و مفهومی را انتقال می دهند که در شرایط خاصی برای فرد دارای ارزش است.

 

هر سازمانی که داده های صحیح،دقیق،بهنگام و جامع در اختیاری داشته باشد و بتواند در کمترین زمان،به داده های مورد نیازش دستیابی داشته باشد،موفق تر است.نقش داده و اطلاعات در مدیریت سازمانها،نقش حیاتی و اساسی است.هر چه فضای اطلاعاتی یک سازمان،دقیقتر،شفافتر،منسجم تر و سیستمماتیک تر باشد،سازمان بهتر می تواند به اهدافش نایل آید.وجود فضای اطلاعاتی نا دقیق،کدر،آشفته،متناقض،نا ساختمند از مهمترین عوامل عدم پیشرفت در مدیریت سازمانها است.(صرافی زاده،1389)(1)

 

در سالهای پیش از این تصور می رفت قدرت اصلی کشورها،توان نظامی آنهاست.اما در چند دهه گذشته این باور دچار تغییر شد،بگونه ای که کانون قدرت در کشورها از مراکز اقتصادی تغییر یافت.با پیدایش سخت افزارهای کامپیوتری و ایجاد جهان مجازی نرم افزار و سپس تشکیل و راه اندازی شبکه جهانی اینترنت و امکان انتقال حجم عظیمی از اطلاعات در مدت کوتاهی از یک نقطه جهان به نقاط دیگر،جابجایی جدیدی در مفهوم قدرت حاصل گردید و کانون قدرت کشورها در نظام اطلاعات کارآمد،تحلیل گر و به هنگام کشورها تشکیل داد.( لیپولد[1] و همکاران،1384)(2)

 

مدیریت منابع اطلاعاتی فعالیتی است که باید از سوی مدیران در کلیه سطوح و با هدف کسب و ادره منابع اطلاعاتی مورد نیاز و در جهت تامین بموقع اطلاعات مورد نیاز سازمان صورت پذیرد. (صرافی زاده،1389)(1)

 

فناوری اطلاعات جدا از نیازمندی های سخت افزاری خود هم چون زیر ساخت ها و ابزارهای لازمه،نیازمند نرم افزار هم هست که نرم افزار خود را به صورت سیستم های اطلاعاتی در یک سازمان مطرح می کند،سیستم ها می توانند به صورت سیستم باز یا سیستم کنترل حلقه بسته باشد.

 

در این میان نقش سیستم های اطلاعاتی مدیریت بسیار حائز اهیمت است .با توجه به این که سیستم های اطلاعاتی،امکان مدیریت اطلاعات روزمره را برای تصمیم های روزمره را فراهم می سازند،در دنیای پر تحول امروز جایگاه و نقش ویژه ای دارند.این سیستم ها روی کارایی عملیاتی سازمان ها تمرکز دارند(بنائیان،1387)(3)

 

اطلاعات بهداشتی،بخش مکمل نظام بهداشتی هر کشور است.این اطلاعات ابزار ضروری و کلیدی هر جامعه می باشد.نظام اطلاعات بهداشتی[2] روش جمع آوری،پردازش،تجزیه و تحلیل و انتقال اطلاعات لازم برای سازماندهی و عملکرد خدمات بهداشتی و فعالیت های آموزشی و تحقیقاتی تعریف شده است.

 

این نظام،اطلاعات بهداشتی را در حیطه های مختلف جمع آوری می نماید.در این میان برای مدیریت صحیح کنترل بیماری ها،اطلاعات جامع و به روز،در خصوص این بیماری ها مورد نیاز است و ابزار تامین این اطلاعات،نظام مراقبت بیماری ها است.

 

مراقبت[3] به معنی گردآوری منظم و مستمر داده ها،تجزیه و تحلیل آنها و سپس انتشار نتایج برای مدیران و سیاست گذاران جامعه پزشکی،کارکنان سیستم بهداشت و….است.بدیهی است هر چه داده های اولیه ای که از منابع گزارش دهی بیماری ها فراهم می شود کامل تر باشد،تجزیه و تحلیل آنها و بررسی اطلاعات حاصله نیز کاملتر و کاربردی تر خواهد بود.این اطلاعات برای طرح،اجرا و ارزیابی مداخلات بهداشت عمومی و برنامه ریزی های مربوط به آن مورد استفاده قرار می گیرد.نظام مراقبت بیماری ها اهدافی همچون پایش روند بیماری های شایع در جامعه،کشف و کنترل بموقع همه گیری،شناخت گروه های در معرض خطر ابتلا به بیماری،اثربخشی فعالیت ها ی پیشگیرانه و کنترلی و تعیین اولویت های موجود در بین فعالیت های کنترل بیماری ها را دنبال می کند.(شایسته و همکاران،1388)(4)

 

در واقع نظام اطلاعات سلامت به مثابه آیینه ایی است که تصویر نظام سلامت را برای مدیران و سیاستگزاران در سطوح ملی و محلی نمایان می کند.هر چه این آیینه با استفاده از تکنولوژی مناسب و کارآمد و وجود یکپارچگی در اجزای آن شفاف تر باشد،تصویری را که از سازمان،واحد ها و نحوه ارائه خدمت برای مدیران و سیاستگزاران نمایان می سازد،شفاف تر و دقیق تر خواهد بود.(2)

 

رویکرد هایی همچون استفاده از تکنولوژی اطلاعات بدلیل کاهش عملیات دستی برای جمع آوری داده ها،افزایش صحت داده ها و به هنگام بودن آنها،به سرعت،به یک امر طبیعی مبدل شده است.استفاده کارا از حداقل داده ها برای مدیریت بیماران،واحدهای سلامت و سلامت جامعه ضروری است.(لیپولدو همکاران،1384) (2)

 

در گزارش سازمان بهداشت جهانی در مقدمه ارزیابی سیستم اطلاعاتی کشور رومانی آمده است که تغییرات سیاست سیستم مراقبت بهداشتی و تضمین کیفیت در دهه 90 میلادی و نقش کلیدی اطلاعات در سیستم جدید، مدیران اطلاعات بهداشتی را بر آن داشته است، تا خود را با این سیستم وفق داده تا قادر باشند با استفاده از ابزارها و روشهای مختلف نیازهای اطلاعاتی این سیستم جدید را برآورده کنند. لذا در این کشور با همزیستی بین سیستم های سنتی اطلاعات و سیستمهای متعدد اطلاعات بهداشتی که اخیراً بوجود آمده اند در صدد ایجاد اصلاحات جدید مراقبت بهداشتی می باشند. مدیران اطلاعاتی در این سیستم ، با جمع آوری حجم زیادی از داده ها روبرو هستند که این اطلاعات نیز جوابگوی نیازهای اطلاعاتی سیستم جدید نمی باشد، و در نتیجه تنها کسر کوچکی از این داده ها واقعاً در تصمیم سازی و ارزیابی کارایی سیستم های مراقبتی مورد استفاده قرار می گیرند. در این سیستم جریان اطلاعات پائین است به عنوان مثال هیچ گاه تولید کننده اطلاعات(بیمارستانها،پزشکان و دیگر متخصصین بهداشتی) فیدبکی از کار خود دریافت نمی کنند .به ویژه که در این سیستم،اطلاعات به سازمانهای موازی ارسال می گردد که هر سازمان تعاریف،فرمت و نرم افزارهای متفاوتی برای گزارش اطلاعات دارد، و این امر باعث می شود که تولیدکننده اطلاعات، داده ها را دو یا چندین بار در فرمتها و نرم افزارهای مختلف که معمولاً کامل نیز نیستند، به سازمانهای مختلف ارسال نمایند و استفاده از روشهای منسوخ شده ی جمع آوری داده ها نیز منجر به از دست دادن انگیزه و علاقه به کار در کارکنان می شود(خرمی،1389)(5).