واگذاری عواید در اعتبارات اسنادی

در بخش اول این فصل به قابلیت انتقال در اعتبارات اسنادی پرداخته شد که چگونه حفظ منافع اشخاص ثالث در قالب یک اعتبار اسنادی قابل انتقال بروز پیدا می کند. در بخش دوم فصل، به تشریح اعتبارات اسنادی اتکایی پرداخته شد که منافع اشخاص ثالث چگونه در صورت عدم قابلیت انتقال اعتبار اسنادی تأمین خواهد شد. دراین بخش حالت سومی از حفظ منافع اشخاص ثالث به نام واگذاری عواید در اعتبارات اسنادی را بررسی خواهیم نمود. در ابتدای بحث ضروری است که برخی مفاهیم و اصطلاحات را تعریف نماییم.

واگذاری:[1]واگذاری در لغت به معنای «عمل انتقال منافع مالکانه یا برخی حقوق نظیر منافع قرارداد به دیگری است.»[2] در جای دیگر واگذاری به معنای «انتقال مالکیت اموال،منافع،بهره ها،مسئولیت ها،حقوق تحت قرارداد(نظیر بیمه نامه ها) توسط شخصی به نام واگذارکننده به شخص دیگر به نام واگذار شونده به وسیله امضای اسناد، در سندی به نام سند واگذاری»[3] تعریف شده است.

عواید اعتبار:[4]  پول نقدی است که از فروش یا وام بعد از کسر همه کمیسیون ها، هزینه ها، دستمزدها یا مالیات ها دریافت می شود. عواید اعتبار در حقوق اموال در حقوق کشورهایی نظیر ایران و انگلیس همانند خود اعتبار اسنادی یک حق دینی به شمار می رود.[5]

واگذاری عواید:[6] واگذاری غیر قابل برگشت بخشی از عواید توسط ذینفع ورقه اعتبار به شخص ثالث(که معمولاً تولید کننده ی کالاهای صادراتی) است. این واگذاری معمولاً در قالب سند واگذاری انجام می شود.[7]

واگذار کننده:[8] شخصی است که مال یا حقی را( با حقوق و تعهدات مرتبط به آن حق) به دیگری (واگذار شونده) در قالب سند واگذاری انتقال می دهد.[9] تعریف بهتر و دقیق تری که برای «واگذار کننده» ارائه شده بدین صورت است: «شخصی است که گاهی ذینفع یا فروشنده خوانده می شود و بعد از گشایش اعتبار، قسمتی از منافع اعتبارش را به ثالث منتقل می کند.»[10]

واگذار شونده:[11] طرف مقابل واگذار کننده است که با گشایش اعتبار و واگذاری عواید، صاحب منافع اعتبار می شود لیکن نسبت به خود اعتبار حقی ندارد.[12]

یکی از روش های تأمین منافع اشخاص ثالث واگذاری عواید اعتباراست و زمانی اتفاق می افتد که ذینفع، خود تولید کننده است یا عهده دار بخشی از تولید است یا با تهیه کالاهای جزء، به مونتاژ کالا مشغول است و دیگر تنها فروشنده واسطه نیست. در تمام این موارد دیگر به صرفه نیست که ذینفع تمام اعتبار را به ثالث منتقل کند بلکه پس از تنظیم سند واگذاری به عنوان تضمین برای ثالث به وی تعهد می دهد منافع را پس از تولید نهایی و عرضه ارائه نماید و این تعهد تضمینی برای ثالث است. نقش واسطه در واگذاری عواید پررنگ تر از واسطه در انتقال اعتبار است چرا که فروشنده ی واسطه در واگذاری عواید با اعمال ارزش افزوده و بر عهده گرفتن بخشی از تولید، سودی به مراتب بیشتر از انتقال اعتبار می برد.[13] واگذاری عواید شکل جدیدی از اعتبار اسنادی نیست بلکه جایگزین انتقال یک اعتبار است ووسیله ای است که نیاز به صدور یک اعتبار اسنادی دیگر یا ضمانت بانکی را برطرف می کند و نیازی نیست خود حق انتقال پیدا کند بلکه هدف انتقال عواید و منافع اعتبار است.[14] برای مثال ذینفع (واگذارکننده) قراردادی برای تولید ورق های آلومینیوم کامپوزیت با خریدار منعقد نموده است. ذینفع برای تولید می بایست مواد اولیه ورق های آلومینیومی را از یک تولید کننده دیگر خریداری کند. پس از خریدار نهایی تقاضای گشایش یک اعتبار اسنادی را می نماید.(صحبتی هم در خصوص قابلیت انتقال اعتبار بین خریدار و فروشنده به میان نیامده است.) ذینفع می تواند با واگذاری عواید اعتبار به تولید کننده اصلی(واگذار شونده)، مواد اولیه را از وی خریداری کند. مطابق این مثال می بینیم که در واگذاری عواید، نقش واسطه قوی تر و شکاف بین تولید کننده اصلی و خریدار عمیق تر است و از این رهگذر واگذار کننده سود بیشتری می برد. بنابراین اگرچه تا زمانی که اسناد منطبق مقرر در اعتبار اسنادی ارائه نشده باشد پرداختی در حق ذینفع اعتبار صورت نمی پذیرد در عین حال او طی این مدت نیازمند تأمین مالی (به طور مثال برای تهیه مواد اولیه) است. بنابراین هنگامی که اعتبار اسنادی صادره به تایید بانک گشاینده یا یک بانک مورد اعتماد دیگر برسد، ذینفع به واسطه این اعتبار، امتیازی را به عنوان یک دارایی قابل انتقال کسب خواهد کرد.[15]

روند واگذاری: به منظور واگذاری عواید، ذینفع یک سند واگذاری تنظیم می کند و همراه با سایر اسناد در اختیار بانک تعیین شده قرار می دهد. بانک براساس تقاضای واگذاری عواید، تأییدیه ای به نام «تأییدیه دریافت» که نشان از تحویل گرفتن سند واگذاری دارد را به نفع واگذار شونده صادر و به وی اعلام می کند و این واگذاری پشتوانه طلب و ادعای شخص ثالث(واگذار شونده) قرار می گیرد.[16] البته شخص ثالث شخصاً قادر به ارائه اسناد یا مطالبه پیشاپیش وجه در چارچوب اعتبار نمی باشد زیرا حتی اگر کل وجه یا بخشی از آن که در اختیار ذینفع است به شخص ثالث انتقال یابد باز تنها ذینفع است که اسناد را ارائه می دهد. به عبارتی وظیفه فراهم کردن اسناد ضروری حمل و نقل همچنان بر عهده ذینفع اصلی است و این وظیفه نمی تواند به واگذارشونده منتقل شود.[17]

[1] . Assignment

[2] . www.Legal-dictionary.com

[3] . www.business dictionary.com

[4] . Proceeds of Credit

[5] . قربانیان،حسین، بررسی واگذاری عواید اعتبار در مقررات اعتبارات اسنادی و کنوانسیون سازمان ملل متحد راجع به ضمانت نامه های مستقل و اعتبارات اسنادی تضمینی،مجله حقوقی بین المللی،نشریه مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری،ش48، سال سی ام1392،

صص151-182

[6]. Assignment of Proceeds

[7]. www.business dictionary.com

[8]. Assignor

[9]. Ibid

[10]. www.Legal-dictionary.com

[11]. Assignee

[12]. Ibid

[13] . قربانیان،پیشین، ص 153

[14] . قربانیان، همان، ص 158

[15] . قربانیان، همان، ص 158