حل مسئله از دیدگاه رفتارگرایان ……………………………………………………………………….

 

حل مسئله از دیدگاه گشتالت……………………………………………………………………………

 

رویكرد خبرپردازی به حل مسئله……………………………………………………………………….

 

مراحل آموزش حل مسئله (الگوی دی چكووكرافورد)…………………………………………….

 

طرح جورج پولیا پیرامون حل مسئله…………………………………………………………………..

 

مبانی نظری در زمینه نگرش……………………………………………………………………………..

 

تعریف نگرش………………………………………………………………………………………………

 

ویژگیها و ابعاد نگرش…………………………………………………………………………………….

 

تغییر نگرش………………………………………………………………………………………………….

 

الگوهای یادگیری تغییر نگرش…………………………………………………………………………..

 

الف) نظریه محرك – پاسخ………………………………………………………………………………

 

نظریه هاولند…………………………………………………………………………………………………

 

ب) نظریه مشوقها و تعارضها……………………………………………………………………………

 

الگوهای شناختی تغییر نگرش…………………………………………………………………………..

 

الف) نظریه تعادل………………………………………………………………………………………….

 

ب) نظریه توافق…………………………………………………………………………………………….

 

ج) نظریه همسازی شناختی………………………………………………………………………………

 

د) نظریه قضاوت اجتماعی………………………………………………………………………………

 

الگوهای كاركردی………………………………………………………………………………………….

 

نگرشها و آموزش و پرورش…………………………………………………………………………….

 

ب) یافته‌های پژوهش در زمینه موضوع تحقیق………………………………………………………

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………

 

جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………….

 

نمونه و روش نمونه‌گیری…………………………………………………………………………………

 

ابزار پژوهش………………………………………………………………………………………………..

 

شیوه اجرا…………………………………………………………………………………………………….

 

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها…………………………………………………………………………….

 

فصل چهارم: تحلیل نتایج و بیان توصیفی یافته‌ها

 

4-1) مقدمه …………………………………………………………………………………………………

 

4-2) آزمون همتاسازی……………………………………………………………………………………

 

4-3) تحلیل داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی……………………………………………………….

 

4-4) تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آمار استنباطی…………………………………………..

 

الف) فرضیه اول……………………………………………………………………………………………

 

ب) فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………..

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

 

نتایج پژوهش……………………………………………………………………………………………….

 

محدودیتهای پژوهش……………………………………………………………………………………..

 

پیشنهادات به پژوهشگران………………………………………………………………………………..

 

فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………

 

 

فهرست منابع لاتین ……………………………………………………………………………………….

 

چکیده:

 

در این پژوهش تأثیر روش آموزش راهبردهای حل مسأله بر پیشرفت تحصیلی ریاضیات و نگرش نسبت به ریاضی مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش عبارت بود از: دانش‌آموزان پسر سال دوم راهنمایی مدارس شهرستان طارم در سال تحصیلی 82-81 كه نمره ریاضی آنها در نیم سال اول كمتر از 12 بود. آزمودنی‌های این پژوهش به صورت تصادفی انتخاب شدند. به این ترتیب كه از روی فهرست مدارس راهنمایی این شهرستان یك مدرسه به عنوان نمونه انتخاب شد. از آنجا كه این مدرسه فقط دارای دو كلاس راهنمایی بود، دانش‌آموزان این دو كلاس كه نمره ریاضی نیم سال اولشان كمتر از 12 بود انتخاب و پیش‌آزمون مقیاس نگرش سنج نسبت به ریاضی بر روی آنها اجرا گردید. در این میان 30 نفر به عنوان گروه آزمایش و گواه انتخاب شدند. سپس آموزش روش راهبردهای حل مسأله بر روی گروه آزمایشی به اجرا درآمد (به مدت 7 جلسه) و در پایان یك آزمون پیشرفت تحصیلی ریاضی و نیز پس آزمون مقیاس نگرش نسبت به ریاضی بر روی دو گروه اجرا گردید.

 

نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد كه این روش پیشرفت تحصیلی گروه آزمایشی را در قیاس با گروه گواه افزایش داد همچنین نگرش گروه آزمایش را هم نسبت به ریاضیات بهبود بخشید.

 

فصل اول: طرح تحقیق

 

مقدمه

 

یك كشف بزرگ سبب حل شدن یك مسأله بزرگ می‌شود، ولی در حل هر مسئله حبه‌ای از اكتشاف وجود دارد. مسئله شخص ممكن است چندان پیچیده نباشد، ولی اگر كنجكاوی وی را برانگیزد و ملكه‌های اختراع و اكتشاف را در فرد به كار وادارد، و اگر آن را با وسایل و تدابیر خود حل كند ممكن است از تنش و شادمانی حاصل از پیروزی در اكتشاف شاد شود، چنین حال و تجربه‌ای در سالهای تجربه‌پذیری می‌تواند شوق و ذوقی برای كار عقلی و فكری پدید آورد و آثار خود را بر ذهن و روان و خصلت شخص در تمام عمر باقی گذارد (پولیا، 1944، ترجمه آرام، 1377).

 

بنابراین، معلم ریاضیات فرصت بزرگی در برابر خویش دارد. اگر وقت اختصاصی خود را به تمرین دادن شاگردان در عملیات پیش پا افتاده بگذراند، علاقه و دلبستگی آنان را می‌كشد و مانع رشد و تعامل عقلی آنان می‌شود و باید گفت فرصتی را كه در اختیار داشته به صورت بدی صرف كرده است، ولی اگر كنجكاوی دانش‌آموزان را با مطرح كردن مسائلی متناسب با دانش و شناخت ایشان برانگیزد و در حل مسائل با طرح كردن پرسشهایی راهنما به یاری آنان برخیزد می‌تواند ذوق و شوق و وسیله‌ای برای اندیشیدن مستقل در وجود ایشان پدید آورد.

 

در مقدمه كتاب ریاضی سال دوم راهنمایی تألیف هیأت مؤلفان كتب درسی آمده است: درس ریاضی یكی از درسهای مهم و بنیادی است، در این درس دانش‌آموزان روش درست اندیشیدن را در حل مسائل فرا می‌گیرند و با محاسبه‌های عددی مورد نیاز در سایر درسها آشنا شده و كاربردهای ریاضی را در حل مسأله‌های روزمرة زندگی یاد می‌گیرند. دانش‌آموزان عموما به اهمیت ریاضی واقفند و می‌دانند داشتن پایه‌ای خوب در درس ریاضی تا چه حد به پیشرفت آنها در سایر درسها كمك می‌كند، اما اغلب نمی‌دانند كه درس ریاضی را چگونه باید آموخت. (ص 4)

 

همچنانكه عنوان شد درس ریاضی به عنوان یك درس پایه و مبنایی برای تعیین رشته‌های تحصیلی دوره متوسط جایگاهی ویژه را در دروس دوره راهنمایی و پس از آن به خود اختصاص داده است و حل مسأله در شمار وظایف اصلی دانش‌آموزان و پرحجم‌‌ترین تكلیف درسی می‌باشد و به اعتقاد پژوهشگران (مایر و همكاران، لوئیس و مایر، 1978) حل مسأله هسته اصلی برنامه درس ریاضی محسوب می‌شود (مایر و همكارن 1986 ترجمه فراهانی، 1376)

 

لذا پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آموزه‌های روان‌شناسی تفكر حل مسئله و پیروی از رویكرد تجربی آموزش راهبردهای حل مسأله ریاضی (الگوی پولیا)، تأثیر آن را بر نگرش و پیشرفت تحصیلی ریاضیات در دانش‌آموزان سال دوم راهنمایی مورد نظر قرار داده است.

 

بیان مسأله:

 

علی‌رغم اختلاف نظرهایی كه در تعریف نگرش بین روانشناسان مختلف وجود دارد، روی هم رفته تعریف سه عنصری نگرش تعریفی است كه بیشتر روان‌شناسان روی آن اتفاق نظر دارند. عنصر شناختی شامل اعتقادات و باورهای شخصی درباره یك شیء یا یك اندیشه است، عنصر احساسی یا عاطفی آن است كه معمولا نوعی احساس عاطفی با باورهای ما پیوند دارد و تمایل به عمل، به آمادگی برای پاسخگویی به شیوه‌ای خاص اطلاق می‌شود. (كریمی، 1380)

 

علاقه به درس، دقت، كوشش و پشتكار یاد گیرنده را افزایش می‌دهد و در نتیجه بر یادگیری تأثیر مثبت دارد بنابراین كوشش در بالا بردن سطح علاقه یادگیرنده یكی از تدابیر مهم آموزشی معلم به حساب می‌آید و بهترین راه جلوگیری از بی‌میلی و بی‌علاقگی در یادگیرنده و افزایش سطح علاقه و نگرش مثبت او نسبت به یادگیری و فعالیتهای آموزشگاه و فراهم آوردن امكانات كسب توفیق است. (سیف، 1380). در تمام طول تاریخ آموزش و پرورش حل مسأله یكی از هدفهای مهم آموزشی معلمان به شمار می‌آمده است. از بركت پیشرفتهای روان‌شناسی علمی معاصر روز به روز بر اهمیت این موضوع افزوده شده است، روان‌شناسان و نظریه‌پردازان مختلف بر نقش یادگیرنده در ضمن فعالیتهای مختلف یادگیری بویژه فعالیت حل مسأله در كشف و ساخت دانش تأكید فراوان داشته‌اند. جان دیویی، جروم برونر، ژان پیاژه، لئو ویگوتسكی از جمله كسانی هستند كه بر نقش فعالیت یادگیرنده در جریان حل مسأله بر دانش‌ اندوزی تأكید داشته‌اند و نظریه سازندگی یا ساختن‌گرایی یادگیری از ثمرات افكار این اندیشمندان است. بنا به گفته كیلپاتریك (1918 به نقل از آندرز، 1998) یادگیری در آموزشگاه باید هدفمند باشد نه انتزاعی و یادگیری هدفمند از راه واداشتن دانش‌آموزان به انجام پروژه‌های مورد علاقه و انتخاب خودشان بهتر امكان‌پذیر است. (سیف، 1380)

 

-آزمون بازداری دگزامتازون………………………………………………………………………. 25

 

– فروزش…………………………………………………………………………………………….. 26

 

– اختلالات خواب………………………………………………………………………………….. 26

 

-محور تیروئید……………………………………………………………………………………….. 27

 

-اثر كورتیزول……………………………………………………………………………………….. 28

 

-سیستم لیمبیك و افسردگی……………………………………………………………………… 28

 

-ریتم‌های شبانه روزی……………………………………………………………………………… 29

 

-تصویر گری از مغز……………………………………………………………………………….. 30

 

دیدگاه روان شناختی……………………………………………………………………………….. 30

 

الگوهای روانكاری………………………………………………………………………………….. 31

 

الگوی خشم معطوف به درون……………………………………………………………………. 31

 

-الگوی فقدان شی………………………………………………………………………………….. 32

 

دیدگاه رفتاری ………………………………………………………………………………………. 32

 

دیدگاه انسان‌گرایی………………………………………………………………………………….. 33

 

دیدگاه شناختی………………………………………………………………………………………. 34

 

-خطاهای منطق……………………………………………………………………………………… 35

 

-الگوی درماندگی آموخته شده افسردگی……………………………………………………… 36

 

ب) درمان افسردگی………………………………………………………………………………. 38

 

درمان مبتنی بر نظریه‌های زیست شناختی……………………………………………………… 38

 

-دارو درمانی………………………………………………………………………………………… 38

 

-الكترو شوك درمانی………………………………………………………………………………. 39

 

– نور درمانی…………………………………………………………………………………………. 40

 

درمان مبتنی بر نظریه‌های روان پویایی…………………………………………………………. 41

 

-روان درمانی روان پویشی……………………………………………………………………….. 42

 

-روان درمانی حمایتی……………………………………………………………………………… 43

 

-روان درمانی میان فردی………………………………………………………………………….. 44

 

-روان درمانی فمینیستی……………………………………………………………………………. 45

 

درمان مبتنی بر نظریه‌های شناختی و رفتاری………………………………………………….. 45

 

-رفتار درمانی………………………………………………………………………………………… 46

 

-رابطه درمانی……………………………………………………………………………………….. 47

 

– شناخت درمانی…………………………………………………………………………………… 48

 

درمان مبتنی بر گروه درمانی………………………………………………………………………. 49

 

-خانواده درمانی…………………………………………………………………………………….. 50

 

–زوج درمانی………………………………………………………………………………………… 50

 

-گروه‌های حمایتگر………………………………………………………………………………… 51

 

درمانهای تكمیلی …………………………………………………………………………………… 51

 

-داروهای گیاهی……………………………………………………………………………………. 52

 

-رژیم غذایی و مكمل‌های غذایی……………………………………………………………….. 52

 

-فنون آرمیدگی………………………………………………………………………………………. 53

 

-هومیوپاتی…………………………………………………………………………………………… 54

 

ج) افسردگی زنان………………………………………………………………………………….. 55

 

اختلالات خلقی مربوط به قاعدگی……………………………………………………………… 56

 

سندرم قبل از قاعدگی …………………………………………………………………….. 56

 

-سبب شناسی…………………………………………………………………………………… 56

 

-بروز تشخیص……………………………………………………………………………………… 57

 

اختلال ملال پیش از قاعدگی ……………………………………………………………………. 58

 

درمان اختلال‌های قاعدگی ……………………………………………………………………….. 60

 

-درمان سندرم قبل از قاعدگی  ………………………………………………………………….. 60

 

-درمان اختلال ملال پیش از قاعدگی…………………………………………………………… 61

 

ارزیابی تاثیر درمان‌ها……………………………………………………………………………….. 63

 

اختلالات خلقی مربوط به زایمان………………………………………………………………… 64

 

-افسردگی بعد از زایمان………………………………………………………………………….. 65

 

-سبب شناسی اختلالات خلقی بعد از زایمان………………………………………………… 65

 

 

– بروز و تشخیص افسردگی بعد از زایمان…………………………………………………… 68

 

-علایم افسردگی در طول بارداری………………………………………………………………. 69

 

-اختلالات خلقی پس از زایمان…………………………………………………………………. 69

 

درمان اختلالات خلقی پس از زایمان…………………………………………………………… 72

 

-دارو درمانی در دوران بارداری…………………………………………………………………. 75

 

-دارو درمانی در دوران شیردهی………………………………………………………………… 77

 

چگونه خود را یاری دهیم؟……………………………………………………………………….. 78

 

نقش حمایتی ماما و پرستار روانگر در پیشگیری افسردگی پس از زایمان………………….. 79

 

اختلالات خلقی مربوط به یائسگی………………………………………………………………. 81

 

-سبب شناسی ………………………………………………………………………………………. 82

 

– یائسگی و افسردگی……………………………………………………………………………… 82

 

-درمان………………………………………………………………………………………………… 83

 

خلاصه جلسات كلاس‌های آمادگی دوران بارداری…………………………………………. 86

 

د) ی بر تحقیقات انجام شده……………………………………………………………… 101

 

فصل سوم: طرح تحقیق

 

طرح پژوهش ……………………………………………………………………………………….. 106

 

جامعه آماری…………………………………………………………………………………………. 108

 

نمونه آماری…………………………………………………………………………………………… 108

 

روش نمونه‌گیری……………………………………………………………………………………. 109

 

ابزار اندازه‌گیری……………………………………………………………………………………… 109

 

پرسشنامه افسردگی بك……………………………………………………………………………. 110

 

جدول هنجار گزینی مقیاس افسردگی بك…………………………………………………….. 114

 

روند اجرای اطلاعات ……………………………………………………………………………… 115

 

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………….. 117

 

فصل چهارم: تحلیل آماری

 

داده‌های توصیفی پژوهش…………………………………………………………………………. 118

 

تحلیل داده‌های پژوهش……………………………………………………………………………. 123

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

 

خلاصه پژوهش …………………………………………………………………………………….. 133

 

بحث و جمع بندی نهایی…………………………………………………………………………. 134

 

محدودیت‌های تحقیق……………………………………………………………………………… 136

 

پیشنهادها……………………………………………………………………………………………… 136

 

چکیده:

 

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر كلاس های آموزشی دوران بارداری بر افسردگی پس از زایمان زنان ساكن تهران انجام شد. این مطالعه از نوع مطالعات شبه تجربی بود. در این پژوهش میزان افسردگی خانم های مراجعه كننده از طریق پاسخ به تست بك انجام شد و سن آزمودنی های مورد پژوهش حداقل 18 و حداكثر 39 سال بود. نمونه آماری این پژوهش شامل 120 خانم بود كه در گروه 40 نفری مورد مطالعه قرار گرفتند و همچنین این گروه ها خود به دو دسته بارداری اول و بارداری دوم نیز تقسیم شدند، كه در سال 85-84 به درمانگاه قدس، بیمارستان بوعلی و مطب خانم دكتر محمدیاری مراجعه كرده بودند و به صورت غیر تصادفی، در دسترس و داوطلب، انتخاب شدند و پرسشنامه را تكمیل نمودند.

 

فرضیه اصلی محقق عبارت بود از:

 

بین میزان شركت در كلاس های آمادگی دوران بارداری و میزان افسردگی پس از زایمان رابطه وجود دارد. نتایج تحلیل آزمون T نشان داد كه كلاس های آمادگی دوران بارداری در كاهش افسردگی پس از زایمان تأثیر داشت.

 

همچنین فرضیه های فرعی محقق عبارت بودند از:

 

– بین خانم هایی كه در كلاس آمادگی دوران بارداری شركت می كنند با خانم هایی كه در كلاس آمادگی دوران بارداری شركت نمی كنند از نظر میزان افسردگی تفاوت وجود دارد. نتایج تحلیل آزمون T نشان داد بین خانم هایی كه در كلاس آمادگی دوران بارداری شركت كرده اند و آنهائی كه در چنین كلاس هایی شركت نداشتند از نظر افسردگی تفاوت معناداری وجود داشت.

 

– بین خانم هایی كه به مطب خصوصی مراجعه كردند با خانم هایی كه به درمانگاه دولتی مراجعه كردند تفاوت وجود دارد. نتایج تحلیل آزمون T نشان داد كه بین این دو وضعیت ذكر شده تفاوت معنا داری وجود نداشت. یعنی عامل اقتصادی – اجتماعی تأثیری در میزان افسردگی پس از زایمان نداشت.

 

– بین بارداری های اول و دوم از نظر میزان افسردگی تفاوت وجود دارد. در این فرضیه نیز با استفاده از نتایج تحلیل آزمون T مشخص شد كه بین بارداری اول و دوم از نظر میزان افسردگی تفاوت معنا داری وجود نداشت.

 

مقدمه:

 

در طی قرن حاضر یکی از زمینه های مطالعاتی که توجه روز افزون بسیاری از متخصصان رشته‌های مختلف را به خود جلب نموده است ، بررسی نقش جنسیت و تفاوت های مربوط به آن در زمینه های گوناگون علمی است. یکی از مباحث جالب در حرفه روانپزشکی و پزشکی نیز تفاوتهای وابسته به جنس و ابتلا به بیماریها و اختلال های عنوان شده در راهنمای آماری و تشخیص اختلال روانی (DSM IV) می‌باشد. در بخش همه گیرشناسی اختلال ها ، نرخ بروز بیماریها ی مختلف در دو جنس، تفاوت های فراوانی را نشان می دهد. برای مثال، مردها در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماریهای قلبی – عروقی ، الکسیم، پسیکوپاتی (جامعه ستیزی) می باشند. در حالی که زنها در طول زندگی شان بیشتر در خطر ابتلا به بیماریهای مربوط به تیروئید، اختلال های خوردن و افسردگی هستند. (نمازی 1379)

 

اختلال افسردگی یکی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی، با شیوع 25% – 15% در طول عمر به شمار می رود (جود، 1994). افسردگی نه تنها در بسیاری از پژوهش ها ، رایج ترین اختلال روانی گزارش شده، بلکه شاید از قدیمی ترین نشانگان روانی باشد که در متون پزشکی بدان پرداخته شده است. ( یانکرز، 1382)

 

تفاوت های مربوط به جنس در بروز افسردگی می تواند پس از بلوغ شروع شده و ادامه یابد. ابتلا به افسردگی به ویژه افسردگی یک قطبی، افسردگی مربوط به اختلال های عاطفی فصلی در بین زنها بسیار شایع تر از مردها است. در مجموع حوادث مربوط به سیکل باروری تا حد زیادی زمینه ساز مشکلات عاطفی زنان شناخته شده است. برای مثال می توان از افسردگی همراه با داروهای ضد حاملگی ، افسردگی مربوط به قاعدگی، افسردگی پس از زایمان و افسردگی دوران یائسگی را نام برد. (نمازی 1379)

 

در چند دهه گذشته نشانگان افسردگی پس از زایمان مورد توجه بسیاری از متخصصان علوم پزشکی و روان شناسی قرار گرفته است . افزایش پژوهش در این زمینه دلایل گوناگونی دارد. یک دلیل آن است که اگر چه تولد نوزاد در مقطعی از زمان برای بسیاری از خانواده ها اتفاق می افتد، ولی بسیاری از مادران در این دوره یک تغییر و تحول جسمی و روانی را نشان می دهند. ماههای آبستنی زن، حساس ترین دوره زندگی هر خانواده است، زیرا از یکسو وضعیت جسمی و روانی و عاطفی زن آبستن در شرایط ویژه ای قرار دارد که نیاز به مراقبت در تمام وضعیت های مذکور را دارد و از سوی دیگر موجودیت جسمی – روانی یک انسان دیگر (جنین) در بطن وجود مادر آبستن در حال شکل گیری است. جنین نیاز به مادری دارد که از نظر جسمی و بهداشتی سالم باشد، از نظر روانی – اجتماعی ایمن باشد. در صورت مساعد بودن وضعیت مادر ، ظرفیت های ژنتیک تخمک بارور شده در طی 9 ماه بارداری بالفعل می گردد. پس از دوران بارداری، دوران نوزادی و سال های اولیه کودکی نیز برای رشد و تحول جسمی – روانی سالم، نیاز به مادر واجد سلامت جسمی، روانی و اجتماعی دارد (مهری نژاد، 1381).

 

این مرحله از زندگی می تواند برای مادر، کودک و کل خانواده آسیب زا باشد. دوران پس از زایمان طبیعتاً یک دوره انتقالی است و بسیاری از رویدادها تغییر می یابند. نقش ها، الگوها و ارتباطات باید تجدید گردند. با این حال انتظار جامعه و فرهنگ این است که مادر شدن امری طبیعی است که اکثر مردم با آن سازگار می شوند (گروئن، 1990 به نقل از خمسه 1381).

 

اولین بار مارسه (1858) به طور سیستماتیک نشان داد که دوره پس از زایمان، مخصوصاً شش هفته پس از آن یک دوره آسیب پذیری مهم برای ابتلا به اختلال های روانی می باشد و افسردگی می تواند در فرایند دلبستگی و تعهد طبیعی مادر، مراقبت موثر او از طفل و مهارتهای او بعنوان یک مادر مداخله کند و زمان پس از تولد یا زایمان به عنوان دوره افزایش خطر شیوع افسردگی در زنان قلمداد می شود.

 

اختلالات خلقی پس از زایمان که به فراوانی پیش می آید و معمولاً گذرا است، نزد عموم مردم مساله ای شناخته شده است. اما در برخی موارد این حالتها بصورت بیماری افسردگی و مداوم و پایدار ظهور کرده و درمان جدی و منظمی را نیاز دارد. افسردگی شایعترین حالت روانی پس از زایمان است و باید توجه داشت حالت های اسکیزوافکتیو و اسیکزوفرنی و تیرگی شعور هم پس از زایمان دیده می شوند و در برخی موارد اسیکزوفرنی ابتدا به صورت افسردگی ظاهر شده و پس از چند هفته علائم اصلی آشکار می شود (گیلدر، 1989 به نقل از خمسه، 1381).

 

بطور کلی اکثر منابع موجود اختلال های روانی پس از زایمان را شامل غم پس از زایمان، افسردگی پس از زایمان و سایکوز پس از زایمان می دانند. این اختلال ها از روز سوم پس از زایمان تا یک سال پس از آن امکان بروزشان وجود دارد. (مهری نژاد، 1381)

 

دیدگاه تورنس درباره خلاقیت……………………………………………………………………………… 31

 

خلاصه‌ای از تاریخچه نظریه‌های خود…………………………………………………………………….. 32

 

مازلو و نظریه خود…………………………………………………………………………………………… 33

 

چگونگی شكل‌گیری خود………………………………………………………………………………….. 34

 

خودپنداری…………………………………………………………………………………………………… 35

 

رشد خودپنداری در نوجوانی………………………………………………………………………………. 36

 

خودواقعی و خود آرمانی…………………………………………………………………………………… 37

 

خودشكوفایی و خلاقیت…………………………………………………………………………………… 38

 

نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوان…………………………………………………………… 40

 

ی بر دنیای معلولین…………………………………………………………………………………… 41

 

معلول چیست؟……………………………………………………………………………………………… 43

 

علل معلولیت‌ها……………………………………………………………………………………………… 45

 

انواع معلولیت………………………………………………………………………………………………… 45

 

جنبه‌های روانی معلولیت جسمی- حركتی……………………………………………………………… 46

 

معلولیت جسمی- حركتی و خودپنداری………………………………………………………………….. 47

 

مشكلات ناشی از معلولیت و نقایص بدنی………………………………………………………………. 48

 

تأثیر والدین بر شخصیت افراد معلول جسمی- حركتی…………………………………………………. 49

 

توان بخشی معلولین جسمی- حركتی………………………………………………………………….. 50

 

فصل سوم

 

موضوع تحقیق ………………………………………………………………………………………………. 53

 

جامعه آماری………………………………………………………………………………………………….. 53

 

گروه مقایسه…………………………………………………………………………………………………. 53

 

روش نمونه‌گیری……………………………………………………………………………………………… 54

 

روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 54

 

ابزار تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 55

 

1- آزمون خلاقیت تورنس……………………………………………………………………………………… 55

 

نمره‌گذاری پرسشنامه……………………………………………………………………………………….. 55

 

آزمون خودپذیری……………………………………………………………………………………………….. 56

 

نمره‌گذاری آزمون خودپذیری………………………………………………………………………………….. 56

 

روش آماری…………………………………………………………………………………………………….. 57

 

نحوه اجرای آزمون……………………………………………………………………………………………… 57

 

فصل چهارم

 

نقد و اعتبار فرضیه‌ها…………………………………………………………………………………………… 60

 

فرضیه شماره 1………………………………………………………………………………………………… 60

 

فرضیه شماره 2………………………………………………………………………………………………… 65

 

فرضیه شماره 3………………………………………………………………………………………………… 70

 

فصل پنجم

 

خلاصه فصول قبل……………………………………………………………………………………………….. 76

 

تفسیر و نتیجه‌گیری……………………………………………………………………………………………. 78

 

پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………. 81

 

محدودیت‌ها……………………………………………………………………………………………………… 83

 

ضمائم…………………………………………………………………………………………………………….. 84

 

منابع مورد مطالعه………………………………………………………………………………………………. 85

 

چکیده تحقیق

 

تحقیق حاضر بررسی تأثیر معلولیت جسمی- حركتی نوجوانان دختر بر خلاقیت آنها را مورد مطالعه قرار می‎دهد. هدف از این تحقیق نیز بررسی چگونگی تفكر خلاق در افراد معلول جسمی- حركتی و نیز یافتن همبستگی اجتماعی صفات شخصیت و نیروی خلاق در این افراد است.

 

در این تحقیق بعد از تعاریف متعدد از خلاقیت، مراحل و عوامل مؤثر بر خلاقیت به رابطه‌ی خلاقیت و ویژگی های شخصیتی اشاره شده است. همچنین با مطالعة مفهوم خودپنداری و نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوانان این مسأله روشن می‎شود كه به طور كلی تصویر ذهنی بدن به عنوان آگاهی كامل شخص از بدن خودش و امكانات آن برای حركت و جنبش می‎باشد و محققان بر اهمیت نهایی تصویر ذهنی بدن بر سازگاری روانی و هیجانی تأكید كرده اند. اثر معلولیت فرد بر روی رفتارش بیشتر غیرمستقیم است تا مستقیم. همچنین سطح آرزوی فرد نهایتاً به خودپنداری او بستگی دارد. چگونگی واكنش افراد نسبت به یك فرد معلول مهمتر از معلولیت واقعی اوست. خودپنداری افراد بیشتر از ناتوانی آنها در رفتارشان تأثیر دارد.

 

از سوی دیگر تحقیقاتی كه درباره جنبه های روانی معلولیت جسمی- حركتی به عمل آمده آشكار می سازد كه در اكثر افراد معلول ادراك «خود» و «خودپنداری» و ارزیابی از خود تحت تأثیر معلولیت جسمانی قرار می‎گیرد.

 

جامعة تحقیق ما معلولان جسمی- حركتی مراكز توانبخشی در مقطع نوجوانی است كه 50 نفر بودند و برای مقایسه نیز 50 نفر از دانش آموزان دوره راهنمایی و دبیرستان شهر تهران انتخاب شدند. در این تحقیق آزمون مورد استفاده قرار گرفت. 1- آزمون خلاقیت تورنس كه شامل 60 سؤال بود و 2- آزمون خودپذیری كه شامل 30 سؤال بود.

 

مقایسه و تجزیه و تحلیل نمرات دو گروه نشان داد كه گروه معلولان جسمی- حركتی به طور معنی داری از گروه مقایسه پایین تر بودند همچنین نمرات خودپذیری گروه معلولان نیز پایین تر از گروه مقایسه بود. محاسبه همبستگی بین خلاقیت و خودپذیری نیز رابطه مثبت را بین خلاقیت و خودپذیری را نشان می‎دهد.

 

فصل اول

 

مقدمه:

 

تردیدی نیست كه مهم‌ترین نقشی كه والدین می‌توانند در تربیت كودكان خود ایفا كنند، پرورش توانایی خلاقیت آنهاست. زیرا خلاقیت به نحوی بلامنازع عامل كلیه پیشرفت‌های بشری است و امكان بروز خلاقیت افراد وقتی مهارتها وانگیزه خلاقیت در كودكی پرورش یابد، بسیار بیشتر است. شاید از آن مهم‌تر این واقعیت است كه، چنان كه بسیاری از روانشناسان تأكید دارند، خلاقیت و صلاح روح و روان همراه و همگام‌اند. بدین ترتیب شاید به جرأت بتوان گفت خلاقیت كلید طلایی خوشبختی است.

 

 

خلاقیت حوزه افراد «تیزهوش» و «با استعداد» نیست. اگرچه آنها استعداد بالقوه بیشتری دارند كه در راه‌های خلاق به كار برند. خلاقیت‌ می‌تواند و باید جزئی از زندگی همه افراد، از جمله افراد تیزهوش، و با استعداد باشد. لیكن مهم‌ترین عامل در خلاقیت، انگیزه برای انجام كارهای خلاق است. استعداد، ویژگی‌های شخصیتی، و مهارت به والدین و مربیان نشان می‌دهد كه كودك چه كاری را می‌تواند انجام دهد ولی انگیزه نشان می‌دهد كه چه كاری انجام خواهد شد. چنانكه خواهیم دید انطباق انگیزه‌ها با استعداد و مهارتهای كودك است كه در خلاقیت كارساز می‌باشد.

 

برای كودك خود نوعی تصویر ذهنی از آنچه می‌خواهد شود به دست آورید. تصویری از بزرگسالی كودك كه با ویژگی‌های سازگار باشد. تصویی كه او با شور و شوق درونی آن را به مرحله عمل درآورد آنچه باید تأكید گردد، آن است كه تحمیل علائق پدر و مادر بر كودك به هیچ شكل منجر به نیل دستاوردهای اخلاق نخواهد گردید.

 

به منظور راهنمایی والدین و مربیان در شناسایی خلاقیت كودكان درهر زمینه به تفصیل سه جزء متشكله خلاقیت را كه بعارت از مهارت در زمینه مربوط، مهارتهای تفكر و رفتار و عملكرد خلاق و انگیزه درونی است.

 

افراد در خلاق‌ترین شرایط خود قرار خواهند داشت اگر در درجه اول به علت علاقه، لذت، رضایت حاصله و چالش كار مبادرت به انجام كاری می‌كنند و نه از طریق فشار خارجی یعنی انگیزه برونی این اصل را اصل انگیزه درونی خلاقیت می‌نامند.

 

خلاقیت واقعی بدون قدری شور و هیجان غیرممكن است.

 

(مترجمین: دكتر حسن قاسم‌زاده، پروین عظیمی)

 

پیشرفت بشریت با خلاقیت پیوندی محكم دارد. باید بتوان به چیزهای نو دست پیدا كرد و روشهای اندیشه‌هایی را جستجو كرد كه آدمی را در موقعیت‌های اضطراری یاری دهد و راه‌های تازه‌ای را برای شناختن و بارورتر كردن آفرینش پیش پای او بگذارد. خلاقیت در همه زمینه‌های فعالیت انسانی لازم است از دانش و كارهای مهندسی گرفته تا ادبیات. آنها كه امروز در مدارس درس می خوانند به عنوان كارگر، نظامی، مهندس، دانشمند، طبیب و … زندگی مستقل خود را آغاز می‌كنند.

 

این كودكان و نوجوانان امروز نه تنها باید دست‌آوردهای گذشته و دانش و فرهنگ فعلی جامعه را حفظ كنند بلكه باید استعداد این را نیز داشته باشند كه آنها را به پیش ببرد و تكامل بخشد.

 

در عصر ما در سطح ملی و بین‌المللی چه از نظر معلم و چه از نظر دانش‌آموز همه‌جا با اندیشه‌های واحدی برخورد می‌كنیم كه همان اقتضای زمان ما یعنی تخیل، اختراع، ابتكار و خلاقیت است. مطمئناً همیشه افراد خلاق وجود داشته‌اند، اما قرن بیستم هم از جهت لزوم آمادگی و هم از جهت حفظ وفاداری به انسان در مقابل دنیای ماشینی چنین ایجاب می‌كند كه تمام قوای خلاقیت سازنده‌ای را كه بالقوه در افراد بشر وجود دارد به كار گرفته شود.

 

بی‌شك یكی از زیباترین ویژگی‌های انسان قدرت آفرینندگی و خلاقیت است به واسطه همین ویژگی است كه انسان می‌تواند اهداف آرمان‌گرایانه خود را پدید آورد و توانایی‌های خود را شكوفا سازد، آنچه پیش از آن در مورد خلاقیت تصور می‌شد، براساس نگرش نبوغ‌آمیز بنا شده بود و طبق این نگرش، خلاقیت به افراد تعلق داشت، افرادی كه نبوغ استثنایی برخوردار بودند و توانایی ذهنی آنان فراتر از مردم عادی به شمار می‌رفت.

 

بنابراین خلاقیت موهبتی آسمانی پنداشته می‌شد كه صرفاً در اختیار تعداد معدودی از افراد قرار گرفته است و همین افراد خاص كه دارای خلاقیت هستند در شرایط مختلف آن را از خود بروز دهند وهمین افراد هستند كه به اختراعات و اكتشافات نائل می‌شوند. با فراگیر شدن منطق‌گرایی اكثر باورهای انتزاعی و همینطور امور ما بعدالطبیعه دستخوش دگرگونی‌های عدیده‌ای شد.

 

مقوله‌ی خلاقیت و سایر قابلیت‌های فكری نیز در همین راستا مورد بررسی دقیق دانشمندان قرار گرفت و با بررسی طیف وسیعی از نمونه‌های مختلف نتایج بسیار جالبی بدست آمد كه با آنچه تاكنون پنداشته می‌شد تفاوت عمده‌ای دارد.

 

در مورد آموزش تا خلاقیت بخش مهمی از دوره‌های (تفكر خلاقانه) است كه این تفكر در نتیجه فرآیندهای استثنایی تفكر بروز می‌كند كه تا حدودی با تفكر عادی كه ما در فعالیت‌های روزانه خود به كار می‌بریم متفاوت است.

 

احیاء علاقه به روان‌شناسی خلاقیت قبل از هر چیز دلایل عمیق اجتماعی دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد كه فرهنگ امروزی استقلال با رفتار از لحاظ اجتماعی و اگر كمتر تحمل می‌كند و خطرات اجتماعی و فرهنگی همرنگی افراطی در قلمروهای رفتار آشكار ذهنی از طریق نظریه‌های اجتماعی مورد تأیید قرار گرفته است. پاداش‌هایی كه برای همرنگی وجود دارد و نبودن نسبی پاداش برای تفكر و عمل مستقل یك مانع اجتماعی برای فرد و یك بازدارنده برای «ابراز وجود» است. به همین دلیل روانشناسان و معلمان جامعه ضمن اشاره به خطرات همرنگی افراطی و رفتارهای قالبی در ركوردی كه در نتیجه آن جامعه را از پیشرفت بازمی‌دارد، به اهمیت نوآوری و تفكر خلاق برای جامعه را مورد تأكید قرار داده‌اند. (بودو، آلن، ترجمه خانزاده 1358)

 

افراد معلول جسمی- حركتی دارای ویژگی‌های شخصیتی معینی هستند كه می‌توانیم تأثیر آن را بر فعالیت‌های روانی آنها از جمله تفكر خلاق این افراد، مورد بررسی قرار دهیم. معلوم شده است كه معلولیت غالباً در خودپنداری افراد اثرات خاصی بر جای می‌گذارد. مثلاً وقتی می‌گوییم خانواده، والدین، دوستان و افراد دیگر در نظر و ادراكی كه فرد از خود دارد موثر است (وابستگی به دیگران، دلسوزی و ترحم نابه‌جای افراد و نظرهای آن بر خودپنداری افراد تأثیر دارد و در افراد معلول امكان بوجود آمدن این شرایط بیشتر است.)

 

تقویت خود مفهومی

 

كاهش اضطراب

 

اثر آرام كننده

 

كاهش فشارهای عصبی

 

نقش ورزش و ارتقای توانمندیهای روحی و

 

جسمی‌دانش آموزان ابتدایی

 

الف ـ نقش ورزش در جلوگیری از بیماریها وسلامت جسم

 

ب ـ نقش ورزش درایجاد نشاط

 

ج   ـ نقش ورزش در ایجاد ارتباط با دیگران و تقویت روحیه گروهی

 

د ـ نقش ورزش در رشد عقلانی و فكری دانش آموزان وپیشرفت تحصیلی

 

مطالعات انجام شده در خارج از كشور

 

تحقیقات انجام شده در داخل كشور

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

مقدمه

 

جامعه آماری

 

حجم و نمونه و شیوه نمونه گیری

 

مراحل تحقیق

 

ابزار پژوهش

 

1ـ آزمون آمادگی جسمانی

 

2ـ كارنامه دانش آموز

 

روشهای تحلیل داده ها

 

 فصل چهارم: توصیف داده ها

 

مقدمه

 

توصیف و تحلیل داده ها

 

فصل پنجم: نتیجه گیری

 

مقدمه

 

بحث و نتیجه گیری

 

محدودیتها

 

محدودیت های زمانی

 

محدودیت مكانی

 

پیشنهاد به مسئولین

 

پیشنهاد به معلمین

 

پیشنهاد به محققین

 

منابع

 

مقدمه:

 

شكر و سپاس خدایی را كه به ما توانایی و نیرو داد و قدرت بخشید تا او را بشناسیم و توفیق داد تا بتوانیم ارزش نعمتهای بیكران او را پاس داریم و حمد و سپاس می‌گوییم خدایی كه به قلم تحرك بخشید و به كاغذ پذیرش و به عقل حكم كرد كه واسطه ای شود تا بین عقل وجسم پیوند برقرار كند. افلاطون می‌گوید در اثر تربیت جسم و روح ما انسان به بلندترین پایه جمال و كمال می‌رسد و بنابراین عالی تر و مقدس تر از تربیت فنی شناخت و تعلیم و تربیت می‌تواند به رشد و ارتقاء جسمانی و روحانی انسان كمك نماید ونیازهای فرد و اجتماعی، اقتصادی انسان را تأمین كند.

 

حركت و جهش از ویژگیهای حیات انسان است و دارای انگیزه و ریشه ای در سرشت او و عاملی برای رشد و سلامت و نشاط اوست انسان نیازمند حركت و ناگزیر از حركت، تربیت‌بدنی از آنجا كه منجر به سلامت جسمانی می‌شود همواره مورد توجه بوده است. ورزشهای امروزی كه صور مختلفی دارند از آن جهت كه فعالیتهای جسم را بهبود می‌بخشد و نشاط و شادابی را به جسم هدیه می‌دهند جزء لاینفك آموزش و پرورش هر كشوری است .اهداف تقویت قوای جسمانی در تاریخ انسان عبارتست از حفظ سلامت، تعلیم بهداشت، رشد و تقویت قوای جسمانی، آمادگی برای فعالیتهای دفاعی، كسب شادابی و نشاط و نیل به موفقیت در وظایف حرفه ای و شغلی بوده است.

 

بیان مسئله:

 

امروزه در دنیای قرن بیست و دوم همه چیز با علم و تحقیق علمی‌یعنی مشاهده و ‌آزمایش پیوند خورده است تربیت‌بدنی نیز نمی‌تواند جدای از علم باشد. تربیت‌بدنی از علوم گوناگون بهره می‌گیرد و با بكار گرفتن روشهای علمی می‌كوشد از راه كشف قوانی علمی وقوانین فیزیكی مربوط به حركت به موثرترین و بهترین نحوة رشد هر یك از حركتهای بدنی دست یابد و حیطه عمل خود را گسترده تر بسازد.

 

با توجه به تنوع فعالیتهای بدنی كوشش هایی در این جهت توسط دانشمندان انجام می‌گیرد . در پی پاسخ به این سئوال بسیار مهم است كه چه نوع فعالیتی و چه نوع برنامه ورزشی و با چه شدتی و با چه مدت زمانی باید صورت گیرد تا در رشد و توسعه قوای ذهنی و در بالا بردن بهره هوشی واستعداد دماغی افراد موثر باشد.

 

 

از سوی دیگر برنامه‌های تربیت‌بدنی مورد نظر در چه سنی باید اجرا شود تا تأثیرات واقعی خود را در رشد و تحول هوش و پیشرفت تحصیلی برجای گذارد.

 

از بدو ورود تربیت‌بدنی به عنوان یك ماده درسی همواره تعدادی از مسئولین دست اندر كار بر این عقیده بوده اند كه فعالیت بدنی در مدرسه به عنوان امر حاشیه ای و برنامه پر كن محسوب می‌گردد. و این طرز تفكر باعث گردیده است كه درس تربیت‌بدنی جدی گرفته نشود. از سوی دیگر تعداد زیادی از دانش آموزان وقتی را كه باید صرف پرداخت به مطالعه نمایند بیشتر از حد معمول صرف پرداختن به فعالیتهای ورزشی می‌نمایند كه پیامد این مسئله عقب ماندگی در سایر دروس و پائین آمدن معدل اكثر این افراد می‌باشد. 

 

بازتاب این موضوع در جامعه آن است كه ورزشكاران را افرادی تنبل و عقب افتاده از (جوانب تحصیلی) تصور نمایند و به بیان عامیانه و فكر آنها را در بازوان قوی آنان تصور نمایند.

 

لذا لازم بود تا تحقیقی در این خصوص كه ورزش و‌آمادگی جسمانی اثری بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد انجام و حقایق امر پیشتر آشكار گردد، شاید نگرشهای اجتماعی نسبت به این موضوع منطقی گردد.

 

 اهمیت و ضرورت پژوهش:

 

بدون شك تربیت‌بدنی و ورزش یكی از اجزاء لاینفك جامعه بشری محسوب می‌گردد در واقع تضمین سلامتی و شادابی تك تك افراد جامعه تا حد زیادی بستگی به میزان پرداختن آنها به فعالیتهای بدنی وورزشی دارد. مسلماً چنانچه پرداختن به یك فعالیت حركتی از اصول و قاعده معین منطقی و حساب شده متابعت نماید، نتایج آن برنامه حركتی منطقی و مثبت وسازنده خواهد بود و در غیر این صورت چه بسا ضرر و زیان حاصله بیشتر از سود و منفعت آن باشد. 

 

آموزش و پرورش فیزیكی نیز یكی از اركان اصلی و زیربنای هر كشور می‌باشد در واقع كلیه نیازهای هر كشور از طریق آموزش و پرورش آن كشور تامین می‌شود. برنامه ریزان تعلیم و تربیت سعی می‌كنند مطالبی را به عنوان محتوای آموزشی در مدارس قراردهند كه در راستای براورد نیازهاو منافع ملی و میهنی باشد از جمله این مطالب گنجانیدن درس تربیت‌بدنی و ورزش در برنامه‌های درسی مدارس می‌باشد مسلماً تربیت‌بدنی به عنوان یك ماده درسی در مدارس هنگامی می‌تواند مثمر ثمر واقع گردد كه اهمیت و ارزش خود را نمایان سازد كه تابع نظم و قانون مشخص شده‌ای باشد كه علمای تعلیم و تربیت برنامه ریزان امورآموزشی معین نموده اند تنها در این صورت است كه تربیت‌بدنی به عنوان یك ماده درسی قابل بحث و تعمیق است.

 

پر واضح است كه انجام هر كاری ولو ابتدایی ترین امر زندگی بدون تهیه برنامه قابل انجام نیست. در برنامه ریزیها باید تعمق و تفكر نمودو فرضیات را‌آزمایش كرد و سپس بهترین راه را انتخاب كرد. خوشبختانه در برنامه ریزیهای آموزشی درس تربیت‌بدنی در مدارس این مشكل را تا حد زیادی برطرف گردیده است.

 

به طور كلی نگرش والدین دانش آموزان معلمین اولیه مدرسه و افراد جامعه نسبت به تربیت‌بدنی متفاوت است. عده ای از آنها با نظر مثبت وسازنده به آن توجه می‌كنند پاره ای افراد هم جنبه های منفی آن را مورد ملاحظه قرار داده اند این قبیل برخوردها واظهار نظرهائی كه نسبت به تربیت‌بدنی می‌شود اعم از مثبت و یا منفی همگی بر اساس تجربه های شخصی و مشاهدات محدود افراد استوار است.

 

امروزه دلائل و شواهد علمی ارزش واهمیت یك برنامه خوب و غنی تربیت‌بدنی را بیان می‌دارد. مطالعاتی كه روی دانش آموزان در سنین تحصیلی در كشورهایی كه از لحاظ تربیت‌بدنی غنی هستند صورت گرفته می‌تواند انگیزه ای برای متخصصان تربیت‌بدنی كشور خودمان فراهم نماید تا اینكه نیازهای جسمی جوانان و نوجوانان را شناسایی كنند و یا طرح ریزی برنامه‌های كوتاه و بلند مدت پژوهشهائی در زمینه دست یابی بر میزان آمادگی جسمانی آنها به طور عینی صورت پذیرد.

 

انجام این گونه تحقیقات امری ضروری در زندگی روزمره جوانان و نوجوانان امروز و آینده سازان این مملكت محسوب می‌شود.

 

با توجه به اینكه تشخیص ورزش ازتأثیر عوامل چون زمینه خانوادگی ، وضعیت اجتماعی، حمایت وتشویق دیگران و خصوصیات شخصیتی كه بر موفقیت تحصیلی اثر می‌گذارد كاری مشكل است ولی در بررسیهای گروهی كه به عمل آمده معدل ورزشكاران آموزشگاهها به طور كمی‌بالاتر از افراد غیر ورزشكار بوده و‌آنها به مدارج آموزشی بالا نیزعلاقه بیشتری داشته اند بر خلاف بعضی از مخالفین قهرمانی آموزشگاهها عقیده دارند ورزش دانش آموزان را از فعالیت تحصیلی باز می‌دارد وموجب بروز روحیه ناپایدار و مانع رسیدن به اهداف آموزشی می‌شود. طرفداران قهرمانی آموزشگاهها بر این عقیده اند كه وقتی دانش آموزان در فعالیتهای مدرسه درگیر می‌شوند علاقه آنها به فعالیتهای تحصیلی افزایش می‌یابد و با استفاده از بازی می‌تواند بر بسیاری از مسائل و مشكلات آموزشی فائق آیند.

 

الف: توصیف داده ها……………………………………………………………………………….. 35

 

ب: آمار استنباطی………………………………………………………………………………….. 47

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………… 58

 

خلاصه تحقیق ………………………………………………………………………………………. 59

 

بحث و نتیجه گیری …………………………………………………………………………………. 60

 

بحث و نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………… 61   

 

محدودیت های تحقیق……………………………………………………………………………… 64

 

پیشنهادات تحقیق…………………………………………………………………………………… 64

 

فهرست منابع ……………………………………………………………………………………….. 66

 

فصل اول

 

مقدمه

 

فعالیتهای ورزشی علاوه براینكه، یك عمل تفریحی ونشاط­آورند، وسیله موثری در حفظ سلامت بدن و نیرومندی جسم محسوب می­گردند.

 

علوم پزشكی و علوم ورزشی مكمل یكدیگرند و هریك از دیگری سودی بهینه می­برند. در سالهای اخیر پزشكان اهمیت ویژه­ای برای پیش­گیری قائل شده­اند و در تلاش هستند تا با كمك آن از بروز و ابتلاء به بیماریها ممانعت به­عمل آورده و عوامل تهدید كننده سلامتی افراد را شناسایی و كنترل نمایند. دراین راستا طب ورزشی سعی در ممانعت از بروز وابتلا به بیماری­ها دارد و بر نقش و همكاری علوم پزشكی و علوم ورزشی تاکید دارد.

 

تحقیقات متعددی درخصوص نقش فعالیت­های بدنی بر بهبود کارآیی سیستم­های بدن و سلامت عمومی انسان ها انجام شده است. این مطالعات بیان می­دارد كه فعالیت های ورزشی باعث رشد و توسـعه سیستم­های تشكیل دهنده بدن می­گردد.

 

یكی ازسیستم­های مهم و حیاتی بدن، سیستم ایمنی است. سیستمی كه بدون عملكرد صحیح آن، ادامه حیات به مخاطره ­افتاده و چه بسا غیر ممكن گردد.

 

از آنجایی­كه جنبه­های گوناگون فعالیت­های­بدنی، اثرات متفاوتی بر روی سیستم ایمنی بدن اعمال خواهند كرد، لذا به نظر می­رسد كه شناسایی این تأثیرات می­تواند در تفسیر دقیق­تر مكانیسم­های فیزیولوژیكی و عكس­العمل­های بیولوژیكی بدن راه گشا باشد.

 

چنین به نظرمی­رسد كه فعالیت­های­بدنی منظم، زیربیشینه و درازمدت اثرات متفاوتی در مقایسه با فعالیت­های بدنی نامنظم، سنگین وكوتاه مدت روی سیستم ایمنی بدن دارد. این احتمال وجود دارد كه تمرین سنگین با شدت بالا وبیش از حد، موجب اختلال عملكرد سیستم ایمنی بدن شده، مقاومت بدن را در برابر انواع باكتری­ها و ویروس­ها كاهش دهد.

 

پژوهش حاضر به مقایسه اثر سه روش بیش­تمرینی بر سیستم ایمنی بدن می­پردازد، چون سیستم دفاعی بدن وظیفه حفظ سلامتی بدن درمقابل عوامل بیماری­زا را برعهده دارد و این تحقیق سعی در بررسی اثر سه نوع فعالیت _ بیش تمرینی _ را بر این سیستم دارد.

 

سلامتی و تندرستی افرادی كه به فعالیت­های­ ورزشی می­پردازند، به­خصوص ورزشكارانی كه به صورت مداوم به تمرینات شدید می­پردازند، لازم است مورد توجه قرار گیرد و كلیه عوامل كه باعث تقویت و تضعیف این سیستم می­گردند، شناسایی شوند.

 

بیان مسئله

 

فیزیولوژی ورزش یكی از شاخه­های علـوم ورزشی است، كه موضوعات تحقیقاتی گسترده­ای را شامل می شود و سعی دارد با استفاده از امكانات موجود تأثیرحركات و فعالیت­های بدنی با شدت­های مختلف بر بدن را مورد مطالعه قرار دهد.

 

با توجه به این­كه سلامتی با نوع وشدت فعالیت­های جسمانی رابطه دارد، می­توان با استفاده از روش­های مختلف این رابطه را مورد بررسی و اثر آن را بر روی هر یك از سیستم­های بدن مورد ارزیابی قرار داد.

 

 

فیزیولوژی ورزش و طب ورزشی در سال­های اخیر پیشرفت زیادی داشته اند، ولی هنوز مسائل زیادی ناشناخته مانده است. به عنوان مثال دانش و آگاهی از مكانیزم­ های فیزیولوژیكی در خصوص سازگاری­ های تمرین هنوز كامل نیست و برای مربیان و ورزشكاران سوالات بیشتری نسبت به آنچه كه دانشمندان می­توانند پاسخ دهند، وجود دارد.

 

بسیاری از ورزشكاران براین باورند كه فعالیت بدنی مقاومت آنها را در مقابله با بیماری­های متعدد بهبود می­بخشد، در مقابل عده ای از محققان، مربیان و پزشكان تیم­های ورزشی، اثر سوء فعالیت­های بدنی، بخصوص فعالیت­های فزاینده و خسته­كننده را روی سیستم ایمنی گزارش كرده و معتقد هستند كه ورزشكاران ممكن است در طول تمرین شدید یا رقابت، مستعد ابتلا به بیماری های مختلف گردند. همچنین عده­ای نیز معتقدند كه انجام تمرینات سبك و هوازی ممكن است پاسخ سیستم ایمنی را برای سلامتی به­ نحو مطلوب­تری افزایش دهد (برنر و شفارد، 1994).

 

بسیاری از محققان عنوان كرده­اند كه اگرچه شركت منظم در فعالیت­های بدنی منظم و سبك باعث افزایش اثر­بخشی در سیستم ایمنی می­گردد، اما انجام تمرین خیلی شدیدو رقابت­های سطح بالای ورزشی، ممكن است خود باعث سركوب سیستم ایمنی و افزایش آمادگی به عفونت­ها گردد (مكینون، 1999).

 

تحقیقات زیادی در زمینه میزان، حجم و شدت تمرین در ارتباط با توان فیزیولوژیكی هنگام تمرین و سازگاری­های مثبت و منفی در دوره بازیافت دوره بازگشت به حالت ­اولیه انجام گرفته است. اكثر محققان معتقدند كه چنانچه حجم كار و تمرینی كه­ ورزشكاران انجام می­دهند بیش از توان فیزیولوژیكی آنان باشد و مدت دوره بازیا­فت كافی نباشد، ممكن است به عوارضی از قبیل خستگی مزمن و بـیماری سندرم بیش ­تـمرینی دچار ­شوند، درنهایت بر كیفیت و كمیت اجرای مهارت­ها وتوانایی بدن آنها اثر منفی می­گذارد، سیستم­ایمنی نیز تحت تاثیر بیش­تمرینی قرار می­گیرد. تمرینات ورزشی به طور مستقیم و غیرمستقیم، عملكرد و توزیع
سلول­های ­سفید گردش خون را تحت تأثیر قرار می­دهند. انواع تمرین­ها با شدت­ متفاوت اثر­های زودگذر و پایداری را بر سیستم ایمنی بدن می­گذارد. با وجود نتایج متناقض، اكثر محققان معتقدند كه تمرین­های سبك موجب افزایش كوتاه­ مدت فعالیت گلبول­های سفید می­شود، درحالیكه تمرین­های شدید، فعالیت گلبولهای سفید را تضعیف می­­كند (پین، 1994).

 

چنـانچه حجم و شدت تمرین­ها زیاد باشد و دوره بازیافت كافی نباشد و ورزشكار دچار سندرم بیش تمرینی شود، علاوه بر تأثیر گذاردن بر بسیاری از متغیرهای فیزیولوژیكی مثل هورمون­ها، آنزیم­ها، ضربان­قلب­استراحت و فشارخون، بیش­تمرینی ممكن است كه باعث كاهش گلبول­های­ سفید ­­_ لكوسیت­ها _ شود و عملكرد آنان را تحت تأثیر قرار دهد. تحقیقات اخیر نشان می­دهد كه تمرین با شدت متوسط برای سیستم­ایمنی مفید اسـت، ولی برنامه ­های تمرینی شدیـد بسیاری از ورزشكاران نخبه ممكن است به سیستم­ ایمنی آنها صدمه وارد آورد و بدین وسیله سبب افزایش بروز عفونت گردد (نیمن،1990. پیترز،1983. هلس،1997).

 

تعدادی از ورزشكاران نخبه دچار عفونت­های غیر معمولی­اند كه عموما” با نقص در سیستم ایمنی همراه است، تحقیقات نشان می دهد كه بعد از یك­ جلسه تمرین خسته ­­كننده سیستم ­ایمنی به طور موقت تحت تأثیر قرار می­گیرد و این مورد با تغییرات چشم­گیر كه چندین ساعت طول می­كشد در ورزشكاران و غیر­ورزشكاران دیده شده است. ظاهرا” اثرهای مشابهی در هر بار تمرین سخت و طولانی پیش می­آید. بنابراین این افراد به طور مكرر سیستم ­ایمنی خود را چند ساعت در ایام هفته تحت تأثیر قرار می­دهند. بدین ترتیب، كاهش در عملكرد گلبول­های سفید سبب می­شود كه سیستم ایمنی ورزشكارانی كه تمرین سخت و  ولانی می­كنند كمتر قادر به تشخیص و پاسخ به مواد عفونت­ زا، به ویژه ویروسها، در این دوره باشد كه سبب بروز عفونت می­شود و ورزشكار نمی­تواند فصل­ تمرینی خود را به پایان برساند و در اجرای او اختلال ایجاد می­گردد (لیند،1987. فیدس­گرالد،1991).