2-1-6.مشخصات كلان شهرها…………………………………………………………………………… 13

 

2-2. مفهوم توسعه …………………………………………………………………………………………. 13

 

2-2-1.تاریخچه مطالعات توسعه شهری……………………………………………………………….. 14

 

2-2-2.توسعه کالبد شهری………………………………………………………………………………… 15

 

2-2-3.اشکال توسعه فیزیکی……………………………………………………………………………… 15

 

2-2-4.توسعه فیزیکی نواحی شهری جهان……………………………………………………………. 15

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                      صفحه

 

2-2-5.توسعه فیزیکی نواحی شهری کشورهای توسعه یافته………………………………………. 16

 

2-2-6.توسعه فیزیکی نواحی شهری در کشورهای درحال توسعه……………………………….. 16

 

2-2-7.توسعه فیزیکی شهرها در ایران………………………………………………………………….. 17

 

2-3.نقش شیب در برنامه ریزی شهری…………………………………………………………………. 17

 

2-3-1.شیب مورد نیاز برای طراحی های شهری ……………………………………………………. 18

 

2-4. سوابق تحقیق………………………………………………………………………………………….. 18

 

2-4-1.سوابق تحقیق در جهان……………………………………………………………………………. 18

 

2-4-2.سوابق تحقیق در ایران…………………………………………………………………………….. 19

 

2-4-3.سوابق تحقیق در محدوده مورد مطالعه………………………………………………………… 20

 

فصل سوم روش اجرای تحقیق

 

3-1.موقعیت جغرافیایی شهرستان رشت……………………………………………………………….. 23

 

3-2.داده ها…………………………………………………………………………………………………… 25

 

3-2-1. اقلیم شهر رشت…………………………………………………………………………………… 25

 

3-2-1-1.دما ………………………………………………………………………………………………… 25

 

3-2-1-2.بارندگی…………………………………………………………………………………………… 25

 

3-2-1-3.برف……………………………………………………………………………………………….. 26

 

3-2-1-4.رطوبت نسبی……………………………………………………………………………………. 26

 

3-2-1-5.باد…………………………………………………………………………………………………. 26

 

3-2-2.زمین شناسی شهر رشت………………………………………………………………………….. 26

 

3-2-3. توپوگرافی شهر رشت……………………………………………………………………………. 28

 

3-2-4. کاربری اراضی شهری رشت……………………………………………………………………. 29

 

3-2-5. شیب شهر رشت………………………………………………………………………………….. 29

 

3-3. روش کار………………………………………………………………………………………………. 32

 

3-3-1.نوع روش تحقیق…………………………………………………………………………………… 32

 

3-3-2. روش گردآوری اطلاعات(میدانی،كتابخانه ای و…)……………………………………….. 32

 

3-3-3. ابزار گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………. 32

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                       صفحه

 

3-3-4.روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………… 32

 

3-3-5. بررسی مکانهایی که بیشترین مشکل آب گرفتگی را دارند………………………………. 32

 

3-3-6.دلیل آبگرفتگی در سطح شهر رشت…………………………………………………………… 33

 

3-3-7. مقدار حجم ورودی روانابها به کانالهای جمع آوری آبهای سطحی شهر رشت…….. 35

 

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

 

4-1.ویژگی های جغرافیایی شهر رشت………………………………………………………………… 38

 

4-1-1.توپوگرافی شهر…………………………………………………………………………………….. 39

 

4-1-2.شیب شهر و جهات توسعه………………………………………………………………………. 41

 

4-1-2-1.شیب های مؤثر در عمران شهر……………………………………………………………… 43

 

4-1-3. نزولات جوی در شهر رشت…………………………………………………………………… 43

 

4-1-3-1. بارندگیهای شدید بالای 100 میلی متر در شهر رشت…………………………………. 44

 

4-2.نقاط بحرانی شهر رشت از نظر بروز سیل……………………………………………………….. 45

 

4-2-1.حركت آب های سطحی…………………………………………………………………………. 48

 

4-2-2.آبهای سطحی اطراف شهر……………………………………………………………………….. 50

 

4-2-3.موقعیت مسیل ها…………………………………………………………………………………… 51

 

4-3.توسعه شهر رشت……………………………………………………………………………………… 54

 

4-3-1.جهات و مناطق توسعه……………………………………………………………………………. 54

 

 

4-3-2.عوامل طبیعی و عوارض زمینی (عوامل محدود كننده توسعه شهر)……………………… 56

 

4-3-3.عمده ترین تنگناها و محدودیتهای توسعه……………………………………………………. 59

 

4-3-4.روند توسعه ی فضایی شهر رشت ……………………………………………………………… 59

 

4-3-5.محدودیتهای توسعه ی کالبدی شهر رشت…………………………………………………….. 62

 

4-3-6.عوامل مؤثّر در توسعه ی فیزیكی شهر رشت………………………………………………….. 63

 

4-3-7.تعیین توان محیط شهر رشت……………………………………………………………………. 69

 

4-3-8.ارزیابی پیامدهای توسعه شهر رشت…………………………………………………………… 70

 

4-4.دفع فاضلاب…………………………………………………………………………………………… 71

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                    صفحه

 

4-4-1.مشكلات دفع فاضلاب…………………………………………………………………………… 72

 

4-4-1-1.آلودگی آبهای سطحی…………………………………………………………………………. 73

 

4-4-1-2.آلودگی منابع آب زیرزمینی………………………………………………………………….. 73

 

4-5-معضلات و مشکلات ناشی از آب گرفتگی در سطح شهر رشت………………………….. 79

 

4-5-1.عوامل ایجادآبگرفتگی درشهر…………………………………………………………………… 81

 

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1.بحث……………………………………………………………………………………………………… 83

 

5-2.آزمون فرضیات………………………………………………………………………………………… 83

 

5-3.نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………… 84

 

5-4. پیشنهادات……………………………………………………………………………………………… 85

 

منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………………….. 87

 

چکیده:

 

امروزه با گسترش شهرها و رشد آهنگ شهر نشینی ، همچنین افزایش مشکلات و معضلات ناشی از این فرایند و اهمیت یافتن مدیریت یکپارچه و توسعه متوازن، همه جانبه و پایدار شهر، بحث بهسازی زیر ساخت های موجود شهری بیش از پیش قوت یافته است.در این راستا بهسازی شبکه معابر شهری و همچنین شبکه فاضلاب شهری به عنوان شریانی مهم و حیاتی دارای اهمیت ویژه ای می باشد.

 

مساله مهم در این تحقیق پاسخ به این سوال است که مشکلات و معضلات زیرساختی کلانشهر رشت باتوجه به پایین بودن شیب عمومی در شهرچه اثرات وپیامدهایی بر توسعه شهری دارد.

 

روش تحقیق در این پژوهش توصیفی– تحلیلی ، بر پایه مطالعات اسنادی و کتابخانه ای بوده و برای جمع آوری اطلاعات مربوطه از کتابها ، تحقیقات و مقالات و طرح جامع رشت استفاده شده است.وهدف از آن شناخت مشکلات زیرساختی و ارائه راهکار جهت رفع آنها می باشد.نتایج تحقیق نشان داد که علت اصلی آبگرفتگی‌های سطح شهر رشت هجوم آبهای سطحی سرگردان ناشی از بارندگی‌های شدید از سمت زمین‌های سپیدرود به سمت پشت مخابرات مرکز شش، کوی باهنر، کوی جماران، کوی معلولین، جاده جیرده، کوی حمیدیان، کوی صف سر و … بوده و با بالا آمدن سطح آب رودخانه های زرجوب، گوهررود و کانال‌های زهکش حاشیه شهر،(نقاط تخلیه فاضلاب شهر رشت) خروجی لوله ها به زیر آب می‌روند و باعث کاهش تخلیه جریان آبهای سطحی می‌شوندو به دلیل شیب کم زمین بسیاری از نقاط شهر دچار آبگرفتگی می شود. از سوی دیگر ساخت و سازهای گسترده در سطح شهر که با وارد کردن نوخال‌ های ساختمانی، شیرابه‌های بتن و همچنین استفاده از ماشینهای سنگین باعث انسداد و تخریب شبکه‌های فاضلاب شده و در مواقع بارندگی‌های شدید ایجاد بحران می کند.

 

معابر شهری و همچنین کانالهای هدایت آب و فاضلاب شهری بر اثر گذر زمان و عدم توجه به بازسازی و لایروبی آنها دچار تخریب فیزیکی و اکولوژیکی و به تبع آن کاهش عملکرد می شوند.همچنین به دلیل اینکه وظیفه جمع آوری آبهای سطحی و فاضلاب شهری در رشت، به صورت سنتی توسط یک شبکه واحد صورت می گیرد ، بحث جداسازی شبکه فاضلاب شهری و آبهای سطحی از یکدیگر از اهمیت دوچندان برخوردار شده است.

 

واژگان کلیدی: معابر شهری، فاضلاب شهری، آبگرفتگی، بارندگی‌های شدید، شهر رشت

 

مقدمه

 

اصولا استقرار و پیدایش یك شهر بیش از هر چیز تابع شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی است، زیرا عوارض و پدیده های طبیعی در مكان گزینی، پراكندگی، حوزه نفوذ، توسعه فیزیكی، زیر ساختی شهر و امثال آن اثر قاطعی دارند و گاه به عنوان یك عامل مثبت و زمانی به صورت یك عامل منفی و بازدارنده عمل می كنند . در هنگام احداث شهرها باید به دینامیسم محیط طبیعی مثل سیل، زلزله ، باد، گسل … توجه كافی مبذول داشت وگرنه شهر در آینده دچار مشكل خواهد شد . لذا شایسته است قبل از وقوع حوادث تلخ، دردناك و پرهزینه، مسئولان در هنگام احداث شهرها نسبت به پیش بینی وقوع وقایع اتفاقیه دغدغة لازم را داشته باشند و احساس مسئولیت كنند و علاوه بر اهمیت دادن به مطالعات زیر ساختی شهر، كار را به متخصصان امر بسپارند. البته ناگفته نماند كه علاوه بر مطالعات زیر ساختی، سایر مطالعات جغرافیایی نیز در مكان گزینی شهرها و برنامه ریزی شهری اهمیت فوق العاده ای دارند و بی توجهی به آن ها خسارات جبران ناپذیری را در آینده به وجود خواهد آورد.

 

نیاكان ما در گذشته در مكان گزینی شهرها، بیشتر به تجربه تكیه داشتند كه در بسیاری از مواقع با علم روز هماهنگ نبود، ولی امروزه زندگی سادة آن زمان به زندگی پیچیدة شهری تبدیل شده است و مردم شهرهای پیشرفته و صنعتی با سیستم فاضلاب، مترو و آسمانخراش و … مأنوس شده اند . در زمان های قدیم اگر مكانی دور از دسترس سیل بود یا موقعیت پناهگاهی و یا سوق الجیشی می داشت، سایر عوامل مؤثر در مكان گزینی شهر را تحت الشعاع قرار می داد و یا مورد بی توجهی قرار می گرفت؛ اما در عصر جدید، زیر ساختهای شهری برای مسئولان و مردم اهمیت زیادی دارد و در صورت غفلت و بی توجهی به آن خسارات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.

 

معابر از ارکان اصلی یک شهر شمرده می شوند در واقع جابجایی ساکنین یک شهر وابسته به شبکه معابر آن شهر (كه در خدمت حمل و نقل عمومی و نیمه عمومی و سایر مدها است) می باشد. علاوه بر معابر شهری که شامل آزاد راهها ، بزرگراه ها ، خیابان ها ، پیاده روها می شوند؛ شبکه هدایت آبهای سطحی و فاضلاب داخل شهر ها از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. شبکه هدایت آبهای سطحی عموماً با هدف سود رسانی به بشر و در جهت تامین آب مورد نیاز شهر ها ، جمع آوری و خروج فاضلاب شهری و صنعتی ، خروج رواناب و کاهش خسارات ناشی از سیل مورد استفاده قرار می گیرند.

 

معابر شهری و همچنین کانالهای هدایت آب و فاضلاب شهری بر اثر گذر زمان و عدم توجه به بازسازی و لایروبی آنها دچار تخریب فیزیکی و همچنین کاهش عملکرد می شوند با توجه به تخریب های فیزیکی و اکولوژیکی صورت گرفته در آن ها بحث بهسازی معابر و فاضلاب شهری از اهمیت دوچندان برخوردار شده است .

 

1-1.بیان مسأله

 

منطقه كلانشهری جدیدترین پدیده و شكل فضایی اسكان بشر است، بطوریكه برخی از صاحبنظران برجسته علوم شهری و منطقه‌ای آنرا نوع چهارم اسكان تلقی كرده‌اند.این پدیده حاصل نیروها و فرایندهای متمركز كننده ثروت،‌ قدرت،‌ جمعیت و فعالیت‌های انسانی در شهر مركزی – كلانشهر و سپس بازتوزیع این تمركز در محدوده فضایی – كالبدی پیرامون آن – منطقه كلانشهری است. به همین دلیل است كه تنوع و پیچیدگی درونی فوق‌العاده در هر دو وجه فضایی – كالبدی و عملكردی، خصلت ذاتی اینگونه مناطق به شمار می‌آید.تفرق و پیچیدگی ذاتی مذكور را می‌توان ریشه اصلی «مسئله مدیریت مناطق كلانشهری» دانست، مسئله‌ای مشترك در تمام اینگونه مناطق. چگونگی مواجهه نظری و عملی با این مسئله است كه سبب شده است تا امروزه مناطق كلانشهری نقشی دوگانه در جوامع مختلف ایفا كنند: موتور و عامل توسعه در برخی جوامع (كشورهای پیشرفته) و عامل ناكارآمدی فرایند توسعه و مصرف كننده منابع در جوامع در حال توسعه.

 

حكومت شهری مبین رویكرد سنتی به مدیریت شهری و كلانشهری است و بیشتر به مناسبات حكومت مركزی با شهرداریها و نهادهای رسمی پرداخته و بر روابط عمودی بین نهادهای رسمی تأكید دارد. اما حكمروایی یك فرم متفاوت از حكومت است كه به روابط بین جامعه مدنی با دولت، قانونگذاران با مخاطبان قانون و بالاخره حكومت با حكومت شوندگان معطوف است.

 

در این رویكرد فرض بر این است كه استراتژی اصلی برای غلبه برتفرق، ناپایداری و ناكارآیی در ساختار قدرت و مدیریت و نیز ساختار فضایی – كالبدی مناطق كلانشهری، گردهم‌آیی و انسجام بخشی این عناصر پراكنده و متفرق در چارچوب نهادی و فراگیر منبعث از الگوی حكمروای شهری است.شكل‌گیری عملی مناطق كلانشهری در ایران و به تبع آن ظهور مشكلات كلانشهری، باعث مطرح شدن جدی چگونگی اداره این منطقه در سالهای اخیر شده است. اگرچه تاكنون چارچوب نهادی ویژه‌ای برای اداره این مناطق شكل نگرفته است، اما می‌توان گفت دیدگاهها و روشهای غالب و عملاً رایج در این حوزه را می‌توان در چارچوب الگوی حكومت شهری و كاملاً نامتناسب با رویكرد حكمروایی شهری ارزیابی كرد.

 

در کلانشهر رشت وجود مشکلات زیرساختی مانعی اساسی در راه توسعه شهری بوده وهست ، این مشکلات شامل کم عرض بودن معابر و ظرفیت پایین خیابانها برای عبور با تراکم زیاد خودروها ، عدم احداث زیر گذر و پل عابر پیاده در اکثر خیابانها وتقاطع ها ، نابسامانی پیاده روها و مشکل تردد عابرین پیاده ، نبود کمربندی جدید ، بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی ، عدم گنجایش سیستم فاضلاب شهری و ناکارآمد بودن آن برای جمع آوری فاضلاب و آبهای سطحی درمواقع بارندگی ، تخلفات فراوان در شهرداری در خصوص عدم رعایت حریم ها و ساخت و ساز بر خلاف پروانه ساختمانی همراه با سوء مدیریت شهرداری ، عدم هماهنگی بین شهرداری با سایر سازمانهای زیربط در مدیریت شهری و … که وجود این معضلات باعث هدر رفتن منابع و سرمایه ها می گردد و نیازمند برنامه ریزی صحیح می باشد.

 

1-2. پرسش اصلی تحقیق(مسائله تحقیق)

 

مشکلات و معضلات زیرساختی کلانشهر رشت چه اثرات و پیامد هایی بر توسعه شهری دارد؟

 

1-3. اهداف تحقیق

 

1.شناخت مشکلات زیر ساختی

 

 

2. ارائه راهکار جهت رفع مشکلات

 

2. بررسی تبعات مشکلات ومعضلات موجود درکلانشهر رشت

 

1-4.فرضیات تحقیق

 

1-1-تهذیب 4

 

1-2-تزکیه  4

 

1-3-تفاوت تهذیب و تزکیه نفس          5

 

1-4-اخلاق عملی و اخلاق نظری…………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………….. 6

 

 -5-1تهذیب و تزکیه نفس در قرآن………….      7

 

1-6- دلایل اهمیت تهذیب نفس….. 9

 

1-7- زمان آغاز تهذیب نفس…………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………….. 10

 

1-8- مراحل تهذیب نفس..                                                                                                                                                                                           11

 

1-7-1- خودشناسی.. 12

 

1-7-2- عزم بر حرکت.. 13

 

1-7-3- امید به رحمت الهی.. 14

 

1-7-4-تفکر. 14

 

1-7-5- تخلیه. 15

 

1-7-6- تحلیه. 16

 

1-7-7- تجلیه. 16

 

1-7-8- مرابطه. 17

 

1-7-8-1- مشارطه. 18

 

1-7-8-2- مراقبه. 20

 

1-7-8-3- محاسبه. 22

 

1-7-8-4- معاتبه (توبیخ نفس) 23

 

1-8- چگونگی تهذیب نفس… 24

 

1-9- مقدمات تهذیب نفس… 26

 

1-10- عوامل و اسباب مؤثر در تهذیب نفس… 26

 

1-10-1- توفیق الهی.. 26

 

1-10-2- رهبران الهی.. 27

 

1-10-3- قرآن کریم. 28

 

1-10-4- ایمان و عمل صالح. 28

 

1-10-5- تقوا 28

 

1-10-6- خوف خداوند. 29

 

1-11- موانع تهذیب نفس… 31

 

1-11-1- تداوم گناه 31

 

1-11-2- تعلقات دنیایی.. 31

 

1-11-3- پرخوری.. 31

 

1-11-4- حبّ ذات.. 32

 

1-12- آثار تهذیب نفس… 33

 

1-12-1- رستگاری.. 33

 

1-12-2- رضایت الهی.. 33

 

1-12-3- درک حقایق قرآن. 34

 

1-12-4- زمینه جلب محبت خداوند. 34

 

فصل دوم: راهکارهای عملی تهذیب نفس در قرآن.. 35

 

مقدمه. 36

 

2-1- یقظه. 37

 

2-2- توبه. 40

 

2-2-1- توبه از حرام­ها 41

 

2-2-2- توبه از رذایل اوصاف و اخلاق. 42

 

2-2-2-1- حجاب اوصاف رذیله. 43

 

2-2-3- توبه نصوح. 44

 

2-3- تقوی.. 45

 

2-4- صبر و استقامت.. 48

 

2-4-1-  اقسام صبر. 50

 

2-5- توکل در کارها 51

 

2-6- توجه به نوافل. 53

 

2-7- زهد. 54

 

 

2-8- نماز 56

 

2-9- روزه 57

 

2-10- ریاضت نفس… 58

 

2-11- تذکر. 60

 

2-12- رفیق و همنشین خوب.. 62

 

2-13- شب زنده داری.. 63

 

2-14- تمسک به قرآن. 64

 

2-15- ذکر مداوم. 65

 

2-16- سعه  صدر 67

 

فصل سوم: راهکارهای عملی تهذیب نفس در نهج البلاغه. 69

 

مقدمه. 70

 

3-1- اهمیت تهذیب از دیدگاه امام علی(ع) 70

 

3-2- راهکارهای تهذیب نفس در نهج البلاغه. 71

 

3-2-1- تقوی.. 71

 

3-2-2- زهد. 77

 

3-2-3-  نماز 78

 

3-2-4- انجام واجبات و ترک محرمات.. 79

 

3-2-5- مجاهدت و ریاضت.. 81

 

1-7. پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………..     4

 

1-8. مفاهیم کلیدی …………………………………………………………………………………………………………………………..     7

 

 

 

بر ادبیات موضوع در ادبیات متعارف

 

2-1.مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………..    10

 

بر مبانی نظری ریسک و مدیریت آن در ادبیات اقتصادی متعارف …………………………    11

 

2-2-1. مفهوم ریسک …………………………………………………………………………………………………………………………    11

 

2-2-2. انواع ریسک …………………………………………………………………………………………………………………………..   14

 

2-2-3. زمینه­های نظری مدیریت ریسک ……………………………………………………………………………………………..   15

 

2-2-3-1. درآمدی بر مدیریت ریسک …………………………………………………………………………………………………   15

 

2-2-3-2. ضرورت مدیریت ریسک ……………………………………………………………………………………………………..   15

 

2-2-3-3. ماهیت مدیریت ریسک ………………………………………………………………………………………………………   16

 

2-2-3-4. فرآیند مدیریت ریسک ……………………………………………………………………………………………………….   17

 

2-2-3-5. راهبردهای مدیریت ریسک …………………………………………………………………………………………………   17

 

2-2-3-5-1. تکنیک­های مورد انتخاب ریسک­گریزها …………………………………………………………………………….   18

 

2-2-3-5-2. تکنیک­های مورد انتخاب ریسک­پذیرها …………………………………………………………………………….   18

 

2-3. بخش دوم: انواع بیمه ………………………………………………………………………………………………………………….   20

 

2-3-1. بیمه بازرگانی متعارف …………………………………………………………………………………………………………….   20

 

2-3-1-1. واژه بیمه …………………………………………………………………………………………………………………………..   20

 

2-3-1-2. معنای اصطلاحی بیمه ………………………………………………………………………………………………………..   21

 

2-3-1-3. تاریخچه بیمه بازرگانی متعارف …………………………………………………………………………………………..   21

 

2-3-1-4. ارکان قرارداد بیمه بازرگانی …………………………………………………………………………………………………   23

 

2-3-1-5. اصول بیمه بازرگانی …………………………………………………………………………………………………………..   24

 

2-3-1-6. انواع رشته­های بیمه بازرگانی ………………………………………………………………………………………………   27

 

2-3-1-6-1. بیمه­های اموال ……………………………………………………………………………………………………………….   29

 

2-3-1-6-1-1. بیمه­های اشیاء …………………………………………………………………………………………………………..   30

 

 

 

عنوان                                                                                                                                   صفحه

 

2-3-1-6-1-2. بیمه­های زیان پولی ……………………………………………………………………………………………………   31

 

2-3-1-6-1-3. بیمه­های مسئولیت …………………………………………………………………………………………………….   31

 

2-3-1-6-2. بیمه­های اشخاص …………………………………………………………………………………………………………..   31

 

2-3-1-6-2-1. بیمه عمر ………………………………………………………………………………………………………………….   31

 

2-3-1-6-2-1-1. تاریخچه و ماهیت بیمه عمر ……………………………………………………………………………………   32

 

2-3-1-6-2-1-2. تعریف بیمه عمر ……………………………………………………………………………………………………   32

 

2-3-1-6-2-1-3. انواع بیمه­نامه­های عمر ……………………………………………………………………………………………   33

 

2-3-1-6-2-1-4. حق­بیمه قرارداد بیمه عمر ………………………………………………………………………………………   33

 

2-3-1-6-2-2. بیمه­های حوادث اشخاص ……………………………………………………………………………………………   36

 

2-3-1-6-2-2-1. اقسام بیمه حوادث …………………………………………………………………………………………………   36

 

2-3-1-6-2-2-2. تعهدات بیمه­گر و موارد استثنا …………………………………………………………………………………   37

 

2-3-1-6-2-3. بیمه­های بهداشت و درمان ………………………………………………………………………………………….   37

 

2-3-1-6-2-3-1. معرفی بیمه درمانی ……………………………………………………………………………………………….   37

 

2-3-1-6-2-3-2. اقسام بیمه درمانی …………………………………………………………………………………………………   37

 

2-3-1-6-3. بیمه­های مسئولیت …………………………………………………………………………………………………………   37

 

2-3-1-6-3-1. معرفی بیمه­های مسئولیت ………………………………………………………………………………………….   38

 

2-3-1-6-3-2. انواع بیمه­های مسئولیت ……………………………………………………………………………………………..   38

 

2-3-2. بیمه تعاونی …………………………………………………………………………………………………………………………..   38

 

2-3-2-1. معرفی بیمه تعاونی …………………………………………………………………………………………………………….   39

 

2-3-2-2. ساختار مدیریتی بیمه تعاونی ……………………………………………………………………………………………..   39

 

2-3-3. بیمه اجتماعی متعارف ……………………………………………………………………………………………………………   39

 

2-3-3-1. تاریخچه و ماهیت بیمه­های اجتماعی …………………………………………………………………………………..   39

 

2-3-3-2. بیمه اجتماعی تحت تأثیر سیاستهای اقتصادی و اجتماعی ………………………………………………………   40

 

2-3-3-3. سیر تکامل خدمات بیمه­ای دولتی ……………………………………………………………………………………….   44

 

2-3-3-4. ویژگی­های بیمه­های اجتماعی ……………………………………………………………………………………………..   46

 

 

2-3-3-5. اصول و موازین نظام بیمه اجتماعی ……………………………………………………………………………………..   47

 

2-3-3-5-1. اصول حاکم بر نحوه اداره امور تأمین اجتماعی …………………………………………………………………..   47

 

2-3-3-5-2. اصول حاکم بر نحوه تأمین مالی بیمه­های اجتماعی …………………………………………………………..   48

 

2-3-3-5-3. اصول حاکم بر نحوه ارائه مزایا …………………………………………………………………………………………   48

 

2-3-3-6. طرح­ها و برنامه­های بیمه اجتماعی ……………………………………………………………………………………….   50

 

 

 

3-1.مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………..   53

 

3-2. انواع تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………….   53

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه

 

3-3. روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………   54

 

3-3-1. روش تحقیق توصیفی ……………………………………………………………………………………………………………..   54

 

3-3-1-1. هدف تحقیق توصیفی …………………………………………………………………………………………………………   55

 

3-3-1-2. انواع تحقیقات توصیفی ……………………………………………………………………………………………………….   55

 

3-3-2. تعریف روش تحلیل محتوا ………………………………………………………………………………………………………   55

 

3-3-2-1. مراحل تحلیل محتوا …………………………………………………………………………………………………………..   56

 

3-3-3. درآمدی بر روش تحقیق تطبیقی ……………………………………………………………………………………………..   56

 

3-3-3-1. تعریف مطالعه تطبیقی…………………………………………………………………………………………………………   57

 

3-3-3-2. هدف مطالعه تطبیقی…………………………………………………………………………………………………………..   57

 

 

 

4-1. مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….   58

 

4-2. بخش اول: پوشش ریسک و بیمه در مالیه اسلامی …………………………………………………………………………   59

 

4-2-1. مدیریت ریسک در اسلام ………………………………………………………………………………………………………..   59

 

4-2-2. الگوی تکافل در پوشش ریسک ………………………………………………………………………………………………..   59

 

4-3. بخش دوم: ماهیت فقهی بیمه متعارف؛ اختلاف نظرهای اندیشمندان اسلامی ……………………………………   60

 

4-3-1. موافقان مشروعیت ………………………………………………………………………………………………………………….   61

 

4-3-1-1. بیمه های بازرگانی متعارف در تطبیق با عقود شرعی …………………………………………………………….   61

 

4-3-1-1-1. قرارداد بیمه و عقد مضاربه ……………………………………………………………………………………………..   62

 

4-3-1-1-2. قرارداد بیمه و عقد ضمان ……………………………………………………………………………………………….   62

 

4-3-1-1-3. قرارداد بیمه و صلح ………………………………………………………………………………………………………..   62

 

4-3-1-1-4. قرارداد بیمه و هبة معوّضه ………………………………………………………………………………………………   63

 

4-3-1-2. بیمه های بازرگانی متعارف در تطبیق با نهادهای حقوقی صدر اسلام ……………………………………….   63

 

4-3-1-2-1. نظام عاقله و عقد بیمه ……………………………………………………………………………………………………   63

 

4-3-1-2-2. عقد بیمه و ضَمان خطرالطریق ………………………………………………………………………………………..   64

 

4-3-1-2-3. قرارداد بیمه و عقد موالات ………………………………………………………………………………………………   64

 

4-3-1-3. بیمه های بازرگانی متعارف به عنوان عقود جدید و مشروع …………………………………………………….   65

 

4-3-2. مخالفان مشروعیت …………………………………………………………………………………………………………………   66

 

4-3-2-1. فقهایی که عقود شرعی را محصور در تعدادی خاص می­دانند ………………………………………………….   67

 

4-3-2-2. فقهایی که شرایط کلی صحت عقود را در نظر می­گیرند …………………………………………………………   67

 

4-3-2-2-1. وجود غرر ……………………………………………………………………………………………………………………..   67

 

4-3-2-2-2. وجود رهان ……………………………………………………………………………………………………………………   69

 

4-3-2-2-3. وجود میسر ……………………………………………………………………………………………………………………   69

 

4-3-2-2-4. وجود ربا ……………………………………………………………………………………………………………………….   71

 

عنوان                                                                                                                                    صفحه

 

4-3-2-2-5. ضمان مالم یجب …………………………………………………………………………………………………………..   72

 

4-3-2-2-6. اکل مال به باطل …………………………………………………………………………………………………………..   72

 

4-3-2-2-7. وجود غبن …………………………………………………………………………………………………………………….   73

 

4-3-2-2-8. معلق بودن عقد …………………………………………………………………………………………………………….   74

 

4-3-2-2-9. معامله کالی به کالی ………………………………………………………………………………………………………   74

 

4-3-2-2-10. مغایرت با اصل توکل …………………………………………………………………………………………………..   74

 

4-3-2-2-11. معامله بر معدوم ………………………………………………………………………………………………………….   75

 

4-3-2-2-12. مغایرت با آزادی اراده …………………………………………………………………………………………………..   75

 

4-3-2-2-13. اجماع بر تحریم …………………………………………………………………………………………………………..   76

 

4-3-2-2-14. سفهی بودن ………………………………………………………………………………………………………………..   76

 

4-3-3. قائلان به تفکیک بیمه­های حلال و حرام …………………………………………………………………………………..   76

 

4-3-3-1. وجود غرر ………………………………………………………………………………………………………………………….   76

 

4-3-3-2. وجود میسر ……………………………………………………………………………………………………………………….   77

 

4-3-3-3. وجود ربا ……………………………………………………………………………………………………………………………   77

 

4-3-3-4. مغایرت با اصول میراث و وصیت ………………………………………………………………………………………….   78

 

4-3-3-5. مغایرت با اصل توکل ………………………………………………………………………………………………………….   78

 

4-3-3-6. اکل مال به باطل ……………………………………………………………………………………………………………….   79

 

4-4. بخش سوم: معرفی بیمه­ی تکافل  ………………………………………………………………………………………………..   80

 

4-4-1. کلیات تکافل …………………………………………………………………………………………………………………………   80

 

4-4-1-1. واژه و اصطلاح تکافل …………………………………………………………………………………………………………..   80

 

4-4-1-2. خاستگاه تکافل ………………………………………………………………………………………………………………….   80

 

4-4-1-3. اولین شرکت تکافل ……………………………………………………………………………………………………………   81

 

4-4-2. سازوکار کلی تکافل ………………………………………………………………………………………………………………..   82

 

4-4-2-1. ارکان مدل های تکافل ……………………………………………………………………………………………………….   82

 

4-4-2-2. ایجاد هیئت فقه اسلامی ……………………………………………………………………………………………………..   83

 

4-4-3. الگو های عملیاتی تکافل (الگوهای متعارف) ……………………………………………………………………………..   84

 

4-4-3-1. الگوهای یک وجهی ……………………………………………………………………………………………………………   84

 

4-4-3-1-1. الگوی مضاربه ………………………………………………………………………………………………………………..   84

 

4-4-3-1-1-1. تکافل عمومی با الگوی مضاربه ……………………………………………………………………………………   85

 

4-4-3-1-1-2. تکافل خانواده با الگوی مضاربه­ ……………………………………………………………………………………   86

 

4-4-3-1-2. الگوی وکالت …………………………………………………………………………………………………………………   89

 

4-4-3-1-2-1. تکافل عمومی با الگوی وکالت …………………………………………………………………………………….   89

 

4-4-3-1-2-2. تکافل خانواده با الگوی وکالت …………………………………………………………………………………….   90

 

4-4-3-2. الگوهای ترکیبی …………………………………………………………………………………………………………………   93

 

عنوان                                                                                                                                   صفحه

 

4-4-3-2-1. مضاربه-وکالت ………………………………………………………………………………………………………………   93

 

4-4-3-2-1-1. مضاربه- وکالت- عمومی …………………………………………………………………………………………….   93

 

4-4-3-2-1-2. مضاربه- وکالت- خانواده …………………………………………………………………………………………….   93

 

4-4-3-2-2. وقف ……………………………………………………………………………………………………………………………..   96

 

4-4-3-2-2-1. وقف-مضاربه-عمومی …………………………………………………………………………………………………   96

 

4-4-3-2-2-2. وقف-مضاربه-خانواده …………………………………………………………………………………………………   96

 

4-4-3-2-2-3. وقف-وکالت-عمومی …………………………………………………………………………………………………..   99

 

4-4-3-2-2-4. وقف-وکالت-خانواده …………………………………………………………………………………………………..   99

 

4-4-3-2-2-5. وقف- مضاربه-وکالت؛ عمومی ……………………………………………………………………………………..   102

 

4-4-3-2-2-6. وقف-مضاربه-وکالت؛ خانواده ………………………………………………………………………………………   102

 

4-4-3-3. الگوی تکافل مبتنی بر تبرّع (تکافل غیرانتفاعی) ……………………………………………………………………   105

 

4-4-3-4.  الگوی تکافل مبتنی بر  تعاون (تکافل تعاونی) ……………………………………………………………………..   105

 

4-4-4. الگوهای نظری (غیر عملیاتی) تکافل ………………………………………………………………………………………..   106

 

4-4-5. الگوهای شیعی تکافل ……………………………………………………………………………………………………………..   107

 

4-4-5-1. الگوی تکافل براساس پیشنهاد آیت الله سیدعبدالهادی شاهرودی ……………………………………………   107

 

4-4-5-2. الگوی تکافل براساس پیشنهاد آیت الله دکتر حسن­آقا نظری …………………………………………………..   111

 

4-4-6. تکافل و بیمه های تعاونی ………………………………………………………………………………………………………..   114

 

4-4-7. تکافل خانواده ………………………………………………………………………………………………………………………..   114

 

4-4-7-1. معرفی ………………………………………………………………………………………………………………………………   114

 

4-4-7-2. منطق وجود بیمه تکافل خانواده ………………………………………………………………………………………….   115

 

4-4-7-3. اصول حاکم بر قرارداد تکافل خانواده ……………………………………………………………………………………   115

 

4-4-8. تکافل اتکایی …………………………………………………………………………………………………………………………   116

 

4-4-8-1. تاریخچه، مفهوم و ماهیت تکافل اتکایی ………………………………………………………………………………..   116

 

4-4-8-2. اهداف و عملیات تکافل اتکایی …………………………………………………………………………………………….   117

 

4-4-9. محصولات تکافل ……………………………………………………………………………………………………………………   118

 

4-4-9-1. گستره­ی محصولات در صنعت تکافل …………………………………………………………………………………..   118

 

4-4-9-2. محصولات تکافل عمومی …………………………………………………………………………………………………….   118

 

4-4-9-3. محصولات تکافل خانواده …………………………………………………………………………………………………….   118

 

4-5. بخش چهارم: ماهیت فقهی تکافل؛ اختلاف نظرهای اندیشمندان اسلامی …………………………………………..   119

 

4-5-1. مشروعیت تکافل ……………………………………………………………………………………………………………………   119

 

4-5-1-1. مبانی نظری تکافل …………………………………………………………………………………………………………….   120

 

4-5-1-2. مبانی عملی تکافل …………………………………………………………………………………………………………….   120

 

4-5-2. تطبیق تکافل با عقود معین شرعی …………………………………………………………………………………………..   121

 

4-5-2-1. بحث­های فقهی در تطبیق تکافل با عقود شرعی …………………………………………………………………….   122

 

عنوان                                                                                                                                   صفحه

 

4-5-3. تکافل به عنوان یک عقد مستقل …………………………………………………………………………………………….. 124

 

4-5-4. مخالفان تکافل ……………………………………………………………………………………………………………………… 125

 

4-6. بخش پنجم: بررسی مبانی اختلاف نظرها …………………………………………………………………………………….. 125

 

4-6-1. مبانی اختلاف نظرها در رأی بر عدم مشروعیت …………………………………………………………………………. 126

 

4-6-2. مبانی اختلاف نظرها در رأی بر مشروعیت ………………………………………………………………………………… 126

 

4-6-3. جمع­بندی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 126

 

 

 

5-1. جمع­بندی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………… 137

 

5-2. یافته­های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………….. 139

 

5-3. پیشنهادات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………….. 142

 

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 143

 

 

 

 

 

 

 

عنوان                                         فهرست شکل                                                         صفحه

 

شکل 2-1: ارتباط مفهومی ریسک با سایر مفاهیم ………………………………………………………………………………….   12

 

شکل 2-2: دسته بندی استراتژیهای مدیریت ریسک با معیار روحیه مواجهه با ریسک ………………………………   19

 

شکل 2-3: دسته بندی استراتژیهای مدیریت ریسک با معیار هدف مدیریت …………………………………………….   20

 

شکل 2-4: انواع بیمه بازرگانی …………………………………………………………………………………………………………….   30

 

شکل 4-1: الگوی تکافل عمومی براساس عقد مضاربه ……………………………………………………………………………   87

 

شکل 4-2: الگوی تکافل خانواده براساس عقد مضاربه ……………………………………………………………………………   88

 

شکل 4-3: الگوی تکافل عمومی براساس عقد وکالت ……………………………………………………………………………..   91

 

شکل 4-4: الگوی تکافل خانواده براساس عقد وکالت ……………………………………………………………………………..   92

 

شکل 4-5: الگوی تکافل عمومی براساس عقود مضاربه_وکالت ……………………………………………………………….   94

 

شکل 4-6: الگوی تکافل خانواده براساس عقود مضاربه_وکالت ………………………………………………………………..   95

 

شکل 4-7: الگوی تکافل عمومی براساس عقود وقف_مضاربه ………………………………………………………………….   97

 

شکل 4-8: الگوی تکافل خانواده براساس عقود وقف_مضاربه ………………………………………………………………….   98

 

شکل 4-9: الگوی تکافل عمومی براساس عقود وقف_وکالت ……………………………………………………………………

 

شکل 4-10: الگوی تکافل خانواده براساس عقود وقف_وکالت …………………………………………………………………   101

 

شکل 4-11: الگوی تکافل عمومی براساس عقود وقف- مضاربه-وکالت …………………………………………………….   103

 

شکل 4-12: الگوی تکافل خانواده براساس عقود وقف- مضاربه-وکالت …………………………………………………….   104

 

1-2) پیشینه تحقیق   ……………………………………………………………………………………… …. 26
2-2) مفاهیم نظری   ……………………………………………………………………………………….. . 28
3-2) مبانی نظری   ………………………………………………………………………………………….   63
4-2) چارچوب نظری   …………………………………………………………………………………….. .. 98
– فصل سوم: روش اجرای تحقیق
مقدمه   …………………………………………………………………………………………………………… 126
1-3) روش پیمایشی و كاربرد آن   ………………………………………………………………………….   128
2-3) جامعه آماری و واحد تحلیل   ………………………………………………………………………….   129
3-3) روش نمونه‌گیری و حجم نمونه   ………………………………………………………………………   132
4-3) اعتبار و پایایی تحقیق   ……………………………………………………………………………….   133
5-3) روش و ابزار گردآوری اطلاعات   …………………………………………………………………….. 134
6-3) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات   …………………………………………………………….. ………. 135
7-3) ضریب اطمینان در پژوهش   …………………………………………………………………. …….. 135
8-3) تعریف نظری و عملی مفاهیم و مقوم‌های تحقیق   ………………………………… …………………. 135
– فصل چهارم: یافته‌های تحقیق
1-4) جداول و تحلیل توصیفی داده‌ها   …………………………………………………………. ………….. 136
2-4) جداول و تحلیل آزمون سؤالات تحقیق   ……………………………………………….. …………….. 151
– فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها
مقدمه   ………………………………………………………………………………………………………….   209
1-5) نتایج حاصل از یافته‌های تحقیق   ………………………………………………………… …………… 210
2-5) پیشنهادات   ………………………………………………………………………………………… .. 212
3-5) پیشنهادات کاربردی …………………………………………………………………..                        216
4-5) پیشنهادات برای مطالعات بعدی…………………………………………………………………. .             219
چكیده
 
پژوهش حاضر بررسی رابطه بین استفاده از شبكه‌های اجتماعی و گرایش دینی كاربران عضو شبکه های اجتماعی را با استفاده از روش پیمایشی مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش در دانشکده هنر های زیبا دانشگاه تهران و در بین دانشجویان رشته­ها و دوره­های مختلف تحصیلی این دانشکده انجام گرفته است.
تحلیل یافته‌های این مطالعه كه گرایش دینی كاربران در در پنج حیطه‌ی احساس، باور و اعتقاد،انجام مناسک، پایبندی به ارزش‌ها و اعتقادات دینی مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد نشان از آن دارد که شبکه های اجتماعی به عنوان اساسی ترین رغیب رسانه های سنتی نقش مهمی در زندگی امروز ایفا می نمایند و بیش از هر رسانه سنتی برای خود جا باز کرده اند.
به نظر می­رسد پذیرش زندگی و حضور در این شبکه­ها اجتناب ناپذیر است اما با برنامه ریزی نهاد های تصمیم گیر و آسیب شناسی جامع و استفاده از همه­ی ظرفیت­های ارتباطی می­توان از آن به عنوان یک فرصت و بستر مناسب در جهت تقویت و نشر ارزش های دینی و مذهبی بهره جست.
1-1مقدمه:
انسان ها در حالی به قرن بیست و یکم گام نهاده اند که ارتباطات جهان را تسخیر کرده و کتاب، رایو، فیلم و ماهواره و اینترنت به گونه ای احوال آنها را به همدیگر پیوند داده است که برای زیستن به دنبال شیوه ها و ابزار های جدید هستند.
یکی از دستاورد های عصر ارتباطات آگاهی یافتن مردم از باور های دینی و گرایش های دینی دیگران است که با از میان رفتن سد ها و فاصله ها بیشاز هر زمان دیگری با ادیان و مذاهب دیگر آشنا هستند. (توفیقی ، حسین: 1390)
بشر امروزی به ویژه نسل جوان به مدد رسانه های نوین ارتباطی، شیوه های متفاوتی را جهت حفظ رابطه ی خود با دوستان و آشنایان، برقراری رابطه های جدید و انتشار افکار تجربه می کند.آدمی قدرت این ابزار های ارتباطی را به منظور تامین نیاز های ارتباطی خود به خدمت گرفته است.
سایت های شبکه ی اجتماعی، از جمله رسانه های نوینی هستند که بستر مناسبی برای حفظ روابط آفلاین، ایجاد روابط آنلاین و بسط دادن این روابط به زندگی واقعی فراهم کرده اند.
نتایج تحقیقات نشان داده است که سبک ها و رفتار های ارتباطی کاربران سایت های شبکه اجتماعی از فرهنگ ها و ملل مختلف، به دلیل نگرش ها و ارزش های فرهنگی متفاوت فرق دارد. به عبارت دیگر افراد تحت تاثیر فرهنگ های حاکم در جامعه در جامعه ی خود دست به رفتار های ارتباطی در شبکه های اجتماعی آنلاین می زنند.
تكنولوژی‌های نوین ارتباطی که به واقعیت انکارناپذیر زندگی بشر امروز تبدیل شده است دنیای نوینی را رقم زده که فضای مجازی و شبکه های اجتماعی از مصداق مهم آن هستند.تکنولوژی های امروز که در عرصه های مختلف نمود خود را به نمایش گذاشته ابعاد مختلف زندگی انسان را در عرصه های دینی ، اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی و … تحت تاثیر قرار داده است.
اصولا فناوری همواره زندگی انسان ها را تحت تاثیر قرار داده و بهره برداری از آن هم موجب سادگی امور و در ابعاد گسترده آن استفاده موجبا شکل گیری ابعاد پیچیده اجتماعی و فرهنگی می شود.
اختراع خط، تكنولوژی چاپ، تلگراف، تلفن و تكنولوژی كامپیوتر را می‌توان در همین راستا ارزیابی كرد؛ چرا كه هر‌یك به نوبه خود با تغییراتی كه به‌همراه آوردند، باعث دگرگونی در زندگی بشر شدند. رسانه‌های نوین اطلاعاتی و در رأس آن اینترنت ، موجب نوسازی فرآیندهای اجتماعی است . این تکنولوژی تمام جنبه‌های زندگی مردم را تحت الشعاع قرارداده است. (جهانگرد، 1384: 3)
هرچند که انسان‌ها به طور معمول در مقابل هر گونه تغییری مقاومت می‌کنند ولی باید این مهم را پذیرفت که مواجهه با این تغییرات گریزناپذیر است و این مقاومت‌ها نیز شکسته‌خواهد شد و به همین علت باید همواره خود را برای این تغییرات که به سرعت و شتابان نیز صورت می‌پذیرد، آماده کرده و با یک شناخت خوب نسبت به میزان تأثیر هر یک از این تغییرات، اثرات سوء آن را به حداقل ممکن برسانیم. ُ
با رشد شتابان تكنولوژی‌های ارتباطات و اطلاعات، به ویژه اینترنت و انتقال پرشتاب فعالیت‌ها به زندگی فردی و جمعی انسان؛ فضاهای سایبر و محیط‌های مجازی، اهمیتی روزافزون یافته و مجازی شدن را به نیروی محرك تغییر محیط زندگی انسان و از آن مهم‌تر به عامل اصلی تغییر الگوهای فكری و رفتاری و به معنایی دقیق‌تر “وجود انسان” تبدیل كرده‌است. ( اوحدی، 1380: 9 )
همان‌طور كه جامعه شناس انگلیسی، آنتونی گیدنز[1] ( 1999 ) یاد‌آور می‌شود، هرچه این تغییرات نه‌تنها ” در بیرون از اینجا ” اتفاق می‌افتد بلكه ” در اینجا نیز اتفاق می‌افتد – در خانه‌هایمان و درون سرهای ما -، و در اینكه ما چگونه دنیا و جایی كه در آن هستیم، می‌بینیم. بنابراین، ما همه مسؤولیم تا در مورد تجربیاتمان از این تغییرات فرهنگی بیاندیشیم و بحث كنیم. واقعیت این است كه نمی‌توان نسبت به این تغییرات بی‌تفاوت بود. بنابراین مهم است كه بدانیم كه چگونه این تغییرات می‌تواند تعاملات انسانی هر روزه‌ی ما را تحت تأثیر قرار دهد. مهم‌تر اینكه برای تمام كسانی‌ كه وارد دنیای كار می‌شوند لازم است تا نظرات خردمندآن‌های راجع به اینترنت داشته باشند.
( تربتی،1389:12)
کشورهای جهان سوم و در حال توسعه مثل ایران نیز در مسیر رشد تکنولوژیک خود همواره تحت تاثیر این شرایط بودند. از زمان حکومت قاجار و شکست ایران در مقابل قشون روس نیز بکارگیری از فناوری ها در عرصه های مختلف به مقوله اساسی در تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی تبدیل شد.
رشد روزافزون سواد و افزایش مهاجرت های ایرانیان به کشور های اقلیم فرنگ زمینه و بستر روزافزون استفاده از فناوری های جدید و همچنین درک دستاوردهای ان سامان در زمینه استفاده از قانون و زندگی و سیاسی و اجتماعی مردم اروپا در بلند مدت، منجر به تغییر ذائقه‌ی ارتباطی عموم جامعه می‌شود.
اندیشمندان و صاحب نظران علوم اجتماعی و ارتباطات بر این باورند كه تركیب و همگرایی، فن‌آوری‌های ارتباطاتی و تجدید ساختار نظام سرمایه‌داری در دهه‌های اخیر، سبب گشایش مرحله‌ی تازه‌ای در تاریخ جوامع بشری شده‌است. مرحله‌ای كه با اصطلاحاتی نظیر جامعه فراصنعتی[2]، جامعه شبكه‌ای[3]، جامعه اطلاعاتی[4]، جامعه پست‌مدرن[5]، جامعه مجازی[6] و امثالهم توصیف و تبیین شده است. “ویژگی‌های این جامعه نو را می‌توان پدیده‌هایی از جمله اقتصاد اطلاعاتی جهانی، هندسه متغیر شبكه‌ای، فرهنگ مجاز واقعی، توسعه حیرت انگیز فناوری‌های دیجیتال، خدمات پیوسته و نیز فشردگی زمان و مكان، برشمرد”     ( كاستلز، 1380: 15 )
در سال‌های اخیر “شبکه‌های اجتماعی مجازی” با سرعتی بینظیر گسترش یافته‌اند. پایگاه‌های مجازی مای اسپیس فیس بوک[7] ، فیس بوک[8] ، فایو های[9] ، فرندستر[10] ، یوتیوب[11] ، فیلکر[12] ، اورکات[13] و تویتر[14] مشهورترین این شبکه‌ها هستند که فضایی جذاب را برای ارتباط شبکه‌ای در فضای مجازی میان کاربران اینترنت و عمدتاً از نسل جوان، فراهم آورده و در مدت زمانی کوتاه به سرعت رشد کرده‌اند. به عنوان مثال FaceBook با توجه به اعلام خبرگزاری ایسنا تا سپتامبر سال 2012 بیش از یک میلیاردکاربر فعال دارد.(ایسنا، 09/09/1391)
شبکه‌های اجتماعی گرچه به نظر می پاید از ابزارهای ساده برای نوشتن و به اشتراک گذاری اطلاعات بهره می برند ولی از چنان جذابیت و تاثیرگذاری در دنیای مدرن برخوردار هستند که میلیون ها نفر هر هفته و هر ماه به برای استفاده از این جذابیت ها و خدمات متقابل به عضویت آنها در می آیند.
بی‌شك شبكه‌ی اجتماعی فیس‌بوك را می‌توان مهمترین شبكه‌های اجتماعی دانست که بیش از سایر شبکه ها در خدمت کابران اینترنتی قرار گرفته است . این شبکه چنان تاثیر عمیقی برای کاربران بجا گذاشته است که حضور در آن به به نوعی کلا و وجاهت اجتماعی در بین نخبگان و همچنین عامه مردم تبدیل شده است و یكی از راه‌های برقراری ارتباط با دوستان، همكاران و آشنایان می‌باشد.
با نفوذ بیشتر این شبكه در بین ایرانیان هر چند در ابتدا با تقویت ابعاد عاطفی و احساسی بیان شده بود، اما از طریق و نوع رویه خود شبكه‌ی فیس‌بوك می‌توان حدس زد كه تغییراتی در این رویه انجام‌گرفته و خواهدگرفت. شركت فیس‌بوك با ورود كاربران ایرانی، افغانی و تاجیكی تصمیم به اضافه كردن زبان فارسی به جمع زبآن‌های این سایت گرفت، هر چند كه هنوز در جمع كاربران فارسی‌زبان كمتر استفاده می‌‌گردد(مزینانی، کاظم 1389 دانشگاه سوره).
یكی از مهم‌ترین ابعاد زندگی انسان كه از این پدیده تأثیرات عمیقی را پذیرا خواهد شد، بعد دینی و گرایش دینی است. دین[15] یكی از مهم‌ترین مسائل جوامع می‌باشد. بی‌گمان می‌توان گفت كه دین از نیازهای روانی انسان و پیش‌نیاز هر گونه زندگی جمعی است.
از سوی دیگر امروزه جنبه‌های گوناگون مسأله‌ی دین از سوی متفكران و نظریه‌پردازان اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. شرایط كنونی ارتباطات جهانی، توسعه و رشد تكنولوژی‌های مختلف، رویارویی مداوم فرهنگی و … سبب شده است كه مسأله‌ی هویت در ابعاد مختلف به موضوعی كانونی در بررسی‌های اجتماعی تبدیل شود. انقلاب اطلاعات و گسترش روز افزون تکنولوژی های ارتباطاتی نظیر شبکه های ماهوارهای و اینترنتی تاثیرات بسیاری بر شئون اجتماعی،فرهنگی ،سیاسی و اقتصادی در جوامع جدید گذاشته است به نحوی كه بسیاری از اندیشمندان همچون امانوئل كاستلز و یا فرانك وبستر از پدیده ای به نام جامعه شبكه ای در دوره معاصر یاد كردند.

 

در این میان، شبكه‎‎‌های اجتماعی مجازی كه نسل جدیدی از وب سایت‌های اینترنتی هستند،كاربران اینترنتی را حول محور مشتركی به صورت مجازی گرد هم جمع كرد و جوامع آنلاین را تشكیل داد.
شبكه‎‎های اجتماعی زیادی با موضوعاتی از قبیل انگیزه‎‎های حرفه‎ای و شغلی، دوست­یابی، علایق مشترك در حوزه‎‎های مختلف (سینما، ورزش، موسیقی)، زبان مشترك، ملیت مشترك، دین مشترك و غیره در فضای مجازی فعال هستند و هر كدام میلیون‏‎ها كاربر اینترنتی را جذب كرده اند. آمار‎های مربوط به رفتار كاربران اینترنتی نشان می دهد، گرایش به سایت ‎های شبكه اجتماعی در سراسر دنیا همچنان رو به رشد است و این سایت‌‎ها در آینده فضای مجازی و حتی فضای بیرون از نت نقش بیشتری خواهندداشت.
اما آنچه باعث شده است، چنین موضوعی در این مجال بررسی شود،آن است که این شبكه‎‎های اجتماعی در سال­‎های اخیر در زندگی آنلاین و آفلاین كاربران اینترنتی آن‎چنان تأثیرگذار بوده‌اند كه شكل‌‎های ارتباطات اجتماعی نیز از این رسانه‎‎های جدید تأثیر پذیرفته است. بهره گیری از این شبکه ها توسط معترضان سیاسی، اجتماعی، زیست محیطی، حقوق بشر و …آن را از ابزاری که فقط کارکرد تفریحی و دوست یابی داشته، خارج ساخته است و به ابزاری برای پیگیری نیازهای مهم زندگی بشری تبدیل کرده است.
از این رو، مطالعه علمی درباره شبكه‎‎های اجتماعی در مراكز دانشگاهی و پژوهشی مورد توجه قرار گیرد. در كنار دانشكده‎‎های علوم كامپیوتری كه نخستین كار‎های پژوهشی درباره شبكه‎‎های اجتماعی در آن‎‎ها آغاز شده است، مباحث مربوط به شبكه‎‎های اجتماعی در حوزه‎‎های علوم سیاسی، علوم اجتماعی، علوم ارتباطات، روان شناسی، مطالعات فرهنگی و غیره مورد توجه قرار گرفته است.
از جمله مسائل اساسی شکل دهنده زندگی هر انسانی، داشتن تعریفی از خود، از معنای زندگی، هدف در زندگی و… است و با نگاهی اجمالی به معارف دینی می‌بینیم که یكی از کارکردهای اصلی دین در زندگی این است که با دادن جهان‌بینی الهی، معنا و هدف نهایی زندگی را برای انسان تبیین می‌کند و غایت مسیر حرکت او را نشان می‌دهد. حال اگر معنا و غایت زندگی فرد بر اساس جهان‌بینی دینی شکل گرفت، دیگر ابعاد زندگی فرد مثل ( شغل، جنسیت و…) به عنوان واسطه‌های دستیابی به آن هدف و در راستای آن معنا و غایت نهایی، جهت‌دهی خواهدشد. وقتی فرد، جهان‌بینی الهی پیدا می‌کند و مبداء و مقصد خود را می‌داند و پی می‌برد که برای چه آفریده شده‌است و غایت آفرینش او چیست؛ می‌تواند در مورد سایر مسائل زندگی بهتر تصمیم بگیرد. بنابراین، به‌نظر می‌رسد زندگی دینی در مرتبه‌ای بالاتر از سایر ابعاد زندگی قرار دارد و می‌تواند در شکل‌گیری سایر ابعاد هویتی فرد، نقش اساسی ایفاکند.
شاید بتوان گفت، گرایش دینی و همچنین هویت دینی از مهم‌ترین عناصر ایجادكننده‌ی همگنی و همبستگی اجتماعی در سطح جوامع است که طی فرایندی با ایجاد تعلق خاطر به دین و مذهب در بین افراد جامعه، نقش بسیار مهمی در ایجاد و شكل‌گیری هویت جمعی دارد و به عبارتی عملیات تشابه‌سازی و تمایزبخشی را انجام می‌دهد. به طور مثال دین اسلام و مذهب شیعه، به طور هم‌زمان ضمن ایجاد تشابه دینی در بین افراد جامعه‌ی ایران، آن‌ها را از سایر ادیان جدا می‌سازد. در جامعه‌ی ایران برخلاف سایر جوامع (که به دنبال حاشیه‌ای کردن دین و برانداختن دینداران از اریکه قدرت و منزوی کردن آنان هستند)، با استفاده از نیروی مذهب در پنج قرن گذشته، حداقل سه انقلاب تمام‌ عیار را سامان داده‌اند. نخستین حرکت‌ها در سال 880 شمسی با انقلاب صفویان برپایه‌ی مذهب تشیع، دومین حرکت در سال 1285 شمسی با رهبری علمای طراز اول شیعه در انقلاب مشروطه و آخرین هم در انقلاب اسلامی سال 1357 شمسی با رهبری و هدایت مرجعیت شیعی شکل گرفت. (گودرزی، 1387: 50 )

8-اعتبار کتاب مقدس………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 8

 

8-1- قانونیشدن عهد قدیم و عهد جدید. 8

 

الف: دیدگاه مسیحیت آزاداندیش…. 11

 

ب: دیدگاه مسیحیان نئو ارتدوکس…. 11

 

8-2- اشکالاتی در مورد اعتبار کتاب مقدس…. 11

 

9-فرضیه اصلی………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………. 12

 

10-فرضیههای فرعی…………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………. 13

 

11-پیشینه. 13

 

11-1- تحقیقات انجام شده در زمینه ارجاعات قرآن به عهدین.. 14

 

11-2- تحقیقات انجام شده راجع به عیسی در کتاب مقدس…. 14

 

11-3- تحقیقات انجام شده راجع به عیسی ع در قرآن.. 15

 

12-ادبیات موضوع. . 15

 

12-1- ادبیات قرآن پژوهی.. 16

 

12-2- ادبیات قرآنپژوهی مقایسهای.. 16

 

12-4- دیدگاههای مختلف در مورد الهام. 20

 

12-5- ادبیات تحقیق تطبیقی در کتاب مقدس…. 21

 

13-ارجاعات قرآنی.. .. 22

 

13-1- قرآن و ادیان.. 23

 

13-2- قرآن و مسیحیت… 26

 

13-3- قرآن و یهودیت… 28

 

14-روش تحقیق.. .. 29

 

14-1- روش شناسی تحقیق.. 29

 

14-2- چگونگی دسترسی به منابع. 29

 

14-3- بیان رویکرد اتخاذ شده. 29

 

14-4- شیوه مقایسه صورت گرفته در تحقیق.. 31

 

قرآن از کتاب مقدس…. 34

 

1-تاثیر پذیری قرآن از کتاب مقدس……………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………. 35

 

1-1-نقد و بررسی ادله طرفداران وابستگی قرآن به عهدین…………………………………………………… …………………………………………………… 37

 

1-2 منشاء نظریه های شرقشناسان.. 43

 

2-عدم تاثیر قرآن از کتاب مقدس و استقلال در تعالیم و آموزهها………………………………………. ………………………………………. 45

 

جمع بندی و نتیجه گیری.. 47

 

1-قرآن و کتاب      49

 

2-عهدین در قرآن.. .. 51

 

2-1-قرآن به عنوان تصدیق کننده کتاب مقدس…. 51

 

2-2-قرآن تصدیق کننده بخشی از کتاب مقدس…. 53

 

2-3-قرآن کاملکننده کتب مقدس…. 54

 

3-تحریف عهدین از منظر قرآن.. .. 55

 

3-1-تحریف تورات و انجیل.. 55

 

جمع بندی و نتیجه گیری.. 64

 

:

 

به کتاب مقدس…. 65

 

مقدمه. 68

 

بخش اول.. 71

 

1-شیوه ارجاعات بیرونی قرآن 76

 

2-ارجاعات مختلف و متفاوت به کتب مقدس 76

 

3-ارجاع به ادیان و کتب شرقی و غربی 76

 

 

4-ارجاع به مکاتب توحیدی و غیرتوحیدی 76

 

5- ارجاع مستند به سنن گذشته و یا غیر مستند به سنن گذشته. 77

 

بخش دوم:‌گونه شناسی ارجاعات قرآنی.. 77

 

1-بازخوانی کتاب مقدس…. 77

 

2-تاویل به پیامبر و اهل بیت( ع) 78

 

3-انکار یهود دلیل تغییر احکام. 79

 

4-بشارت به پیامبر آخر الزمان.. 81

 

5-شک در قتل عیسی.. 86

 

6-تایید تورات توسط انجیل.. 89

 

7- رد باورهای نصاری.. 89

 

8-مذمت احبار و رهبان.. 91

 

9-سنت تشکیک در صدق گفتار فرستادگان خدا 92

 

10-آخرت شناسی و حاکمیت مومنان بر زمین.. 94

 

11-غیبدانی و غیب گویی پیامبران.. 95

 

12- عهد بنی اسرائیل با خدا 97

 

13- تابوت عهد. 101

 

14-1 روزه در آئین یهود. 101

 

14-1-1 روزه‌های واجب… 102

 

14-1-2 روزه‏های مستحب… 103