4-2- زاویه دید…………………………………………………………………………………………….. 16

 

5-2- موضوع…………………………………………………………………………………………….. 21

 

6-2- درو نمایه…………………………………………………………………………………………… 22

 

7-2- لحن………………………………………………………………………………………………….. 24

 

8-2- فضا و رنگ………………………………………………………………………………………….. 24

 

9-2- گفتگو……………………………………………………………………………………………….. 25

 

10-2- کنش و حادثه………………………………………………………………………………… 26

 

11-2- توصیف………………………………………………………………………………………… 27

 

12-2- نام و عنوان…………………………………………………………………………………….. 27

 

13-2- تنه داستان…………………………………………………………………………………….. 28

 

1-13-2- مقدمه……………………………………………………………………………………….. 28

 

2-13-2- گره و  بحران………………………………………………………………………………. 29

 

3-13-2- تعلیق…………………………………………………………………………………………. 30

 

4-13-2- کشمکش………………………………………………………………………………………. 30

 

5-13-2- هیجان……………………………………………………………………………………….. 31

 

6-13-2- اوج………………………………………………………………………………………….. 32

 

7-13-2- پایان……………………………………………………………………………………… 32

 

14-2- حقیقت مانندی……………………………………………………………………………… 32

 

فصل سوم: مکتب های ادبی………………………………………………………………… 40-33

 

1-3- رئالیسم…………………………………………………………………………………………. 33

 

1-1-3- رئالیسم روان شناختی………………………………………………………………….. 34

 

2-1-3- رئالیسم جادوئی………………………………………………………………………… 35

 

3-1-3- رئالیسم انتقادی…………………………………………………………………………. 35

 

4-1-3- رئالیسم نو………………………………………………………………………………… 35

 

2-3- رمانتیسم……………………………………………………………………………………… 35

 

3-3- ناتورالیسم………………………………………………………………………………… 37

 

4-3- سوررئالیسم……………………………………………………………………………….. 38

 

5-3- سمبولیسم………………………………………………………………………………… 39

 

6-3- جریان سیال ذهن………………………………………………………………………… 40

 

فصل چهارم: سبک ادبی……………………………………………………………………….. 41

 

فصل پنجم: تلخیص کتاب شوهر آهو خانم……………………………………….. 64-45

 

1-5- خلاصه فصل اول رمان……………………………………………………………….. 45

 

2-5- خلاصه فصل دوم رمان ………………………………………………………………. 45

 

3-5- خلاصه فصل سوم رمان……………………………………………………………… 45

 

4-5- خلاصه فصل چهارم رمان………………………………………………………….. 46

 

5-5- خلاصه فصل پنجم رمان……………………………………………………………. 46

 

6-5- خلاصه فصل ششم رمان…………………………………………………………… 47

 

7-5- خلاصه فصل هفتم رمان……………………………………………………………. 48

 

8-5- خلاصه فصل هشتم رمان…………………………………………………………… 50

 

9-5- خلاصه فصل نهم رمان……………………………………………………………… 50

 

10-5- خلاصه فصل دهم رمان………………………………………………………….. 52

 

11-5- خلاصه فصل یازدهم رمان…………………………………………………….. 53

 

12-5- خلاصه فصل دوازدهم رمان…………………………………………………….. 54

 

13-5- خلاصه فصل سیزدهم رمان…………………………………………………….. 56

 

14-5- خلاصه فصل چهاردهم رمان……………………………………………………. 57

 

15-5- خلاصه فصل پانزدهم رمان…………………………………………………….. 58

 

16-5- خلاصه فصل شانزدهم رمان……………………………………………………… 60

 

17-5- خلاصه فصل هفدهم رمان………………………………………………….. 60

 

18-5- خلاصه فصل هجدهم رمان……………………………………………………… 63

 

فصل ششم: بررسی ویژگی های رمان در شوهر آهو خانم…………………. 71-65

 

1-6- شوهر آهو خانم، رمانی دراماتیک………………………………………………… 65

 

2-6- شوهر آهو خانم، رمانی محلی…………………………………………………….. 68

 

3-6- شوهر آهو خانم، رمانی اجتماعی……………………………………………….. 69

 

 

4-6- شوهر آهو خانم، رمانی روانشناختی……………………………………………. 69

 

فصل هفتم: بررسی اصطلاحات داستانی در شوهر آهو خانم…………….. 188-72

 

1-7- پیرنگ شوهر آهو خانم…………………………………………………………….. 72

 

2-7- شخصیت و شخصیت پردازی در شوهر آهو خانم………………………….. 75

 

1-2-7- شخصیت های درجه یک ……………………………………………………… 85

 

1-1-2-7- سید میران……………………………………………………………………. 85

 

2-1-2-7- هما……………………………………………………………………………….. 95

 

3-1-2-7- آهو………………………………………………………………………………. 105

 

2-2-7- شخصیت های درجه دو………………………………………………… 112

 

1-2-2-7- خورشید………………………………………………………………………. 112

 

2-2-2-7- میرزا نبی………………………………………………………………….. 116

 

3-2-2-7- خالو کرم…………………………………………………………………….. 118

 

3-2-7- شخصیت های درجه سه……………………………………………………. 120

 

3-7- صحنه و صحنه پرداز ی در شوهر آهو خانم………………………………. 120

 

4-7- زاویه دید در شوهر آهو خانم……………………………………………………. 129

 

1-4-7- زاویه دید دانای کل………………………………………………………………….. 129

 

2-4-7- زاویه دید دانای کل مداخله گر………………………………………………… 130

 

3-4-7- زاویه دید من روایتی…………………………………………………………….. 131

 

4-4-7- زاویه دید دانای کل محدود……………………………………………………… 132

 

5-4-7- تک گویی…………………………………………………………………………….. 133

 

1-5-4-7- تک گویی درونی………………………………………………………………. 133

 

2-5-4-7- تک گویی نمایشی………………………………………………………………. 134

 

3-5-4-7- حدیث نفس……………………………………………………………………… 134

 

5-7- موضوع شوهر آهو خانم……………………………………………………………. 135

 

6-7- درونمایه شوهر آهو خانم……………………………………………………………. 135

 

7-7- لحن در شوهر آهو خانم………………………………………………………………. 139

 

8-7- فضا و رنگ شوهر آهو خانم………………………………………………………….. 143

 

9-7- گفت و گو در شوهر آهو خانم…………………………………………………….. 150

 

10-7- کنش و حادثه در شوهر آهو خانم……………………………………………… 162

 

11-7- توصیف در شوهر آهو خانم………………………………………………….. 165

 

12-7- نام و عنوان شوهر آهو خانم……………………………………………………… 172

 

13-7- تنه داستان در شوهر آهو خانم……………………………………………….. 173

 

1-13-7- مقدمه شوهر آهو خانم…………………………………………………………. 173

 

2-13-7- گره و بحران در شوهر آهو خانم…………………………………………….. 175

 

3-13-7- تعلیق در شوهر آهو خانم…………………………………………………… 177

 

4-13-7- کشمکش در شوهر آهو خانم………………………………………………. 179

 

5-13-7- هیجان در شوهر آهو خانم……………………………………………………. 182

 

6-13-7- اوج در شوهر آهو خانم……………………………………………………….. 184

 

7-13-7- پایان در شوهر آهو خانم……………………………………………………. 186

 

14-7- حقیقت مانندی در شوهر آهو خانم………………………………………….. 188

 

فصل هشتم: بررسی مکتب های ادبی در شوهر آهو خانم……………………….. 189

 

1-8- بررسی رئالیسم در شوهر آهو خانم……………………………………………… 189

 

1-1-8- رئالیسم روانشناختی……………………………………………………………… 189

 

2-1-8- رئالیسم جادویی ………………………………………………………………. 190

 

3-1-8-رئالیسم انتقادی………………………………………………………………… 191

 

4-1-8- رئالیسم نو………………………………………………………………………….. 192

 

2-8- بررسی رمانتیسم در شوهر آهو خانم…………………………………………. 193

 

3-8- بررسی ناتورالیسم در شوهر آهو خانم………………………………………… 195

 

4-8- بررسی سوررئالیسم در شوهر آهو خانم………………………………………. 196

 

5-8- بررسی سمبولیسم در شوهر آهو خانم…………………………………… 197

 

6-8- بررسی جریان سیال ذهن در شوهر آهو خانم……………………………… 200

 

فصل نهم: بررسی خصوصیات سبک در شوهر آهو خانم…………………. 220-201

 

1-9- خصوصیات زبانی……………………………………………………………………. 202

 

1-1-9- خصوصیات سطح واژگانی……………………………………………………… 202

 

2-1-9- خصوصیات سطح نحوی………………………………………………………… 207

 

2-9- بررسی سطح بلاغی…………………………………………………………………. 212

 

1-2-9- بررسی بلاغت در حوزه معنایی………………………………………………. 218

 

3-9- خصوصیات فکری…………………………………………………………………….. 219

 

فصل دهم: نتیجه گیری…………………………………………………………………… 221

 

فصل یازدهم: منابع و مآخذ………………………………………………………………. 225

 

چکیده:

 

شوهر آهوخانم، نخستین اثر علی محمد افغانی،  اولین رمان بلند فارسی و یكی از بهترین رمان های فارسی در پنجاه سال اخیر است كه در سال 1340 منتشر شد و ازهمان نخستین ماه های انتشار با اقبال گسترده بازاركتاب ایران روبه رو گردید . این رمان از سوی «انجمن كتاب ایران» به عنوان داستان برگزیده سال 1340 انتخاب شد و منتقدان ادب داستانی به ستایش آن پرداختند.

 

شوهر آهوخانم، اثری است رئالیستی اما نه یک رئالیسم مبتدی و عاری از نو آوری، رئالیستی است قرن بیستمی که رگه هایی از دیگر مکاتب ادبی در آن مشهود می شود. این اثر با در نظر گرفتن انبوه مسائلی از زندگی اجتماعی ملت ایران که در آن مطرح شده و از نظر ساختمان،شکل هنری و پرداخت هنرمندانه ی عناصر داستانی و همچنین از نظر سبک،زبان و شیوه بیان و محتوای تاریخی و اجتماعی اش نقطه عطفی در مسیر رشد و پیشرفت نثر ایران به شمار     می رود.

 

دراین پژوهش سعی بر آن است تا نوع رمان، مکتب های ادبی و سبک شوهر آهوخانم مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و بیشتر عناصر داستانی، جداگانه براساس معیارهای رمان شناسی معاصر بررسی و ارائه گردد و نقاط قوت و ضعف آن ها به صورت مستدل و مستند نشان داده شود.

 

پس از تلخیص رمان، از منظر اصطلاحات داستانی،پیرنگ،شخصیت پردازی، صحنه پردازی، زاویه دید، موضوع، درونمایه، لحن، فضاورنگ، گفت و گو، کنش و حادثه، توصیف، نام و عنوان، تنه داستان (مقدمه،گره و بحران، تعلیق، کشمکش، هیجان، اوج، پایان) و حقیقت مانندی رمان تحلیل و بررسی می گردد. از منظر سبک، خصوصیات سبکی شوهر آهوخانم در سه سطح زبانی، بلاغی و فکری پرداخت میشود. از آنجا که سطح زبانی مبحث گسترده ای است ، خصوصیات زبانی در دو سطح واژگانی و نحوی مورد بررسی قرار می گیرد.از منظر مکتب ادبی، خصوصیات رئالیسم، رمانتیسم، ناتورالیسم، سوررئالیسم، سمبولیسم و جریان سیال ذهن در شوهر آهوخانم در بوته نقد و بررسی گذاشته می شود.از منظر نوع رمان، به صورت مستدل نشان داده خواهد شد، شوهر آهوخانم اثری دراماتیک، محلی، اجتماعی و روانشناختی است.

 

پیشگفتار:

 

رمان شوهر‌آهو خانم،‌اثر علی محمد افغانی، ‌یكی از بهترین رمان های فارسی در پنجاه سال اخیر است كه در سال 1340 منتشر شد، پس ازانتشار این رمان كه مورد استقبال قرار گرفت. «انجمن كتاب ایران» آن را به عنوان رمان برگزیده سال 1340 انتخاب كرد ومنتقدان ادب داستانی به ستایش از آن پرداختند و در نشریات ادبی آن زمان نوشتند :بدون شك اثر استادانه ای در زبان فارسی به وجود آمده است.این اثر با درنظر گرفتن انبوه مسائلی از زندگی اجتماعی ملت ایران كه در آن مطرح شده و همچنین از نظر سبك،‌ زبان،‌ ساختمان و شیوه بیان فولكلوریك آن كه با وجودهمه كمی هایش مطمئناًٌ به خاطر شكل هنری و محتوای اجتماعی اش نقطه عطفی در مسیر رشد و پیشرفت نثر ایران به شمار می آید و ارزش آن را دارد كه به نقد گذارده شود.

 

ندوشن معتقد است كه یك خلاء ‌طولانی و دیرین با انتشار شوهر آهوخانم پر شده است. وی می نویسد:      « شوهرآهو خانم آینه تمام نمای اجتماع و به حقیقت دائرة المعارف عظیمی است از زندگی دورانی كه به شتاب سپری می شود. هنر اصلی نویسنده در نحوه نگارش داستان وحتی در تعبیرات بكر و بی شمار و توصیف های گویای او نیست ، هنر بزرگ وی این است كه به همراه آفریدن ده ها انسان حقیقی و به جنبش در آوردن صدها حادثه واقعی از یك دوران خاص اجتماع پرده برگرفته و سیرواقعی آن را با همه زیر و بم ها و سایه روشن هایش پدیدار كرده است.»  (ندوشن ،1340 : 525 )

 

در این پژوهش در نظر است، نوع رمان، مکتب ادبی و سبک شوهر آهوخانم مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و بیشترعناصرداستانی جداگانه براساس معیارهای داستان نویسی معاصر بررسی و ارائه گردد و با نشان دادن محاسن و معایب آن از درستی و نادرستی نظر منتقدان در باب انسجام و انتظام مطلوب رمان اطلاع یابیم.

 

این پژوهش مبتنی بر یازده فصل می باشد .فصل نخست دربرگیرنده رمان ، رمان فارسی و انواع رمان         می باشد. در فصل دوم پژوهش به بررسی مهمترین اصطلاحات داستانی می پردازیم. فصل سوم دربرگیرنده مکاتب ادبی است. فصل چهارم پژوهش شامل سبک ادبی است. در فصل پنجم خلاصه ی صحنه های رمان آورده می شود که بی گمان برای ورود به مبحث عناصر داستانی و آگاهی از چند و چون و حال و هوای رمان ضروری می نماید.

 

فصل ششم مبتنی است بر نوع رمان شوهر آهوخانم. فصل هفتم پژوهش دربرگیرنده اصطلاحات داستانی در شوهر آهوخانم می باشد. در این فصل مهمترین عناصر داستانی چون پیرنگ، شخصیت پردازی، صحنه پردازی ، زاویه دید، موضوع، درونمایه، لحن، فضا و رنگ،گفت و گو،کنش و حادثه،توصیف،نام و عنوان، تنه داستان(مقدمه، گره و بحران، تعلیق، کشمکش، هیجان، اوج، پایان) و حقیقت مانندی مورد بررسی و موشکافی واقع می شود.

 

فصل هشتم ناظر است بر نقد و بررسی مکتب ادبی چون رئالیسم، رمانتیسم، ناتورالیسم، سوررئالیسم، سمبولیسم و جریان سیال ذهن در شوهر آهوخانم. فصل نهم پژوهش، در برگیرنده ی سبک رمان می باشد.در این فصل خصوصیات سبکی شوهر آهوخانم در سه سطح زبانی، بلاغی و فکری تحلیل و بررسی می گردد. فصل دهم پژوهش نتیجه گیری است .در این فصل سعی بر آن است تا نتایج حاصل از این پژوهش با توجه به مطالب ارائه شده در فصل ششم، هفتم، هشتم و نهم بیان گردد. فصل یازدهم در برگیرنده ی منابع و مآخذ می باشد.

 

زندگی و آثار علی محمد افغانی:

 

زندگی:

 

علی محمد افغانی در 21 آذر سال 1304 شمسی «1925 میلادی» در کرمانشاه  در یک خانواده کارگر متولد شد .(جمالزاده،1346: 24) پدر و مادرش اصفهانی بودند.پدرش در بحبوحه انقلاب مشروطه از اصفهان به کرمانشاه آمده بود.(کنعان کیایی،1390، 1) وی تحصیلات متوسطه را در کرمانشاه گذراند و برای ادامه تحصیل به تهران آمد.افغانی بعد از این که نتوانست در کنکور پزشکی شرکت کند وارد دانشکده افسری شد. به علت ممتاز بودن موفق به اخذ بورس تحصیلی گشت و عازم آمریکا شد و در آنجا با ادبیات و رمان آشنا گردید.(اسحاقی،1388، 3)

 

او در جوانی به سازمان نظامی حزب توده پیوست،به همین دلیل درجریان سقوط دکتر مصدق در بحبوحه سال 1332 به عنوان یک افسر مخالف، محکوم به پنج سال زندان شد. افغانی نوشتن رمان شوهر آهو خانم را در زندان آغاز کرد و تا سال 1337 به طول انجامید. پس از خروج از زندان در یک بنگاه خصوصی به صورت کارمند مشغول به کار شد و به چاپ رمانش در مهرماه سال 1340شمسی «1960 میلادی» اقدام کرد. (علوی،1343: 142)وی در حال حاضر به عنوان نویسنده در آمریکا زندگی میکند و مشغول چاپ زندگی نامه خود به زبان انگلیسی می باشد.

 

شوهر آهوخانم:

 

شوهر آهوخانم نخستین اثر علی محمد افغانی است که در سال های بعد از کودتای 28 مرداد که نویسندگان کشور رو به ترجمه آثار خارجی آورده بودند نوشته شد.(میرعابدینی،1377: 393 )وی نگارش رمان خود را در سال 1332 در زندان آغاز کرد و تا سال 1337 به طول انجامید.پس از آزادی از زندان اثر خود را به ناشران عرضه کرد اماهیچ ناشری حاضر به چاپ رمانی حجیم به قلم نویسنده ای ناشناس نشد.پس از آن افغانی نخستین چاپ رمانش را با سرمایه ی شخصی خود در سال 1340 شمسی «1960 میلادی» منتشر ساخت .

 

 شوهر آهوخانم شامل 18 فصل می باشد و برشی است 7 ساله از زندگی یک خانواده در کرمانشاه.این رمان در همان نخستین ماه های انتشار و پس از آن، تجدید چاپ های مکرر را برای نویسنده و ناشران آن به ارمغان آورد چنانچه تا سال 91 بیش از پانزده بار چاپ شده و فیلمی هم بر اساس آن ساخته شده است. این رمان که در روزگار خود ،حجیم ترین رمان اجتماعی بوده است دراولین نوبت چاپش حدود 900صفحه حجم داشته ولی نسخه های جدیدش حدود 800صفحه دارد.

 

آثار منتشر شده:

 

1-شوهر آهو خانم :1340

 

2-شادکامان دره قره سو :1345

 

3-شلغم میوه بهشته:1355

 

3-دکتر بکتاش:1364

 

5-سیندخت :1360

 

6-بافته های رنج :1361

 

7-همسفرها:

 

8-محکوم به اعدام:1370

 

9-بوته زار :

 

10-دختر دایی پروین:1384

 

11صوفی صحنه ،دزد کنگاور

 

12-دنیای پدران و دنیای فرزندان

 

13-حاج الله باشی

 

14-خداحافظ دخترم

 

پیشینه پژوهش:

 

علی محمد افغانی یکی از معروف ترین نویسندگان معاصر می باشد و رمان شوهر آهوخانم مشهور ترین اثر ایشان سهم بسزایی در ساختن زبان فارسی داشته و جایگاه ویژه ای در ادبیات معاصر یافته است. باتوجه به اینکه در زمینه ی عناصر داستانی،سبک و نوع رمان شوهر آهوخانم، تا کنون کاری مستقل و جامع صورت نگرفته و در تمامی پژوهش های موجود تنها برخی از عناصر داستانی به صورت گذرا پرداخت شده است،جای بحث    درباره عناصر داستانی، سبک و مکتب ادبی این رمان خالی است .از این رو تحقیق درباره آن بسیار لازم و ضروری می نماید.

 

 حمیدعبداللهیان در کتاب «کارنامه نثر معاصر»پس از اشاره مختصر به زندگی نامه و آثار علی محمد افغانی، به بررسی کلی مضمون و محتوای آثار افغانی در صفحات 108-107 می پردازد.وی در مورد رمان مذکور     می نویسد:«شوهر آهوخانم از جهت طرح،شخصیت ها و نظم نوشته اثری محکم و قابل قبول است و با صبر و حوصله به تشریح قضایای اجتماعی و خانوادگی پرداخت است.» (عبدالهیان،1376: 107)

 

واژه دستور در زبان فارسی قدمتی طولانی دارد. اما معانی اولیه آن غیر از آن چیزی است كه امروزه به عنوان یك علم از آن نام برده می‌شود. قبل از آوردن كهن‌ترین معانی آن باید یادآور شویم كه این واژه در فرهنگ نفیسی، اسم عربیِ مأخوذ از فارسی، در فرهنگ آنندراج، فارسی و در مدارالأفاضل، عربی معرفی شده است. «”دستور” [به فتح دال] صاحب دست و مسند و آنكه در تمشیت امور بر او اعتماد كند و به معنی اجازت و رخصت نیز آمده و به این معنا “دستوری” نیز گویند.»؛ «وزیر و منشی باشد … و چوب گندة درازی را نیز گویند كه به عرض بر بالای كشتی اندازند و میزان كشتی را بدان نگاه دارند.ـ و چوبی كه در پس دراندازند تا در گشوده نگردد.»؛ «كتابی كه در او مایحتاج چیزها نوشته شده باشد و نسخه جامع كل حساب كه نسخه‌های دیگر از آن بردارند. جمع: دساتیر…ـ دستورات: صد یكی كه به زمین‌دار در وقت جمع اراضی داده می‌شود.»؛ «دستور به ضم، وزیر ـ فارسیان آن را به فتح استعمال كنند به معنی مذكور و به جای اعتماد و چوب فروترین جهاز كه به بادبان بندند.»؛ «… طرز و روش بود ـ مقتدای امت زرتشت باشد از مقوله موبد.»؛ «… و این لغت را عرب تصرف كرده اول آنرا كه مفتوح است، مضموم ساخته، استعمال نمایند چرا كه وزن فعلول به فتح الف در عربی نیامده.»

 

اما با پیدایش علم قواعد زبان فارسی و جایگزینی واژة دستور به جای قواعد یا صرف و نحو، معانی اختصاصی و تازه‌ای برای این واژه ارایه شد كه نمونه‌هایی از آن آورده می‌شود:

 

1ـ «دستور زبان فارسی از قاعده‌هایی كه برگرفته از زبان است و درست گفتن و درست نوشتن را در بیان فكر و مطلب به ما می‌آموزد؛ فراهم آمده است.»

 

2ـ «قواعدی كه به یاری آنها شناخت اجزای سخن و عوامل تشكیل‌دهندة گفتار انجام می‌گیرد؛ دستور زبان نامیده می‌شود.»

 

3ـ «دستور، قوانینی است كه مطابق آن شخص می‌تواند در زبانی، درست و بی‌خطا، سخن بگوید و بنویسد.»

 

4ـ «دستور زبان، دانشی است كه ساختمان زبان را بیان می‌كند. وسیله‌ای است برای رسانیدن یا ثبت مقصود انسان كه در صورت بیان كردن، به آن سخن یا گفتار یا كلام گویند.»

 

2ـ نگاهی گذرا به تاریخچه دستورنویسی در جهان:

 

الف ـ دستورنویسی در غرب:

 

دستور زبان «گرامر» به یونانی «گراماتیكه = grammatiké» و به لاتینی «گراماتیكا= grammatica» گفته می‌شود. «گرامه» در یونانی به معنای «حروف الفبا» است واز این رهگذر اشاره‌ای است به نوشتن.

 

نخستین كسی كه دستور زبان را نگاشت، فردی از هند به نام «پانی نی» است كه به قول «ماكس میولرو موریس لروی» و «جان هیور» و «جان لیونزد» در قرن چهارم پیش از میلاد و به گفته «گلد زیهر»، دانشمند آلمانی، در قرن هشتم و به تأیید «بلوم فیلد»، دانشمند آمریكایی، در حوالی 350ـ250 قبل از میلاد و به قول «جان كرول» آمریكایی، در قرن سوم قبل از میلاد می‌زیسته است. وی دستور زبان سنسكریت را نگاشته است.

 

اما در یونان باستان نخستین كسی كه به تقسیم جنس به انواع سه‌گانه مذكر، مؤنث و مخنث پرداخته است، فیلسوف معروفِ سوفسطایی به نام «پروتاگوراس = Protagoras» است كه در قرن

 

 پنجم می‌زیسته است. پس از وی، «افلاطون» (427 ق.م ـ 347 ق.م) در كتاب خود به نام «كرتیلوس» مسأله قراردادی یا طبیعی بودن منشاء زبان را، كه بعدها دو مكتب فكری طبیعی‌گرایان و قراردادی‌گرایان را در دانش زبان شناسی جدید بوجود آورد، مطرح كرد و در كتاب دیگر خود به نام «سوفست»، برای اولین بار، «فعل = rhema» و «اسم onoma» را تعریف نمود و میان آن دو تمایز قایل شد.

 

بعدها «ارسطو»، برجسته‌ترین شاگرد افلاطون، مقولة «حرف syndesmol» را به مقوله بالا افزود

 

 و در رساله‌ای با نام «اندر عبارت = on Interpretation» مخالفت خود را  با   طبیعی  بودن زبان،  بیان

 

كرد. و درپی او «رواقیون» چهارحالت «فاعلی= nominative»، «مفعولی = accusative»، «اضافی =

 

 genitive» و «مفعول‌الیهی= dative» را مطرح كردند. ولی تقسیم‌بندی كلام به هشت جزء، برای اولین بار به وسیله «دیونی سیوس تراكس = Dionysius Thrax» مطرح شد. این دانشمند یونانی صد سال قبل از میلاد می‌زیسته است، وی كامل‌ترین دستور زبان یونانی را نگاشته و برای نخستین بار دستور زبان را علمی مستقل بیان كرده است. تقسیم‌بندی او همچنان در دستور زبان سنتی امروز باقی مانده است و با اضافه شدن «صوت» به صورت: اسم، صفت، فعل، ضمیر، حرف تعریف، حرف اضافه، قید، حرف ربط و صوت به كار می‌رود. بعد از او «آپولونیوس دیسكولوس»، برای اولین بار به طرح نحو زبان یونانی پرداخت. وی اجزای هشت‌گانه كلامِ دیونوسیوس را با تعاریفی جدید و با استفاده از اصطلاحات فلسفی در كارش به كار برد.

 

از سوی دیگر، رومیان برای نوشتن دستور زبان لاتین از سبك و سیاق یونانی بهره گرفتند .   اما

 

در زبان لاتینِ باستان طبقه‌ای از كلمات، كه بتوان آن را هم  ‌ردیف با  طبقه حرف تعریفِ زبان   یونانی قرار داد ،  وجود نداشت و بنا به همین دلیل   ،   این طبقه   از حروف در  زبان  یونانی   حذف   شد  اما

 

دانشمندی به نام «رمئیوس پاله مون»، كه احتمالاً در قرن اول میلادی می‌زیسته است؛ طبقة «اصوات» را بیان كرد تا    طبقه‌بندی تراكس همچنان ثابت بماند.    تقلیدهایی این چنین  از دستور زبان یونانی، این

 

 پندار را پدید آورد كه دستور این زبان، یك چارچوب همگانی است كه برای سایر زبان‌ها هم به كار می‌رود به طوری كه از دستورهای نوشته شده از سوی برخی دانشمندان یونانی، مانند «ایلیوس دوناتوس= Donatus» دانشمند سده چهارم میلادی با عنوان «فن صغیر= Ars minor» و «پریسكیانوس = Priscian/ priscianus» دانشمند سده پنج و شش میلادی با عنوان «مقولات دستوری»، در تمام دوران سده‌های میانه (500 تا 1500 میلادی) برای كتاب‌های درسی استفاده شد.

 

در قرون وسطی كه فاصلة زمانی قرن پنجم تا قرن پانزدهم را دربر می‌گیرد؛ فلاسفه مسیحی برای تحلیل زبانی كه زبان وحی و الهامات آسمانی محسوب می‌شد؛ به اقداماتی دربارة دستور زبان دست زدند و به برخی مشخصات دستوری‌، مانند تمایز اسم و صفت، مطابقه دستوری (مطابقه برخی واژه‌های مرتبط در جمله)، كمیت دستور (مطابقه میان دو عنصر از مقوله‌های متفاوت، مثلاً فعل و اسم) و بدل در زبان لاتین دست یافتند. البته همه پژوهش‌های زبان لاتین در خدمت عقاید و الهیات مسیحی به كار می‌رفت.

 

اما در انگلستان، در حدود سال 1000میلادی «الفریك، پیر دیر این‌شام = Eynsham» كتاب دستور زبان و مكالمات خود را كه از نخستین كتاب‌های دستور زبان انگلیسی بود، با الگوبرداری از نظام دستوری پریسكیانوس نگاشت و بدین‌سان دستور زبان پریسكیانوس الگویی برای سایر دستورنویسان انگلیسی شد.

 

آمیختگی فلسفه و زبان در قرن هفدهم رخ داد و بازتاب آن، پدید آوردن دستورهای عمومی بود كه معروف‌ترین آن «دستور عمومی و عقلانی = Grammaire génerale et raisonée» است كه به دستور رویال (Port-royal) معروف است و در سال 1660 م انتشار یافت. اما آنكه بیشتر از همه فلسفه را وارد مباحث دستوری زبان كرد «Condillac»، حكیم و روانشناس فرانسوی بود. كتاب او در سال 1775 م منتشر شد. او كلام و اجزاء كلام را به عنوان جلوه‌ای از فكر تحلیل كرد و خواهان تدوین دستور زبان كلی برای همه زبان‌ها بود. و این فكر او به كوشش برای زبان‌های عمومی‌، از جمله «اسپرانتو» شد. نمونه كامل دستور زبان كلی را با نام «دستور دستورها» در اوایل قرن نوزدهم    می‌بینیم كه دانشمندی به نام «Giraut Duviver» نوشته است. از دانشمندان همین دوره، می‌توان فیلسوف و ریاضیدانِ معروف، «گوتفیرد ویلهم فن لایبنیتس» را نام برد كه در قلمرو زبان شناسی ادعا كرد كه كلیه زبان‌های موجود در اروپا و آسیا از یك واحد مشتق شده‌اند. ادعاهایی از این دست سبب شد تا دیگر دانشمندان به كشف خویشاوندی زبان‌های مختلف و نیز شناخت منشاء زبان‌ها بپردازند.

 

در قرن بیستم دو روانشناس به نام‌های «دامورت = J. Damourette» و «پیش = E.pichon» در كتاب خود به نام «بررسی دستور زبان فرانسه» زبان را از نظر روانشناسی و روانكاوی مطالعه كردند و بر منطق قدیم حاكم بر دستور زبان، كه كلمات را در حكم ابزار منطقی می‌دانست و آنها را بر همین پایه تقسیم‌بندی می‌كرد؛ خط بطلان كشیدند و همین امر سبب شد تا تقسیم‌بندی‌های تازه‌ای برای كلمات مطرح شود.

 

از دانشمندان بزرگ دیگر قرن نوزدهم می‌توان فردینان دوسوسور (Ferdinan de sausure) را نام برد كه بنیان‌گذار زبان‌شناسی نوین به شمار می‌رود. وی مطالعه نظام‌مند زبان و زبان‌ها را تشخیص داد و شرایط تحقق دستاوردهای زبان شناسی قرن بیستم را فراهم كرد.

 

از دیگر كسانی كه انقلابی راستین (تعریف تامس كوهن = Thomas Kuhn) در زبان‌شناسی ایجاد كرد؛ نوام چامسكی «Noam, Chomsky» است كه گام آغازین مطالعات زبان شناسی خود را با نوشتن پایان‌نامه‌اش درباره دستور زبان زایشی عبری نوین، برداشت. «چامسكی زبان‌شناسی را به بخشی از دانش روان‌شناسی تبدیل می‌كند و در مقابل همه آن تلقی‌هایی كه زبان را بر حسب نحوه كاربرد آن تحلیل می‌‍‌كند؛ می‌ایستد. چامسكی تمایز قاطعی قایل است میان «دانستن یك زبان» و «كنش زبانی».»

 

 

1. 1. محمدقاسم بن حاجی محمد سروری [سروری كاشانی]، مجمع الفرس، به كوشش محمد دبیرسیاقی (تهران: علی‌اكبر علمی، 1340)، ج2، ص 519.

 

1. 2. محمدحسین بن خلف برهان [برهان تبریزی]، برهان قاطع، به اهتمام محمد معین (تهران: ابن سینا، 1342)، ج2،ص862.

 

1. 3. علی‌اكبر نفیسی [ناظم الاطباء]، فرهنگ نفیسی (تهران: كتابفروشی خیام، 1355)، ج 2، ص 1506.

 

1. 4. الله داد فیضی سرهندی، مدار الافاضل، به اهتمام محمد باقر (لاهور: دانشگاه پنجاب، 1335)، ص 234.

 

1. 5. جمال‌الدین حسین بن فخرالدین حسین اینجو شیرازی، فرهنگ جهانگیری، ویراسته رحیم عفیفی، سلسله انتشارات دانشگاه مشهد، شماره 27 (مشهد: دانشگاه مشهد، 1351)، ج1، ص 1301.

 

1. 6. محمد پادشاه [شاذ]، فرهنگ آنندراج (تهران: كتابفروشی خیام، 1336)، ج 3، ص 1879.

2. 

3.  

 

1. 1. خلیل خطیب رهبر، دستور زبان فارسی برای پژوهش دانشجویان و ادب دوستان در آثار شاعران و نویسندگان بزرگ ایران (تهران: مهتاب، 1381)، ص 9؛ جهانبخش نوروزی، دستور زبان روان و ساخت زبان فارسی امروزی (شیراز: راهگشا، 1373)، ص 13؛ عبدالعظیم خان قریب و دیگران، دستور زبان فارسی، زیرنظر سیروس شمیسا (تهران: فردوس، 1373)، ص 22؛ عبدالرحیم‌ همایون‌فرخ، دستور جامع زبان فارسی، به كوشش ركن‌الدین همایون‌فرخ (تهران: علی‌اكبر علمی، [بی‌تا])، ص 33.

 

1. 2. نادر وزین‌پور، دستور زبان فارسی آموزشی (تهران: معین، 1369)، ص 13.

 

1. 3. نجف علی میرزایی، فرهنگ اصطلاحات دستور زبان فارسی (تهران: مدین، 1372)، ص 107.

 

1. 4. بهمن محتشمی، دستور كامل زبان فارسی (تهران: اشراقی، 1370)، ص 14.

 

1. 5. عبدالرسول خیام‌پور، دستور زبان فارسی (تهران: كتابفروشی تهران، 1372)، ص 11.

 

6.دومینینگ مینگنو، الفبای زبان شناسی، ترجمه محمدتقی غیاثی (تهران: جامی، 1378)، ص 28.

 

 

7. 7. محمدرحیم الهام، “تاریخ روش‌های دستورنویسی زبان دری”، ادب، س 21، ش 5ـ6 (حوت 1352)، ص 138-139.

 

1.محمدرحیم الهام، “تاریخ روش‌های دستورنویسی در زبان دری (2): دستورنویسی در قرون وسطی”، ادب، س 22، ش1 (1353)، ص 11.

 

 

1-1-3-2-فرضیه فرعی:

 

  بازتاب این نگرش در زبان هنری ژاله قائم مقامی بیش از ژاله اصفهانی است. در شعر ژاله قائم­مقامی  واژه­های زنانه و نگاه، لحن، زبان، مسائل، اشیاء زنانه نسبت به ژاله اصفهانی بیشتر به کار گرفته شده است و حتی جمله­بندی شعری او با روحیات یک زن بیشتر پیوند دارد.

 

 1-1-4- پیشینه موضوع و سوابق مربوط:

 

  با توجه به موضوع پایان ­نامه که مقایسه نگرش دو شاعر درباره زن (ژاله قائم مقامی و ژاله اصفهانی) است تاکنون هیچ کتابی به طور خاص و مستقل به این موضوع نپرداخته است ، هر چند در نوشته­ها به طور مجزا به مضامین اشعار این دو شاعر پرداخته شده است اما در جستجوی کتابخانه­ای اثری که نگرش این دو شاعر را در مورد زن بررسی کرده باشد دیده نشد.

 

1-1-5– ضرورت و اهداف تحقیق:

 

با­توجه به این که دو شاعر از شاعران معاصر هستند ممکن است برای افراد زیادی ناشناخته باشند و این­گونه تحقیقات باعث شناخت هر چه بیشتر افکار و اندیشه ­های این دو شاعر می­شود.

 

هدف در این پایان­ نامه مقایسه نگرش این دو شاعر در مورد زن است.

 

 1-1-6- روش تحقیق و روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات:

 

روش تحقیق در این پایان نامه توصیفی- تحلیلی است.

 

 1-1-7- روش و ابزار گردآوری اطلاعات:(پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده، آزمون، فیش و…) و (کتابخانه­ای میدانی…)

 

 روش گردآوری در این تحقیق به صورت کتابخانه ­ای و فیش­برداری است و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه­ ها و سایت­ها و پایگاه های اطلاعاتی است.

 

فصل دوم: نگاهی به شعر زن در ادبیات معاصر

 

مقدمه:

 

در تاریخ ادبیات ایران، زنان به دلایل متعددی(که ذکر آن در این مجمل نمی­گنجد) در عرصه ادب و فرهنگ کم­تر درخشیده­اند. «پیشینه­ی تاریخ مردسالار و زیربنای فرهنگی جامعه کمتر به عنوان هویتی مستقل و صاحب اندیشه، جدّی گرفته شده است.» (احمدی، 1384: 9) با این همه همزمان با رودکی (پدر شعر سنتی) رابعه قزداری، در قرن ششم مهستی و در قرن هشتم جهان­ملک­خاتون توانسته­اند نام خود را در اوراق تاریخ ادبیات به ثبت برسانند.

 

  «از دیرباز طبعاً پیش از قرن دهم هجری تاریخ ادبیات فارسی از چهره­های زنان شاعر بی­نصیب نبوده است، امّا به هر دلیل در تذکره­ها تا به رابعه بنت کعب برسیم نشانی از شعر این زنان دیده نمی­شود، از این­رو رابعه را نخستین شاعر زن بعد ازاسلام و معاصر آل­سامان و رودکی دانسته­اند»(باباچاهی،1386: 18)

 

 حال اگر به اشعار شاعران از دیرباز تا حال بنگریم می­بینم که زنان در اشعار گذشته جایگاهی نداشتند بسیاری از شاعران بزرگ گذشته، گذشته از اشعار عاشقانه و بعضی اشعار حماسی که تا حدودی در آن اشعار ستایش زن را می­بینیم اشعار دیگر مثل اشعار ناصرخسرو، سعدی، نظامی و…به زن به عنوان موجودی مکار و جادوگر و ناقص­العقل و این­که نباید در امور با زن مشورت کرد و… نگاه شده است.

 

 

 «در شعر کلاسیک و آثار گذشتگان از زن تصاویر گوناگونی ارایه شده است، از جمله منظومه­های عاشقانه همچون: خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، ویس و رامین و… که زن در آن محور اصلی کلام و روح عاطفی و غنایی شعر بوده است و یا در آثاری چون شاهنامه فردوسی (فرنگیس، منیژه و…) و گرشاسب­نامه اسدی طوسی و دیگر آثار غیر غنایی که زن بیشتر جنبه تکمیلی، تزیینی، چاشنی کلام را داشته است، جدای از این تفاوت­های ظاهری، آنچه که در تمام موارد فوق مشابه است این حقیقت   می­باشد که تصویر ارایه شده از زن در اکثر قریب به اتفّاق، توسط مردان تعریف می­شده که بیشترجنبه تجریدی و ذهنی داشته است و از حیث در نظر نگرفتن حقیقت وجودی آنان به عنوان انسانی مستقل، موجودیت یافته و البته متفاوت با اندک تمایزی همه مشابه بودند.(بهبهان،1389 : 19)

 

3-2-1-1- سیمای مرد-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 24

 

3-2-1-2- زنان روشنفکر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 28

 

3-2-1-2-1- طرد شدن زنان از خانواده———– 29

 

3-2-1-2-2-نفرت از زندگی اشرافی ————– 30

 

3-2-1-2-3- کار و نوشتن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 31

 

3-2-1-2-4-نداشتن خانه و سرپناه————— 33

 

3-2-1-2-5- تنهایی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 34

 

3-2-1-3- زنان و خانواده-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 34

 

3-2-1-4- فرزند و وابستگی به فرزند————– 36

 

3-2-1-5- انتظار-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 39

 

3-2-1-6- ازدواج-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 42

 

3-2-1-6-1- ازدواج نامتناسب و اجباری- ———- 42

 

3-2-1-6-2- ازدواج پاک و متناسب————— 43

 

3-2-1-6-3- ازدواج آزاد-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 45

 

3-2-1-7- زنان و پیری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 46

 

3-2-1-8-آموزش و یادگیری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 46

 

3-2-1-9- اندیشه فمینیستی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 47

 

3-2-2- اندیشه ناتورالیستی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 53

 

3-2-3- فقر– 55

 

3-2-4- فساد– 57

 

3-2-5- کشف نفت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 58

 

3-2-6-کمبود امکانات آموزشی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 58

 

3-2-7- قاچاق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 59

 

3-2-8- مهاجرت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 59

 

3-2-9- تقابل سنت و مدرنیته-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 59

 

3-2-9- 1- طبیعت گرایی(عشق به طبیعت)——- 60

 

3-2-10- عشق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 62

 

3-2-10-1-عشق زمینی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——–62

 

3-2-10-1-1- عشق و عصمت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 63

 

3-2-10-1-2 -عشق و عقل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 64

 

3-2-10-1-3- عشق یک نیاز-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 65

 

3-2-10-2- عشق آسمانی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 67

 

3-2-10-3- عشق به وطن(نوستالژی وطن)——– 70

 

3-2-11- جبرگرایی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 72

 

3-2-11-1-جبر تقدیر(تقدیرگرایی)————— 72

 

3-2-11-2- جبر محیط-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 73

 

3-2-11-3- جبر سنت­ها-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 74

 

3-2-12- زندگی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 75

 

3-2-13- مرگ-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–  76

 

3-2-13-1- مرگ پذیری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 77

 

3-2-13-2- مرگ گریزی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 78

 

3-2-13-3- تناقض­های زندگی و زلالی مرگ——- 81

 

3-2-13-4- اندیشه پس از مرگ—————- 82

 

3-2-14- انسان شناسی -بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——  82

 

3-3- اندیشه سیاسی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 84

 

3-3-1- یاغی(مبارزان با استعمارگران)———— 84

 

3-3-2- حزب توده-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 89

 

3-3-3- درگیری­های سیاسی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 94

 

3-3-4- مسائل سیاسی دهه 70-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 97

 

3-3-5- سیاست و فرهنگ-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——99   

 

3-3-6- اندیشه جنگ-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——–101

 

3-4- اندیشه فرهنگی و اعتقادی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 108

 

3-4-1-پیشگویی و طالع بینی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 108

 

 

3-4-2- اعتقاد به موجودات وهمی و خیالی——– 110

 

3-4-2-1- یال-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 110

 

3-4-2-2- اجنه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 110

 

3-4-2-3- بچه برو-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 111

 

3-4-2-4-غولک-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 112

 

3-4-2-5- آبی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 112

 

3-4-2-6-اهل غرق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 113

 

3-4-2-7-بوسلمه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 113

 

3-4-2-8- دی زنگرو-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 114

 

3-4-3- آداب و رسوم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 115

 

3-4-3-1- مراسم باران خواهی -بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 115

 

3-4-3-2- عزاداری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 116

 

3-4-3-3- کِل زدن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 116

 

3-4-4- باورهای خرافی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 118

 

3-4-5- اندیشه مذهبی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 121

 

3-5- زبان— 126

 

3-5-1-کاربرد زبان بومی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 126

 

3-5-1-1- واژگان -بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———  127

 

3-5-1-2- فعل های بومی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 129

 

3-5-1-3- مکان های بومی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 131

 

3-5-1-4-تشبیه بومی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 131

 

3-5-2- لحن -بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————-  132

 

3-5-3- سبک-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 132

 

3-5-4-تاثیر پذیری از بینش زنانه————– 133

 

3-5-5-کاربرد صفت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 133

 

3-5-5-1-دادن صفت انسانی به اشیاء———— 133

 

3-5-5-2- بسامد بالای برخی صفات———— 134

 

3-5-6- نثر شاعرانه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 134

 

3-5-6-1- ایجاز-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 135

 

3-5-6-2- تقدیم صفت بر موصوف————— 135

 

3-5-6-3- درهم ریختگی اجزای جمله———– 135

 

3-5-6-4- حذف فعل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 135

 

3-5-7- فاعل قرار دادن اشیاء-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 136

 

3-5-8- توصیف-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 136

 

3-5-8-1- فضا سازی برای بیان اندیشه———- 136

 

3-5-8-2- توصیف طبیعت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 138

 

3-5-8-3- توصیف شخصیت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 139

 

3-5-9- ویژگی زبان زنانه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 139

 

فصل چهارم

 

4-1- زندگی و آثار بیژن نجدی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد  141    

 

4-2- اندیشه‌های سیاسی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 143

 

4-2- 1- قیام جنگل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 144

 

4-2-2- حزب توده-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 147

 

4-2-3- حادثه پاسگاه سیاهکل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 151

 

4-2-4-آشوب های اوایل انقلاب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 151

 

4-2-4-1- کودتای 28 مرداد-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 152

 

4-2-4-2- ناامنی فضای سیاسی—————- 152

 

4-2-4-3- زندان و زندانیان سیاسی————- 154

 

4-2-4-4- ترور سیاسی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 157

 

4-2-4-5- سرخوردگی سیاسی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 158

 

4-2-5- نفت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 159

 

4-2-6- جنگ-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 159

 

4-3- اندیشه اجتماعی و روانشناختی————- 162

 

4-3-1- تقابل سنت و مدرنیته-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 162

 

4-3-2- از خود بیگانگی و تنهایی انسان معاصر—– 163

 

4-3-3- نگرش ناتورالیستی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 165

 

4-3-4- انسان-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 166

 

4-3-4-1- جبرگرایی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 166

 

4-3-4-2- تنهایی و انتظار-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 167

 

4-3-4-3- یأس و اندوه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 168

 

4-3-5-آزادی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 169

 

4-3-6- مرگ-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 170

 

4-3-7-زن— 174

 

4-3-7-1-زن معمولی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 174

 

4-3-7-2-مادر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 177

 

4-3-8- عشق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 180

 

4-3-9- آنیما-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 181

 

4-3-9-1- آنیما و مادر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 181

 

4-3-9-2- آنیما و آب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 182

 

4-3-9-3- آنیما و تجلی در اندام—————- 183

 

4-3-10- پیری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 183

 

4-3-11- بلوغ-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 184

 

4-3-12- فقر و ناتوانی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 185

 

4-3-13- زندگی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 187

 

4-3-14- طبیعت گرایی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 188

 

4-4- اندیشه فرهنگی و اعتقادی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 188

 

4-4-1- مذهب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 188

 

4-4-1-1- زنان و مذهب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 189

 

4-4-2- آداب و رسوم و باورهای بومی———– 189

 

4-5- زبان —  191

 

4-5-1- واژگان-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 191

 

4-5-2- آشنایی زدایی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 191

 

4-5-2-1- آشنایی زدایی موصوف و صفت——— 192

 

4-5-2-2- آشنایی زدایی با استفاده از تصویرسازی—192 

 

4-5-3- تصاویر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 193

 

4-5-4-فاعل قرار دادن اشیاء-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 193

 

4-5-5- نثر شاعرانه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 194

 

4-5-5-1- جان بخشی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——–194

 

4-5-5-2- حس آمیزی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 194

 

4-5-5-3- تشبیه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————194

 

4-5-5- 4- حذف مضاف-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 195

 

4-5-5-5- آوردن صفت برای مضاف————- 195

 

4-5-5-6- ترکیب وصفی مقلوب—————- 195

 

4-5-6- شکستن روایت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 196

 

4-5-7- ترکیب سازی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 196

 

4-5-8- ایجاز-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 197

 

4-5-9-جابجایی ارکان جمله-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 198

 

4-5-10- تكرار-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 198

 

4-5-10-1- تکرار فعل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 198

 

4-5-10-2-تکرار كلمه -بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—–  198

 

4-5-10-3- تکرار قید-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 199

 

4-5-11- توصیف-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 199

 

4-5-11-1-توصیف اشخاص-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 200

 

4-5-12- لحن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 200

 

فصل پنجم

 

5-1- مقایسه و بررسی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 201

 

5-2- نتیجه گیری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 207

 

6- منابع — 210

 

چکیده:

 

ادبیات آیینه تمام نمای زندگی اجتماعی، روحیات و احساسات مردم روزگار و اوضاع حاکم بر آن است. انسان هنرمند از رویدادهای پیرامون خود تاثیر می­پذیرد و بازتاب تأثیرات خود را از آنچه بر او گذشته است، در اثر هنری خود بازمی­نماید.

 

یکی از مهمترین مسائلی که امروزه در بررسی ادبیات از اهمیت ویژه برخوردار است. چگونگی بازتاب مسائل اندیشگی جهان معاصر در ادبیات است. در این میان نمی­توان از تأثیر جامعه، محیط و جنسیت بر نوع اندیشگی آفرینندگان آثار ادبی غافل بود. نویسنده در هرکجا که زندگی کند علاوه بر عناصر و عوامل مختلف مطمئناً شرایط محیطی و اقلیمی و جنسیت بر مبانی اندیشگی و زبان او نیز تأثیر­گذار است. منیرو روانی­پور نویسنده جنوبی است که نتوانسته خود را از تاثیر اقلیم و جنسیت برکنار دارد. آثار او در جهت کشف هویت زنان و دفاع از حقوق آنان با تاثیری پذیری از فرهنگ بومی به نگارش درآمده است. بیژن نجدی شاعر و نویسنده شمالی با بهره­گیری از محیط شمال و رویدادهای جهان معاصر و تاثیر­پذیری از زبان شعر، داستان­هایی شعرگونه به نگارش درآورده است. این پایان نامه، پژوهشی است درباره اندیشه و زبان این دو نویسنده و تأثیر جنسیت و جامعه بر مبانی اندیشگی و زبان آنها و همچنین تأثیری که اقلیم و محیط زندگی بر زبان و اندیشه آنان گذاشته است.

 

فصل اول

 

1- مقدمه و معرفی طرح

 

در مورد نثر و انواع آن تعریف­­­ها و توضیحات زیادی در کتب مختلف سبک شناسی و نثر فارسی ارائه شده است. «نثر فارسی در مجموع شامل کلیه آثار منثوری است که از قرن چهارم تا دوران معاصر در زبان فارسی نوشته شده است» (روزبه،11:1384). این آثار منثور شامل قصه، داستان، رمان، داستان کوتاه و بلند … می­شود که در جریان تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به نثر معاصر رسیده است. تجربه و آثار موجود در زبان­های مختلف بیانگر این موضوع است که در میان ملل و اقوام مختلف دوره کودکی نثر همزمان با دوره رسایی و بلوغ شعر است. یعنی آن زمان که شعر به اوج خود رسیده، نثر وارد دوره کودکی خود شده است. با همین شروع دیر هنگام تحولات زیادی را پشت سر گذاشت و به زودی به کمال و بلوغ رسید(ر.ک.صبور،37:1384).

 

  نثر فارسی از آغاز تا امروز از لحاظ سبک و محتوا تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است. نثر امروز حاصل تغییر و تحولات چهاردوره نثر است. دوره اول که نثر فارسی روان و ساده بود مثل تاریخ سیستان. دوره ی دوم نثر، نفوذ نثر عربی در فارسی و جملات طولانی و استشهاد به آیات قرآنی نثر را به سوی پیچیدگی کشاند همچون تاریخ بیهقی. در دوره سوم به دلیل تاثیرپذیری از زبان عربی ورود صنایع و تکلفات لفظی در زبان منجر به نثر فنی می­شود. کلیله و دمنه و مقامات حمیدی نمونه نثر مصنوع هستند. در قرن هفتم نثر دو سبک و طریقه را دنبال می­کند. سبک گلستان که نثر ساده و مرسل است، نثر فنی و مصنوع مانند تاریخ وصاف، نفثه المصدور. در قرن سیزدهم هجری به تقلید از سبک خراسانی ساده نویسی رواج می­یابد و در قرن چهاردهم به واسطه عوامل چندی چون تاسیس دارالفنون و ترجمه و….، تحولی عظیم در نثر به وجود می­آید و نثر رویکردی جدید را دنبال می­کند (ر.ک.رزمجو،1382؛175).

 

1-2-3-1- ویژگی‌های محتوایی تفسیر نسیم حیات…………………………………………………………………………. 16

 

1-2-3-2- ویژگی‌های ساختاری تفسیر نسیم حیات……………………………………………………………………….. 17

 

1-2-3-2-1- اکتفا به ترجمه توضیحی صرف………………………………………………………………………….. 17

 

1-2-3-2-2- استفاده از تیتر……………………………………………………………………………………………………. 17

 

1-2-3-2-3- به‌کارگیری تغییر قلم……………………………………………………………………………………………. 17

 

1-2-3-2-4- گروه‌بندی آیاتی که از لحاظ معنایی باهم مشترک‌اند در یک بحث………………………….. 18

 

1-2-4-  شیوه بیان و تنظیم مطالب در تفسیر نسیم حیات……………………………………………………………………. 18

 

1-2-4-1- فهرست بندی مطالب سوره………………………………………………………………………………………….. 18

 

1-2-4-2- ذکر نام غیر معروف سوره‌ها………………………………………………………………………………………. 19

 

1-2-4-3- تبیین هدف یا غرض کلی سوره…………………………………………………………………………………… 19

 

1-2-4-3-1- معیاری برای حلّ اختلاف تفسیری………………………………………………………………………. 22

 

1-2-4-3-2- معیاری برای شناخت اسباب نزول………………………………………………………………………. 22

 

1-2-4-4- گاهی ذکر خاطره‌ای مرتبط با سوره…………………………………………………………………………….. 22

 

1-2-4-5- ذکر روایتی مرتبط با آیه……………………………………………………………………………………………… 23

 

1-2-4-6- بررسی لغوی و اصطلاحی آیات و گزینش معنای برتر………………………………………………… 24

 

1-2-4-7- تحلیل مسئله………………………………………………………………………………………………………………… 25

 

1-2-4-8- اشاره به ابعاد علمی مسئله…………………………………………………………………………………………… 25

 

1-2-4-9- بررسی ابعاد عرفانی مسئله…………………………………………………………………………………………. 26

 

1-2-4-10- گاهی ذکر اختلاف قرائت‌ها و بررسی آن‌ها……………………………………………………………….. 26

 

1-3- شناخت مؤلف نسیم حیات……………………………………………………………………………. 28

 

1-3-1- زندگی‌نامه…………………………………………………………………………………………………………………………… 28

 

1-3-2- آثار…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

 

1-3-2-1- تفسیر یک جلدی مبین………………………………………………………………………………………………….. 28

 

1-3-2-2- تفسیر 30 جلدی نسیم حیات…………………………………………………………………………………………. 29

 

1-3-2-3- تفسیر 8 جلدی نسیم حیات……………………………………………………………………………………………. 29

 

1-3-2-4- ترجمه قرآن با واژگان…………………………………………………………………………………………………. 29

 

5-حقّ با کیست؟ (مناظره مذاهب اسلامی با وهابیت)…………………………………………………………………….. 29

 

فصل دوم: مبانی، قواعد، روش و گرایش تفسیری نسیم حیات………………………………….. 30

 

2-1- مبانی تفسیری نسیم حیات……………………………………………………………………………. 31

 

2-1-1- جایگاه و اهمیّت شناخت مبانی تفسیر……………………………………………………………………………………. 31

 

2-1-2- انواع مبانی تفسیر……………………………………………………………………………………………………………….. 32

 

2-1-2-1- آیات متشابه………………………………………………………………………………………………………………… 32

 

2-1-2-1-1- فایده آیات متشابه‏………………………………………………………………………………………………… 32

 

2-1-2-1-2- انواع متشابه……………………………………………………………………………………………………….. 34

 

2-1-2-2- انسجام ساختاری قرآن………………………………………………………………………………………………… 36

 

2-1-2-2- 1- ارتباط معنایی آیات و گونه‌های آن در تفسیر نسیم حیات………………………………………. 36

 

2-1-2-3- جامعیت قرآن در تفسیر نسیم حیات………………………………………………………………………………. 38

 

2-1-2-3-1- مستندات قرآنی جامعیّت قرآن………………………………………………………………………………. 38

 

2-1-2-3-2- دو ویژگی مؤثر در جاودانگی قرآن……………………………………………………………………… 39

 

2-1-2-4- امکان و جواز تفسیر در نسیم حیات…………………………………………………………………………….. 42

 

2-1-2-5- بررسی نیاز مخاطبان به تفسیر در نسیم حیات……………………………………………………………… 43

 

2-1-2-5-1- مهم‌ترین علل نیازمندی قرآن به تفسیر………………………………………………………………….. 43

 

2-1-2-6- منابع تفسیر…………………………………………………………………………………………………………………. 46

 

2-1-2-6-1- مستندات منبع بودن قرآن در تفسیر نسیم حیات……………………………………………………… 46

 

2-2- قواعد تفسیری نسیم حیات…………………………………………………………………………… 48

 

2-2-1- فهم ادبیات عربی زمان نزول……………………………………………………………………………………………….. 48

 

2-2-2- مطالعه تفاسیر مختلف خصوصاً تفاسیر اهل‌بیت…………………………………………………………………… 49

 

2-2-3- توجّه به شأن و سبب نزول………………………………………………………………………………………………….. 50

 

2-2-4- توجّه به ظاهر و باطن آیات…………………………………………………………………………………………………. 52

 

2-2-5- سیاق…………………………………………………………………………………………………………………………………… 53

 

2-2-5-1- انواع سیاق…………………………………………………………………………………………………………………. 53

 

2-2-6- جری و تطبیق…………………………………………………………………………………………………………………….. 56

 

2-2-6-1- معنای لغوی جری و تطبیق………………………………………………………………………………………….. 56

 

 

2-2-6-2- معنای اصطلاحی جری و تطبیق…………………………………………………………………………………. 57

 

2-2-6-3- رابطه‏ى جرى و بطن‏………………………………………………………………………………………………….. 57

 

2-2-7- توجه به معانی و بیان ریشه کلمات……………………………………………………………………………………….. 58

 

2-2-8- توجه به کلمات کلیدی و مترادف…………………………………………………………………………………………… 58

 

2-2-9- جایگاه معنایی کلمات و آیات………………………………………………………………………………………………… 59

 

2-2-10- توجه به ترتیب نزول آیات…………………………………………………………………………………………………. 60

 

2-3- روش‌های تفسیری نسیم حیات………………………………………………………………………. 61

 

2-3-1- روش تفسیر قرآن به قرآن……………………………………………………………………………………………………. 61

 

2-3-1-1- توضیح آیات مجمل به وسیله آیات مبین………………………………………………………………………… 64

 

2-3-1-2- پذیرش معنایی از میان معانی مطرح‌شده در آیه…………………………………………………………….. 67

 

2-3-1-3- استعانت از قرآن در تعیین معنای اصطلاحی خاصی…………………………………………………….. 68

 

2-3-1-4- توضیح معنای برخی از آیات توسط آیات دیگر…………………………………………………………….. 71

 

2-3-1-5- تأیید معنای بعضی کلمات، با شواهد قرآنی……………………………………………………………………. 71

 

2-3-1-6- معرّفی تفاسیر قرآن به قرآن…………………………………………………………………………………………. 72

 

2-3-2- روش تفسیر روایی قرآن……………………………………………………………………………………………………… 72

 

2-3-2-1- شرح کلمات مجمل و مبهم……………………………………………………………………………………………. 73

 

2-3-2-2- بیان مصداق اکمل و اتمّ آیه…………………………………………………………………………………………… 75

 

2-3-2-3- بیان جزئیات آیات الا حکام………………………………………………………………………………………….. 76

 

2-3-2-4- بیان شأن نزول آیات……………………………………………………………………………………………………. 76

 

2-3-2-5- بیان بطن و تأویل آیات………………………………………………………………………………………………… 77

 

2-3-2-6- تقیید آیه مطلق به وسیله روایت…………………………………………………………………………………….. 78

 

2-3-3- روش تفسیر عقلی و اجتهادی……………………………………………………………………………………………….. 78

 

2-3-3-1- عقل……………………………………………………………………………………………………………………………. 78

 

2-3-3-2- اجتهاد…………………………………………………………………………………………………………………………. 79

 

2-3-3-3- گونه‌های تفسیر عقلی…………………………………………………………………………………………………… 79

 

2-3-3-4- ذکر نمونه‌های تفسیر اجتهادی در نسیم حیات……………………………………………………………….. 80

 

2-3-4- روش تفسیر علمی قرآن……………………………………………………………………………………………………….. 85

 

2-3-5- روش تفسیر کامل و جامع……………………………………………………………………………………………………. 86

 

2-4- گرایش‌های تفسیری نسیم حیات…………………………………………………………………….. 89

 

2-4-1- گرایش فقهی………………………………………………………………………………………………………………………… 89

 

2-4-1-1- ازدواج موقت………………………………………………………………………………………………………………. 90

 

2-4-1-2- فلسفه وضو و تیمّم………………………………………………………………………………………………………. 91

 

2-4-1-3- فلسفه خمس…………………………………………………………………………………………………………………. 92

 

2-4-1-4- فلسفه روزه…………………………………………………………………………………………………………………. 92

 

2-4-1-5- فلسفه طلاق…………………………………………………………………………………………………………………. 93

 

2-4-2- گرایش کلامی……………………………………………………………………………………………………………………… 94

 

2-4-2-1- امامت، عامل اصلی یأس کفار……………………………………………………………………………………… 95

 

2-4-2-2- صفات خبریه……………………………………………………………………………………………………………… 95

 

2-4-2-3- رؤیت خداوند………………………………………………………………………………………………………………. 96

 

2-4-3- گرایش فلسفی………………………………………………………………………………………………………………………. 97

 

2-4-3-1- بطلان پولورالیزم………………………………………………………………………………………………………… 99

 

2-4-3-2- تحلیل دو خدایی…………………………………………………………………………………………………………… 99

 

2-4-3-3- نور بودن خداوند………………………………………………………………………………………………………. 101

 

2-4-4- گرایش علمی…………………………………………………………………………………………………………………….. 103

 

2-4-4-1- آفات تفسیر علمی………………………………………………………………………………………………………. 105

 

2-4-4-2- امتیازات تفسیر علمی………………………………………………………………………………………………… 105

 

2-4-4-3- شرایط تفسیر علمی…………………………………………………………………………………………………… 105

 

2-4-4-4- گرایش علمی در تفسیر نسیم حیات…………………………………………………………………………….. 106

 

2-4-5- گرایش اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………… 108

 

2-4-5-1- صبر و شکیبایی……………………………………………………………………………………………………….. 109

 

2-4-5-2- روابط اجتماعی مسلمانان با همدیگر………………………………………………………………………….. 110

 

2-4-5-3- مسئله وحدت امّت اسلامی…………………………………………………………………………………………. 110

 

2-4-5-4- ضرورت حکومت اسلامی برای مردم……………………………………………………………………….. 111

 

2-4-5-5- همکاری و تعاون اجتماعی در امور خیریه………………………………………………………………… 111

 

2-4-5-6- مسئله آزادی انسان و شرایط آن…………………………………………………………………………………. 112

 

2-4-5-7- انفاق………………………………………………………………………………………………………………………… 113

 

2-4-6- گرایش ادبی………………………………………………………………………………………………………………………. 114

 

2-4-6-1- توجه به صرف و نحو لغات و جملات قرآن………………………………………………………………. 115

 

2-4-6-2- توضیح لغات و مشکلات قرآن…………………………………………………………………………………… 117

 

2-4-6-3- عدول از غیبت به خطاب…………………………………………………………………………………………… 118

 

2-4-6-4- معانی حروف…………………………………………………………………………………………………………… 119

 

2-4-6-5- بحث اختلاف قرائت………………………………………………………………………………………………….. 120

 

2-4-6-6- بحث تقدیم و تأخیر……………………………………………………………………………………………………. 121

 

2-4-6-7- استعاره……………………………………………………………………………………………………………………. 122

 

2-4-6-8- مقلوب………………………………………………………………………………………………………………………. 126

 

2-4-6-9- حذف و اختصار………………………………………………………………………………………………………. 127

 

2-4-6-10- کنایه و تعریض……………………………………………………………………………………………………… 127

 

2-4-6-11- حقیقت و مجاز……………………………………………………………………………………………………….. 128

 

2-4-6-12- تشبیه……………………………………………………………………………………………………………………… 129

 

نتایج و دستاوردهای تحقیق………………………………………………………………………………. 131