2-1-2. واژه‌های مرتبط با ابتلاء. 12

 

2-1-2-1. فتنه. 12

 

2-1-2-2. امتحان.. 13

 

2-1-2-3. تمحیص…… 14

 

2-1-2-4. تمییز.. 16

 

2-1-3. معنای اصطلاحی ابتلاء. 17

 

2-2.  ارکان ابتلاء 18

 

2-2-1. امتحان گیرنده. 18

 

2-2-2. آزمایش شوندگان.. 19

 

2-2-2-1. طاقت و توان.. 19

 

2-2-2-2. اختیار. 19

 

2-2-2-3. داشتن ابزار شناخت…. 20

 

2-3. مبانی ابتلاء 20

 

2-3-1. خداشناسی… 20

 

2-3-1-1. مالکیت…. 21

 

2-3-1-2. ربوبیت…. 21

 

2-3-1-3. شرآفرینی… 24

 

2-3-2. معاد شناسی… 27

 

2-3-3. انسان شناسی… 29

 

2-4.  شرایط و زمینه‌های فزونی ابتلاء 33

 

2-5.  فلسفه و اهداف ابتلاء 38

 

2-5-1. اهداف اخلاقی… 38

 

2-5-1-1. ظهور انسانیت انسان.. 38

 

2-5-1-2. ظهور ملکات اخلاقی… 39

 

2-5-1-3. ظهور رفتار اخلاقی‌تر.. 40

 

2-5-1-4. تنبیه و تربیت…. 41

 

2-5-2. هدف اعتقادی… 42

 

2-5-2-1. اتمام حجت پروردگار. 42

 

2-6.  اسباب و ابزار ابتلاء 43

 

2-6-1. دینی و شرعی… 44

 

2-6-1-1. تکالیف عمومی… 44

 

2-6-1-2. تکالیف ویژه. 50

 

2-6-2. طبیعی و انسانی… 52

 

2-6-2-1. نعمت‌ها و خوشی‌ها. 52

 

2-6-2-2. گرفتاری و سختی‌ها. 59

 

2-7. آفات ابتلا. 68

 

2-7-1. آفات ابتلاء به نعمت‌ها و خوشی‌ها. 68

 

2-7-1-1. عجب…. 68

 

2-7-1-2. دل بستن به نعمت…. 69

 

2-7-1-3. غفلت…. 70

 

2-7-2.آفات ابتلاء به سختی وناخوشی‌ها. 71

 

2-7-2-1. تحقیر.. 71

 

2-7-2-2. ناخوشنودی از خداوند.. 71

 

2-7-2-3. بی‌تابی و بی‌قراری… 72

 

2-7-2-4. ناامیدی… 72

 

2-7-2-5. حسد.. 73

 

2-7-2-6. غفلت…. 74

 

3- فصل سوّم: تزکیه اخلاقی، شناخت و مبانی آن. 76

 

3-1- تعریف تزکیه 77

 

3-1-1. معنای لغوی تزکیه 77

 

3-1-2.  واژه‌های مرتبط با تزکیه 78

 

3-1-2-1. تهذیب…. 78

 

3-1-2-2. زکات…. 78

 

 

3-1-2-3. جهاد اکبر.. 79

 

3-1-2-4. تطهیر.. 80

 

3-1-2-5. تقوا 80

 

3-1-3. معنای اصطلاحی. 80

 

3-1-3-1. تزکیه در قرآن.. 81

 

3-1-3-2. تزکیه در احادیث…. 82

 

3-1-3-3. تزکیه در عرفان.. 83

 

3-1-3-4. تزکیه در اخلاق… 84

 

3-2. مبانی تزکیه اخلاقی. 88

 

3-2-1. خداشناسی… 88

 

3-2-2. معاد شناسی… 90

 

3-2-3. انسان شناسی… 91

 

3-3. شرایط تزكیه 94

 

3-3-1. ارادى و اختیارى بودن.. 95

 

3-3-2. امكان «خودتزكیه گى». 97

 

3-3-3. عدم مغایرت تزکیه نفس با تکالیف فردی… 98

 

3-3-4. ایمان.. 98

 

3-4. اهداف وفلسفه تزکیه 99

 

3-4-1. لایق خلیفـه‌ی خدا بودن.. 99

 

3-4-2. حفظ امانت الهی… 100

 

3-4-3. تزکیه مقدم بر تعلیم و تربیت…. 101

 

3-4-4. تابش نور معرفت…. 101

 

3-4-5. آزادی و حکومت عقل… 102

 

3-4-6. تزکیه عامل رستگاری… 102

 

3-4-7. درک حقایق قرآن.. 102

 

3-4-8. جلب محبت خداوند.. 103

 

3-4-9. قرب به خدا 103

 

3-5. اسباب و ابزار تزکیه 105

 

3-5-1. دینی و شرعی… 105

 

3-5-1-1. توفیق الهی… 105

 

3-5-1-2. توبه. 106

 

3-5-1-3. تقوا 107

 

3-5-1-4. پیامبران و اولیای دین… 108

 

3-5-1-5. کتب آسمانی… 108

 

3-5-1-6. خوف خداوند.. 108

 

3-5-1-7. عبادات…. 109

 

3-5-1-8. رعایت احكام و قوانین شرعی… 110

 

3-5-2. طبیعی و انسانی… 112

 

3-5-2-1. ایمان و عمل صالح… 112

 

3-5-2-2. مراقبت…. 112

 

3-5-2-3. تخلیه، تحلیه، تجلیه. 113

 

3-5-2-4. ابتلائات و گرفتاری… 113

 

3-6. موانع تزکیه اخلاقی. 114

 

3-6-1. تداوم گناه. 115

 

3-6-2. تعلقات دنیایی… 115

 

3-6-3. پرخوری… 116

 

3-6-4. سخنان غیر ضروری… 117

 

3-6-5. ضعف اراده. 118

 

3-6-6. حبّ ذات…. 119

 

3-6-7. شیطان.. 119

 

3-6-8. كفر و نفاق… 120

 

3-6-9. عصیان و گناه. 120

 

4- فصل چهارم: رابطه ابتلاء و تزکیه اخلاقی. 121

 

4-1. تاثیر ابتلاء بر تزکیه اخلاقی. 122

 

4-1-1. گذر از نفس و رجوع به خدا 122

 

4-1-2. بیداری و یاد حق… 123

 

4-1-3. خودیابی و یافتن جایگاه خویش….. 124

 

4-1-4. شکوفا شدن استعداد عبودیت…. 125

 

4-1-5. تقویت روحیه آزادگی… 126

 

4-1-6. تنبیه و تکان دادن.. 127

 

4-1-7. از بین رفتن جهل و نادانی و بارور شدن عقل و اندیشه. 129

 

4-1-8. توحید در استعانت…. 131

 

4-1-9. خالی کردن دل از اعتماد و دلبستن به دنیا. 132

 

4-1-10. از بین رفتن سستی و به وجود آوردن عزم و اراده. 134

 

4-1-11. پاکی و دوری از گناه. 135

 

4-1-12. توبه و بازگشت به خدا 136

 

4-1-13. خالی کردن دل از حب به دنیا و شوق دیدار خداوند.. 138

 

4-1-14. از بین رفتن کینه‌ها. 139

 

4-1-15. افزایش یاد مرگ و کاهش طول امل… 139

 

4-1-16. ازبین رفتن عُجب و تکبر.. 141

 

4-1-17. شکسته شدن دیوارهای غفلت…. 143

 

4-1-18. شکوفایی فضایل اخلاقی… 144

 

4-1-19. اصلاح دین و ایمان.. 145

 

4-1-20. از بین رفتن بی‌تابی و جایگزینی صبر.. 146

 

4-1-21. انابه. 146

 

4-1-22. صعود به مقامات بالای معنوی… 146

 

4-1-23. اخلاص…… 149

 

4-1-24. رسیدن به مقام صدیقین… 149

 

4-1-25. یافتن جایگاه عبودیت…. 150

 

4-1-26. لقای پروردگار. 151

 

4-2. تاثیر تزکیه اخلاقی بر ابتلاء 154

 

4-2-1.آمادگی برای ابتلا و پرهیز از بی‌تابی… 154

 

4-2-2. ارتقای نورانیت دل و درک حضور خداوند.. 156

 

4-2-3. امید به گشایش و پرهیز از یأس و ناامیدی… 157