2-3-1-2- معیارهای مدل دمینگ…………………………………. 26

 

2-3-2- مدل جایزه مالکوم بالدریچ ……………………………….  27

 

2-3-3- مدل جایزه کیفیت اروپا (EFQM)……………………………….

 

2-3-3-1- ویرایش 2010 EFQM………………………………….

 

2-3-3-2- روزشمار مدل EFQM در یک نگاه……………………………….. 31

 

2-3-3-3-تغییرات اصلی در عناوین توانمندسازها ونتایج ویرایش های 2003 و2010…… 32

 

2-3-3-4- معرفی محورهای مدل جایزه ملی كیفیت اروپا(EFQM)……………

 

2-4- ارکان مدل‌های تعالی سازمانی (EFQM)……………………………….

 

2-4-1- توانمند سازها………………………………. 37

 

2-4-2- نتایج………………………………. 51

 

2-5- دلایل استفاده سازمان‌ها از مدل EFQM ……………………………….

 

2-6- درچه سازمان‌هایی EFQM بكار گرفته شده است؟………………..  60

 

2-7- مدل تعالی سازمانی در ایران………………………………. 62

 

2-8- معرفی اصول 8 گانه بنیادین تعالی (مدل 2003)………………………………. 64

 

2-9- معرفی اصول 8 گانه بنیادین تعالی (ویرایش 2010)………………………………. 70

 

2-10- مطالعات انجام شده………………………………. 72

 

2-10-1- تحقیقات داخلی………………………………. 72

 

2-10-1-1جلودار ممقانی (1385)……………………………….. 73

 

2-10-1-2-قمصری، بهبود روش‌های كار وبهره وری سازمانی براساس اصول الگو……… 73

 

2-10-1-3- شركت قطعه ساز وابسته به صنعت خودرو اظهار نامه EFQM سال 1385…….. 74

 

2-10-2- مطالعات خارجی………………………………. 74

 

2-10-2-1- مطالعه موردی شرکت موتورولا……………………………….. 76

 

2-10-2-2- دون لیزبرن ایرلند………………………………. 76

 

2-10-2-3- شركت ان اس كی (انگلستان)………………………………. 76

 

2-10-2-4- بالتر وبندل (2005)………………………………. 77

 

2-10-2-4-شرکت نوکیا (NOKIA)……………………………….

 

2-11- ارزیابی عملکرد شرکت‌ها ……………………………….79

 

فصل سوم ………………………………. 82

 

روش تحقیق ……………………………….  82

 

3-1- مقدمه………………………………. 83

 

3-2- الگوی مفهومی تحقیق ……………………………….  83

 

3-3- فرضیات تحقیق ……………………………….  84

 

3-3-1- فرضیه اصلی ……………………………….84

 

3-3-2- فرضیه‌های فرعی………………………………. 84

 

3-4- روش تحقیق ……………………………….  85

 

3-5- جامعه آماری ……………………………….  86

 

3-6- روش نمونه گیری  ………………………………. 87

 

3-7- ابزار جمع آوری تحقیق………………………………. 87

 

3-8- متغیرهای تحقیق ……………………………….88

 

3-8-1- متغیرهای مستقل و وابسته فرضیه اهم………….. 89

 

3-8-2- متغیرهای مستقل و وابسته فرضیات اخص…………… 90

 

3-9- چهارچوب نظری تحقیق ………………………………. 91

 

3-10- روایی و اعتبار تحقیق  ………………………………. 92

 

3-11- پایایی (اعتمادپذیری) ……………………………….93

 

3-12- آزمونهای استفاده شده در این تحقیق  ………………. 93

 

فصل چهارم ………………………………. 95

 

تجزیه و تحلیل داده‌ها………………………………. 95

 

4-1- مقدمه………………………………. 96

 

4-2- تحلیل دموگرافیک (تجانس سازمان‌ها)………………………………. 96

 

4-3- تحلیل آماری ………………………………. 97

 

4-4-انحراف معیار و میانگین جامعه آماری ……………………………….98

 

4-5- نمایش گرافیک داده ها ……………………………….

 

4-6- آزمون فرضیات ………………………………. 99

 

 

4-6-1- فرضیه اهم ………………………………. 99

 

4-6-2- فرضیه‌های فرعی………………………………. 101

 

فصل پنجم ………………………………. 111

 

نتیجه گیری و پیشنهادات ……………………………….111

 

5-1- مقدمه……………………………….112

 

5-2- – نتیجه گیری ………………………………. 113

 

5-3- نتیجه گیری از فرضیات………………………………. 115

 

5-4- بخش دوم : جمع بندی نهایی نتایج آزمونها…………. 117

 

5-5-پیشنهادات……………………………….118

 

5-5-1- پیشنهادات مبتنی بر نتایج تحقیق………………………………. 118

 

5-5-2- سایر پیشنهادات برای محققین علاقمند در زمینه تعالی سازمانی…………. 120

 

5-6-موانع و محدودیتهای تحقیق:……………………………….121

 

منابع تحقیق ……………………………….  122

 

منابع فارسی……………………………….   123

 

منابع انگلیسی ……………………………….

 

Abstract……………………………….

 

چکیده:

 

امروزه بنگاه‌های اقتصادی کشور در فرایند جهانی شدن و پیوستن به منظومه تجارت جهانی با چالش‌های بیشماری مواجه هستند. حضور در بازارهای جهانی و حتی باقی ماندن در بازارهای داخلی مستلزم رقابت با رقبای قدرتمند است و با توجه به گسترش و پیچیدگی اهداف، فرایندها و ساختار سازمانی در صحنه رقابت، سازمان‌هایی می توانند به بقای خود ادامه دهند که نسبت به خواسته‌ها و انتظارات مشتریان و ذ‌ی‌نفعان پاسخگو باشند، همچنین به سود آوری و ثروت آفرینی به عنوان شاخصهای کلیدی و برتر سازمانی توجه کنند.

 

مدل‌های تعالی سازمانی یا سرآمدی کسب و کار به عنوان ابزار قوی برای سنجش میزان استقرار مدل در سازمان‌های مختلف به کار گرفته می‌شوند. با بکارگیری این مدل‌ها سازمان‌ها می تواند از سویی میزان موفقیت خود را دراجرای برنامه‌های بهبود در مقاطع مختلف زمانی مورد ارزیابی قراردهند و از سوی دیگر عملکرد خود را با سایر سازمان‌ها به ویژه بهترین آن‌ها مقایسه کنند. مدل‌های سرآمدی کسب و کار پاسخی است به این سوال که سازمان برتر چگونه سازمانی است؟ چه اهدافی و مفاهیمی را دنبال می‌کند و چه معیارهایی بر رقبای آن‌ها حاکم هستند؟

 

سرآمد شدن یک سازمان، فرایند پیوسته ایست که با برنامه ریزی و هدف‌گذاری آغاز می‌شود و طول مسیر با ارزیابی‌های مداوم و استفاده از اهداف از پیش تعیین شده، نواقص و نارسایی‌ها مشخص شده و با اصلاحات لازم، حذف موانع و تقویت نقاط قوت انجام می‌شود.

 

این پژوهش بررسی رابطه بین تعالی سازمانی و سرآمدی و سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل EFQM می‌باشد، با توجه به موضوع که روش تحقیق از نوع توصیفی و همبستگی است.، لذا جهت انتخاب جامعه آماری، لیست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که در آن‌ها تعالی سازمانی و سرآمدی براساس مدل EFQM انجام گردیده از طریق دبیر خانه جایزه ملی کیفیت و سازمان بورس اوراق بهادار تهران اخذ و به روش نمونه گیری قضاوتی شرکت‌های مشمول مدل فوق که دست‌یابی به اطلاعات آن‌ها امکان پذیر بوده است به عنوان نمونه‌های جامعه آماری مورد بررسی، انتخاب گردیدند. باتوجه به کمی بودن اطلاعات تحقیق، در جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها، از تحلیل آمار استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS و Excel و از روش همبستگی (پیرسون) استفاده می‌شود.

 

فصل اول: کلیات

 

1-1- مقدمه

 

امروزه بنگاه‌های اقتصادی كشور در فرآیند جهانی شدن و پیوستن به منظومه تجارت جهانی با چالش‌های بیشماری مواجه هستند. حضور در بازارهای جهانی و حتی باقی ماندن دربازارهای داخلی مستلزم رقابت با رقبای قدرتمند است و با توجه به گسترش و پیچیدگی اهداف، فرآیندها و ساختار سازمانی در صحنه رقابت، سازمان‌هایی می‌توانند به بقای خود ادامه دهند كه نسبت به خواسته‌ها و انتظارات مشتریان و ذی‌نفعان پاسخگو باشند، همچنین به سود آوری و ثروت آفرینی به عنوان شاخص‌های كلیدی و برتر سازمانی توجه كنند.

 

مدل‌های تعالی سازمانی یا سرآمدی كسب و كار به عنوان ابزار قوی برای سنجش میزان استقرار مدل درسازمان‌های مختلف به كارگرفته می‌شوند. با بكارگیری این مدل‌ها سازمان‌ها می‌تواند از یك سو میزان موفقیت خود را دراجرای برنامه‌های بهبود در مقاطع مختلف زمانی مورد ارزیابی قراردهند و از سوی دیگر عملكرد خود را با سایر سازمان‌ها به ویژه بهترین آن‌ها مقایسه كنند. مدل‌های سرآمدی كسب و كار پاسخی است به این سوال كه سازمان برتر چگونه سازمانی است؟ چه اهدافی و مفاهیمی را دنبال می‌كند و چه معیارهایی بر رقبای آن‌ها حاكم هستند؟ امروز اكثر كشورهای دنیا با تكیه بر این مدل‌ها جوایزی را در سطح ملی و منطقه‌ای ایجاد كرده‌اند كه محرك سازمان‌ها و كسب و كار در تعالی، رشد و ثروت آفرینی است. مدل‌های تعالی با محور قراردادن كیفیت تولید (كالا یا خدمات) و مشاركت همه اعضا سازمان می‌تواند رضایت مشتری را جلب و منافع ذی‌نفعان را فراهم نموده و در عین حال یادگیری فردی و سازمانی را با تكیه بر خلاقیت و نوآوری تشویق و ترویج كنند.

 

آنچه به عنوان سؤال بزرگ، فراروی سازمان‌ها قرار دارد این است که با چه ابزاری و چگونه می‌توان ضمن بررسی موارد مختلف، به شکل جامع تمام نقاط قوت و حوزه‌های قابل بهبود را شناسایی و خود را برای حضوری موفق در عرصه رقابت آماده کرد. امروزه اندیشمندان و متفکران بهره‌وری بر مدیریت کیفیت جامع به عنوان راه‌حل فراگیر برای افزایش کارامدی سازمان‌ها از طریق ایجاد سیستمی در مدیریت که ضامن انجام کارها به‌طور صحیح، مداوم و در همه سطوح و زوایای سازمان باشد تأکید دارند. در چارچوب توجه به مدیریت کیفیت جامع، مدل‌های تعالی سازمان به عنوان ابزاری برای استقرار سیستم‌ها و نظام‌های مختلف مدیریتی در سازمان‌ها و نیز ابزاری برای سنجش میزان موفقیت آن‌ها در استقرار این نظام‌ها معرفی شده‌اند. به کارگیری این مدل‌ها در سازمان‌های مختلف، نشان‌دهنده رشد قابل توجهی است که در شاخص‌های عملکرد آن‌ها اتفاق افتاده است. صرف ‌نظر از این که سازمان در چه بخشی فعالیت می‌کند و اندازه آن در مقیاس‌های اقتصادی چقدر است، برای این که بتواند به موفقیت دست یابد، باید چارچوب مدیریتی مناسب را برای خود انتخاب کند. مدل تعالی سازمانی، ابزار عملیاتی قوی است که برای مقاصد مختلف سازمان‌ها به کار می‌رود. تعالی سازمانی، برداشت نظری و تئوریک نیست بلکه کسب و ارائه نتایج ملموس و قابل مشاهده‌ای است که مبتنی‌بر شواهد بوده، پایداری و دوام داشته باشد.

 

در پاسخ به نیاز سازمان‌ها برای عملکرد برتر، دانش مدیریت توسعه یافته و فنون و نظام‌های گوناگون مدیریتی عرضه شده است که در ارتقای بهره‌وری نیز نقش ارزنده و شایسته ایفا کرده است. در دهه‌های اخیر، سرعت و تنوع، توسعه علوم و فنون و نظام‌های مدیریت به حدی بوده که نوعی آشفتگی ذهنی و دشواری انتخاب در واحدهای کسب و کار ایجاد کرده است. مدل‌های تعالی کسب و کار، در پاسخ به این نیاز شکل گرفته‌اند که مجموعه فنون و نظام‌های مدیریتی را در قالبی یکپارچه و سازگار با عملکردهای مؤثر و کاربردی آسان در اختیار بنگاه‌ها قرار دهند.

 

دست‌یابی به تعالی، مستلزم تعهد مدیریت و پذیرش مفاهیم اساسی است. این مفاهیم از پیکره علمی- که به مدیریت کیفیت جامع معروف است- به دست می‌آید و عبارتند از: نتیجه‌گرایی، مشتری‌گرایی، رهبری و پایداری هدف، مدیریت بر مبنای فرآیندها و واقعیت‌ها، توسعه و مشارکت کارکنان، یادگیری، نوآوری و بهبود مستمر، توسعه مشارکت همکاران و پاسخگویی عمومی. یکی از روش‌هایی که مدل تعالی سازمانی را تعریف می‌کند بها دادن به خلاقیت کارکنان است. مدل‌های تعالی سازمانی به عنوان ابزاری فراگیر و با نگرش جامع به تمامی زوایای سازمان‌ها به کمک مدیران می‌آیند تا آن‌ها را در شناخت دقیق‌تر سازمان یاری کنند. این مدل‌ها برای سنجش و مقایسه عملکرد سازمان‌ها نیز به کار می‌روند و سازمان را قادر می‌سازند تا میزان موفقیت‌های خود را در اجرای برنامه‌ها در مقاطع زمانی مختلف، ارزیابی کنند، نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کرده و پروژه‌هایی را تعریف کنند و به سمت تعالی، سوق دهند.

 

تعالی سازمانی را می‌توان رشد و ارتقای سطح یك سازمان در تمامی ابعاد مختلف آن دانست، به گونه‌ای که بـا کسب رضـایت‌مندی کلیه ذی‌نفعان و ایجـاد تعـادل بین آن‌ها احتمال موفقیت سازمان را در بلند ‌‌مدت افزایش‌ دهد. در سال‌های اخیر مدل‌هایی تحت عنوان تعالی سازمانی مطرح گشته است كه از آن جمله می‌توان به مدل تعالی EFQM) )اشاره نمود. رویكرد این مدل، استفاده مؤثر از فرآیند خودارزیابی در راستای ارتقای سطح سازمان می‌باشد. اجرای خودارزیابی بر اساس مدل فوق در سازمان نتایج زیر را درپی خواهد داشت:

 

– شناسایی و بررسی فعالیت‌های سازمان و چگونگی اجرای آن‌ها به منظور استخراج و تعیین نقاط قوت، زمینه‌هایی كه نیاز به بهبود داشته و اقدامات و برنامه‌های بهبود سازمان.