2-2-4   روش‌های حاکمیت و کنترل شرکتی…………………… 46

 

2-3   ارزش بازار………………….. 50

 

2-3-1   مقدمه………………….. 50

 

2-3-2   انواع ارزش سهام………………….. 51

 

2-4  پیشینه تحقیق…………………… 52

 

3 فصل سوم………………….. 60

 

3-1   مقدمه………………….. 61

 

3-2   روش تحقیق…………………… 61

 

3-3   طرح مسئله و هدف تحقیق…………………… 64

 

3-4   فرضیات پژوهش…………………….. 65

 

3-5   روش گردآوری اطلاعات……………………. 67

 

3-6   جامعه‌ی آماری…………………… 67

 

3-7   قلمرو تحقیق…………………… 68

 

3-7-1   قلمرو موضوعی…………………… 68

 

3-7-2   قلمرو مكانی…………………… 68

 

3-7-3   قلمرو زمانی…………………… 69

 

3-8   متغیرهای تحقیق…………………… 69

 

3-8-1    متغیرهای مستقل…………………… 69

 

3-8-2   متغیر وابسته………………….. 71

 

3-8-3   متغیر کنترلی…………………… 71

 

3-8-4    متغیر مداخله‌گر………………….. 72

 

3-9   روش‌های آماری و آزمون فرضیه‌ها…………………. 73

 

3-9-1   معرفی مدل‌های مورداستفاده ………………….74

 

3-9-2   نحوه‌ی آزمون فرضیه‌های تحقیق…………………… 74

 

3-9-3   استنتاج آماری از رگرسیون………………….. 79

 

3-10   نرم‌افزارهای رایانه‌ای مورداستفاده ………………….81

 

3-11   اعتبار درونی و برونی تحقیق…………………… 81

 

3-12   بررسی فروض مدل رگرسیون خطی كلاسیك………. 82

 

3-12-1    وجود خودهمبستگی…………………… 84

 

3-12-2   وجود ناهمسانی واریانس…………………….. 85

 

3-12-3   آزمون F و آزمون هاسمن…………………… 86

 

4- فصل چهارم………………….. 88

 

4-1     مقدمه………………….. 89

 

4-2   آمار توصیفی داده ‏ها…………………. 90

 

4-3   آزمون فرضیه ‏ها…………………. 91

 

4-3-1  آزمون فرضیه‏ اول………………….. 91

 

4-3-2    آزمون فرضیه‏ دوم………………….. 95

 

5 فصل پنجم………………….. 99

 

5-1   خلاصه تحقیق…………………… 100

 

5-2     نتیجه گیری………………….

 

5-3   مقایسه با تحقیقات مشابه………………….. 103

 

5-4   محدودیت های تحقیق…………………… 104

 

5-5   پیشنهادات برای تحقیقات آتی…………………… 105

 

6- پیوست و ضمیمه‌ها…………………. 106

 

7 – منابع و مآخذ 117

 

8-منابع فارسی………………………………………..124

 

 

9- منابع لاتین……………………………………….126

 

چکیده:

 

در این تحقیق به بررسی رابطه میان سرمایه فکری و ارزش بازار شرکت‌ها با در نظر گرفتن عاملیت حاکمیت شرکتی پرداخته شد به‌گونه‌ای که شرکت‌ها ازلحاظ حاکمیت شرکتی خوب و بد، تفکیک شدند و رابطه میان سرمایه فکری و ارزش بازار شرکتی به‌طور مجزا در این شرکت‌ها موردبررسی قرار گرفت. به جهت تفکیک حاکمیت شرکتی خوب و بد از 5 شاخص استفاده‌شده که مشتمل بر 12 سؤال می‌باشد. جامعه آماری موردنظر مربوط به 100 شرکت می‌باشد که طی سال‌های مالی 1387 الی 1391 موردبررسی قرار گرفتند که اطلاعات این شرکت‌ها از سایت کودال مربوط به سازمان بورس اوراق بهادار استخراج‌شده است. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار Eviews صورت گرفته است. داده‌های موردبررسی این تحقیق از نوع پانل می‌باشد و با توجه به آزمون‌های صورت گرفته چه برای شرکت‌هایی با حاکمیت شرکتی خوب و چه بد، روش اثرات تصادفی برای داده‌های پانل که مبتنی بر روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته می‌باشد، استفاده‌شده است. از مقایسه نتایج برآورد الگو به روابط معناداری، بین سرمایه فکری و ارزش بازار شرکتی در شرکت‌هایی که حاکمیت شرکتی خوب و بد داشتند، رسیدیم.

 

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

کمیته ‏بازل[1]‏ توجهات را معطوف نیاز مبرم به مطالعه، فهم و بهبود حاکمیت شرکتی در ‏مؤسسات مالی نموده است. پیام اصلی کمیته ‏بازل‏ این است که حاکمیت شرکتی خوب کارایی نظارت را افزایش می‌دهد. علاوه بر ‏این کمیته معتقد است حاکمیت شرکتی برای ضمانت سیستم مالی صحیح موردنیاز است. با افزایش رقابت جهانی و پیشرفت تکنولوژی، سیستم­های حسابداری سنتی با مشکلاتی روبرو شده­اند. یکی از این مشکلات اساسی، عدم‌کفایت و ناتوانی آن‌ها در سنجش و ملحوظ نمودن سرمایه­های فکری در صورت­های مالی شرکت­ها است. در عصر جدید، تنها با تکیه‌بر سرمایه­های فیزیکی و دارایی­های مشهود نمی­توان به کارایی و بهره­وری رسید، بلکه در بدبینانه­ترین حالت تولید نیز، بایستی سرمایه­های فکری را مدنظر قرارداد تا از این طریق بتوان بر مزیت­های رقابتی شرکت­ها افزود. به تعبیری، سرمایه­های فكری به‌عنوان سرمایه واقعی و جزء استراتژیکی‌ترین سرمایه­های سازمان‌های عصر حاضر به‌ویژه برای مراكز پژوهشی و سازمان‌های دانش­محور، مطرح می­باشند. لذا سازمان‌های دانش­محور، جهت كسب مزیت رقابتی پایدار، نیازمند شناسایی و مدیریت آگاهانه و نظام­مند سرمایه­های فكری خود می­باشند. ارزش سرمایه فکری برابر با تفاوت ارزش بازار و خالص ارزش دفتری شرکت است. ادوینسون و سولیوان كه از پیش­گامان پژوهش درزمینه سرمایه فكری به‌حساب می‌آیند، تفاوت بین ارزش بازار و ارزش دفتری را به‌عنوان ارزش سرمایه‌های فكری تعریف می­كنند. با توجه به این دیدگاه، سرمایه فكری از سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری تشکیل‌شده است. به اعتقاد ادوینسون و مالونه، جایگاه ارزش از ادغام سه نوع سرمایه فوق­الذکر جهت نیل به نتایج مطلوب ایجاد می­گردند. در درون این جایگاه ارزش، سرمایه فکری شرکت دارای خواصی به شرح زیر می­باشد:

 

1- سرمایه فکری می­تواند مانند اختراع ثابت و یا مانند ظرفیت­های انسانی منعطف باشد.

 

2- سرمایه فکری می­تواند هم شامل ورودی­ها و هم شامل خروجی­های فرآیند ایجاد ارزش باشد، لذا سرمایه فکری دانشی است که می­تواند به ارزش تبدیل شود و یا محصول نهایی فرآیند انتقال دانش باشد.

 

3- سرمایه فکری از کنش و واکنش سرمایه­های انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری ایجاد می­شود.

 

4- ارزش مستقیماً و به‌تنهایی از طریق یکی از این عوامل ناشی نمی­شود، بلکه تنها از طریق برقراری تعاملی نظام­مند و بهینه میان این سه جزء ایجاد می­گردد.

 

با ورود سرمایه‌گذاران شرکتی، تفکر غالب بر عملکرد شرکت، کسب سود و عملکرد بهتر می‌باشد. نتایج آنان نشان می‌دهد که مالکیت شرکتی به‌گونه‌ای مثبت و معنی‌داری با عملکرد شرکت ارتباط دارد؛ یعنی با حضور مؤثر مالکان شرکتی در ساختار مالکیت شرکت‌ها، عملکرد شرکت‌ها بهتر می‌شود. چون این نوع از سرمایه گذارن به دنبال سود و عملکرد بهتر هستند و بانفوذ و کنترلی که در ساختار مالکیت شرکت‌ها به دست می‌آورند، به دنبال محقق کردن این هدف برمی‌آیند. طراحی نظام راهبری شرکتی به‌عنوان راهکاری است که موجب ترغیب شرکت‌ها در استفاده کارآمد از منابع می‌شود. پیچیدگی روابط اقتصادی و اجتماعی در بنگاه‌های اقتصادی و بروز تضاد منافع در حوزه‌های مختلف میان گروه‌های مختلف ذینفعان، نیاز به استقرار نظام حاکمیتی را برای حمایت از منافع ذینفعان دوچندان می‌سازد. هر کشور با توجه به نوع فرهنگ، زمینه تاریخی، فضای حقوقی و نهادهای حاکم بر آن دارای چارچوب خاص خود برای حکمرانی می‌باشد. در کشور ما طی چند سال اخیر، کوشش‌هایی برای شناساندن ماهیت نظام حاکمیت شرکتی و اهمیت آن از بعد نظارت بر بنگاه‌های اقتصادی صورت پذیرفته است. سازمان بورس و اوراق بهادار ایران نیز در راستای افزایش نظارت بر بازار سرمایه و شرکت‌های سهامی عام، گام‌هایی در این خصوص برداشته است ولیکن از بعد قوانین و مقررات، فعالیت و اقدامات خاصی برای نهادینه کردن این مقوله در سطح شرکت‌ها اعمال آن در بازار سرمایه صورت نگرفته است و صرفاً آیین‌نامه‌ای تحت عنوان «نظام راهبری شرکت » در سازمان بورس اوراق بهادار تهیه و ارائه‌شده است و هیچ‌گونه الزام و اجباری برای اجرا و به‌کارگیری آن وجود ندارد. ارزش بازار سهام شرکت‌ها می‌تواند متأثر از عوامل گوناگونی باشد که تاکنون تعداد زیادی از این عوامل در تحقیقات و متون مختلف موردبحث و بررسی قرارگرفته است. هدف اصلی گزارشگری مالی کمک به استفاده‌کنندگان به‌ویژه سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی است و ارزیابی ارزش شرکت، مبنای اصلی تصمیمات اقتصادی سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد؛ بنابراین ارزیابی سودمندی اطلاعات حسابداری در ارزشیابی سهام یا مربوط بودن اطلاعات حسابداری به ارزش شرکت که در تحقیقات اخیر موردتوجه زیادی قرارگرفته، به‌عنوان یک الگوی اصلی در تحقیقات حسابداری مالی مطرح‌شده است. لذا با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا اثر حاکمیت شرکتی بر رابطه بین سرمایه فکری و ارزش بازار شرکت‌ها را بررسی کنیم.