2–4 نقد ادبیات………………………………………………………………………………………………………………. 20

 

فصل سوم: روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 21

 

3–1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 22

 

3–2 پویایی شناسی سیستم………………………………………………………………………………………………. 22

 

3–3 مدلسازی………………………………………………………………………………………………………………… 23

 

3–4 مدلسازی در سیستم های پویا……………………………………………………………………………………. 23

 

3–4 –1 مدلسازی به عنوان یك فرایند تكراری………………………………………………………….. 24

 

3–4 –2 رفتار مرجع………………………………………………………………………………………………………… 25

 

3–4 –3 افق زمانی…………………………………………………………………………………………………………… 25

 

3–4 –4 فرضیه پویا…………………………………………………………………………………………………………. 25

 

3–4 –5 نمودارهای علی و معلولی…………………………………………………………………………………….. 26

 

3–4 –6 نمودارهای حالت-جریان……………………………………………………………………………………… 26

 

3–4 –7 شبیه سازی دینامیک…………………………………………………………………………………………….. 27

 

3–4 –8 تست مدل………………………………………………………………………………………………………….. 27

 

3–4 –9 طراحی و ارزیابی سیاست…………………………………………………………………………………….. 27

 

3-5 پیش بینی سریهای زمانی……………………………………………………………………………………………. 28

 

3–6 مدیریت زنجیره ارزش………………………………………………………………………………………………. 29

 

3–7 تحلیل زنجیره تامین با استفاده از پویایی سیستم ها……………………………………………………….. 29

 

3–8 متغیرهای کلیدی زنجیره ارزش صنعت مرغ………………………………………………………………… 30

 

3–8 –1 تولید گوشت مرغ……………………………………………………………………………………………….. 30

 

3–8 –2 قیمت گوشت مرغ……………………………………………………………………………………………… 31

 

3–8 –2–1 نوسانات قیمت مرغ………………………………………………………………………………………. 31

 

3–8 –2–2 روند افزایش قیمت گوشت…………………………………………………………………………….. 32

 

3–8 –3 قیمت نهاده های مرغ …………………………………………………………………………………………. 33

 

3–8 –3-1 بررسی قیمت دان آماده……………………………………………………………………………………. 33

 

3–8 –3-2 بررسی قیمت كنجاله سویا……………………………………………………………………………….. 35

 

3–8 –3-3 بررسی قیمت ذرت………………………………………………………………………………………… 36

 

3–8 –3-4 بررسی قیمت جوجه………………………………………………………………………………………. 36

 

فصل چهارم: یافته های پژوهش………………………………………………………………………………………. 40

 

4–1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 41

 

4–2 فرضیه پویا……………………………………………………………………………………………………………….41

 

4–3 مرز سیستم……………………………………………………………………………………………………………… 42

 

4–4 نمودار علت و معلول……………………………………………………………………………………………….. 42

 

4–4-1 تغییر در جوجه­ریزی به علت تغییر در قیمت مرغ……………………………………………………. 44

 

4–4-2 تغییر در ظرفیت پرورش مرغ مادر در اثر تغییر در قیمت جوجه………………………………… 44

 

4–4-3 تغییر در جوجه­ریزی به علت تغییر در قیمت دان ……………………………………………………. 45

 

4–4-4 حلقه تعادلی قیمت مرغ……………………………………………………………………………………….. 46

 

4–4-5 کاهش قیمت مرغ به علت افزایش مصرف گوشت قرمز………………………………………….. 46

 

4–4-6 تاثیر واردات، صادرات، نگهداری و عرضه گوشت یخ­زده……………………………………….. 47

 

4–4-7 افزایش تقاضای پیوسته گوشت مرغ………………………………………………………………………. 47

 

4–4-8 درآمد ملی………………………………………………………………………………………………………….. 48

 

4–5 آمارهای بکار رفته در مدل………………………………………………………………………………………… 49

 

4–5-1 تابع جوجه­ریزی مرغ مادر از مهر 85 تا آبان 93 ……………………………………………………. 49

 

4–5-2 تابع میانگین وزن استاندارد مرغ بر حسب مدت زمان پرورش…………………………………… 50

 

4–5-3 شاخص بهای کالاهای مصرفی……………………………………………………………………………… 50

 

4–5-4 نمودار تابع تورم ماهانه………………………………………………………………………………………… 50

 

4–5-5 درآمد­ سرانه………………………………………………………………………………………………………… 51

 

4–5-6 نرخ ارز دولتی…………………………………………………………………………………………………….. 52

 

4–5-7 تابع تلفات………………………………………………………………………………………………………….. 53

 

4–5-8 میانگین زمان رشد……………………………………………………………………………………………….. 53

 

4–5-9 تعداد کل واحدهای مرغداری……………………………………………………………………………….. 54

 

4–5-10 قیمت مکمل گوشتی………………………………………………………………………………………….. 54

 

4–5-11 قیمت گندم………………………………………………………………………………………………………. 55

 

 

4–5-12 بهسازی مرغداری­ها…………………………………………………………………………………………… 55

 

4–6 ساختمان کلی مدل…………………………………………………………………………………………………… 57

 

4–7 شرح معادلات مهم…………………………………………………………………………………………………… 58

 

4–8 نمودار جریان مدل…………………………………………………………………………………………………… 59

 

4–9 شبیه سازی مدل………………………………………………………………………………………………………. 61

 

4–10 اعتبار سنجی مدل………………………………………………………………………………………………….. 61

 

4–10-1 آزمون کفایت مرزهای مدل ……………………………………………………………………………….. 61

 

4–10-2 آزمون ساختار…………………………………………………………………………………………………… 61

 

4–10-3 آزمون حالت حدی……………………………………………………………………………………………. 62

 

4–10-4 آزمون ابعاد………………………………………………………………………………………………………. 62

 

4–10-5 آزمون باز تولید رفتار………………………………………………………………………………………… 62

 

4–11 تحلیل حساسیت……………………………………………………………………………………………………. 66

 

4–12 نحوه مقایسه سیاست های مهم………………………………………………………………………………… 67

 

4–13 شناسایی نقاط اهرمی مدل …………………………………………………………………………………….. 67

 

4–14 سناریو سازی………………………………………………………………………………………………………… 68

 

4–15 ساخت سناریو………………………………………………………………………………………………………. 69

 

4–15-1 استراتژی افزایش تولید خوراک آماده…………………………………………………………………… 69

 

4–15–1–1 انواع خوراک طیور………………………………………………………………………………………… 69

 

4–15–1–2 مزایای پلت کردن خوراک……………………………………………………………………………… 71

 

4–15–2 بهسازی مرغداری­ها…………………………………………………………………………………………… 73

 

4–15–3 بهینه­سازی مصرف سوخت…………………………………………………………………………………. 73

 

4–15–4 کاهش دوره پرورش………………………………………………………………………………………….. 75

 

فصل پنجم: یافته ها و پیشنهادات………………………………………………………………………………………. 77

 

5-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 78

 

5-2 نتایج شبیه سازی……………………………………………………………………………………………………… 78

 

5-2-1 ارزیابی پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………. 81

 

5-3 اعمال سیاستهای مختلف روی مدل و آثار آنها…………………………………………………………….. 81

 

5-3-1 نهاده­های مرغ……………………………………………………………………………………………………… 81

 

5-3-2 هزینه تولید…………………………………………………………………………………………………………. 84

 

5-3-3 شاخص تولید……………………………………………………………………………………………………… 85

 

5-3-4 میزان تولید ماهانه گوشت مرغ………………………………………………………………………………. 85

 

5-3-5 قیمت مرغ زنده…………………………………………………………………………………………………… 86

 

5-3-6 سود حاصل از صنعت مرغ گوشتی………………………………………………………………………… 87

 

5-4 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………….. 88

 

5-5 پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………. 88

 

5-6 منابع………………………………………………………………………………………………………………………. 90

 

5-7 پیوست…………………………………………………………………………………………………………………… 94

 

فهرست جداول

 

جدول 1–1 استاندارد مصرف و ضریب تبدیل دان ………………………………………………………………. 6

 

جدول 1–2 ضریب تبدیل دان در سالهای اخیر……………………………………………………………………… 7

 

جدول 3–1 میزان تولید گوشت مرغ در کشور……………………………………………………………………. 31

 

جدول 3–2 درصد رشد متوسط قیمت مرغ در ماه های سال…………………………………………………. 31

 

جدول 3–3 متوسط قیمت سالانه گوشت مرغ…………………………………………………………………….. 32

 

جدول 3–4 رشد سالانه و قیمت دان مرغ…………………………………………………………………………… 34

 

جدول 3–5 میانگین قیمت جوجه در سالهای مختلف………………………………………………………….. 37

 

جدول 4–1 درآمد سرانه هر ایرانی در سال………………………………………………………………………… 51

 

جدول 4–2 درصد تغییر نقاط کلیدی زنجیره نسبت به یک درصد افزایش مقادیر اولیه متغیرها….. 67

 

جدول 5–1 تاثیر سناریو­های گوناگون بر قیمت ذرت …………………………………………………………. 83

 

جدول 5–2 تاثیر سناریو­های گوناگون بر هزینه تولید جوجه ……………………………………………….. 83

 

جدول 5–3 تاثیر سناریو­های گوناگون بر هزینه تولید ………………………………………………………….. 84

 

جدول 5–4 تاثیر سناریو­های گوناگون بر میزان تولید مرغ ……………………………………………………. 86

 

جدول 5–5 تاثیر سناریو­های گوناگون بر قیمت مرغ زنده ……………………………………………………. 86

 

جدول 5–6 تاثیر سناریو­های گوناگون بر سود صنعت مرغ گوشتی ……………………………………….. 87

 

فهرست اشکال و نمودارها

 

شکل 1–1 وزن لاشه مرغ در کشور های مختلف …………………………………………………………………. 7

 

شکل 3–1 درصد رشد متوسط قیمت مرغ در ماه های سال………………………………………………….. 24

 

شکل 3–2 میانگین قیمت مرغ بصورت ماهانه بین سالهای 87 تا 92…………………………………….. 25

 

شکل 3–3 متوسط رشد قیمت دان در ماه های مختلف………………………………………………………… 26

 

شکل3–4 روند رشد قیمت دان…………………………………………………………………………………………. 27

 

شکل3–5 نمودار قیمت سویا……………………………………………………………………………………………. 28

 

شکل3–6 نمودار قیمت ذرت……………………………………………………………………………………………. 28

 

شکل3–7 در صد رشد ماهانه قیمت جوجه نسبت به ماه قبل………………………………………………….30

 

شکل3–8 روند رشد قیمت جوجه در ماههای مختلف…………………………………………………………. 31

 

شکل 4–1 نمودار علت ومعلول ………………………………………………………………………………………. 43

 

شکل 4–2 حلقه های تعادل جوجه­ریزی با قیمت مرغ…………………………………………………………. 44

 

شکل 4–3 حلقه کاهنده قیمت جوجه و پرورش مرغ مادر……………………………………………………. 45

 

شکل 4–4 حلقه کاهنده جوجه­ریزی و قیمت دان……………………………………………………………….. 45

 

شکل 4–5 حلقه تعادل قیمت مرغ و تقاضا…………………………………………………………………………. 46

 

شکل 4–6 حلقه های تعادل قیمت و تقاضای گوشت مرغ و قرمز…………………………………………. 46

 

شکل 4–7 حلقه تعادلی قیمت و موجودی مرغ…………………………………………………………………… 47

 

شکل 4–8 حلقه افزایشی تقاضا و مصرف سرانه…………………………………………………………………. 48

 

شکل 4–9 حلقه افزاینده درآمد ملی و مصرف مرغ سرانه…………………………………………………….. 49

 

شکل4–10 نمودار اندازه و پیش بینی جوجه­ریزی در واحد های مرغ مادر…………………………….. 49

 

شکل 4–11 تابع وزن استاندارد برحسب زمان پرورش………………………………………………………… 49

 

شکل 4–12 نمودار شاخص بهای کالاهای مصرفی……………………………………………………………… 50

 

شکل 4–13 نمودار تورم ماهانه………………………………………………………………………………………… 51

 

شکل 4–14 نمودار درآمد سرانه هر ایرانی…………………………………………………………………………. 52

 

شکل 4–15 نرخ ارز واردات نهاده های مرغ …………………………………………………………………….. 53

 

شکل 4–16 درصد تلفات هر دوره مرغ های گوشتی…………………………………………………………… 53

 

شکل4–17 میانگین زمان دوره رشد در سالهای مختلف……………………………………………………….. 54

 

شکل4–18 تعداد کل مرغداری­های گوشتی و تخم گذار کشور…………………………………………….. 54

 

شکل4–19 قیمت مکمل دان گوشتی در سالهای مختلف……………………………………………………… 55

 

شکل4–20 قیمت گندم در سالهای مختلف………………………………………………………………………… 54

 

شکل4–21 تعداد واحدهای بهسازی شده …………………………………………………………………………. 55

 

شکل4–22 تعداد واحدهای بهینه شده در مصرف سوخت……………………………………………………. 56

 

شکل 4–23 نمودار جریان……………………………………………………………………………………………….. 60

 

شکل 4–24 نمودار پیش بینی تقاضا در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی……………………………….. 61

 

شکل 4–25 نمودار پیش بینی تولید در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی………………………………… 63

 

شکل 4–26 نمودار پیش بینی ضریب تبدیل در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی…………………….. 63

 

شکل 4–27 نمودار پیش بینی مصرف سرانه در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی…………………….. 63

 

شکل 4–28 نمودار پیش بینی تولید جوجه در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی………………………. 64

 

شکل4–29 نمودار پیش بینی قیمت ذرت در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی………………………… 64

 

شکل4–30 پیش بینی قیمت سویا در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی…………………………………… 64

 

شکل4–31 پیش بینی قیمت مرغ در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی……………………………………. 65

 

شکل4–32 پیش بینی میانگین وزن مرغ در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی…………………………… 65

 

شکل4–33 پیش بینی تولید جوجه در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی………………………………….. 65

 

شکل4–34 پیش بینی مصرف دان در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی…………………………………… 66

 

شکل4–35 پیش بینی شاخص تولید در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی……………………………….. 66

 

شکل4–36 میزان تولید خوراک پلت در استراتژی­های گوناگون……………………………………………. 73

 

شکل4–37 تعداد واحدهای بهسازی شده در استراتژی­های گوناگون…………………………………….. 73

 

شکل4–38 تعداد واحدهای بهینه در مصرف سوخت در استراتژی­های گوناگون………………………… 74

 

شکل4–39 زمان رشد متوسط در استراتژی­های گوناگون……………………………………………………… 76

 

شکل5–1 پیش­­بینی قیمت دان در مدل پایه…………………………………………………………………………. 78

 

شکل5–2 پیش­بینی قیمت جوجه در مدل پایه ……………………………………………………………………. 78

 

شکل5–3 پیش­بینی قیمت تمام شده مرغ در مدل پایه………………………………………………………….. 79

 

شکل5–4 پیش­­بینی میزان تولید مرغ در مدل پایه…………………………………………………………………. 79

 

شکل5–5 پیش­بینی قیمت مرغ زنده در مدل پایه ………………………………………………………………… 79

 

شکل5–6 پیش­بینی کل سود تولید گوشت مرغ در مدل پایه…………………………………………………. 80

 

شکل5–7 پیش­بینی مقدار شاخص تولید در مدل پایه ………………………………………………………….. 80

 

شکل5–8 پیش­بینی هزینه تولید جوجه در مدل پایه…………………………………………………………….. 80

 

شکل5–9 پیش­بینی کل سود تولید جوجه در مدل پایه ………………………………………………………… 81

 

شکل5-10 پیش­بینی میزان ضریب تبدیل در مدل پایه…………………………………………………………. 81

 

شکل5-11 نتایج سناریو پردازی- قیمت ذرت……………………………………………………………………. 82

 

شکل5–12 نتایج سناریو پردازی- قیمت سویا……………………………………………………………………. 82

 

شکل5–13 نتایج سناریو پردازی- هزینه تولید جوجه………………………………………………………….. 83

 

شکل 5–14 نتایج سناریو پردازی- قیمت جوجه…………………………………………………………………. 83

 

شکل 5–15 نتایج سناریو پردازی- کل سود تولید جوجه…………………………………………………….. 84

 

شکل 5–16 نتایج سناریو پردازی- قیمت تمام شده تولید مرغ……………………………………………… 84

 

شکل 5–17 نتایج سناریو پردازی-شاخص تولید………………………………………………………………… 85

 

شکل 5–18 نتایج سناریو پردازی- میزان تولید مرغ آماده…………………………………………………….. 86

 

شکل 5–19 نتایج سناریو پردازی- قیمت مرغ زنده…………………………………………………………….. 86

 

شکل 5–20 نتایج سناریو پردازی- کل سود مرغ گوشتی……………………………………………………… 87

 

چکیده

 

صنعت مرغ کشور هم از نظر اندازه و هم از نظر تعداد نیروی انسانی درگیر، یکی از بزرگترین صنایع کشور می­باشد. این صنعت همواره با چالش نوسان و رشد زیاد قیمت مرغ مواجه است. هدف این پژوهش ارزیابی زنجیره ارزش تولید گوشت مرغ کشور و پیشنهاد بهترین راهکار برای جلوگیری از رشد قیمت می­باشد. مدل مربوط به این زنجیره ارزش با روش پویایی سیستم­ها برای شناخت و ارزیابی عوامل اثرگذار بر آن بسط داده شده است. نوع مشکل و ساختار زنجیره، «قیمت مرغ» و «میزان تولید گوشت» را به عنوان متغیرهای کلیدی سیستم مشخص می­کند. متغیرهای اصلی دیگر نیز شناسایی و روابط بازخوردی آنها در نمودارهای علّی حلقوی رسم شده و با استفاده از این متغیرها و وابستگی بین آنها مدل اصلی در قالب نمودار انباشت جریان ساخته شده است.

 

با توجه به راهکار­های موجود برای بهبود زنجیره ارزش استراتژی­هایی پیشنهاد شد. این استراتژی­ها «کاهش زمان پرورش»، «بهسازی و نوسازی تاسیسات و تجهیزات تولید»، «افزایش تولید دان پلت» و «بهینه سازی مصرف سوخت در مرغداری­ها» می­باشد. نرم افزار VENSIM PLE (version5) نیز برای شبیه­سازی مدل زنجیره ارزش صنعت مرغ و پیش­بینی مقدار متغیرهای کلیدی در سناریوهای مختلف مورد استفاده قرار گرفت. پس از اجرای مدل و آزمودن سناریوهای گوناگون، راهبردها به ترتیب اثرگذاری بر شاخص­های کلیدی اولویت­بندی شدند. استراتژی «بهسازی و نوسازی تاسیسات و تجهیزات تولید» به عنوان بهترین استراتژی در وضعیت امروز صنعت مرغ کشور برای دوره کوتاه مدت معرفی گردید. این رهیافت با پیش­بینی افزایش تولید ماهانه گوشت مرغ و کاهش قیمت تعادلی، به طور کل بهترین عملکرد را در تمام شاخص­ها نسبت به استراتژی های دیگر از خود نشان داده است. پس از این استراتژی، «افزایش تولید دان پلت» راهکار برتر بعدی است. در این راهبرد نیز شاخص­ها، بهبود پیدا کرده­اند، البته نه به اندازه استراتژی قبل. این مدل نشان داد استراتژی «بهینه سازی مصرف سوخت»