 فصل اول : کلیات تحقیق
1-1: بیان مسئله 4
1-2: پرسش اصلی تحقیق 5
1-3: اهداف تحقیق 5
1-4: فرضیه 5
1-5: سوابق تحقیق 5
1-5-1: پیشینه مطالعات در جهان 5
1-5-2: پیشینه مطالعات در ایران 6
1-6: هدف کاربردی 7
1-7: جنبه نوآوری 7
1-8: روش کار 8
1-8-1: نوع تحقیق 8
1-8-2: روش گردآوری 8
1-8-3: ابزار گردآوری 8
1-8-4: تجزیه و تحلیل اطلاعات 8
 فصل دوم : مبانی نظری تحقیق
2-1: فرآیند بارش 10
2-2: تحریک مصنوعی برای ایجاد بارش 11
2-2-1: استفاده از یخ خشک 11
2-2-2: استفاده از بلورهای یدور نقره 11
2-3: ارزیابی بارور کردن ابرها 12
2-4: انواع مختلف بارش 12
2-4-1: باران 12
2-4-2: برف 13
2-4-3: برفابه 13
2-4-4: تگرگ 13
2-4-5: یخ پوشه شفاف 14
2-4-6: یخ پوشه مات 14
2-5: اندازه گیری بارش 14
2-5-1: باران سنج 14
2-6: اندازه گیری ارتفاع برف 15
 فصل سوم : مواد و روش ها ( ویژگیهای محدوده مورد مطالعه)
3-1: موقعیت جغرافیایی و طبیعی شهر بندر انزلی 17
3-1-1: توپوگرافی 19
3-1-2: منابع آب 20
3-1-3: زمین شناسی 22
3-1-4: خاک 24
3-1-5: پوشش گیاهی و جانوری 26
3-2: اقلیم 28
3-2-1: درجه حرارت 28
3-2-2: بارش 30
3-2-3: بارش برف 36
3-2-4: رطوبت نسبی 36
3-2-5: تبخیر 36
3-2-6: فشار هوا و باد 37
3-3: حوزه آبریز تالاب انزلی 39
 فصل چهارم : یافته های تحقیق
4-1: داده ها 41
4-2: بررسی تعدادروزهای بارش 43
4-3: حداکثر بارش 24 ساعته 52
 فصل پنجم : نتیجه گیری
5-1: پرسش اصلی تحقیق 76

 

5-2: فرضیه 1 : بارش 24 ساعته حوضه تالاب انزلی دارای روند صعودی است. 77
5-3: فرضیه 2 : به نظر می رسد بارش 24 ساعته تالاب انزلی در دهه اخیر بیشتر شده است. 78

 

چکیده
یكی از مهمترین عوامل اساسی تشخیص نواحی طبیعی كره زمین اقلیم است ،‌در بین عناصر اقلیمی بارش از اهمیت بسیار زیادی بر خوردار است . با بررسی نواحی بارشی می توان ، پتانسیل های منابع آبی كشور را مورد شناسایی قرار داد و نیز به شناخت ویژگیهای طبیعی هر منطقه (خصوصاً آب وهوا) پرداخت و نیز پهنه بندی اقلیمی(یعنی شناسایی پهنه که دارای آب وهوای یکسانی باشند) جهت دستیابی به توسعه همه جانبه ، در ابعاد مختلف زمانی ـ مکانی ضروری می باشد .

2-1-5-شاخصهای شناسایی بافت فرسوده و آسیب پذیر. 16

 

2-1-5-1-ضریب نفوذپذیری.. 16

 

2-2- سوابق. 17

 

2-2-1- پیشینه ها بهینه سازی بافت فرسوده در جهان. 17

 

2-2-1-1 کنگره آتن: 18

 

2-2-1-2 کنگره ونیز: 18

 

2-2-1-3- بیانیه مکزیکو سیتی : 19

 

2-2-2- نیم نگاهی به وضعیت بافت های تاریخی  یا موسوم به فرسوده در. 19

 

2-2-2-1- کشورهای اروپایی: 19

 

2-2-2-1-1- پرتغال، شهر لیسبون: 19

 

2-2-2-1-3-اسپانیا، شهرتولِدو (Toledo): 21

 

2-2-2-1-4-هلند، شهر دِلفت (Delft): 22

 

2-2-2-1-5-فرانسه، شهر استراسبورگ(Strasbourg): 23

 

2-3- سوابق و پیشینه ها بهینه سازی بافت فرسوده در ایران. 23

 

2-4- سوابق و پیشینه ها بهینه سازی بافت فرسوده در رودسر. 27

 

2-4-1- ضرورت حفظ بافت های قدیم شهری.. 27

 

2-4-2- رویكرد سیستمی به هسته های قدیم شهر و بخش های جدید 28

 

2-5- نظریه ها 29

 

2-5-1- نظریه ساماندهی زمین. 29

 

2-5-2- نظریه اصالت بخشی. 29

 

2-5-3- نظریه محرومیت زدایی و راهبرد برنامه ریزی اجتماعی. 30

 

2-5-4- نظریه توسعه پایدار. 31

 

2-5- 5- نظریه انسان گرا 31

 

2-6- مکاتب.. 31

 

2-6- 1- مکتب فرهنگ گرایی. 31

 

2-6- 2- مکتب کارکرد گرایی. 32

 

2-6- 3- مکتب ساختار گرایی. 32

 

2-7- دیدگاه ها 33

 

2-7- 1- دیدگاه نوساز. 33

 

2-7- 2- دیدگاه کالبدی.. 33

 

2-7- 3- دیدگاه اجتماعی. 34

 

2-7-4- دیدگاه اقتصادی.. 35

 

2-8- اصول. 36

 

2-8-1- اصول شهر سازی انسان گرا 36

 

2-9- الگو ها 37

 

2-9-1- الگوی جایگزینی. 37

 

2-9-2- الگوی پالایش شهری.. 38

 

فصل سوم: 39

 

روش اجرای تحقیق/ مواد و روشها 39

 

3-1-روش تحقیق و مراحل آن. 40

 

3-1-1- روش تحقیق. 40

 

3-1-2-روش گرد آوری اطلاعات.. 40

 

3-1-3-ابزار گرد آوری اطلاعات.. 40

 

3-1-4- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات و داده ها 40

 

3-1-5- جامعه آماری و نمونه تحقیق : 40

 

3-1-6- متغییرهای تحقیق. 41

 

3-2- ویژگی های جغرافیایی محدوده مورد مطالعه. 41

 

3-2-1- ز مین شناسی. 46

 

3-2-2- گسل ها و لرزه خیزی.. 47

 

3-2-2- توپوگرافی و شیب.. 48

 

3-2-3- نواحی پست ساحلی: 48

 

3-2-4- اقلیم 49

 

3-2-4-1- جریان های هوائی(باد غالب ): 49

 

 

3-2-4-2-دما 51

 

3-2-4-3- رطوبت نسبی. 52

 

3-2-4-4- بارش.. 53

 

3-2-5- هیدرولوژی و منابع آب.. 54

 

3-2-6-خاک شناسی. 55

 

3-3- ویژگی جغرافیای انسانی رودسر. 56

 

3-3-1- ویژگی جغرافیایی تاریخی رودسر. 59

 

3-3-2- بررسی روند تحولات جمعیتی شهر رودسر. 60

 

33–3- بررسی ساختار سنی و جنسی جمعیت شهر رودسر. 64

 

3-3-4- مهاجرت.. 64

 

3-3-5-بررسی وضعیت سواد 65

 

3-3-6- ویژگی های اقتصادی رودسر. 66

 

3-3-7- عوامل موثر در پیدایش و شکل گیری شهر رودسر. 69

 

3-3-8- تقسیمات کالبدی شهر رودسر. 69

 

3-3-9- وضعیت کاربری زمین در شهر رودسر. 69

 

3-3-10- خصوصیات فیزیکی و نحوه استفاده از اراضی در نواحی. 71

 

3-3-10-1- ناحیه 1. 71

 

3-3-10-2- ناحیه 2. 73

 

3-3-10-3- ناحیه 3. 76

 

3-3-10-4- ناحیه 4. 78

 

3-3-11- موقعیت معابر سواره و پیاده 81

 

فصل چهارم: 84

 

تجزیه و تحلیل داده ها و یافتههای تحقیق. 84

 

4-1- یافته های اسنادی.. 85

 

4-1-1- بررسی محوطه های تاریخی. 85

 

4-1-2- بررسی وضعیت مسکن در بافت قدیم 87

 

4-1-3- وضعیت موجودتراکم هادرسطح شهرونواحی ( خالص و ناخالص) 87

 

4-1-4- تراکم ساختمان های مسکونی. 88

 

4-1-5- ارزش نگاهداری ساختمان های مسکونی. 88

 

4-1-6-مصالح ساختمانی. 91

 

4-1-7- تعداد طبقات واحد های مسکونی. 94

 

4-2- یافته های میدانی. 96

 

4-2-1-وضعیت جمعیتی بافت قدیم 96

 

4-2-1-1- بررسی سن سرپرستان خانوار در بافت فرسوده 96

 

4-2-1-2- میزان سواد سرپرست های خانوار در بافت فرسوده 97

 

4-2-1-3- میزان در آمد خانوار در بافت فرسوده 99

 

4-2-2- ارزش زمین در شهر رودسر. 100

 

4-2-2-1- ارزش زمین خالی. 100

 

4-2-2-2-ارزش خانه های کلنگی. 103

 

4-2-2-3-ارزش خانه های نوساز. 104

 

4-2-2-4-ارزش ملک تجاری.. 105

 

4-2-3- بررسی نارضایتی دربناهای قدیمی. 106

 

4-2-4- عوامل نابسامانی عملکرد بافت قدیم 112

 

4-2-4- 1- بررسی نابسامانی ناشی از فعالیت های تجاری.. 112

 

4-2-4- 3- بررسی نابسامانی ناشی از سیستم مدیریت شهری.. 116

 

4-2-5- وضعیت معابر در محدوده مورد مطالعه. 118

 

4-2-6- نحوه حمل و نقل ساکنین. 119

 

SWOT 4-3- تجزیه و تحلیل وضع موجود شهر بر اساس مدل. 120

 

4-3-1- بررسی محیط داخلی. 121

 

4 -3-2- بررسی محیط خارجی. 121

 

4-3-3-تدوین راهبرد 121

 

4-3-4- تحلیل برنامه ریزی توسعه فضایی ناحیه رودسر به روش swot 122

 

4-3-5- وزن دهی. 123

 

فصل پنجم : 128

 

جمع بندی.. 128

 

5-1- جمع بندی.. 129

 

5-2- پاسخ به سوال تحقیق. 135

 

5-3- فرضیه تحقیق. 137

 

5-4- نتیجه گیری.. 139

 

5-5 -راهکارهاو پیشنهادات.. 140

 

پیوست ها 145

 

منابع فارسی. 159

 

منابع لاتین. 162

 

چکیده :

 

فرسودگی شهری یکی از مشکلات جدی و پدیده های غیر قابل اجتناب است که مدیریت شهری در تمام کشورهای جهان با آن رو به روست. آنچه مهم است اینکه فرسودگی شهری و ایجاد بافت فرسوده مختص به کشور خاص یا شهر مشخصی نمی باشد بلکه تمامی شهرها و روستاها در جهان با آن درگیر هستند ولی بسته به شرایط، قدمت، نوع مصالح و کیفیت ساخت و ساز شهرها ،شدت و ضعف دارد. بدیهی است که استانداردهای ساخت و ساز، دوره زمانی تعریف شده برای عمر مفید بناها، کیفیت و مقاومت مصالح، سیاست های حمایتی و تشویقی دولت و برنامه های   مدیریت شهری از عناصر تعیین کننده در ایجاد و گسترش بافت های فرسوده و کنترل و نوسازی بناها می باشند.

 

بخش عمده ای از شهر رودسر به دلیل قدمت تاریخی و سابقه طولانی سکونتی فرسوده هستند و در هنگام حوادث طبیعی کمک رسانی را با مشکل روبه رو می کند.

 

بافت قدیم شهر رودسر كه خاستگاه اولیه شهر رودسر است .در زمانی مناسب ترین مكان سكونت در شهر بوده ، امروزه به دلیل مضلات و مشكلات مختلف اجتماعی ، فرهنگی ،اقتصادی و كالبدی، جاذبه خود را از دست داده و محل استقرار گروههای مختلف جامعه یا پایگاه ومنزلت اجتماعی متفاوت گردیده است.

 

این پایان نامه با موضوع هدف کلی ،تحلیل راه کارهای ساماندهی بافت فرسوده بخش مركزی شهر رودسر در نظر دارد در درجه اول مسائل و مشکلات بافت را تحلیل سپس راهکارهایی را برای ساماندهی ارائه نماید. .

 

در تدوین این پایان نامه از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی استفاده شده است در بررسی وضع موجود از روش توصیفی کمک گرفته شده است.

 

روش گرد آوری اطلاعات در این تحقیق به صورت کتابخانه ای , اسنادی ,میدانی,می باشد.

 

جمعیت شهر رودسرمعادل 37579 نفر می باشدو جمعیت موجود درناحیه2 رودسر که بخش مرکزی در آن واقع شده است 14768 نفر بر آورد شده است. با توجه به جدول استاندارد مورگان جامعه نمونه تعداد 306پرسشنامه در ناحیه 2 پر شده و نتایج آن مورد بررسی قرار گرفت.

 

   برای سنجش یافته های تحقیق از مدل swot استفاده شده که نشان می دهد ارزش و قیمت زمین در فرسودگی بافت موجود محدوده مطالعه، تاثیر دارد و ساماندهی خیابان اصلی بخش مرکزی شهر (تعریض و…)موجب سهولت نقش توریستی در آن می شود.و فرضیه های مورد بررسی در پایان نامه اثبات و تأیید می شوند .

 

     واژگان کلیدی : بافت شهر، فرسوده ، بهسازی، فرسودگی و نوسازی ،بخش مرکزی،شهر رودسر

 

مقدمه

 

اغلب شهرهای سنتی و یا محله‌های با قدمت بالا،‌ بدون طراحی و در طول زمان تكوین یافته‌اند . بافت‌های ارگانیك بر حسب ضرورت،‌ رشد و توسعه داشته و هر محله شهری بر اساس شرایط مختلف از جمله شرایط جغرافیایی، اقلیمی، وجود هسته اولیه مذهبی، نظامی، اداری، اقتصادی، وجود محورهای ارتباطی (معابر، گذرگاه‌ها و رودخانه‌ها)، مناسبت‌های اجتماعی و … پا به عرضه وجود گذاشته‌اند و سالیان‌ متمادی به حیات خود ادامه داده‌اند. شهرها معمولاً زندگی و هویت خود را از همین هسته‌های اولیه گرفته و عمدتاً به دور یا امتداد آن گسترش یافته‌اند. این هسته‌های اولیه كه عمدتاً جایگاه‌ ویژه‌ای را در حیات شهرها داشته‌اند، عموماً بعد از دوران صنعتی شدن به خصوص در قرن حاضر به دلیل رشد شهرها دچار فرسودگی و بی مهری شده‌اند و اعتبار پیشین خود را از دست داده‌اند به گونه‌ای كه به تدریج شاهد تخریب و نابودی این قبیل فضاها و پهنه‌های سكونتی هستیم.

 

ظهور پدیده بافت‌های مسأله‌دار و فرسوده شهری كه این روزها به وفور كاربرد یافته است، ناشی از همین استهلاك تدریجی بافت‌ها و سكونت‌‌گاه‌های قدیمی است كه عمدتا‌ً دارای تعریف‌ها و شرایط یكسان نیز نمی‌باشند و ممكن است از شهری به شهر دیگر و در دوره‌های مختلف نیز تفاوت‌هایی داشته باشد كه لزوم شناخت كلی گونه‌های آن برای شناخت جایگاه بافت فرسوده مورد نظر این طرح، امری ضروری است. پیش از پرداختن به انواع بافت‌های فرسوده شهری لازم است این نكته شرح داده شود كه فرسودگی در بافت‌های مسأله دار و قدیمی نه تنها از لحاظ كالبدی بلكه از لحاظ اجتماعی تبعات بسیاری با خود به همراه دارد. در گذشته به دلیل اینكه بافت‌های قدیمی در نقاط با امكانات بالقوه بالای سكونتی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی استقرار داشته‌اند؛ لذا اقشار جامعه با درآمد بالا، متوسط و كم در آن سكونت داشته و به مرور زمان و با گذشت سالیان و فرسودگی كالبد بافت، اقشار با درآمد بالاتر به سایر نقاط جدید شهر مهاجرت كرده و اكثراً با درآمد كم در منطقه باقی مانده و درصدی از مهاجرین نیز در این گونه از بافت‌ها مستقر شده‌اند. لذا تمركز اقشار تقریباً كم درآمد و تازه واردین مهاجر و مهاجرت افرادی كه از ابتدا در این مكان ساكن بوده و طی گذشت زمان، پایگاه اقتصادی مناسب‌تری یافته‌اند،‌باعث به هم خوردن بافت جمعیتی و ایجاد آسیب‌های اجتماعی برای ساكنین این بافت‌ها گردیده است و عمدتاً نیز به صورت معضلی برای شهرها درآمده‌اند

 

فرسودگی شهری یکی از مشکلات جدی و پدیده های غیر قابل اجتناب است که مدیریت شهری در تمام کشورهای جهان با آن رو به روست. آنچه مهم است اینکه فرسودگی شهری و ایجاد بافت فرسوده مختص به کشور خاص یا شهر مشخصی نمی باشد بلکه تمامی شهرها و روستاها در جهان با آن درگیر هستند ولی بسته به شرایط، قدمت، نوع مصالح و کیفیت ساخت و ساز شهرها ،شدت و ضعف دارد. بدیهی است که استانداردهای ساخت و ساز، دوره زمانی تعریف شده برای عمر مفید بناها، کیفیت و مقاومت مصالح، سیاست های حمایتی و تشویقی دولت و برنامه های   مدیریت شهری از عناصر تعیین کننده در ایجاد و گسترش بافت های فرسوده و کنترل و نوسازی بناها می باشند. (ابوطالبی ،1389،ص3)

 

بیش از چند دهه است که محله های قدیمی شهر ی در ایران نیز به فراموشی سپرده شده اند. بسیاری از بافت های سنتی که زمانی مایه افتخار شهرها بودند بیش از پنجاه سال است که در حال فرسایش رها شده اند. تقریبا تمامی جمعیت این مناطق جابجا شده و میراث تاریخی ، فرهنگی و اجتماعی ویژه محله های مختلف یا منقرض شده و یا در حال انقراض اند . تنها اندکی از بناها که به سختی به روی پا ایستاده اند به یادگار مانده اند و یاد آور معماری وشهرسازی گذشته اند . هر چند که حرکت هایی پراکنده در سال های اخیر در بهسازی و مرمت بناها ی ارزنده به چشم میخورد اما, حساسیت ها هرچه کمتر شده و هم در میان مسئولان و هم در میان مردم حدود زیادی مصونیت ذهنی ایجاد شده است . طرح های جامع ،طرح های تفضیلی و ضوابط منطقه ای در اهداف پیش بینی شده شکست خورده اند .در مناطق مرکزی و محله های قدیمی شهرها ، نه تنها گذار از سنت به تجدد تحقق نیافته ، بلکه با مقاومت سرسختانه این مناطق در مقابل مظاهر تجدد ، عملا هیچ گونه بهسازی و مرمتی صورت نگرفته است . در نتیجه پیامد های طراحی و ضوابط ساخت و ساز به صورت مانعی بزرگ ، به فرسایش روز افزون بافت های سنتی انجامیده است.(ربیع،1382،ص102)

 

رشد جمعیت شهرها، افزایش ناگهانی آهنگ شهرنشینی , توسعه بی رویه شهرها و کاهش زمین برای سکونت و خدمات از یکسو و وجود بافت های فرسوده و ناکارآمد در شهرها که ساکنان به سبب عدم توانایی مالی قادر به نوسازی و بهسازی آن نیستند . از سوی دیگر موجب شد تا برنامه ریزان به فکر ارائه راه حل و برنامه هایی مناسب برای بهسازی این بافت باشند. این امر علاوه بر استفاده مطلوب از فضا ،جلوگیری بیش از حد ساخت و سازهای شهری در زمین بکر و یا کشاورزی اطراف شهر را نیز در پی خواهد داشت .(زندوی ،1386،ص3)

 

شهر رودسر مركز شهرستان رودسر است كه بر سر جاده آسفالته كناره قرار دارد و در 74 كیلومتری شهر رشت و 336 كیلومتری تهران واقع شده است. این شهر از سمت غرب به شلمان و لنگرودمحدود شده است.   از شمال به دریاچه خزر از طرف غرب به كلاچای و از سمت جنوب به جاده كمربندی و اراضی كشاورزی محدود می شود و تقریبا به شكل خطی است .

 

از نظر قدمت بافت شهر را به سه دوره می توان تقسیم كرد.

 

بخشی از شهر بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شكل گرفته است و بخشی از شهر نیز مربوط به اوایل حكومت پهلوی است كه این بافت دست نخورده باقی مانده پاره ای از شهر نیز قدیمی تر بوده به دوره قاجاریه مربوط می شود شهر تقریبا برخوردار از بافت یك طبقه است اما در ساخت و سازهای جدید ساختمانها به 3 الی چند طبقه در آن دیده می شود.

 

بافت قدیم و هسته اولیه شهر در حول محور جاده ارتباطی كناره دریای خزر كه ارتباط استان های گیلان و مازندران را برقرار می سازد شكل گرفته است بعد از انقلاب هم با ساخت پارك شهید انصاری شهر به سمت شمال و به طرف دریا كشیده شده است و تا حدی خطی بودن شهر را تعدیل نموده است.       “طرح تفضیلی شهر رودسر 1385 ص 75”

 

در شهر رودسر که بخش اصلی شهر تا دوران قبل از رضا شاه بخش رانکوه بوده و با اصلاحات رضا خانی گورستان شهر تبدیل به خیابان شده است و میدان اصلی امروزه شهر رودسر در واقع گورستان بود که خیابان بندی شد اکنون بدنه اصلی قبل از اصلاحات تبدیل به یک بافت فرسوده با خیابان بندی بسیار نامنظم شده که تردد عابرین و وسائل نقلیه در آن سخت است و اهالی خود محل از زندگی در آن احساس لذت نمی کنند و چهره زشت و نا زیبایی به بخش   مرکزی شهر داده است.

 

فصل دوم :مرور منابع

 

2-1- انتخاب ریزنمونه و ترکیب محیط کشت.. 21

 

2-2- دما و نور. 26

 

2-3- جنین زایی سوماتیکی.. 27

 

فصل سوم :مواد و روش‌ها

 

3-1- تهیه مواد گیاهی.. 32

 

3-2- ریزازدیادی.. 32

 

3-2-1- گند زدایی ریزوم‌ها 32

 

3-2-2- محیط کشت تکثیر. 33

 

3-2-3- تهیه و کشت ریزنمونه. 34

 

3-2-4- طرح آزمایشی و تجزیه و تحلیل آماری.. 34

 

3-3- جنین زایی سوماتیک… 36

 

3-3-1- تهیه محیط القاء کالوس… 36

 

3-3-2- ضدعفونی نمونه‌ها 36

 

3-3-3- تهیه و کشت ریزنمونه گره و میانگره 37

 

3-3-4- محیط پرآوری کالوس… 37

 

3-3-5- محیط کشت باززایی.. 38

 

3-3-6- طرح آزمایش و تجزیه و تحلیل آماری.. 38

 

فصل چهارم :نتایج و بحث

 

4-1- نتایج حاصل از آزمایشات صورت گرفته بر روی ریزازدیادی آلسترومریا رقم Fuego. 40

 

4-1-1- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی تعداد جوانه. 45

 

4-1-2- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی تعداد شاخه. 47

 

4-1-3- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی طول شاخه. 49

 

4-1-4- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی تعداد ریشه. 51

 

4-1-5- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی طول ریشه. 54

 

4-1-6- نتایج حاصل از اثرات سطوح مختلف BAP و NAA بر روی تعداد ریزوم. 56

 

4-2- نتایج حاصل از آزمایشات جنین زایی سوماتیک صورت گرفته در محیط کشت MS. 59

 

4-2-1- مرحله القاء کالوس… 60

 

4-2-1-1- اثر نوع ریزنمونه بر کالوس زایی.. 61

 

4-2-1-2- اثر BAP بر کالوس زایی.. 62

 

3-2-1-3- اثر NAA بر کالوس زایی.. 63

 

4-2-1-4- اثر متقابل نوع ریزنمونه و نوع BAP بر کالوس زایی.. 64

 

4-2-1-5- اثر متقابل نوع ریزنمونه و نوع NAA بر کالوس زایی.. 64

 

4-2-1-6- اثر متقابل نوع BAP و نوع NAA بر کالوس زایی.. 65

 

4-2-1-7- مقایسه تیمارهای اعمال شده با تیمار شاهد. 66

 

4-2-2- پرآوری کالوس… 66

 

4-2-4- بحث و نتیجه گیری.. 67

 

منابع. 69

 

چکیده

 

 گل آلسترومریا با نام علمی(Alstroemeria psittacina)از خانواده ((Alstroemeriaceaeیکی از مهم ترین گلهای شاخه بریده در دنیا بوده که اخیراً برای تولید گلهای گلدانی و باغچه ای نیز استفاده می شود. این تحقیق به منظور بررسی و معرفی محیطی مناسب جهت ریزازدیادی و تولید کالوس های جنینی و جنین زایی سوماتیکی آلسترومریا انجام شد.

 

در بخش ریزازدیادی، جوانه های جانبی و انتهایی ریزوم به طول  mm 6-4 از رقم فیگو پس از گندزایی بر روی محیط کشت MS حاوی 30 گرم در لیتر ساکارز، 7 گرم در لیتر آگار و غلظت های مختلف BAP و NAA کشت شدند و به فواصل هر 3 هفته واکشت شدند. جوانه های کشت شده از هفته سوم شروع به رشد نمودند. بیشترین تعداد شاخساره از محیط کشت حاوی 1 میلی گرم در لیتر BAP و 2/0 میلی گرم در لیتر NAA حاصل شد. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش غلظت BAP به دلیل کاهش اثر غالبیت انتهایی، طول شاخساره ها کاهش یافته است. همچنین مقدار کم NAA جهت رشد شاخساره و ریزوم های اولیه ضروری بوده است. از آنجایی که در تکثیر آلسترومریا، تعداد ریزوم تکثیر یافته از تعداد شاخساره مهم تر می باشد، درنتیجه محیط کشت حاوی صفر میلی گرم در لیتر BAP و 1 میلی گرم در لیتر NAA با میانگین تعداد 3 ریزوم و 5 ریشه در هر ریزنمونه بهترین تیمار برای ریزازدیادی آلسترومریا رقم فیگو بوده است.

 

آزمایشات جنین زایی سوماتیک نیز در محیط کشت MS انجام شد. در این محیط کشت به منظور به دست آوردن کالوس های جنین زا، ریزنمونه های رویشی (گره و میانگره) و هورمون اکسین NAA در دو سطح (غلظت 1 و 2 میلی گرم در لیتر) همراه با تنظیم کننده رشد سایتوکنین BAP در دو سطح (غلظت 0 و 5/0 میلی گرم در لیتر) مورد استفاده قرار گرفت. بهترین ریزنمونه جهت بدست آوردن کالوس های جنین زا، گره ها بودند. ریزنمونه های میانگره اگرچه مستعد تولید کالوس های جنینی بودند اما در مقایسه با گره ها دارای درصد کالوس زایی پائین تری بودند. بهترین تیمار هورمونی برای بدست آوردن کالوس های جنین زا، 2 میلی گرم در لیتر NAA بوده است. کالوس های به دست آمده، 3 ماه پس از کشت جهت پرآوری به محیط کشت MS تغییر داده شده حاوی 5 میلی گرم در لیتر پیکلرام منتقل شدند. جنین زایی سوماتیک و باززایی گیاه از این جنین ها، پس از انتقال کالوس های جنینی توده ای به محیط کشت باززایی حاوی غلظت های مختلف BAP صورت گرفت. بیشترین گیاهچه از محیط کشت MS حاوی 5/0 میلی گرم در لیتر BAP حاصل شد.

 

کلمات کلیدی:آلسترومریا، ریزازدیادی، جنین زایی سوماتیک، نفتالین استیک اسید، بنزیل آمینو پورین.

 

 فصل اول

 

مقدمه و کلیات

 

1-1- مقدمه

 

 

فناوری کشت بافت و سلول در دومین انقلاب سبز، که بر اساس تغییر ژن و دستکاری ژنتیکی برای بهبود کیفیت و کمیت محصولات پایه گذاری شد، نقش کلیدی دارد. کشت بافت و سلول گیاهی به روشی گفته می‌شود که اجزای مختلف گیاه شامل سلول، پروتوپلاست، جنین، بافت، اندام و غیره در شرایط آزمایشگاهی و به طور کامل سترون روی یک محیط غذایی قرار می‌گیرند و در شرایط محیطی مناسب نگهداری می‌شوند. این روش در سطح کم وسعت در مقایسه با کشت های مزرعه‌ای و با استفاده از محیط غذایی مشخص و عاری از هر گونه آلودگی صورت می‌گیرد .

 

   روش‌های اصلی برای ایجاد کالوس‌دهی و باززایی، شامل روش‌هایی است که هم کاربرد تجاری مستقیم دارند و به همان اندازه نیز امکان پژوهش‌های پایه‌های ژنتیکی و بیو شیمیایی در سلول را فراهم می‌آورند. این روش‌ها شامل انواع کشت بافت و سلول‌های گیاهی، مانند بساک، تخمک (تخمدان)، بذر، ساقه، برگ، کالوس، جداسازی پروتوپلاست و امتزاج آنها، انتخاب سلول، کشت مریستم و جوانه، و همچنین تغییر ژنتیکی سلول‌ها و گیاهان است (سید طباطبایی و امیدی، 1388).

 

امروزه از تکنیک‌های کشت بافت در سراسر جهان به منظور تولید بسیاری از گیاهان با اهداف گوناگون استفاده می‌شود. این تکنیک‌ها دامنه وسیعی از روش‌های مختلف را بسته به محیط‌های کشت مورد استفاده، ریزنمونه مورد نظر، چگونگی انتقال از فازهای مختلف فرآیند و … را در بر می‌گیرند.

 

یکی از مهم‌ترین روش‌های کشت بافت، ریزازدیادی است که به منظور تکثیر انبوه گیاهان در زمانی کوتاه به کار می‌رود. در این روش از قسمت‌های مختلف گیاه ریزنمونه تهیه شده و با استفاده از ترکیبات غذایی و هورمونی مناسب مستقیماً به فاز باززایی هدایت می‌شوند. در واقع این تکنیک می‌تواند جایگزینی برای روش‌های سنتی تکثیر غیر جنسی در بسیاری از گیاهان باشد.

 

یک روش بسیار پرکاربرد ریزازدیادی کشت مریستم و نوک ساقه است. مریستم شامل سلول‌های به سرعت در حال تقسیم است، از این رو از این تکنیک برای تولید تجاری گیاهان و همین طور تولید گیاهان عاری از ویروس به طور وسیعی استفاده می‌شود. گیاهان به دست آمده از این طریق، پایداری ژنتیکی زیادی نشان می‌دهند، از این رو برای انجام تحقیقات بیوتکنولوژیکی بسیار مناسب هستند.

 

1-2- تاریخچه آلسترومریا

 

آلسترومریا (Alstromeria sp.)که در ایران با نام سوسن پرویی نیز خوانده می شود، گیاهی دگرگشن بوده که خاستگاه آن آمریکای جنوبی است. این جنس دارای گونه‌های فراوانی در خانواده آلسترومریاسه است که امروزه تعدادی از آنها به عنوان گیاهان زینتی برای تولید گل‌های شاخه بریده، گیاهان باغی، باغچه‌ای و یا گلدانی پرورش داده می‌شوند) باند و الدرسون، 1993).

 

درحال حاضر آلسترومریا به علت داشتن گل‌های زیبا و بادوام در بازارهای جهانی گل و گیاه به عنوان یکی از مهم‌ترین و پرطرفدارترین گل‌های زینتی شاخه بریده به شمار می‌رود (خالقی و همکاران، 2008).

 

آلسترومریا به طور معمول با استفاده از ریزوم تکثیر می‌شود، اما آلودگی‌های ویروسی، سرعت کم تکثیر و محدودیت‌های فصلی، سبب محدود شدن استفاده از این روش شده است (وان و همکاران، 1996).

 

شکل 1-1- نمونه‌هایی از گل آلسترومریا

 

شکل 1-2- گل آلسترومریا رقم Fuego

 

درحال حاضر برای فایق آمدن بر مشکلات روش‌های معمول تکثیر این گیاه زینتی و تولید گیاهان عاری از ویروس، استفاده از روش‌های کشت درون شیشه‌ای در این گیاه اهمیت زیادی پیدا کرده است. برای تکثیر این‌ویتروی آلسترومریا معمولاً از ریزنمونه‌های جوانه انتهایی شاخه (پدراز سانتوز و همکاران،2005)، جوانه جانبی (لین و همکاران، 1997) و ریزوم (لین و همکاران، 1987) استفاده می‌گردد. با این وجود سرعت باززایی جوانه انتهایی ریزوم (نوک ریزوم) از سایر ریزنمونه‌ها بیشتر گزارش شده است (لین و همکاران، 1987).

 

1-3- مشخصات گیاه‌شناسی آلسترومریا

 

آلسترمریا (Alstromeria) از گیاهان زیر رده تک لپه‌ایها متعلق به خانواده آلسترومریاسه می‌باشد. آلسترومریا گیاهی است علفی، چند ساله، ریزوم دار با گلهایی به رنگ‌های مختلف که حدود 60 گونه دارد که منشا همگی از جنوب آمریکا می‌باشد (بیکر، 1888؛ آفوت، 1952؛ رابینسون، 1963). آلسترومریا دارای انواع مختلفی می‌باشند که می‌توانند در شرایط گوناگونی همچون سواحل شنی (A.peregrina L.)، بیابانها (A.Violacea phil)، جلگه‌های آبرفتی (A.heamantha Ruiz)، دشتهای نیمه جنگلی (A.aurantiaca D.Don ) و مناطق سرد کوهستانی (A. Nivalis phil. In Lin) رشد و نمو کنند (هنس و ویلکینز، 1979 ). این گیاه دارای ریزوم‌های سفیدی می‌باشد که از آن شاخه‌های هوایی منشا می‌گیرند. شاخه‌ها بسته به دمای خاک، طول روز و شدت نور می‌توانند بصورت رویشی یا زایشی باشند (وانک نوردیروف، 1975؛ هیلی و همکاران، 1982).

 

2-5- سیر تحول سرمایه اجتماعی.. 27

 

2-6- مدل های سرمایه اجتماعی.. 30

 

2-6-1- مدل سرمایه اجتماعی ناهاپیت و گوشال. 30

 

2-6-2- مدل سرمایه اجتماعی و ایجاد ارزش تسای و گوشال (1998) 31

 

2-6-3- مدل سرمایه اجتماعی هدسون (2005) 32

 

2-7- ویژگی های کلیدی سرمایه اجتماعی.. 33

 

2-8-عوامل موثر بر سرمایه اجتماعی.. 38

 

2-8-1-اعتماد اجتماعی 38

 

2-8-2 –انسجام اجتماعی 40

 

2-8-3 -مشارکت اجتماعی.. 43

 

2-9-اهمیت و مزایای سرمایه اجتماعی.. 47

 

2-10- ابعاد سرمایه اجتماعی براساس مدل ناهاپیت و گوشال. 48

 

2-10-1- بعد ساختاری.. 49

 

2-10-1-1- روابط شبکه ای.. 49

 

2-10-1-2-پیکربندی روابط شبکه ای.. 49

 

2-10-1-3- سازمان مناسب… 50

 

2-10-2- بعد شناختی.. 50

 

2-10-2-1-زبان و کدهای مشترك.. 50

 

2-10-2-2- حکایات مشترك.. 51

 

2-10-3- بعد رابطه ای.. 51

 

2-10-3-1-اعتماد. 51

 

2-10-3-2- هنجارها 51

 

2-10-3-3-الزامات و انتظارات… 52

 

2-10-3-4- هویت… 52

 

2-11- اهمیت سرمایه اجتماعی در بحث های شرکت ها و عملکرد بازار. 53

 

بخش دوم: عملکرد بازار. 54

 

2-2- مفهوم بازار. 55

 

2-3-سیر تحول عملكرد بازار. 56

 

2-4- رابطه بین سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار. 57

 

2-5- مدیریت ارتباط با مشتری.. 57

 

2-6-مدیریت دانایی ارتباط با مشتری.. 58

 

2-7-دستیابی به سهم بازار. 60

 

2-8-اهمیت کیفیت خدمات… 62

 

2-9-ابعاد پنج گانه کیفیت خدمات در مدل سروکوال. 64

 

2-10- بدست آوردن و حفظ مشتری.. 66

 

2-11- شاخصهای سنجش عملکرد بازار. 67

 

2-12-ایجاد ارزش برای مشتری.. 68

 

2-13- تفاوت بین ارزش ادراکی و رضایت مشتری.. 68

 

2-14-رضایت مشتری، رمز بقا در بازار رقابتی.. 71

 

2-15-شناسائی توقعات مشتری.. 73

 

2-16-  طراحی کالا یا خدمت بر اساس توقعات و نیاز مشتری.. 73

 

2-17- ارائه خدمت بر اساس طراحی.. 74

 

2-18-مدیریت انتظارات مشتری.. 75

 

2-19- رضایت سنجی مشتری.. 75

 

2-20-معیارهای عملكرد شركت… 79

 

2-21- معیارهای مالی سنتی.. 80

 

2-21-1- بازده سرمایه گذاری.. 80

 

2-21-2- سود باقیمانده 80

 

2-21-3- بازده فروش… 80

 

2-21-4- سود هر سهم. 81

 

2-21-5- قیمت به سود هر سهم. 81

 

2-22- معیارهای مالی نوین.. 81

 

2-22-1- ارزش افزوده اقتصادی (EVA) 81

 

 

بخش سوم : یشینه تحقیقات انجام شده 83

 

2-3- پیشینه تحقیقات انجام شده 84

 

2-3-1-تحقیات داخلی.. 84

 

2-3-2-تحقیقات خارجی.. 85

 

فصل سوم: روش تحقیق.. 88

 

3-1)مقدمه. 89

 

3-2) روش تحقیق.. 90

 

3-3) مراحل اجرای پژوهش… 90

 

3-4) جامعه، نمونه و روش نمونه گیری.. 92

 

3-5) روش جمع آوری داده ها 94

 

3-6) ابزار جمع آوری داده ها 94

 

3-6-1) اجزای پرسشنامه. 96

 

3-6-2) روایی و پایائی پرسشنامه. 97

 

3-7) روش تجزیه و تحلیل داده ها 98

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات… 99

 

4-1) مقدمه: 100

 

4-2) توصیف متغیر های جمعیت شناختی: 101

 

4-3) توصیف متغیر های تحقیق.. 103

 

4-4) آزمون فرضیات تحقیق: 108

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 112

 

5-1)مقدمه. 113

 

5-2) خلاصه تحقیق.. 114

 

5-3) نتایج آمار توصیفی.. 115

 

5-4 نتایج آمار استنباطی.. 118

 

5-5) محدودیت های تحقیق.. 120

 

5-6) پیشنهادات با توجه به فرضیه های تحقیق.. 121

 

5-7) پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 122

 

منابع و ماخذ. 124

 

چکیده:

 

این تحقیق به منظور بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار شرکت های تولیدی استان اردبیل تدوین گردیده است. پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق از نوع توصیفی و از نظر هدف تحقیق از نوع کاربردی است. روش جمع آوری داده ها میدانی و ابزار جمع آوری آن، پرسشنامه است. جامعه آماری این تحقیق را شرکت های تولیدی استان اردبیل به تعداد 1074 شرکت تشکیل داده اند و حجم نمونه نیز 94 شرکت برآورد شده است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار SPSS19 با استفاده از آزمون همبستگی، به دو روش توصیفی و استنباطی انجام گردید. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق نشان می دهد که فرضیه اول یعنی وجود ارتباط بین سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار شرکت های تولیدی ، تایید شده است. در رابطه با فرضیه دوم نتایج حاکی از تایید این فرضیه است یعنی بین بین بعد شناختی سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار شرکتهای تولیدی رابطه وجود دارد. بررسی فرضیه سوم نشان می دهد که این فرضیه رد می شود یعنی بین بعد ساختاری سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار شرکتهای تولیدی رابطه وجود ندارد. در رابطه با فرضیه چهارم نتایج حاکی از آن است که بین بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی و عملکرد بازار شرکتهای تولیدی ارتباط وجود دارد.

 

 

 

کلمات کلیدی: سرمایه اجتماعی، عملکرد بازار، بعد ساختاری، بعد شناختی، بعد ارتیاطی

 

1-1) مقدمه

 

در دو دهه اخیر مفهوم سرمایه اجتماعی در زمیه ها و اشکال گوناگونش به عنوان یکی از کانونی ترین مفاهیم، ظهور و بروز یافته است، هر چند شور و شوق زیادی در بین صاحب نظران و پژوهشگران، مشابه چارچوب مفهومی و ابزار تحلیلی ایجاد کرد. لیکن نگرش ها، دیدگاه ها و انتظارات گوناگونی را نیز دامن زده است.

 

 

 

مقدمه

 

 

3

 

 

 

1-1- بیان مساله

 

 

3

 

 

 

1-2- ضرورت تحقیق

 

 

5

 

 

 

1-3- اهداف تحقیق

 

 

6

 

 

 

1-4- سوالات تحقیق

 

 

6

 

 

 

1-5- فرضیات تحقیق

 

 

6

 

 

 

1-6- قلمرو تحقیق

 

 

6

 

 

 

1-7- پیشینه تحقیق

 

 

6

 

 

 

1-8- تعریف واژگان کلیدی

 

 

9

 

 

 

1-8-1- جهان اسلام

 

 

9

 

 

 

1-8-2- ژئوپلیتیک

 

 

9

 

 

 

1-8-3- همگرایی

 

 

10

 

 

 

1-8-4- واگرایی

 

 

10

 

 

 

1-8-5- دبن

 

 

10

 

 

 

فصل دوم- مبانی نظری

 

 

11

 

 

 

 

مقدمه

 

 

12

 

 

 

2-1- مفهوم همگرایی

 

 

13

 

 

 

2-2- عوامل همگرایی

 

 

14

 

 

 

2-2-1- عوامل اجتماعی و فرهنگی

 

 

14

 

 

 

2-2-2- عوامل اقتصادی و سیاسی

 

 

16

 

 

 

2-2-3- ناسیونالیسم

 

 

18

 

 

 

2-2-4- همگرایی منطقه ای

 

 

18

 

 

 

2-2-5- عامل جغرافیا

 

 

20

 

 

 

2-2-6- ساختار سیاسی مشترک

 

 

21

 

 

 

2-2-7- تهدید و احساس خطر مشترک

 

 

21

 

 

 

2-3- همگرایی در جهان اسلام

 

 

21

 

 

 

2-4- راهبردهای همگرایی در جهان اسلام

 

 

22

 

 

 

2-5- تجارب همگرایى در جهان اسلام‏

 

 

23

 

 

 

2-6- اتحادها و ائتلاف‏هاى سیاسى

 

 

24

 

 

 

2-6-1- جمهورى متحده عربی

 

 

24

 

 

 

2-6-2- فدراسیون عربى

 

 

24

 

 

 

2-6-3- اتحادیه عرب

 

 

25

 

 

 

2-6-4- سازمان کنفرانس اسلامى

 

 

26

 

 

 

2-6-5- اتحادیه‏هاى اقتصادى

 

 

27

 

 

 

2-6-5- 1- شوراى همکارى خلیج فارس

 

 

27

 

 

 

2-6-5-2- شوراى همکارى عرب

 

 

28

 

 

 

2-6-5-3- گروه دى هشت

 

 

29

 

 

 

2-6-5-4- سازمان همکارى اقتصادى (اکو)

 

 

30

 

 

 

2-7- موانع همگرایى در جهان اسلام‏

 

 

31

 

 

 

2-7-1- استبداد داخلى

 

 

31

 

 

 

2-7-2- اختلافات سیاسى

 

 

32

 

 

 

2-7-3- ملى‌گرایی افراطی

 

 

33

 

 

 

2-7-4- رقابت‌ به‌جای همکاری

 

 

34

 

 

 

2-7-5- بى‌ثباتى سیاسى

 

 

35

 

 

 

2-7-6- استعمار خارجی

 

 

35

 

 

 

2-7-7- صهیونیسم

 

 

36

 

 

 

2-8- موقعیت جغرافیایی کشورهای اسلامی

 

 

37

 

 

 

2-8-1- ژئوپلیتیک کشورهای مسلمان قاره آسیا

 

 

38

 

 

 

2-8-1-1- آسیای جنوب غربی(خاورمیانه)

 

 

38

 

 

 

2-8-1-1- 1- جمهوری اسلامی ایران

 

 

38

 

 

 

2-8-1-1- 2- اردن

 

 

40

 

 

 

2-8-1-1- 3- افغانستان

 

 

41

 

 

 

2-8-1-1- 4- قطر

 

 

43

 

 

 

2-8-1-1- 5- امارات متحده عربی

 

 

44

 

 

 

2-8-1-1- 6- عربستان سعودی

 

 

46

 

 

 

2-8-1-1- 7- کویت

 

 

48

 

 

 

2-8-1-1- 8- پادشاهی بحرین

 

 

50

 

 

 

2-8-1-1- 9- جمهوری ترکیه

 

 

51

 

 

 

2-8-1-1- 10- سوریه

 

 

52

 

 

 

2-8-1-1- 11- عراق

 

 

55

 

 

 

2-8-1-1- 12- عمان

 

 

56

 

 

 

2-8-1-1- 13- یمن

 

 

57

 

 

 

2-8-1-1- 14- لبنان

 

 

58

 

 

 

2-8-1-1- 15- فلسطین

 

 

59

 

 

 

2-8-1-2- آسیای جنوبی

 

 

60

 

 

 

2-8-1-2- 1- پاکستان

 

 

60

 

 

 

2-8-1-2- 2- بنگلادش

 

 

62

 

 

 

2-8-1-2- 3- مالدیو

 

 

64

 

 

 

2-8-1-3- آسیای جنوب شرقی

 

 

66

 

 

 

2-8-1-3-1- اندونزی

 

 

66

 

 

 

2-8-1-3-2- برونئی

 

 

67

 

 

 

2-8-1-3-3- مالزی

 

 

68

 

 

 

2-8-1-4- آسیای مرکزی

 

 

70

 

 

 

2-8-1-4-1- آذربایجان

 

 

70

 

 

 

2-8-1-4-2- ازبکستان

 

 

71

 

 

 

2-8-1-4-3- تاجیکستان

 

 

72

 

 

 

2-8-1-4-4- تركمنستان

 

 

74

 

 

 

2-8-1-4-5- قرقیزستان

 

 

76

 

 

 

2-8-1-4-6- قزاقستان

 

 

77

 

 

 

2-8-2- مسلمانان قاره آفریقا

 

 

79

 

 

 

2-8-2-1- آفریقای شمالی

 

 

79

 

 

 

2-8-2-1-1- الجزایر

 

 

79

 

 

 

2-8-2-1-2- تونس

 

 

80

 

 

 

2-8-2-1-3- مصر

 

 

81

 

 

 

2-8-2-1-4- مراکش

 

 

82

 

 

 

2-8-2-1-5- لیبی

 

 

83

 

 

 

2-8-2-2- آفریقای شرقی

 

 

84

 

 

 

2-8-2-2-1- جمهوری جیبوتی

 

 

84

 

 

 

2-8-2-2-2- جمهوری سومالی

 

 

84

 

 

 

2-8-2-2-3- تانزانیا

 

 

85

 

 

 

2-8-2-3-آفریقای غربی

 

 

86

 

 

 

2-8-2-3-1- جمهوری بنین

 

 

86

 

 

 

2-8-2-3-2- جمهوری سنگال

 

 

87

 

 

 

2-8-2-3-3- جمهوری گابن

 

 

88

 

 

 

2-8-2-3-4- جمهوری گامبیا

 

 

89

 

 

 

2-8-2-3-5- جمهوری گینه کوناکری

 

 

91

 

 

 

2-8-2-3-6- جمهوری گینه بیسائو

 

 

91

 

 

 

2-8-2-3-7- جمهوری كامرون

 

 

92

 

 

 

2-8-2-3-8- جمهوری ساحل عاج

 

 

93

 

 

 

2-8-2-3-9- جمهوری مالی

 

 

94

 

 

 

2-8-2-3-10- موریتانی

 

 

95

 

 

 

2-8-2-3-11- بوركینا فاسو

 

 

96

 

 

 

2-8-2-3-12- جمهوری سیرالئون

 

 

97

 

 

 

2-8-2-3-13- جمهوری فدرال نیجریه

 

 

98

 

 

 

2-8-2-3-14- جمهوری توگو

 

 

99

 

 

 

2-8-2-4- آفریقای مرکزی

 

 

100

 

 

 

2-8-2-4-1- جمهوری اوگاندا

 

 

100

 

 

 

2-8-2-4-2- جمهوری چاد

 

 

101

 

 

 

2-8-2-4- 3- جمهوری سودان

 

 

102

 

 

 

2-8-2-4-4- جمهوری نیجر

 

 

103

 

 

 

2-8-2-5- آفریقای جنوبی

 

 

103

 

 

 

2-8-2-5-1- جمهوری موزامبیک

 

 

103

 

 

 

2-8-2-5-2- اتحادیه کومور

 

 

104

 

 

 

2-8-3- قاره اروپا

 

 

105

 

 

 

2-8-3-1- جمهوری آلبانی

 

 

105

 

 

 

2-8-4- قاره آمریکا

 

 

106

 

 

 

2-8-4-1- ونزوئلا

 

 

106

 

 

 

2-8-4-2- اکوادور

 

 

107

 

 

 

2-8-4-3- جمهوری سورینام

 

 

109

 

 

 

2-8-4-4- جمهوری گویان

 

 

110

 

 

 

فصل سوم- روش اجرای تحقیق

 

 

112

 

 

 

3-1- مقدمه

 

 

113

 

 

 

3-2- روش شناسی تحقیق

 

 

113

 

 

 

3-3- روش گردآوری اطلاعات

 

 

113

 

 

 

3-4- ابزار گردآوری اطلاعات

 

 

113

 

 

 

3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

 

 

114

 

 

 

فصل چهارم- یافته های تحقیق

 

 

115

 

 

 

مقدمه

 

 

116

 

 

 

4-1- موقعیت ژئوپلیتیكی برتر جهان اسلام

 

 

116

 

 

 

4-2- ویژگی های ژئوپلیتیک جهان اسلام

 

 

117

 

 

 

4-3- موقعیت ژئواستراتژیكی جهان اسلام

 

 

119

 

 

 

4-4- ویژگی های جمعیتی جهان اسلام

 

 

124

 

 

 

4-5- موقعیت ژئوكالچر جهان اسلام

 

 

129

 

 

 

4-6- بحث و بررسی یافته های تحقیق

 

 

132

 

 

 

فصل پنجم- نتیجه گیری و ارزیابی فرضیه ها

 

 

138

 

 

 

مقدمه

 

 

139

 

 

 

5-1- ارزیابی فرضیه اول

 

 

140

 

 

 

5-2- ارزیابی فرضیه دوم

 

 

146

 

 

 

5-3- پیشنهادات

 

 

147

 

 

 

منابع

 

 

149

 

 

چکیده

 

جهان اسلام، دارای مجموعه‌ای از ویژگی‌های ژئوپلیتیكی ناهمگون است. کشورهای مسلمان دارای امكانات فوق‌العاده مهمی برای همگرائی منطقه‌ای و تشكیل نظام منطقه‌ای با تكیه بر عناصر و آمیزه‌های بومی می باشند. این پایان نامه با هدف تحلیل عوامل تأثیرگذار ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی بر معادلات بین المللی انجام گرفت و این سوال مطرح گردید که عوامل تأثیرگذار ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی بر معادلات بین المللی کدامند. اهداف این تحقیق شامل تبیین موقعیت ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر همگرایی کشورهای اسلامی بر مبنای دین اسلامی بعنوان قدرت جهانی هستند. این پایان نامه یک تحقیق توصیفی است و یافته های تحقیق نشان داد که موقعیت جغرافیایی کشورهای اسلامی می تواند با همگرایی در معادلات تأثیرگذار باشد همچنین دین اسلام می تواند عامل قدرت کشورهای اسلامی در معادلات بین المللی باشد.

 

کلمات کلیدی: ژئوپلیتیک، اسلام، همگرایی، معادلات بین الملل، اتحادیه، عرب.

 

مقدمه

 

جهان اسلام با جمعیتی بیش از یک میلیارد نفر به منزله یك قطب جمعیتی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بزرگ، گستره وسیعی از کره خاکی را در بر می گیرد كه دارای قابلیت های قوی برای هم گرایی است. از نقطه نظر جغرافیای سیاسی، اکثر کشورهای اسلامی در مراحل نخستین سازمان دهی سیاسی فضا قرار دارند. در این کشورها جمعیت، با سرعت در حال افزایش است. از نظر ژئوپولیتیكی نیز مسائلی در جهان اسلام وجود دارد. کشورهای اسلامی واقع در خاورمیانه و شمال افریقا از معضل طبیعی و جغرافیایی کم آبی و بی آبی رنج می برند. همین مسئله باعث فراهم آوردن زمینه چالش بین کشورهای دارای حوضه های مشترک آب گردیده و آب را به یک موضوع ژئوپولیتیکی تبدیل کرده است. جهان اسلام، از طرفی زمینه های همگرایی قابل ملاحظه ای دارد که بزرگ ترین مخزن انرژی در اختیار جهان اسلام است. با توجه به رو به کاهش بودن منابع هیدروکربنی انرژی در سایر حوزه ها، منطقه خلیج فارس به علت دارا بودن منابع عظیم انرژی، حداقل برای ربع سده آینده، هم چنان مورد توجه جدی اقتصاد جهانی خواهد بود و این ویژگی برای ژئوپلیتیک بودن این منطقه کفایت می کند.

 

1-1- بیان مساله

 

زمانی که برای اولین بار در اواخر دهه پنجاه میلادی مسئله ای به نام ژئوپلیتیک جهان اسلام مطرح شد، جهان اسلام به سه بخش مرکز، غرب و شرق تقسیم بندی شد و با نظر به اینکه این تقسیم بندی با واقعیت های گسترش و نفوذ اسلام هماهنگی بیشتری داشت، مورد توجه صاحب نظران غربی هم قرار گرفت. نیاز به تغییر ساختار نظام ژئواستراتژیکی جهان، تغییر ساختار نظام شوروی سابق را به دبنال داشت که در پی فروپاشی آن جمهوری های مسلمان نشین شوری به استقلال رسیدند که این دگرگونی قبل از هر چیز مرزهای ژئوپلیتیکی جهان اسلام را تغییر داد، نتیجه آنکه ما امروز با مجموعه ای از قلمروهای جغرافیایی جهان اسلام مواجه هستیم(عزتی، 1379، ص1).

 

اندیشمندان اسلامی براساس آموزه های دین اسلام تصویری ژئوپلیتیکی از نظم جهانی ارائه می دهند که تفاوتی آشکار با نظم جغرافیایی موجود دارد. نخستین ویژگی چنین نظمی، نادیده انگاشتن دولت های ملی و قلمروی جغرافیایی کشورها است. اسلام مرزهای عقیدتی و یک نظم امتی در قلمرو دارالاسلام را به رسمیت می شناسد که بر مبنای عقاید و اصول مشترک اسلام بین مسلمانان انسجام و وحدت پیدا می کند. چنین نگرشی به ایجاد یک بوک قدرت(قدرت سوم) در چارچوب موازنه قوا و معادلات بین المللی کنونی تأکید می ورزد(پیشگاهی فرد و همکاران، 1385، ص115).

 

برنامه بنیادگرایی اسلامی از طریق چند فرآیندسیاسی گوناگون و بسته به پویشهای هر دولت ملی و شکل برنامه ریزی جهانی در هراقتصاد، در مقام جوامع اسلامی و همین طور بین اقلیتهای مسلمان در جوامع غیرمسلمان ظهور کرده است. یک هویت جدید در حال ساخته شده است، امّا به با بازگشت به سنت، بلکه با کار روی مواد و مصالح سنتی به منظور تحقیق بخشیدن به دنیایی الهی و برادرانه که در آن توده های محروم و روشنفکران ناراضی ممکن است معنای جدیدی را بسازند که بدلیل اینکه طردکننده نظم جهانی است جهان شمول می شود(شمسینی غیاثوند و همکاران، 1391، ص80).

 

به نظر می رسد نظم مورد نظر جهان اسلام در واقع مبین تصویری ژئوپلیتیکی از یگانگی امت اسلامی و فراتر از آن همبستگی نوع بشر در سایه مبانی و پیوندهای عقیدتی مشترک است. این اصل به طور اصولی در تضاد و تقابل با بنیان های نظم جغرافیای بین المللی حاکم می باشد(پیشگامی فرد و همکاران، 1385، ص116).

 

امروزه برای پیشبرد همگرایی و همکاری میان کشورها در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و تکنولوژیک چه در سطح منطقه ای و چه در سطح بین المللی، اتحادیه یا سازمان هایی به وجود می آید که با برخورداری از ساختارهای رسمی و براساس توافق چندجانبه میان دولت ها به صورت فراملی عمل می کنند. در حوزه کشورهای اسلامی وجود یک سازمان کارامد و فراگیر به منظور جمع کردن کشورها در فرایند همگرایی، همانند اتحادیه اروپایی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. با وجود آنکه سازمان کنفرانس اسلامی می توانسته در رابطه با همگرایی جهان اسلام گزینه مناسبی باشد، زیرا هم تمامی کشورهای اسلامی در آن عضویت دارند و هم از چندین دهه تجربه سازمانی برخوردار است اما این سازمان بدلیل آنکه ازکارایی و قدرت لازم برخوردار نیست و همچنین وابستگی برخی کشورهای عضو به بیگانگان، عدم توجه بعضی اعضا به همکاری با سازمان و فقدان سازوکارهای موثر در وادارکردن کشورها جهت اجرای قطعنامه های سازمان کنفرنس اسلامی برای همگرا نمودن کشورهای اسلامی ناکارآمد بوده است(حسینی مقدم و همکاران، 1391، ص5-4).

 

اگرچه اغلب مسلمانان به لحاظ ایدئولوژیک خواهان ایجاد همبستگی و اتحاد جهانی کشورهای مسلمان هستند امّا در واقع چنین امری با چالش های متفاوتی روبرو است. این چالش های متفاوت در قالب نارضایتی هایی در میان کشورهای مسلمان وجود بارز دارد که نمی توان صرف وجود عامل وحدت بخش اسلام بر روی آن تاکید نمود. اگرچه جهان اسلام در کلیت خود تاثیرگذار در فرایندهای جهانی می باشد امّا در واقع خود به علت عدم انسجام لازم نتوانسته به محوری موثر تبدیل شود. جهان اسلام به عنوان محدوده ای قابل توجه در جغرافیای جهان درگیر مشکلات درونی- ملی و منطقه ای می باشد. از آنجائیکه بسیاری از این چالش ها ناشی از رویکردهای تئولوژیکی می باشد امّا محور چاره ای مشکلات، اقدامات تئولوژیکی نیست بلکه رویکردهای ژئوپلیتیک برای معرفی افق های جدید و کارکردی باید مورد توجه واقع شود(یوسفی و همکاران، 1389، ص5).

 

باتوجه به موارد مطروحه، این پژوهش درصدد می باشیم که به تبیین موقعیت ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی بپردازد و عوامل تاثیرگذار بر همگرایی کشورهای اسلامی بر مبنای دین اسلامی بعنوان قدرت جهانی را شناسایی نماید.

 

1-2- ضرورت تحقیق

 

جهان اسلام به لحاظ جغرافیایی، وسعت قابل ملاحظه‌ای از كره خاكی را در بر می‌گیرد. گستره آن حدود یازده هزار كیلومتر طول جغرافیایی، از غربی‌ترین نقطه در شمال افریقا تا جزایر جاوه اندونزی و حدود 6 هزار كیلومتر عرض جغرافیایی، از شمال قزاقستان تا جنوب سودان را در بر می‌گیرد. جمعیت جهان اسلام براساس برآوردهای خوش بینانه، بیش از یک میلیارد و دویست میلیون نفر می باشد که عمده آنها در گستره پیش گفته در قالب ملیت های مختلف، پیرو دین اسلام هستند. این گستره، دربرگیرنده منطقه اسلام مركزی و اسلام پیرامونی است. اسلام مركزی شامل كشورهایی است كه در سال های آغازین گسترش اسلام به این دین گرویدند و اسلام پیرامونی، قسمت هایی از جهان اسلام است كه در سده ‌های بعدی، اسلام را به عنوان یك آیین آسمانی برای خود انتخاب كردند. علاوه بر این گستره، امروزه مسلمانان در همه كشورهای دنیا حضور دارند. جمعیت مسلمانان در برخی كشورهای اروپایی، اگر چه در اقلیت هستند، ولی اقلیتی را تشكیل می‌دهند كه به مثابه اكثریت قابل ملاحظه‌ای می‌باشند. 
در سال های اخیر، وقوع حوادثی در جهان با عاملیت عده‌ای به ظاهر مسلمان باعث شد تا تبلیغات منفی گسترده ای علیه مسلمانان صورت گیرد. حادثه 11 سپتامبر و تشكیل حكومت افراطی طالبان در افغانستان، آخرین مصداق از این اقدامات به شمار می رود. عده‌ای در غرب با استفاده از ابزار تبلیغات، اعمال خلاف اسلام و خشونت‌بار مسلمان نمایان را اعمال اسلامی، جلوه داده و تلاش نمودند تا آن چه اتفاق افتاده را واقعیت جهان اسلام معرفی كنند. آن چه مسلّم است این که جهان اسلام از این اعمال ضدخدایی و ضدانسانی، جداست. با افول دیگر مکاتب مادی در جهان امروزی، دنیای اسلام دارای ارزش های ذاتی بسیار ارزش مندی است كه می‌تواند قابلیت سازگاری جهان اسلام و تمدن اسلامی با سایر ادیان و تمدن ها را به جهانیان نشان دهد. به طور حتم، دست یابی به این مقصود، به آسانی میسر نیست؛ به ویژه این كه جریان های ضداسلامی تلاش می‌نمایند تا با وارونه جلوه دادن واقعیت های جهان اسلام، چهره آن را مخدوش نمایند. جهان اسلام، در حال حاضر، دارای مجموعه‌ای از ویژگی‌های ژئوپولیتیكی ناهمگون است به همین دلیل ویژگی های فوق‌العاده مهمی برای همگرائی و تشكیل نظام منطقه‌ای با تكیه بر عناصر و آمیزه‌های بومی دارد.

 

1-3- اهداف تحقیق