2-2-4- اهمیت اکوتوریسم 14

 

2-2-5- فرصت ها و تهدیدات اکوتوریسم 15

 

2-2-5-1- فرصتهای اکوتوریسم 15

 

2-2-5-2- تهدیدات اکوتوریسم 15

 

2-3- اکوتوریسم در روستا 16

 

2-4- تعریف و مفهوم خانه های دوم 19

 

2-5- مهمترین زمینه ها و عوامل کششی، انگیزشی و یا رانشی گسترش خانه های دوم در نواحی روستایی 22

 

2-5-1- تفاوت آب و هوایی و جغرافیایی 22

 

2-5-2- مهاجرت های روستایی- شهری 22

 

2-5-3- آلودگی محیط زیست و ازدحام بیش از حد جمعیت در شهر ها 23

 

2-5-4- بهبود راه های ارتباطی و افزایش برخورداری از خودروی شخصی 23

 

2-5-5- شهر گریزی و گسترش خانه های دوم 23

 

2-6- تاریخچه خانه های دوم 24

 

2-6-1- جهان 24

 

2-6-2- ایران 26

 

2-7- اثرات خانه های دوم بر نواحی روستایی 29

 

2-7-1- اثرات زیست محیطی 31

 

2-7-1-1- آلودگی هوا و صوتی 31

 

2-7-1-2- آلودگی آب رودخانه ها 31

 

2-7-1-3- از بین بردن پوشش گیاهی 32

 

2-7-1-4- تخریب و تغییر چشم انداز طبیعی 32

 

2-7-1-5- تخریب محیط زیست و منابع طبیعی 32

 

2-7-2- اثرات اجتماعی و فرهنگی 33

 

2-7-2-1- افزایش سطح آگاهی و دانایی مردم ناحیه 33

 

2-7-2-2- تضاد و دو گانگی اجتماعی و فرهنگی بین گردشگران و روستاییان 33

 

2-7-2-3- الگو برداری از شیوه زندگی گردشگران 33

 

2-7-2-4- تاثیر بر روند مهاجرت روستای-شهری 34

 

2-7-2-5- تضعیف فرهنگ محلی و سنتی 34

 

2-7-2-6- کاهش امکان ساخت مسکن برای مردم محلی 35

 

2-7-2-7- کاهش انسجام اجتماعی 35

 

2-7-2-8- افزایش ناهنجاری اجتماعی 35

 

2-7-3- اثرات اقتصادی 35

 

2-7-3-1- افزایش قیمت زمین 36

 

2-7-3-2- افزایش قیمت کالا و خدمات 36

 

2-7-3-3- ایجاد اشتغال و درآمد 36

 

2-7-3-4- منسوخ شدن فعالیت کشاورزی 37

 

2-7-3-5- افزایش هزینه زندگی 37

 

2-7-3-6- کمک به فراهم شدن خدمات زیر بنایی 37

 

2-7-3-7- افزایش رفاه عمومی مردم روستا 37

 

2-7-3-8- افزایش اختلاف درآمد بین روستائیان 38

 

2-7-4- اثرات کالبدی 38

 

2-7-4-1- تغییر کاربری باغات و مزارع 38

 

2-7-4-2- تبدیل باغات مثمر به ساختمانهای مسکونی 39

 

2-7-4-3- تغییر در بافت و ساخت روستا 39

 

2-7-4-4- تجاوز به حریم رودخانه ها و اراضی ساحلی 39

 

2-7-4-5- تغییر چشم انداز روستایی 39

 

42

 

3-1- مقدمه 43

 

3-2-قلمرو تحقیق 43

 

3-2-1-قلمرو موضوعی 43

 

3-2-2- قلمرو زمانی 43

 

3-2-3- قلمرو مکانی 43

 

3-2-3-1- جغرافیای طبیعی دماوند 43

 

 

3-2-3-1-1- موقعیت 43

 

3-2-3-1-2-ناهمواریها 44

 

3-2-3-1-3- آب و هوا 45

 

3-2-3-1-3-1- كویر یا دشت كویر 45

 

3-2-3-1-3-2- رشته كوه های البرز 45

 

3-2-3-1-3-3- بادهای مرطوب و باران زای غربی 45

 

3-2-3-1-3-4- سه بخش اقلیمی استان تهران 45

 

3-2-3-1-4- خصوصیات جغرافیایی شهرستان شمیرانات 46

 

3-2-3-1-4-1- ساختمان زمین شناسی 47

 

3-2-3-1-4-2- ناهمواری ها 47

 

3-2-3-1-4-2-1 گسل های مهم 49

 

3-2-3-1-4-3- اقلیم 49

 

3-2-3-1-5- خصوصیات انسانی شهرستان شمیرانات 50

 

3-2-3-1-5-1- تقسیمات كشوری 50

 

3-2-3-1-5-2- جمعیت و توزیع جغرافیایی آن 51

 

3-2-3-1-5-3- خصوصیات اقتصادی 52

 

3-2-3-1-5-3-1 فعالیت های اقتصادی 52

 

3-2-3-1-5-3-1-1- كشاورزی 52

 

3-2-3-1-5-3-1-2- صنعت و خدمات 53

 

3-2-3-1-5-4- جاذبه های گردشگری در شهرستان شمیرانات 53

 

3-2-3-1-5-4- 1- جاذبه های طبیعی 53

 

3-2-3-1-5-4- 2- جاذبه های انسانی 55

 

3-2-3-1-6- بخش لواسانات 57

 

3-2-3-1-6-1- شهرها 57

 

3-2-3-1-6-2- دهستان ها 57

 

3-2-3-1-6-3- پیشینه 58

 

3-2-3-1-6-4 – جمعیت 58

 

3-2-3-1-6-5- مردم 58

 

3-2-3-1-6-6- جاذبه های طبیعی و گردشگری 59

 

3-2-3-1-6-7- چشمه های بخش لواسانات 60

 

3-2-3-1-6-8- دهستان لواسان بزرگ 61

 

3-2-3-1-6-9- روستاهای داخل محدوده لواسان بزرگ 62

 

3-2-3-1-6-10- ریشه‌شناسی 63

 

3-2-3-1-6-11- زبان گفتاری 63

 

3-2-3-1-6-12- خاندان‌های بومی و اصیل لواسان بزرگ 63

 

3-2-3-1-6-13-محصولات کشاورزی 64

 

3-2-3-1-6-14- مسیرهای دسترسی به لواسان بزرگ 64

 

3-2-3-1-6-15- آثار توریستی، باستانی و ملی منطقه 64

 

3-2-3-1-6-16- ایرا (لواسان) 66

 

3-2-3-1-6-17- نیکنام‌ده (لواسان) 67

 

3-3-داده های مورد استفاده 68

 

3-4-شاخص های تحقیق 68

 

3-5- مراحل انجام تحقیق 70

 

3-6- روش شناسی تحقیق 70

 

3- 7-جامعه آماری 71

 

3 -8- روش نمونه گیری 71

 

3-9- حجم نمونه 71

 

3-10- روش جمع آوری اطلاعات 73

 

3-11-روایی ابزار تحقیق 73

 

3-12- آزمون پایایی پرسشنامه 74

 

3-14- روش تجزیه و تحلیل داده ها 77

 

78

 

4-1- مقدمه 79

 

4-2-تجزیه تحلیل پرسشنامه 80

 

4-2-1. جنسیت 80

 

4-2-2. تاهل 81

 

4-2-3. میزان تحصیلات 82

 

4-2-4. سن 83

 

4-3. چگونگی توزیع متغیرهای پژوهش بر اساس شاخصهای مرکزی، پراکندگی و شکل توزیع 84

 

4-4. بررسی نرمال بودن متغیرها 86

 

4-5. فرضیه های پژوهش 88

 

99

 

5-1-نتیجه گیری 100

 

5-2- پیشنهادات 101

 

5-2-1- پیشنهادات اجرایی 101

 

5-2-2- پیشنهادها برای تحقیقات آتی 103

 

منابع: 104

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول2-1- اثرات خانه های دوم در ابعاد زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی 40

 

جدول3-1- تقسیمات کشوری شهرستان شمیران 51

 

جدول3-2- شاخص های تحقیق……………………. 69

 

جدول 3-3 جدول مقادیر آلفای کرونباخ برای شاخص های پژوهش  76

 

جدول 4-1- توزیع فراوانی افراد پاسخ دهنده از نظر جنس 80

 

جدول 4-2-توزیع فراوانی افراد پاسخ دهنده از نظرتاهل 81

 

جدول 4-3- توزیع فراوانی افراد پاسخ دهنده از نظرمیزان تحصیلات . 82

 

جدول 4-4- توزیع فراوانی افراد پاسخ دهنده ازسن… 83

 

جدول 4-5-شاخص های مرکزی،پراکندگی وتوزیع متغییرهای پرسشنامه ساکنین روستا……………………………… 85

 

جدول 4-6- شاخص های مرکزی،پراکندگی وتوزیع متغییرهای پرسشنامه مسئولین روستا…………………………….. 86

 

جدول 4-7-آزمون کولموگروف اسمیرنوف متغییرهای پژوهش 87

 

جدول 4-8-توزیع فراوانی پاسخ سئوالات مربوط به تاثیرات زیست محیطی از دید ساکنین روستا……………………….. 88

 

جدول 4-9- توزیع فراوانی پاسخ سئوالات مربوط به تاثیرات زیست محیطی از دید مسئولین روستا………………………. 90

 

جدول 4-10- توزیع فراوانی پاسخ سئوالات مربوط به تاثیرات اجتماعی از دید ساکنین روستا………………………….. 91

 

جدول 4-11- توزیع فراوانی پاسخ سئوالات مربوط به تاثیرات اقتصادی از دید ساکنین روستا………………………….. 93

 

جدول 4-12- توزیع فراوانی پاسخ سئوالات مربوط به تاثیرات اقتصادی از دید مسئولین روستا ………………………… 94

 

جدول 4-13- توزیع فراوانی پاسخ سئوالات مربوط به اثرات کالبدی از دید ساکنین روستا………………………….. 95

 

جدول 4-14- توزیع فراوانی پاسخ سئوالات مربوط به اثرات کالبدی از دید مسئولین روستا…………………………. 97

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

شكل2-1-اکوتوریسم به مثابه یک فرصت 15

 

شکل2-2- تهدیدات بالقوه ی اکوتوریسم 16

 

شکل 3-1 تقسیمات کشوری استان تهران…………… 46

 

شکل 3-2- نقشه دهستان لواسان بزرگ……………. 62

 

شکل 3-3- روستای ایرا در دهستان لواسان بزرگ ….. 66

 

شکل3-4- خانه ویلایی در روستای ایرا …………. 67

 

شکل3-5- خانه ویلایی در روستای ایرا …………. 67

 

شکل3-6- روستای نیکنامده از دهستان لواسان بزرگ . 68

 

شکل3-7- نقشه روستای ایرا ونیکنامده………….. 68

 

شکل3-8-نمودارمراحل انجام تحقیق……………… 70

 

نمودار 4-1-وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر جنس 81

 

نمودار 4-2- وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظرتاهل 82

 

نمودار 4-3- وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظرمیزان تحصیلات 83

 

نمودار4-4- وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظرسن ….. 84

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

 

 

 

2-1-2-3 عدالت در اندیشه سیاسی امام علی (ع)……………………………. 22

 

2-1-2-4 عدالت از نظر افلاطون…………………………….. 23

 

2-1-2-5 عدالت از دیدگاه شهید مطهری……………………………… 23

 

2-1-3 عدالت صوری و ماهوی……………………………… 26

 

2-1-4 عدالت طبیعی و حقوقی……………………………… 26

 

2-1-5 مروری بر مبانی عدالت در فلسفه اجتماعی غرب…………………. 26

 

2-1-5-1 یونان باستان…………………………….. 26

 

2-1-5-2 اروپای پس از رنسانس………………………………. 27

 

2-1-5-3 غرب معاصر…………………………….. 27

 

2-1-5-4 گستره عدالت در فرهنگ اسلامی……………………………… 28

 

2-1-5-5 فلسفه…………………………….. 28

 

2-1-5-6 اخلاق…………………………….. 28

 

2-1-5-7 فقه…………………………….. 28

 

2-1-5-8 اجتماع و سیاست………………………………. 29

 

2-1-6 موانع استقرار عدالت………………………………. 29

 

2-1-7 عدالت اجتماعی……………………………… 29

 

2-1-8 ابعاد عدالت اجتماعی……………………………… 31

 

2-1-8-1 برابری و مساوات………………………………. 31

 

2-1-8-2 قانون مندی……………………………… 31

 

2-1-9 راهكارهای تامین عدالت اجتماعی……………………………… 32

 

2-1-9-1 قانون صحیح……………………………… 32

 

2-1-9-2 قانون گرایی……………………………… 32

 

2-1-9-3 اخلاق……………………………… 32

 

2-1-9-4 شایسته سالاری……………………………… 33

 

2-1-9-5 نظارت اجتماعی……………………………… 33

 

2-1-9-6 پیوند استوار حكومت و ملت………………………………. 34

 

2-1-9-7 زی مردمی داشتن كاگزاران نظام…………………………….. 34

 

2-1-9-8 مبارزه با ستمگران…………………………….. 34

 

2-1-10 مفهوم عدالت سازمانی……………………………… 34

 

2-1-11 تعریف عدالت سازمانی……………………………… 36

 

2-1-12 مدل عمومی عدالت سازمانی……………………………… 37

 

2-1-13 ابعاد عدالت در سازمان…………………………….. 37

 

2-1-13-1 عدالت توزیعی……………………………… 38

 

2-1-13-1-1 نظریه برابری……………………………… 40

 

2-1-13-1-2 واكنش‌های افراد در مقابل برابری و نابرابری ادراك شده…………41

 

2-1-13-1-3 کاربردهای مدیریتی نظریه برابری……………………………… 43

 

2-1-13-1-4 مدل قضاوت عادلانه……………………………. 44

 

2-1-13-1-5 معیارهای عدالت توزیعی……………………………… 44

 

2-1-13-2 عدالت رویه ای……………………………… 45

 

2-1-13-2-1 راهکارهای درک عادلانه رویه ها …………………………….46

 

2-1-13-3 عدالت تعاملی……………………………… 47

 

2-1-14 طبقه‌بندی گرین برگ از عدالت………………………………. 48

 

2-1-15 کانون های عدالت سازمانی……………………………… 49

 

2-1-16 عوامل مؤثر بر درک عدالت در سازمان…………………………….. 50

 

2-1-16-1 پیامدهایی که شخص از سازمان دریافت می کند…………… 50

 

2-1-16-2 رویه های سازمانی……………………………… 50

 

2-1-16-3 خصوصیات ادراک کننده……………………………. 51

 

2-1-16-4 ویژگی های شخصیتی……………………………… 51

 

2-1-16-5 ویژگی های جمعیت شناسی……………………………… 51

 

2-1-17 نتایج حاصل از درک عدالت در سازمان…………………………….. 52

 

2-1-17-1 عملکرد کاری……………………………… 52

 

2-1-17-2 رفتار شهروندی سازمانی……………………………… 53

 

2-1-17-3 رفتار خلاف انتظار و ترک شغل……………………………… 53

 

 

2-1-17-4 واکنش های نگرشی و احساسی نسبت به پیامدهای خاص، سازمان و سرپرست……. 53

 

2-1-17-5 افزایش تعهد سازمانی……………………………… 53

 

2-1-17-6 رضایت شغلی و رضایت مشتری……………………………… 54

 

2-1-18 قوانین شش گانه برای استقرار عدالت سازمانی……………………………… 56

 

2-1-19 مدیریت منابع انسانی و عنصر عدالت………………………………. 56

 

2-1-19-1 عدالت در استخدام افراد سازمان…………………………….. 56

 

2-1-19-2 عدالت در طراحی نظام جبران خدمات………………………………. 57

 

2-1-19-3 عدالت در آموزش کارکنان…………………………….. 58

 

2-1-19-4 عدالت در طراحی سیستم های انضباطی……………………………… 58

 

2-1-19-5 عدالت در اخراج کارکنان…………………………….. 59

 

2-1-19-6 عدالت در طراحی نظامِ ارزیابی كاركنان (تعیین شایستگی)……………. 59

 

2-1-20 موانع اجرای تحقق عدالت سازمانی……………………………… 60

 

2-1-20-1 تعریف نشدن اهداف و استراتژی ها بر محور عدالت…………… 60

 

2-1-20-2 محیط…………………………….. 61

 

2-1-20-3 اندازه سازمان…………………………….. 61

 

2-1-20-4 ساخت قدرت و کنترل…………………………….. 62

 

2-1-20-5 موانع آگاهانه…………………………….. 63

 

2-1-20-6 موانع نا آگاهانه ( سوء ادراکات)……………………………. 63

 

بخش دوم: انگیزش………………………………. 65

 

2-2- تعریف انگیزش………………………………. 65

 

2-2-1 انگیزش و رفتار…………………………….. 67

 

2-2-2 تأثیر انگیزه …………………………….67

 

2-2-3 نیاز و انگیزش………………………………. 67

 

2-2-4 نیازهای ناخودآگاه …………………………….68

 

2-2-5 ابعاد انگیزش………………………………. 68

 

2-2-6 تأثیر انگیزه بر عملکرد…………………………….. 68

 

2-2-7 نگرشی اسلامی به بحث انگیزش………………………………. 69

 

2-2-7-1 انسان بر سر دو راهی……………………………… 69

 

2-2-7-2 رابطه‌ی انگیزش و خیر و شر…………………………….. 69

 

2-2-7-3 نیازهای مادی……………………………… 70

 

2-2-7-4 جاذبه‌های معنوی……………………………… 70

 

2-2-8 کلیدهای اصلی اداره و رهبری انگیزش کارکنان…………… 71

 

2-2-9 نقش انگیزش در سازمان ها …………………………….72

 

2-2-10 ضرورت شناخت نیازها …………………………….72

 

2-2-11 تعریف نیاز…………………………….. 73

 

2-2-12 مشخصات نیازها……………………………. 73

 

2-2-13 مدیر مسلمان و انگیزش‌ها……………………………. 74

 

2-2-14 اسلام و انگیزش برای تأمین نیازمندی‌ها…………… 74

 

2-2-15 تئوری‌های نیاز در انگیزش………………………………. 75

 

2-2-15-1 سلسله مراتب نیازهای مازلو…………………………….. 75

 

2-2-15-2 نظریه ERG آلدرفر…………………………….. 76

 

2-2-15-3 نظریه‌ی دو عاملی هرزبرگ………………………………. 77

 

2-2-15-4 نظریه نیازهای سه گانه…………………………….. 77

 

2-2-15-5 تركیب دیدگاه‌های مختلف نیاز…………………….. 78

 

2-2-15-6 نظریه‌ی انتظار و احتمال……………………….. 78

 

2-2-15-7 نظریه برابری……………………………… 79

 

2-2-15-8 نظریه X و نظریه Y………………………………

 

2-2-15-9 نظریه هدف‌گذاری……………………………… 80

 

2-2-15-10 نظریه اسناد…………………………….. 80

 

2-2-15-11 تئوری z اوچی……………………………… 81

 

2-2-15-12 نظریه تقویت………………………………. 81

 

2-2-16 از مفاهیم انگیزش چگونه در سازمان‌ها استفاده می‌شود؟……. 83

 

2-2-16-1 استفاده از انگیزنده‌ها……………………………. 83

 

2-3- بررسی تحقیق‌های انجام شده……………………………. 84

 

2-3-1 بررسی تحقیقات انجام شده در مورد عدالت سازمانی………… 84

 

2-3-1-1 تحقیقات انجام شده در داخل كشور………………………….. 84

 

2-3-2-2 تحقیقات انجام شده در خارج كشور…………………………….. 86

 

2-3-2 بررسی تحقیقات انجام شده در مورد انگیزش…………… 88

 

2-3-2-1 تحقیقات انجام شده در داخل کشور…………………….. 88

 

2-3-2-2 تحقیقات انجام شده در خارج از کشور………………….. 91

 

2-4- چهارچوب نظری تحقیق……………………………… 92

 

2-5- مدل مفهومی تحقیق……………………………… 93

 

2-7- فرضیه‏های تحقیق……………………………… 95

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

 

3-1- مقدمه…………………………….. 97

 

3-2- نوع و روش پژوهش………………………………. 97

 

3-3- فرایند تحقیق……………………………… 97

 

3-4- جامعه آماری پژوهش………………………………. 98

 

3-5- نمونه پژوهش………………………………. 98

 

3-6- روش های گردآوری اطلاعات………………………………. 99

 

3-7- ابزار گردآوری داده ‏ها……………………………. 99

 

3-7-1 پرسشنامه عدالت سازمانی مبتنی بر مدیریت اسلامی…………99

 

3-7-2 پرسشنامه انگیزش کارکنان…………………………….. 100

 

3-8- تعیین روایی و پایایی ابزارهای اندازه گیری پژوهش……. 100

 

3-8-1 روایی پرسشنامه…………………………….. 100

 

3-8-2 پایایی پرسشنامه ها……………………………. 101

 

3-9- روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………….102

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

مقدمه…………………………….. 104

 

4-1- توصیف آماری داده‌ها……………………………. 104

 

4-1-1 توزیع آماری نمونه بر حسب جنسیت………………………………. 105

 

4-1-2 توزیع آماری نمونه بر حسب تحصیلات………………………………. 106

 

4-1-3 توزیع آماری نمونه بر حسب سنوات خدمت………………………………. 107

 

4-1-4 توزیع آماری نمونه بر حسب سن……………………………… 108

 

4-2- بررسی توصیفی سؤالات و مؤلفه های پرسشنامه عدالت سازمانی بر مبنای مدیریت اسلامی و انگیزش کارکنان….. 109

 

4-2-1 توصیف آماری پرسشنامه عدالت سازمانی بر مبنای مدیریت اسلامی………. 110

 

4-2-1-1 توصیف آماری مؤلفه عدالت توزیعی بر مبنای مدیریت اسلامی………….. 110

 

4-2-1-2 توصیف آماری مؤلفه عدالت رویه ای بر مبنای مدیریت اسلامی………….. 111

 

4-2-1-3 توصیف آماری مؤلفه عدالت مراوده ای بر مبنای مدیریت اسلامی……….. 112

 

4-2-1-4 توصیف وضعیت کلی رابطه عدالت سازمانی بر مبنای مدیریت اسلامی دانشگاه های جامع علمی کاربردی در شهرستان کرمان…………………………….. 113

 

4-2-1-5 مقایسه توصیفی وضعیت مؤلفه‌های عدالت سازمانی بر مبنای مدیریت اسلامی دانشگاه های جامع علمی کاربردی در شهرستان کرمان…………………………….. 113

 

4-2-2 توصیف آماری پرسشنامه انگیزش کارکنان…………………………….. 114

 

4-2-2-1 توصیف آماری مؤلفه احساس امنیت………………………………. 115

 

4-2-2-2 توصیف آماری مؤلفه احساس اجتماعی…………………………….. 116

 

4-2-2-3 توصیف آماری مؤلفه احساس احترام…………………………….. 116

 

4-2-2-4 توصیف آماری مؤلفه احساس استقلال…………………………….. 117

 

4-2-2-5 توصیف آماری مؤلفه احساس خود شکوفایی……………………………… 118

 

4-2-2-6 توصیف وضعیت کلی انگیزش کارکنان در دانشگاه های جامع علمی کاربردی شهرستان کرمان………119

 

4-2-2-7 مقایسه توصیفی وضعیت انگیزش کارکنان و مؤلفه های آن در دانشگاه های جامع علمی کاربردی شهرستان کرمان…. 119

 

4-3- آمار استنباطی: تجزیه و تحلیل فرضیات پژوهش………………………………. 121

 

4-3-1 فرضیه تحقیق……………………………… 121

 

4-3-1-1 فرضیه اصلی……………………………… 121

 

4-3-1-2 فرضیه های فرعی……………………………… 122

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1- مقدمه…………………………….. 127

 

5-2- نتیجه گیری……………………………… 127

 

5-2-1 نتایج توصیفی……………………………… 128

 

5-2-2 نتایج استنباطی……………………………… 128

 

5-3- محدودیت های تحقیق……………………………… 134

 

5-4- پیشنهادات کاربردی……………………………… 135

 

5-5- پیشنهادات پژوهشی……………………………… 136

 

منابع و مآخذ…………………………….. 137

 

فهرست منابع فارسی……………………………… 137

 

فهرست منابع انگلیسی……………………………… 143

 

پیوست………………………………. 146

 

پیوست الف) پرسشنامه عدالت سازمانی…………………………….. 146

 

پیوست ب) پرسشنامه انگیزش………………………………. 148

 

چکیده انگلیسی…………………………….. 149

 

چکیده:

 

امروزه با توجه به نقش فراگیر و همه جانبه سازمان­ها در زندگی اجتماعی انسان­ها نقش عدالت در سازمان­ها بیش از پیش آشکارتر شده است. سازمان­های امروزی در واقع مینیاتوری از جامعه بوده و تحقق عدالت در آنها به منزله تحقق عدالت در سطح جامعه است. هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین عدالت سازمانی بر مبنای مدیریت اسلامی و انگیزش کارکنان دانشگاه جامع علمی کاربردی شهرستان کرمان می­باشد. در این پژوهش از 13 آیه ی قران کریم و 8 حدیث معتبر استفاده شده است. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش، کلیه کارکنان دانشگاه جامع علمی کاربردی به تعداد 53 نفر می­باشند که از روش سرشماری (تمام شماری) استفاده شده است ابزار پژوهش پرسشنامه می باشد که روایی و پایایی آن تأیید گردیده است. سپس داده­ها با استفاده ازنرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اندکه حاصل نتایج نشان می دهد بین عدالت سازمانی بر مبنای مدیریت اسلامی و انگیزش کارکنان رابطه معنا داری وجود دارد. همچنین نتایج فرضیات فرعی تحقیق حاکی از آن است که بین عدالت توزیعی، عدالت رویه­ای، عدالت مراوده­ای و انگیزش نیز رابطه وجود دارد.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

یکی از بنیادی ترین مفاهیم در علوم انسانی مفهوم عدالت است که اهمیت بی بدیل آن بر کسی پوشیده نیست . در طول تاریخ یکی از آرزوهای اساسی انسان اجرای عدالت و تحقق آن در جامعه بوده است (حسین زاده و دیگران 1386، 19). عدالت مفهومی است که بشر از آغاز تمدن خود می شناخته و برای استقرار آن کوشیده است.مشاهده طبیعت، تاریخ رویدادها و اندیشه در خلقت از دیرباز انسان را متوجه ساخت که جهان بیهوده آفریده نشده است، هدفی را دنبال می­کند و نظمی بر آن حکمفرماست. انسان نیز در این مجموعه منظم و با هدف قرار گرفته است و با آن همگام و سازگار است (کاتوزیان 1376،34). عدالت در معنی و درک امروزی آن ارتباط نزدیکی با مفاهیمی چون آزادی،برادری و برابری دارد.در واقع در بسیاری از نظام ها و نهادها بر مبنای اینکه آیا همه اعضای آن دارای حقوق مساوی هستند و نهاد مذکور بهره وری آن را تضمین میکند یا خیر مورد داوری قرار میگیرند. در بسیاری از مکاتب فکری کنونی تحقق عدالت را منوط بر به رسمیت شناختن حقوق و آزادی مشروع انسانی می دانند (گلپرور 1385،12). عدالت قدیمی­ترین مفهومی است که بشر با ادراک وجدانی آن را از آغاز تمدن خود می­شناخت و هدفی آرمانی می­دانست. به همین علت برای استقرار و تحقق آن بسیار کوشیده است(عظیم زاده اردبیلی1384،5). از نظر خواجه نصیر الدین طوسی سعادت مشتمل بر چهار جنس است که آن را اجناس فضایل خوانند: آنها حکمت، شجاعت، عفت و عدالت بودند (محمودیان 1380،40). در عدالت مفاهیمی چون عادل بودن،شایستگی و سزاواری مطرح می­شود. اصول رسمی عدالت را می توان در این اندیشه یافت که با موارد مشابه باید رفتاری مشابه و با موارد نا متشابه، رفتاری متفاوت داشت. بیان مسأله های قانون حفظ تساوی حقوق[1] و تبعیض مثبت همواره مورد بحث بوده است (لاوتن[2]، ترجمه فارسی 1384،70). کمپل[3] معتقد است که عدالت یکی از اصطلاحات مبنایی سیاست و اخلاق است که با اهمیتی عالم گیر در همه نظریه­های سیاسی و اجتماعی، نقش محوری دارد و اعتبار جهانی آن به توسعه مجموعه متنوعی از تحلیل ها و طرح ها کاربردی انجامیده که دست یابی به تعریف واضح و دقیق درباره آن را دشوار ساخنه است. از این رو عدم توافق بسیاری درباره معنای عدالت و مصادیق اعمال عادلانه و ناعادلانه به وجود آورده است.

 

(پور عزت1380، 86). در این خصوص مکتب­ها و اندیشه­های گوناگون بشری و الهی راه حل­های متفاوتی را برای تبیین و استقرار آن پیشنهاد کرده­اند. غالب مکتب­ها و نظریه­ها و نظام های سیاسی کوشیده اند این اصل و مفهوم را از جنبه نظری و عملی وجهه همت خود قرار دهند و خود را متصف به آن وانمود کنند. هدف همه ادیان الهی، هم تحقق این اصل بوده است. دین مبین اسلام نیز به عنوان خاتم ادیان تحقق عدالت را سر لوحه ی اهداف خود قرار داده است. اولین تعاریف درباره عدالت به سقراط، افلاطون و ارسطو منسوب است. یکی از مهمترین پرسشهای سقراط در مورد سرشت عدالت بود. بعد از سقراط، شاگردش افلاطون در کتاب جمهوری مهمترین اثر خود، بحثی را عدالت نامید که نخستین و قدیمی­ترین بحث تفضیلی درباره عدالت در فلسفه سیاسی قدیم است (حسین زاده و دیگران 1386، 19). افلاطون در کتاب جمهوری به تفضیل از عدالت سخن گفته است، به نظر وی عدالت آرمانی است که فقط تربیت یافتگان دامان فلسفه به آن دست می­یابند و به یاری تجربه و حس نمی­توان به آن رسید (قربانیان1383، 54). حیات و قوام هر سیستم اجتماعی منوط به وجود پیوندی مستحکم میان عناصر شکل دهنده آن است. این پیوند تحت تأثیر میزان رعایت عدالت قرار دارد. از این رو عدالت به مثابه عامل حیات و بقای سیستم­های اجتماعی محسوب می­شود (پورعزت 1382،12). گاهی از مفاهیم عدالت و انصاف در محیط های سازمانی با عنوان عدالت سازمانی[4] یاد می­شود. چنانچه عدالت سازمانی در سازمان وجود داشته باشد کار کردن با لذت و همراه با رضایتمندی و خود شکوفایی از یک سو، و پیشرفت امور و شکوفایی کار و انگیزش بیشتر از سوی دیگر است. عدالت سازمانی یکی از فاکتورهای زمینه ساز انگیزش می­باشد. آگاهی از مسأله انگیزش کارکنان که در واقع پی جویی علت و سبب حرکت و رفتارهای اعضاء و افراد سازمان برای هر مدیری در سازمان ضرورت تام دارد.

 

کنکاش در مسأله انگیزش، پاسخ چراهای رفتار آدمی است.

 

چرا انسان در سازمان کار می­کند؟ چرا بعضی از افراد بسیار فعال و برخی کم کارند؟ علت علاقه به شغل و بی علاقگی به کار چیست؟ این سوالات و بسیاری دیگر همه با موضوع انگیزش در ارتباط هستند و پاسخ به آنها در انگیزش و انگیزه­های کارکنان خلاصه میشود. از این رو مدیران با احاطه به نحوه انگیزش کارکنان و انگیزه­های آنان می­توانند در تحقق اهداف سازمان به کمک کارکنان به سهولت گام برداشته و در انجام سایر وظایف خود نیز موفق باشند (الوانی1371، 10).

 

مدیران می­توانند بر افکار، احساسات و آرزوهای کارکنان تحت نظارت خود اثر بگذارند. همین افکار، احساسات و آرزوها موجبات انگیزش و هدایت رفتار می­گردد. برای اینکه یک مدیر بتواند در کار خود اثربخش­تر از آنچه هست باشد، لازم است عوامل درونی مهم در محیط کار خود را بشناسد و این عوامل را با روش­های علمی و انسانی در جهت منافع سازمان کنترل نماید. بعبارت دیگر باید علاوه بر کنترل و هدایت رفتار کارکنان، انگیزش آنان و عوامل مؤثر بر انگیزش کار را نیز اداره و رهبری کند (ساعت چی1377، 35).

 

بنا به تعریف سیتز[5] “انگیز ش یعنی نیروهایی که موجب می­شوند افراد به گونه­ای خاص رفتار کنند” (مورهد و گریفین[6] 1377، 88). 

 

1-6-3-قلمرو موضوعی تحقیق……………………………………………………………………13

 

1-7-تعریف اصطلاحات و واژه ها…………………………………………………………………13

 

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

 

2-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………19

 

2-2- ادبیات و پیشینه تحقیق……………………………………………………………………….20

 

2-2-1- ادبیات تحقیق…………………………………………………………………………………20

 

2-2-1-1- بانک و بانکداری ………………………………………………………………………20

 

2-2-1-2- ضرورت بانکداری ………………………………………………………………………..20

 

2-2-1-3- جایگاه ریسک ………………………………………………………………………….21

 

2-2-1-4- تاریخچه و جایگاه ریسک ……………………………………………………………..23

 

2-2-1-5- نظریه ریسک …………………………………………………………………………..26

 

2-2-1-6- اهمیت ریسک ……………………………………………………………………………..26

 

2-2-1-7- روشهای محاسباتی ریسک …………………………………………………………27

 

2-2-1-8- مدیریت ریسک ………………………………………………………………………….28

 

2-2-1-9- اصول و مقررات کمیته بال در خصوص مدیریت ریسک ………………………29

 

2-2-1-10- تعریف ریسک ………………………………………………………………………..30

 

2-2-1-11- طبقه بندی ریسک ها ………………………………………………………………..30

 

2-2-1-12- مفهوم ریسک تسهیلات …………………………………………………………….32

 

2-2-1-13- مهمترین ریسک های بانکی ………………………………………………………34

 

2-2-1-14- تاثیر ریسک اعتباری بر بانک یا موسسه مالی ………………………………..36

 

2-2-1-15- مدلهای محاسبه ریسک اعتباری و تحلیل مدل CR ………………………….

 

2-2-1-16- معیارها و مدل های مورد استفاده برای رتبه بندی مشتریان …………….39

 

2-2-1-17- رویکرد فعلی در کشور درخصوص نرخ سود سپرده ها و تسهیلات اعطایی….41

 

2-2-1-18- تعیین نرخ سود تسهیلات و سپرده ها در سالهای نه چندان دور …………44

 

2-2-1-19- بررسی عقود مبادله ای و مشارکتی در بسته های سیاستی و نظارتی بانک مرکزی …48

 

2-2-1-20- بانک ها براساس بخش های مختلف درخصوص عقود مشارکتی …………50

 

2-2-1-21- رویکرد سایر کشورها درخصوص نرخ سود …………………………………….50

 

2-2-1-22- بر عملکرد شرکتهای بیمه با هدف پوشش ریسک ……………………51

 

2-2-1-23- چگونگی تعیین نرخ بهره در وامهای رهنی ………………………………….53

 

2-2-1-24- تعریف ریسک عملیاتی …………………………………………………………….55

 

2-2-1-25- اهمیت ریسک های عملیاتی ……………………………………………………….56

 

2-2-1-26- ویژگی های تعریف ریسک عملیاتی از دیدگاه کمیته بال ………………..56

 

2-2-1-27- روشهای اندازه گیری ریسک عملیاتی ………………………………………..57

 

2-2-1-28- استقرار ساختاری برای مدیریت نقدینگی …………………………………….60

 

2-2-1-29- نظارت و اندازه گیری خالص وجوه مورد نیاز ……………………………..60

 

2-2-1-30- کنترل های داخلی برای مدیریت ریسک نقدینگی ………………………..61

 

2-2-1-31- ویژگی های دارایی های نقد شونده در بانکها ………………………………62

 

2-2-1-32- ویژگی های بدهی ها در بانک ها …………………………………………….63

 

2-2-1-33- مدلهای مدیریت نقدینگی ……………………………………………………..69

 

2-2-1-34- استراتژی های مدیریت ریسک اعتبار مالی …………………………………72

 

2-2-1-35- معرفی بانک ملت و مدیریت شعب بانک ملت در استان سمنان…………73

 

1-تاریخچه بانک ملت ………………………………………………………………………..75

 

2-شبکه بین المللی بانک………………………………………………………………………76

 

3-اهداف /چشم انداز/مأموریت ها………………………………………………………76

 

4-معرفی مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان…………………………………..79

 

2-2-2- پیشینه تحقیق………………………………………………………………………..80

 

2-2-2-1-پیشینه تحقیق داخلی…………………………………………………………..80

 

2-2-2-2-پیشینه تحقیق خارجی…………………………………………………………..85

 

3-2-2-2- استخراج مدل مفهومی تحقیق………………………………………………..90

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………….92

 

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………………93

 

الف) دسته بندی تحقیقات بر حسب هدف………………………………………………93

 

 

1-تحقیق بنیادی………………………………………………………………………………93

 

2-تحقیق کاربردی……………………………………………………………………………….94

 

3-تحقیق و توسعه…………………………………………………………………………94

 

ب) دسته بندی تحقیقات بر حسب نحوه گردآوری داده ها (طرح تحقیق)…….94

 

تحقیق توصیفی(غیر آزمایشی)…………………………………………………………..94

 

تحقیق آزمایشی……………………………………………………………………………..94

 

تحقیق کاربردی…………………………………………………………………………….. 94

 

3-2-1-جامعه آماری……………………………………………………………………….95

 

3-2-2-حجم نمونه………………………………………………………………………….. 97

 

شیوه نمونه گیری………………………………………………………………………….97

 

3-2-2-1- ابزار گردآوری داده ها………………………………………………………..100

 

3-3- فرضیات تحقیق…………………………………………………………………..102

 

3-3-1- فرضیه اصلی تحقیق………………………………………………………….102

 

3-3-2- فرضیات فرعی تحقیق…………………………………………………………102

 

1-1- فرضیه اول تحقیق…………………………………………………………………..102

 

2-1- فرضیه دوم تحقیق…………………………………………………………………102

 

3-1- فرضیه سوم تحقیق…………………………………………………………………..102

 

1-2- فرضیه چهارم تحقیق………………………………………………………………..102

 

2-2- فرضیه پنجم تحقیق………………………………………………………………….102

 

2-3- فرضیه ششم تحقیق………………………………………………………………….102

 

3-4-قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………102

 

3-4-1-قلمرو مکانی تحقیق…………………………………………………………………102

 

3-4-2-قلمرو زمانی تحقیق………………………………………………………………..103

 

3-4-3-قلمرو موضوعی تحقیق…………………………………………………………..103

 

3-5- روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………..103

 

الف) آمار توصیفی…………………………………………………………………………..104

 

ب) آمار استنباطی……………………………………………………………………………… 104

 

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1-مقدمه……………………………………………………………………………………..106

 

4-2-توصیف آماری داده ها………………………………………………………….106

 

4-3-جامعه آماری و حجم نمونه و روش نمونه گیری…………………………..108

 

4-3-1-جامعه آماری……………………………………………………………………..108

 

3-3-2-حجم نمونه…………………………………………………………………….108

 

4-4- نتایج آزمون های اولیه داده ها………………………………………………….109

 

4-4-1-توصیف آماری داده ها و ویژگی­های داده ها…………………………… 109

 

4-4-2-آزمون تعیین نرمالیتی متغیرها………………………………………………109

 

4-5- نحوه اندازه گیری متغیرهای تحقیق……………………………………….111

 

4-6- تجزیه تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های تحقیق…………………….111

 

4-6-1-نتایج آزمون فرضیه اول تحقیق………………………………………111

 

فرضیه اول تحقیق……………………………………………………………………111

 

4-6-2-نتایج آزمون فرضیه دوم تحقیق………………………………………..115

 

فرضیه دوم تحقیق………………………………………………………………….115

 

4-6-3-نتایج آزمون فرضیه سوم تحقیق………………………………………….119

 

فرضیه سوم تحقیق………………………………………………………………..119

 

4-6-4-نتایج آزمون فرضیه چهارم تحقیق………………………………………123

 

فرضیه چهارم تحقیق……………………………………………………………..123

 

4-6-5-نتایج آزمون فرضیه پنجم تحقیق……………………………………..127

 

فرضیه پنجم تحقیق………………………………………………………….127

 

4-6-6-نتایج آزمون فرضیه ششم تحقیق………………………………………131

 

فرضیه ششم تحقیق…………………………………………………………….131

 

4-6-7-نتایج آزمون فرضیه اصلی اول تحقیق………………………………135

 

فرضیه اصلی اول تحقیق…………………………………………………………135

 

4-6-8-نتایج آزمون فرضیه اصلی دوم تحقیق…………………………….139

 

فرضیه اصلی دوم تحقیق……………………………………………………………139

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

5-1-مقدمه……………………………………………………………………………145

 

5-2-بحث……………………………………………………………………………….145

 

5-2- 1-خلاصه نتایج آزمون فرضیه های تحقیق به تفکیک (بحث بر روی یافته های تحقیق)…145

 

5-2-2-خلاصه نتایج آزمون فرضیه اول تحقیق…………………………………145

 

5-2-3- خلاصه نتایج آزمون فرضیه دوم تحقیق………………………………..146

 

5-2-4-خلاصه نتایج آزمون فرضیه سوم تحقیق……………………………………..147

 

5-2-5- خلاصه نتایج آزمون فرضیه چهارم تحقیق………………………………………148

 

5-2-6- خلاصه نتایج آزمون فرضیه پنجم تحقیق……………………………………149

 

5-2-7-خلاصه نتایج آزمون فرضیه ششم تحقیق…………………………………….150

 

5-2-8-خلاصه نتایج آزمون فرضیه اصلی اول تحقیق………………………….151

 

5-2-9-خلاصه نتایج آزمون فرضیه اصلی دوم تحقیق………………………………152

 

5-2-10-نتیجه گیری………………………………………………………………………. 154

 

5-3-محدودیت های تحقیق………………………………………………………………155

 

5-4- پیشنهادات تحقیق………………………………………………………………. 156

 

5-4-1- پیشنهادات کاربردی تحقیق………………………………………………………..156

 

5-4-2- پیشنهادات تحقیق برای انجام مطالعات آتی………………………………..158

 

فهرست منابع و مآخذ تحقیق……………………………………………………………159

 

الف) منابع فارسی…………………………………………………………………………..159

 

ب) منابع لاتین………………………………………………………………………………….164

 

فهرست پیوست ها و ضمائم تحقیق ……………………………………………………170

 

چکیده:

 

هدف مطالعه حاضر بررسی رابطه بین مدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت به صورت یک مطالعه مطالعه موردی درمدیریت شعب بانک ملت استان سمنان بوده است. جامعه آماری تحقیق حاضر بانک ملت استان سمنان بوده است. نمونه آماری تحقیق حاضر در مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان دربازه زمانی سال های1391-1381،می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ روش درجمله تحقیقات توصیفی و ازنوع مطالعات همبستگی می باشد. علاوه براین روش تجزیه تحلیل داده ها، تحلیل همبستگی یا تحلیل واریانس بوده که سعی در تبین رابطه علت و معلولی بین مدیریت ریسک اعتباری(به عنوان متغیرمستقل تحقیق که خود شامل:1-ریسک اعتباری وام‌های دریافتی مشتریان به‌ صورت انفرادی(كه متناظر با تحلیل انفرادی ریسك اوراق بهادار است)، و2-ریسک اعتباری سبد وام(كه معادل تحلیل ریسك سبد اوراق بهادار است))، با مطالبات معوق (به عنوان متغیروابسته تحقیق) بانک ملت در مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان بوده است که نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که:رابطه بین مدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت و به صورت یک مطالعه موردی درمدیریت شعب بانک ملت استان سمنان معنا دار بوده است. ودر سطح خطای 5%(درصد)،وهمچنین درسطح اطمینان 95%(درصد)،رابطه معنی داری را بین دومتغیرمدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت و به صورت یک مطالعه موردی درمدیریت شعب بانک ملت استان سمنان را نشان می دهد. بنابراین با توجه به خروجی های نرم افزارآماری(SPSS) که در جداول فوق نشان داده شده است، می توان بیان نمود،ازآن جا که سطح معنی داری (sig)، کمتراز پنج درصد است، فرضH₀ درسطح خطای پنج درصدرد می شود و وجود همبستگی بین این دو متغیر تایید می شود. واین نتایج را می توان به کل جامعه آماری تحقیق، یعنی بانک ملت تعمیم داد.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

ایجاد و گسترش وابستگی های بین المللی در بسیاری از جنبه های سیاسی و اجتماعی، به ویژه در شرایط جهانی شدن اقتصاد، باعث شده است انگیزه های لا‌زم به منظور یکپارچگی سیستم های بانکی و مالی از جایگاه ویژه ای برخوردار شود. به تبع آن، اهمیت مسائل حسابداری و مدیریت بانکی در مفهوم جهانی و درک آن بسیار ضروری شده است. در همین راستا، کنترل و بررسی مستمر اقلا‌م کلیدی ترازنامه و ارزیابی مسائل مهم در ترازنامه از جمله نقدینگی، توان واریز بدهی ها و انعطاف پذیری مالی و همچنین تراکم، تنوع، زمان بندی و کیفیت دارایی ها و بدهی ها بسیار ضرورت دارد.

 

ریسك اعتباری از این واقعیت ریشه می‌گیرد كه طرف ‌قرارداد نتواند یا نخواهد تعهداتش را انجام دهد. به‌‌شیوۀ سنتی، تأثیر این ریسك با هزینۀ ریالی ناشی از نكول طرف قرارداد سنجیده می‌شود. زیان‌های ناشی از ریسك اعتباری ممكن است قبل از وقوع واقعی نكول از جانب طرف قرارداد، ایجاد شود.

 

بنابراین، ریسك اعتباری را می‌توان به‌ عنوان زیانی محتمل تعریف كرد كه در اثر یك رویداد اعتباری اتفاق می‌افتد. رویداد اعتباری زمانی واقع می‌شود كه توانایی طرف قرارداد در انجام تعهداتش تغییر كند. با این تعریف، تغییر ارزش بازار بدهی به‌خاطر تغییر رتبه‌بندی اعتباری (یا تغییر آگاهی بازار از توانایی طرف قرارداد نسبت به انجام تعهداتش)، را نیز می‌توان به‌عنوان ریسك اعتباری در نظر گرفت(رادپور،1390).

 

تا سال 1970 بیشتر فعالیت های بانکی شامل پرداخت های اعتباری بود. به عبارت دیگر، واسطه گری بین سپرده های کوچک و کم هزینه و اعطای وام بود.

 

قیمت گذاری ها و سرمایه گذاری ها مبتنی بر تصمیم گیری های ساده بود و کلیدی ترین چالش مدیریت، کنترل کیفیت دارایی ها، زیان وامها و هزینه های سربار بود.

 

بروز مشکلا‌ت تورم، رکود اقتصادی و بی ثباتی نرخهای بهره در اواخر دهه 1970 و اوایل 1980، باعث شد تا مدیریت دارایی ها و بدهی ها در بانک ها برای نگهداری حاشیه سود پذیرفتنی، بسیار ضرورت پیدا کند) جرونینگ و براتانوویچ،2003).

 

کمیته نظارت بانکی در بانک تسویه بین المللی معروف به کمیته بال بر این باور است که نقدینگی در بانک ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و کمبود نقدینگی پیامدهای گسترده ای به همراه دارد. به همین منظور تحقیقات و مطالعات گسترده ای در زمینه دستیابی به یکسری رویه ها و اصول اساسی برای مدیریت نقدینگی انجام داده است.

 

پس از انتشار گزارشی در سپتامبر 1992با عنوان «چارچوبی برای اندازه گیری و مدیریت نقدینگی»، با انجام اصلا‌حات و تغییرات لا‌زم و با در نظر گرفتن اصول کلی و اساسی در مدیریت نقدینگی بانکها در فوریه 2000، نشریه ای با عنوان «روش های موثر در مدیریت نقدینگی بانک ها» از سوی کمیته یاد شده منتشر شد. پایه و اساس این نشریه مشتمل بر 14 اصل کلیدی در نحوه مدیریت نقدینگی بانکهاست که در 94 بند تشریح شده است. فعالیت بانک ها و مؤسسات مالی در حوزه های اعطای تسهیلات، سرمایه گذاری، صدور انواع اوراق قرضه، صدور انواع گواهی سپرده، صدور ضمانت نامه‏ها و گشایش انواع اعتبارات اسنادی و یا به عبارت دیگر، اقدام به ایفای نقش دربازارهای پول و سرمایه، آنها را در معرض مخاطرات و ریسک های خاص اینگونه فعالیت ها قرارداده است.

 

بانک ها با انواع متنوعی از ریسک ها روبرو می باشند،ریسکی که این تحقیق به آن می پردازد، ریسک عملیاتی نامیده می شود. در حال حاضر بانک های معتبرجهانی در حال انجام اقدامات قابل توجهی در زمینه مقابله با ریسک های عملیاتی می باشند. این اقدامات شامل مراحل زیر می‏شود:

 

1-شناسایی ریسک های عملیاتی درمؤسسه مالی (در اینجا منظور همان زیان های عملیاتی است).

 

2- ارزیابی و یا به بیان دقیق‏تر کمی کردن ریسک های عملیاتی(که نتیجه آن تعیین میزان سرمایه مورد نیاز برای مقابله با ریسک های عملیاتی می باشد.)

 

3- مدیریت ریسک های عملیاتی که شامل انتقال ریسک ( با استفاده از ابزار بیمه و …) و یا انجام اقداماتی درجهت کاهش میزان ریسک های عملیاتی سازمان می باشد).

 

1-2-بیان مسأله

 

واقعیت این است که مشکلات زیادی در میزان تاثیر گذاری ریسک بر عملکرد بانکها ایجاد شده است که این مشکلات ناشی از عدم تفکیک میزان نوع ریسک وام ها بر عملیات بانکی می باشد. یعنی اینکه ما مشاهده می کنیم که اقدام تفکیک در وام های بانکی یعنی در دو بخش حقیقی و حقوقی و سنجش آنها در عملکرد بانکها کاملاً متفاوت بوده اما نشان می دهد که صنعت بانکداری و دست اندرکاران آن با توجه به حجم مطالبات موجود می بایست به این مقوله مهم اهتمام ویژه و بیشتری داشته باشند که در عمل چنین نیست. از مهم ترین عوامل موجود می توانیم به کمبود فرصتهای بهینه، عدم وجود نیروهای متوسط و عدم بکارگیری ابزارهای مدیریت علمی ریسک اشاره کنیم که بانکها می بایست بدان توجه ویژه داشته باشند که تحقیق حاضر براساس مشکلات موجود شکل گرفته است. و به همین منظور مدیریت ریسک اعتباری که یکی از مهمترین مباحث بانکداری نوین می باشد را در دو سطح به شرح ذیل انجام داده ایم:

 

1- بررسی ریسك اعتباری وام‌ها و مشتریان به‌ صورت انفرادی(كه متناظر با تحلیل انفرادی ریسك اوراق بهادار است).

 

2- بررسی ریسك اعتباری سبد وام به‌ صورت غیرانفرادی (كه معادل تحلیل ریسك سبد اوراق بهادار است).

 

ارزیابی و سنجش توان بازپرداخت مشتریان اعتباری به‌صورت انفرادی و محاسبۀ احتمال عدم‌بازپرداخت اعتبارات دریافتی آن­ها را “اعتبارسنجی” گویند. اعتبارسنجی، نظامی است كه به وسیلة آن بانك­ها و مؤسسات اعتباری با استفاده از اطلاعات حال و گذشتۀ متقاضی، احتمال عدم‌بازپرداخت وام توسط وی را ارزیابی نموده و به او امتیاز خاص خود را می‌دهند. این روش ابزاری عینی برای مدیریت ریسك اعتباری بانك‌ها بوده و مشتریان اعتباری را بی‌طرفانه و بر اساس آمار و اطلاعات كیفی و كمّی طبقه­­بندی می‌نماید. مدل‌های اعتبارسنجی را می­توان به دو گروه عمده تقسیم نمود:

 

1) مدل­های اعتبارسنجی پارامتری مانند:

 

– مدل احتمال خطی

 

– مدل­های پروبیت و لوجیت

 

– مدل­های مبتنی بر تحلیل ممیزی

 

2) مدل­های اعتبارسنجی غیرپارامتری مانند:

 

– برنامه ­ریزی ریاضی

 

– درختواره­ های طبقه ­بندی (الگوریتم­های تقسیم ­بندی بازگشتی)

 

– مدل­های نزدیك­ترین همسایگان

 

– فرآیند سلسله مراتب تحلیلی

 

– سیستم­های خبره

 

– شبكه ­های عصبی مصنوعی

 

ارزیابی و سنجش ریسك اعتباری سبد وام‌های بانك با در نظر گرفتن اثرات متنوع‌سازی و ارتباط میان موقعیت‌های مختلف موجود در سبد وام و ادارۀ سبد اعتبارات بر این اساس، “مدیریت سبد اعتباری” نام دارد.

 

بانك‌های موفق در سطح جهان، سیستم‌های اعتبارسنجی و مدیریت سبد اعتباری متناسب خود را توسعه می‌دهند. چنین سیستم‌هایی مدیران بانك را در جهت اتخاذ هرچه بهتر تصمیمات اعتباری یاری می‌دهد، تصمیماتی كه بر پایۀ ارزیابی‌های كیفی و كمّی وام‌های انفرادی و سبد اعتباری بانك قرار دارد.

 

اهداف توسعۀ نظام اندازه‌گیری و مدیریت ریسك اعتباری

 

هدف از اجرای این طرح، طراحی سازوكاری برای اندازه‌گیری و مدیریت ریسك اعتباری بانك است. چنین سازوكاری شامل ارزیابی‌های ریسك اعتباری در هر دوسطح وام‌های انفرادی و سبد وام است.

 

این سازوكار تصمیمات مدیریت ریسك اعتباری و دایرۀ اعتبارات بانك را در جهت شناسایی و تخصیص وام به مشتریان معتبر راهنمایی می‌كند و در عین حال تصمیمات مدیریت سبد وام را برای بهره‌برداری بهینه از اثرات تنوع ‌بخشی سبد پشتیبانی می‌نماید.

 

چنین سازوكاری داری ویژگی‌های زیر است:

 

– بر اساس چنین سازوكاری فرآیند‌های بانك در زمینۀ اعطای وام به مشتریان مورد‌ بازنگری قرار می‌گیرد و در صورت امكان، فرآیندهای جایگزین جهت بهبود و تسریع فرآیندهای وام‌دهی پیشنهاد می‌گردد.

 

– از طریق این سازوكار زمینه‌‌ای فراهم می‌شود كه تصمیمات مربوط به اعطای وام در میان شعبه‌های مختلف بانك از وحدت‌ رویه برخوردار باشد. بدین‌ترتیب، بستری برای ارزیابی عملكرد دایرۀ اعتباری شعب مختلف بانك بر مبنای معیاری واحد ایجاد می‌گردد و طراحی سیستم‌های پاداش مبتنی بر عملكرد شعب میسر می‌شود.

 

– به‌وسیلۀ چنین سازوكاری مشتریان معتبر از غیرمعتبر تمیز داده می‌شوند و منابع بانك به سمت متقاضیانی جریان می‌یابد كه به‌لحاظ اعتباری ازاستحقاق بیشتری برای دریافت وام برخوردارند. این سازوكار همچنین ضمانت‌ها و وثیقه‌های مورد‌نیاز برای اعطای وام به مشتریان را بر اساس نمرۀ اعتباری آن‌ها تنظیم می‌كند و از سخت‌گیری و سهل‌گیری بی‌مورد نسبت به متقاضیان جلوگیری می‌كند.

 

بدین ‌ترتیب، مشتریان با كیفیت بانك با سهولت بیشتری وام می‌گیرند و مشتریان بی‌كیفیت تنها با ارائۀ تضمین‌های محكم موفق به اخذ وام می‌شوند.

 

در نتیجه، چنین سازوكاری ضمن توسعۀ بازار بانك به سمت مشتریان معتبر، ریسك اعتباری سبد وام بانك را به‌نحومؤثری تحت كنترل و نظارت مدیران بانك قرار می‌دهد.

 

– اتخاذ سیاست‌های بسیار محافظه‌كارانه در برابر تصمیمات اعتباری باعث كاهش ریسك اعتباری بانك می‌شود، ولی این كاهش ریسك به بهای كاهش درآمد بهرۀ بانك تمام می‌شود. این‌گونه سیاست‌ها خصوصاً در محیط‌های رقابتی منجر به حذف مؤسسه مالی از صحنۀ رقابت می‌شود. از طرفی دیگر اعطای بی‌برنامۀ اعتبار نیز به ‌طرز فزاینده‌ای باعث افزایش ریسك اعتباری و در نهایت زیان‌های اعتباری بانك خواهد شد.

 

بنابراین، اعطای اعتبار به متقاضیان وام مستلزم برقراری مصالحه‌ای میان ریسك و بازده است. سازوكار مدیریت ریسك اعتباری بانك، صرفاً ریسك اعتباری هركدام از متقاضیان وام را محاسبه می‌كند تا با فرض مشابهت وثیقه‌های وام (برای مشتریان معتبر و غیر‌معتبر) در صورت امكان، نرخ بهرۀ دریافتی از مشتریان بر اساس نقش آن‌ها در ریسك اعتباری سبد وام‌های بانك تعدیل گردد.

 

– از مجرای چنین سازوكاری امكان افزایش كیفیت سبد وام‌های بانك فراهم می‌گردد. بنابراین با راه‌اندازی این سازوكار انتظار می‌رود تسهیلات اعطایی سوخت‌شده ومعوق بانك كاهش یابد و در نتیجه جریان‌های نقدی ورودی حاصل از بازپرداخت سود و اصل وام‌ها با قطعیت بیشتری قابل‌پیش‌بینی می‌شود.

 

بدین‌ترتیب سازوكار مدیریت ریسك اعتباری علاوه بر كاهش هزینه‌های ناشی از سوخت وام‌ها و افزایش سودآوری تا حدودی به رفع مسایل ناشی از ریسك نقدینگی بانك كمك می‌كند.

 

– مدیریت بهینۀ ریسك اعتباری بانك و ایجاد سبدی از وام‌های باكیفیت، راه را برای صدور اوراق بهادار با پشتوانۀ وام‌های رهنی هموار می‌كند. صدور چنین اوراقی، با آزاد‌ سازی وام‌های اعطایی بانك وجوه لازم را برای سرمایه‌گذاری مجدد و یا رفع مشكلات مالی در اختیار بانك قرار می‌دهد.

 

– عدم‌توجه به ریسك اعتباری، بانك‌ها را بر آن می‌دارد تا برای پوشش ریسك اعتباری به افزایش ذخایر وام­ها بپردازند. مهمترین پیامد افزایش ذخایر تسهیلات كاهش بازدة سرمایه­گذاری بانك و در نتیجه كاهش سودآوری خواهد بود.

 

سازوكار مدیریت ریسك اعتباری با ارایۀ تخمین‌های قابل‌اتكا از ریسك اعتباری موجب می‌شود تخمین ذخایر از حالت تجربی و محافظه‌كارانه خارج شود. چنین وضعیتی به احتمال زیاد به كاهش مقدار ذخایر و افزایش دقت تخمین‌ها منجر می‌شود.

 

– چنین سازوكاری مطابق با پیمان‌های كمیتۀ بال در زمینۀ اندازه‌گیری و مدیریت ریسك اعتباری است. بنابراین از طریق راه‌اندازی چنین سازوكاری بانك با رعایت استانداردهای ریسك اعتباری كمیتۀ بال، از رتبۀ بالاتری در میان بانك‌ها برخوردار شده و در روابط برون‌مرزی خود با سایر بانك‌ها، نهادهای مالی و… از تسهیلات بیشتری ( ازجمله برخورداری از وام‌ هایی با نرخ بهرۀ پایین) بهره‌مند خواهد گردید.

 

متدولوژی اجرایی

 

متدولوژی اجرای طرح مدیریت ریسك اعتباری در بانك مستلزم طی فرآیند عمومی مدیریت ریسك یعنی شناسایی، اندازه‌گیری، گزارش، مدیریت و نظارت است. این فرآیند در دو بخش اعتبارسنجی و مدیریت سبد اعتبارات اعمال می‌شود.

 

1- اعتبارسنجی

 

در این بخش ریسك وام‌های انفرادی مورد ارزیابی و تحلیل قرار می‌گیرد. در مرحلۀ شناسایی تیم اجرایی به بررسی و شناسایی متغیرهای توضیحی اعتبار وام‌گیرندگان در بانك می‌پردازد و فهرستی از این متغیرها فراهم می‌آورد. متغیرهای توضیحی برای وام‌گیرندگان حقیقی و حقوقی به‌طور جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 

هم‌زمان با شناسایی متغیرهای توضیحی سابقه‌ای از عملكرد اعتباری مشتریان نیز تهیه می‌شود.

 

در مرحلۀ اندازه‌گیری بر اساس مدل‌های اعتبارسنجی به هریك از متغیرهای توضیحی وزنی منتسب می‌شود. این اوزان از درجۀ اهمیت نسبی متغیرهای توضیحی در تشریح اعتبار مشتریان حكایت می‌كند. خروجی اصلی مدل‌های اعتبارسنجی، سنجش اعتبار متقاضیان وام در قالب احتمال نكول، نمرۀ اعتباری، رتبۀ اعتباری و یا گروه‌بندی آن‌ها در قالب طبقات اعتباری است.

 

بر اساس احتمال نكول، مبلغ در معرض نكول و زیان مشروط بر نكول می‌توان زیان اعتباری مورد انتظار حاصل از وام‌های انفرادی را محاسبه كرد. هم‌چنین بر اساس توزیع به‌دست آمده می‌توان سنجۀ ریسك اعتباری مورد نظر را برآورد نمود.

 

در مرحلۀ گزارش نتایج حاصل از اعتبارسنجی مشتریان در اشكال استانداردی ارائه می‌گردد. رتبۀ اعتباری مشتریان در این مرحله گزارش می‌شود.

 

از دیگر گزارش‌های مهم این مرحله، ماتریس گذار مشتریان است. بدین وسیله احتمال گذار از یك رتبۀ اعتباری به رتبه‌های بالاتر یا پایین‌تر گزارش می‌شود.

 

در مرحلۀ مدیریت بر اساس گزارش‌های حاصل از مرحلۀ قبل رهنمودهایی برای راهنمایی تصمیمات مدیریت ریسك اعتباری فراهم می‌گردد.

 

دراین مرحله،برای اعطا یا عدم‌اعطای اعتبار به متقاضیان وجوه تصمیم‌گیری می‌شود ووثیقه‌ها و ضمانت‌های متناسب با هر رتبۀ اعتباری و نیز صرف ریسك مربوط به آن جهت تعیین شرایط وام اعطایی مشخص می‌شود. در مرحلۀ نظارت نیز از طریق مقایسۀ تخمین‌های حاصل از مدل با واقعیت، بازخوری جهت بهبود مدل‌ها، تكنیك‌ها و روش‌های مورداستفاده فراهم می‌گردد.

 

2- مدیریت سبد وام

 

در این بخش ریسك اعتباری بانك در قالب سبد وام مورد‌ بررسی قرار می‌گیرد. مهم‌ترین چالش مدیریت سبد وام اندازه‌گیری ارتباط میان زیان اعتباری وام‌ها و لحاظ اثرات تنوع‌بخشی در محاسبات ریسك است. خروجی نهایی این مرحله توزیع زیان اعتباری سبد وام بانك است.

 

بر اساس این توزیع سنجه‌های ریسك مورد نظر مانند ارزش در معرض ریسك اعتباری استخراج می‌شود. هم‌چنین بر اساس این توزیع سرمایۀ قانونی و سرمایۀ اقتصادی محاسبه می‌شود. این بخش نیز مانند بخش قبل شامل مراحل شناسایی، اندازه‌گیری، گزارش، مدیریت و نظارت است.

 

زیر‌ساخت‌های لازم برای اجرای طرح در بانك

 

اندازه‌گیری و مدیریت ریسك اعتباری مستلزم وجود پایگاه اطلاعاتی منسجمی از شرح جزئیات وام‌ها است. این پایگاه اطلاعاتی حتی‌الامكان می‌باید اطلاعات روزآمد وام‌ها را در اختیار سیستم اندازه‌گیری و مدیریت ریسك اعتباری قرار دهد.

 

بنابراین، می‌توان گفت راه‌اندازی یك سیستم جامع مدیریت ریسك اعتباری و نظارت بر آن تنها ازمجرای فناوری اطلاعات و به‌كارگیری وسیع رایانه و سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی بر رایانه ممكن است.

 

بنابراین در تحقیق حاضرسعی بر اعتبارسنجی و مدیریت سبد اعتباری که یکی از مهمترین مباحث بانکداری نوین می باشد شده است. که همانند ریسك بازار بررسی‌های ریسك اعتباری در دو سطح انجام می شود:

 

1-بررسی رابطه بین ریسک اعتباری وام‌های دریافتی مشتریان به‌ صورت انفرادی( كه متناظر با تحلیل انفرادی ریسك اوراق بهادار است) با مطالبات معوق بانک ملت استان سمنان می باشد.

 

2- بررسی رابطه بین ریسک اعتباری سبد وام(كه معادل تحلیل ریسك سبد اوراق بهادار است) با مطالبات معوق بانک ملت استان سمنان می باشد. که در نهایت به دنبال آزمون هدف کلی تحقیق یعنی بررسی رابطه بین مدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت(مطالعه موردی: مدیریت بانک ملت استان سمنان) می باشد.

 

2-2- بخش اول: شایستگی رهبری…………………………….. 14

 

2-2-1- تعاریف شایستگی رهبری…………………………….. 15

 

2-2-2- ابعاد شایستگی رهبری……………………………. 18

 

2-2-2-1- قدرت نفوذ رهبر……………………………. 19

 

2-2-2-1-1- نفوذ و قدرت……………………………… 19

 

2-2-2-1-2- تاکتیک‌های نفوذ……………………………. 20

 

2-2-2-2- تغییر و تحول‌پذیری…………………………….. 21

 

2-2-2-3- به کارگیری ارزشهای اخلاقی…………………………….. 22

 

2-2-2-3-1- عناصر ارزش اخلاقی…………………………….. 23

 

2-2-2-3-2- معیار ارزش اخلاقی…………………………….. 24

 

2-2-2-4- اهمیت دادن به منابع انسانی…………………………….. 24

 

2-2-2-5- چشم‌اندازسازی توسط مدیران…………………………….. 25

 

2-2-2-5-1- فرایند ایجاد چشم انداز…………………………… 27

 

2-3- بخش دوم: تجهیز منابع و وصول مطالبات………………… 27

 

2-3-1 – تجهیز منابع…………………………….. 27

 

2-3-2- عوامل برون سازمانی…………………………….. 29

 

2-3-3- عوامل مؤثر درون سازمانی…………………………….. 30

 

2-3-4- عوامل خدماتی…………………………….. 31

 

2-3-4- 1- تنوع خدمات بانکی…………………………….. 31

 

2-3-4-2- کیفیت خدمات بانکی…………………………….. 33

 

2-3-4-2-1- ویژگی های خاص خدمات بانکی…………………………….. 34

 

2-3-4-3- خدمات بانکداری الکترونیک………………………………. 34

 

2-3-4-4- مهارتهای تخصصی کارکنان…………………………….. 36

 

2-3-5- توانایی‌های فنی مورد نیاز در مشاغل بانکی…………………………….. 37

 

2-3-5-1- توانایی‌های ارتباطی…………………………….. 37

 

2-3-6- عوامل مالی…………………………….. 38

 

2-3-6-1- تسهیلات پرداختی…………………………….. 38

 

2-3-6-2- نرخ سود پرداختی به سپرده‌ها…………………………… 39

 

2-3-6-3- جوائز پرداختی به سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه……………………………. 40

 

2-3-7- عوامل ارتباطی و انسانی…………………………….. 41

 

2-3-7-1- تبلیغات و بازاریابی…………………………….. 41

 

2-3-7-1-1- بازاریابی در نظام بانکی…………………………….. 42

 

2-3-7-1-2- آمیزه بازاریابی بانکی…………………………….. 43

 

2-3-7-2- رفتار و نحوه‌ی برخورد کارکنان بانک با مشتریان…………………………….. 46

 

2-3-7-3- رعایت عدالت و عدم تبعیض در ارائه‌ی خدمات……………………………… 46

 

2-3-7-4- اطلاع رسانی مناسب و ارائه‌ی آموزش به مشتریان…………………………….. 47

 

2-3-7-5- ویژگیهای فردی مناسب کارکنان…………………………….. 47

 

2-3-7-6- رضایت مشتریان…………………………….. 48

 

2-3-7-6-1- رضایت مشتریان در بانک‌ها…………………………… 48

 

2-3-7-6-2- وفاداری مشتریان در بانک‌ها…………………………… 49

 

2-3-8- عوامل و شرایط فیزیکی…………………………….. 49

 

2-3-8-1- محل استقرار شعب بانک………………………………. 49

 

2-3-8-2- تعداد شعب بانک………………………………. 50

 

2-3-8-3- طراحی و زیبایی فضای داخلی و خارجی شعب……………….. 51

 

2-3-8-4- امکانات فیزیکی شعب بانک………………………………. 52

 

2-3-9- سپرده‌گذاری…………………………….. 53

 

2-3-9-1- انـواع سپـرده‌گذاری…………………………….. 53

 

2-3-9-2- سپرده قرض‌الحسنه جاری…………………………….. 54

 

2-3-9-3- سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز…………………………… 54

 

2-3-9-4- سپرده سرمایه‌گذاری كوتاه‌‌مدت……………………………… 55

 

2-3-9-5- سپرده‌ی سرمایه‌گذاری بلندمدت……………………………… 55

 

2-4- وصول مطالبات……………………………… 56

 

2-4-1- انواع مطالبات……………………………… 56

 

 

2-4-2- مطالبات معوق و چرایی ایجاد آنها ……………………………57

 

2-5- بخش سوم: شیوه‌های تجهیز منابع و تنوع خدمات در بانک کشاورزی……… 61

 

2-5-1- خدمات بانکداری الکترونیک ( مهرگستر) ……………………………61

 

2-5-2- حساب‌های بانکی در سیستم مهر گستر……………………………. 62

 

2-5-3- خدمات کارت مهرگستر بانک کشاورزی…………………………….. 64

 

2-5-4- تسهیلات بانک کشاورزی…………………………….. 64

 

2-5-5- صدور ضمانت نامه‌ی بانکی…………………………….. 65

 

2-6- بخش چهارم: پیشینه پژوهش………………………………. 66

 

فصل سوم: روش تحقیق……………………………… 70

 

3-1- مقدمه. 71

 

3-2- روش تحقیق.. 71

 

3-3- جامعه آماری، روش نمونه ‏گیری و حجم نمونه……………………………. 71

 

3-4- روش و ابزارگردآوری اطلاعات ( میدانی،کتابخانه‌ای وغیره )………… 71

 

3-5- تشریح پرسشنامه شایستگی‌های رهبری…………………………….. 72

 

3-6- آزمون روایی و پایایی ابزار اندازه‌گیری…………………………….. 73

 

3-7- روایی یا اعتبار…………………………… 73

 

3-8- پایایی یا قابلیت اعتماد……………………………. 74

 

3-9- شیوه نمره گذاری…………………………….. 74

 

3-10- روش اجرای پژوهش………………………………. 75

 

3-11- روش‌ و ابزار تجزیه و تحلیل داده ‏ها…………………………… 75

 

3-12- ملاحظات اخلاقی…………………………….. 75

 

فصل چهارم: یافته های پژوهشی…………………………….. 76

 

4-1- مقدمه……………………………. 77

 

4-2- یافته‌های توصیفی…………………………….. 77

 

4-2-1- ویژگیهای جمعیت شناختی نمونه آماری…………………………….. 77

 

4-2-2- توزیع فراوانی نمونه برحسب جنسیت……………………………… 78

 

4-2-4- توزیع فراوانی نمونه برحسب سطح تحصیلات……………………. 79

 

4-2-5- توزیع فراوانی نمونه برحسب سابقه در شغل…………………………….. 79

 

4-2-6- شاخص‌های توصیفی متغیرهای تحقیق…………………………….. 80

 

4-2-7- داده‌های مربوط به عملکرد تجهیز منابع و عملکرد وصول مطالبات به تفکیک شعب……80

 

4-2-7-1- عملکرد تجهیز منابع…………………………….. 80

 

4-2-7-2- عملکرد وصول مطالبات……………………………… 81

 

4-3- یافته‌های استنباطی…………………………….. 82

 

4-3-1- آزمون فرضیه اول…………………………….. 83

 

4-3-2- آزمون فرضیه دوم……………………………. 84

 

4-3-3-آزمون فرضیه سوم……………………………. 86

 

4-3-4- آزمون فرضیه چهارم……………………………. 88

 

4-3-5- آزمون فرضیه پنجم…………………………….. 90

 

4-4- سوالات تحقیق…………………………….. 92

 

4-4-1- سؤال اول: ابعاد شایستگی رهبری، تا چه میزان پیش بین تجهیز منابع می‌باشند؟……….92

 

4-4-2- سوال دوم……………………………. 93

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهـادها…………………………… 95

 

5-1- خلاصه پژوهش………………………………. 96

 

5-2- بحث و نتیجه‌گیری…………………………….. 96

 

5-3- پیشنهادهای پژوهش………………………………. 103

 

5-3-1- پیشنهادهای کاربردی…………………………….. 103

 

5-3-2-پیشنهاد برای تحقیقات آتی…………………………….. 103

 

فهرست منابع…………………………….. 104

 

پیوست‌ها…………………………… 113

 

چکیده:

 

هدف پژوهش حاضر، تبیین رابطه­ بین شایستگی­های رهبری با عملکرد تجهیز منابع و وصول مطالبات در شعب بانک کشاورزی استان سیستان و بلوچستان، شهر زاهدان بود. این پژوهش به روش توصیفی از نوع همبستگی صورت گرفت. جامعه­ مورد مطالعه کلیه شعب بانک کشاورزی در استان در سال 1391 به تعداد   52 شعبه است، به دلیل گستردگی وسعت جامعه آماری، در این تحقیق شعب بانک کشاورزی در شهر زاهدان به تعداد 11 شعبه به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه­ی محقق ساخته شامل 29 گویه، بهره گرفته شد و برای تجزیه و تحلیل داده­ها در سطح آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی از تحلیل رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین هر پنج بعد شایستگی رهبری شامل: قدرت نفوذ رهبری، تغییر و تحول­پذیری مدیران، بکارگیری ارزشهای اخلاقی، اهمیت دادن به منابع انسانی و چشم­اندازسازی مدیران، با عملکرد تجهیز منابع و وصول مطالبات همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که از بین ابعاد شایستگی رهبری، قدرت نفوذ و اهمیت دادن به منابع انسانی به طور معنی‌دار قادر به پیش‌بینی تجهیز منابع می‌باشد و همچنین از بین ابعاد شایستگی رهبری، تغییر و تحول­ پذیری، ارزش­های اخلاقی و اهمیت دادن به منابع انسانی به طور معنی‌دار قادر به پیش‌بینی وصول مطالبات می‌باشند.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

جوامع در طول زمان تغییر می­كنند و جایگاه آنها را از یكدیگر متمایز می­سازد. این فرایند مستمر تاریخ ساز، نشانه­های بارزی از شایستگی­های رهبری را به همراه دارد! این شایستگی­ها كدامند؟ چگونه به دست می­آیند؟ نشانه­های آن چیست ؟ امروزه دستیابی به مدیران تحول آفرین، دغدغه بزرگ سازمان­ها به شمار می­رود. مساله آنگاه پیچیده­تر می­شود كه دریابیم دانشگاه­ها با برنامه­های معمول خود، توفیق چندانی در پرورش و عرضه این مدیران برجسته نداشته­اند. پیتر دراكر – كه پدر مدیریت نوین نامیده می­شود – طی مصاحبه­ای با نشریه “هاروارد بیزنس ریویو” در مورد ویژگی­های مدیریتی عصر حاضر می­گوید:”دیگر داشتن تحصیلات به خودی خود مفهومی ندارد، حتی داشتن تحصیلات عالیه در رشته مدیریت ، من فكر می­كنم بایستی جستجو برای یك معیار مشخص عینی را كنار گذاشت و به چیزی كه من آن را شایستگی فردی می نامم پرداخت”.

 

همان گونه که مطالعات متعدد در عرصه­های مختلف سازمان و مدیریت نشان می­دهد، پس از طراحی و معماری راهبردی منابع انسانی در سازمان­ها، تحصیل اطمینان از وجود مهارتهای لازم برای اجرای دقیق این چشم انداز راهبردی از اهم امور است و این امر، مستلزم احصای شایستگی­های مورد نیاز سازمان، کارکنان و مدیران است. اهمیت این موضوع، زمانی مضاعف خواهد بود که به دنبال شناسایی شایستگی­های متولیان منابع انسانی سازمانی و به ویژه مدیران باشیم؛ چرا که کسانی که می­باید متولی استقرار نظام مدیریت مبتنی بر شایستگی باشند اولاً خود باید دارای شایستگی­های لازم باشند و ثانیاً وجود شایستگی­ها در دیگر حوز ه­ها ، کارکنان و مدیران را رصد کنند.(حاجی کریمی،1390)

 

اقدام بانکها در جمع آوری سپرده ها و به جریان انداختن آن در فعالیتهای اقتصادی سبب انتقال سرمایه از یک گروه غیر فعال (سپرده گذاران) به گروه دیگر که در امر اشتغال فعالیت دارند، می شود و بانکها واسطه و عامل بین این دو گروه هستند. جذب چنین سپرده هایی، نیازمند اتخاذ شیوه و روشهای خاص خود هستند. به تعبیر دیگر عواملی در جذب سپرده ها موثرند که تا حد امکان باید از آنها بهره گرفت.

 

هر اقتصاد پولی دارای یک سیستم مالی می باشد که بانکها رکن اساسی این سیستم مالی هستند. امروزه از بانکها به واسطه ارایه خدمات مالی اعتباری متنوع و عدیده با عنوان سوپر مارکت خدمات مالی یاد می­شود. تداوم حیات بانک موکول و منوط به جذب سپرده ها است. در واقع جذب سپرده محور و ستون عملیات بانکداری را تشکیل می­دهد. انجام سایر وظایف و عملیات بانکی منوط به جذب سپرده می­گردد، به عبارتی این وظیفه اساسی مقدم بر سایر وظایف بانکی می­باشد.(زمانی فراهانی،1383)

 

وصول مطالبات بانکها، مجموعه­ای از فرایندهای داخلی و خارجی است؛ بدین معنا که بخشی از فرایند وصول (یعنی مذاکره با مشتری، دستورالعملهای لازم و…) در داخل بانک تهیه و تدوین می­شود و بهبود این عوامل در حیطه اختیارات بانکهاست. استفاده از نیروهای مجرب بانکی همراه با رویه­های مناسب وصول در بهسازی عوامل درون سازمانی نیز در وصول مطالبات مؤثر خواهد بود، اما بخشی دیگر از عوامل اثر گذار بر وصول مطالبات، عوامل برون سازمانی هستند. به عنوان مثال، قوانین و مقررات حاکم بر دستگاه قضایی کشور به گونه­ای است که در بسیاری موارد تسریع در روند وصول مطالبات را با مشکل مواجه می­کند و از آنجا که پرونده­ها دارای تعدد هستند، فرایند وصول مطالبات با کندی همراه خواهد شد. با عنایت به این مراتب، بانکها با توجه به شناخت خود از مشتریان و برآورد نحوه و زمان­بندی وصول مطالبات و توانمندی بدهکار در باز پرداخت بدهی به طوری که واحد تولیدی یا خدماتی دچار مشکل نشود، اقدامهای لازم را انجام می­دهند، ولی مذاکره با مشتری و مساعده، در اولویت کار بانکهاست. به طور کلی، بهترین رویه برای وصول مطالبات بانکها، ایجاد بستر مناسب است، بدین معنا که اختیارات ویژه­ای برای بانکها طراحی و تدوین شود تا فرایند وصول مطالبات را در شرایط کنونی تسریع نمایند، ضمن اینکه استفاده از خدمات شرکت­های وصول مطالبات، صرفه جویی وقت و هزینه بانکها را در پی دارد.(حیدرآبادی پور،1389)

 

سرمایه ی فکری……………………………………………………………………………………… 16

 

تعریف سرمایه فکری………………………………………………………………………………. 17

 

سنجش سرمایه فکری………………………………………………………………………………. 19

 

دلایل سنجش سرمایه فکری………………………………………………………………………. 20

 

شاخص­های متداول برای اندازه گیری سرمایه فکری………………………………………… 21

 

مدل­ها و روش­های اندازه گیری سرمایه فکری……………………………………………….. 29

 

مدل­های سنجش غیرمالی سرمایه فکری……………………………………………………….. 30

 

1- ترازنامه نامرئی (ناملموس)……………………………………………………………………. 30

 

2- کنترل دارایی­های ناملموس…………………………………………………………………… 30

 

3- کارت امتیاز دهی متوازن (BSC)…………………………………………………………..

 

4- شاخص سرمایه فکری…………………………………………………………………………. 31

 

5- کارگزار تکنولوژی………………………………………………………………………………. 31

 

6- روش جهت یابی (مرورگر) تجاری اسکاندیا…………………………………………….. 31

 

7- مدل مدیریت سرمایه فکری………………………………………………………………….. 32

 

8- روش جویا………………………………………………………………………………………. 32

 

9- مدل محاسبه بر مبنای متغیر های زبانی فازی……………………………………………… 33

 

مدل­های سنجش پولی و مالی سرمایه فکری………………………………………………….. 33

 

2- نرخ بازده دارایی ها (ROI)…………………………………………………………………. 35

 

3- روش تشکیل سرمایه بازار……………………………………………………………………. 35

 

4- روش سرمایه فکری مستقیم………………………………………………………………….. 35

 

5- روش­های اندازه گیری مالی سرمایه فکری………………………………………………… 35

 

6- روش q توبین (q Tobin)………………………………………………………………….

 

7- مدل ضریب ارزش افزوده فکری (VAIC)………………………………………………

 

ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………… 38

 

تعاریف………………………………………………………………………………………………… 38

 

تعاریف عملکرد…………………………………………………………………………………….. 38

 

تعریف ارزیابی………………………………………………………………………………………. 38

 

تعریف ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………. 38

 

روش های ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………….. 38

 

اهمیت و سودمندی ارزیابی عملکرد……………………………………………………………. 39

 

مبنای ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………… 39

 

تکنیک های ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………… 40

 

اهداف ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………….. 40

 

بر پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………. 41

 

تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………. 41

 

تحقیقات داخلی…………………………………………………………………………………….. 46

 

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

 

3-1) مقدمه…………………………………………………………………………………………… 49

 

3-2) نوع پژوهش………………………………………………………………………………….. 49

 

3-3) طرح مسأله پژوهش…………………………………………………………………………. 49

 

3-4) فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………… 50

 

3-5) قلمرو مکانی و زمانی پژوهش……………………………………………………………. 50

 

3-6) ابزار جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز تحقیق……………………………………………… 51

 

3-7) مدل‌ها و متغیرهای پژوهش و نحوه آزمون فرضیه‌ها…………………………………. 51

 

سرمایه فکری………………………………………………………………………………………… 51

 

حاکمیت شرکتی…………………………………………………………………………………….. 52

 

مدلهای جهت آزمون فرضیات تحقیق………………………………………………………….. 54

 

3-8) روش‌های آماری مورد استفاده در پژوهش…………………………………………….. 54

 

3-8-1) روش‌های تخمین با استفاده از داده‌های ترکیبی…………………………………… 55

 

3-8-2) آزمون لیمر……………………………………………………………………………… 55

 

3-8-3)آزمون چاو………………………………………………………………………………….. 56

 

3-8-4) آزمون هاسمن…………………………………………………………………………….. 57

 

3-8-4-1) اثرات ثابت…………………………………………………………………………….. 57

 

 

3-8-4-2) اثرات تصادفی………………………………………………………………………… 57

 

3-8-5) آزمون‌های آماری…………………………………………………………………………. 58

 

3-8-5-1) آزمون t………………………………………………………………………………….

 

3-8-5-2) آزمون F فیشر………………………………………………………………………… 58

 

3-8-5-3) آزمون دوربین- واتسون…………………………………………………………….. 58

 

3-9) تحلیل رگرسیون……………………………………………………………………………… 59

 

رگرسیون چند متغیره………………………………………………………………………………… 59

 

ضریب تعیین و ضریب تعیین تصحیح شده…………………………………………………… 60

 

مدل رگرسیون………………………………………………………………………………………… 60

 

آزمون معنادار بودن در الگوی رگرسیون…………………………………………………………. 61

 

آزمون معنادار بودن معادله رگرسیون…………………………………………………………….. 61

 

آزمون معنادار بودن ضرایب……………………………………………………………………….. 62

 

عدم خود همبستگی…………………………………………………………………………………. 62

 

تحلیل همبستگی…………………………………………………………………………………….. 64

 

3-10) خلاصه فصل سوم…………………………………………………………………………. 65

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………….. 67

 

4-2- نتایج آمار توصیفی………………………………………………………………………….. 67

 

4-3- تحلیل ماهیت و ویژگی­های متغیرهای تحقیق………………………………………… 68

 

4-4- مدل اول تحقیق (فرضیه اول)…………………………………………………………….. 68

 

4-4-1- بررسی خود همبستگی…………………………………………………………………. 68

 

4-4-2- بررسی ناهمسانی واریانس…………………………………………………………….. 69

 

4-4-3- آزمون معنی دار بودن روش اثرات ثابت……………………………………………. 69

 

4-4-3- آزمون فرضیه اول تحقیق………………………………………………………………. 70

 

4-4-3-1- آزمون رگرسیون مربوط به فرضیه اول تحقیق………………………………….. 71

 

4-4-3-2- بررسی متغیرهای کنترلی مدل تحقیق…………………………………………….. 72

 

4-5- مدل دوم تحقیق (فرضیه دوم)……………………………………………………………. 72

 

4-5-1- بررسی خود همبستگی…………………………………………………………………. 72

 

4-5-2- بررسی ناهمسانی واریانس…………………………………………………………….. 72

 

4-5-3- آزمون معنی دار بودن روش اثرات ثابت……………………………………………. 73

 

4-5-3- آزمون فرضیه دوم تحقیق………………………………………………………………. 73

 

4-5-3-1- آزمون رگرسیون مربوط به فرضیه دوم تحقیق…………………………………. 74

 

4-5-3-2- بررسی متغیرهای کنترلی مدل تحقیق…………………………………………….. 75

 

4-6- مدل سوم تحقیق (فرضیه سوم)…………………………………………………………… 75

 

4-6-1- بررسی خود همبستگی…………………………………………………………………. 75

 

4-6-2- بررسی ناهمسانی واریانس…………………………………………………………….. 75

 

4-6-3- آزمون معنی دار بودن روش اثرات ثابت……………………………………………. 76

 

4-6-3- آزمون فرضیه سوم تحقیق……………………………………………………………… 76

 

4-6-3-1- آزمون رگرسیون مربوط به فرضیه سوم تحقیق…………………………………. 77

 

4-7- مدل چهارم تحقیق (فرضیه چهارم)……………………………………………………… 78

 

4-7-1- بررسی خود همبستگی…………………………………………………………………. 78

 

4-7-2- بررسی ناهمسانی واریانس…………………………………………………………….. 78

 

4-7-3- آزمون معنی دار بودن روش اثرات ثابت……………………………………………. 79

 

4-7-3- آزمون فرضیه چهارم تحقیق…………………………………………………………… 79

 

4-7-3-1- آزمون رگرسیون مربوط به فرضیه چهارم تحقیق………………………………. 81

 

4-7-3-2- بررسی متغیرهای کنترلی مدل تحقیق…………………………………………….. 81

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه­ گیری و پیشنهادها

 

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………….. 83

 

5-2- خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………….. 83

 

5-2-1- تدوین فرضیه تحقیق……………………………………………………………………. 83

 

5-2-2- تهیه آمار توصیفی کلیه متغیرهای تحقیق……………………………………………. 83

 

5-3- مراحل بررسی فرضیه تحقیق……………………………………………………………. 84

 

5-4- نتایج تحقیق…………………………………………………………………………………. 84

 

5-4-1- نتایج حاصل از فرضیه اول……………………………………………………………. 85

 

5-4-2- نتایج حاصل از بخش دوم…………………………………………………………….. 85

 

5-4-3- نتایج حاصل از فرضیه سوم…………………………………………………………… 85

 

5-4-4- نتایج حاصل از بخش چهارم…………………………………………………………. 86

 

5-6- پیشنهاداتی در ارتباط با موضوع تحقیق………………………………………………… 86

 

5-6- پیشنهاداتی در ارتباط با تحقیقات آتی………………………………………………… 86

 

5-7- محدودیتها در کاربرد نتایج تحقیق………………………………………………………. 86

 

منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………………. 88

 

منابع فارسی………………………………………………………………………………………….. 88

 

منابع لاتین……………………………………………………………………………………………. 89

 

پیوست………………………………………………………………………………………………… 92

 

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………… 107

 

چکیده:

 

هدف از اجرای تحقیق حاضر، بررسی رابطه بین شاخص حاکمیت شرکتی و سرمایه ی فکری بر عملکردشرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد. بر این اساس، پس از مروری جامع بر ادبیات موضوعی مربوط به سرمایه فکری و عملکرد و حاکمیت شرکتی، داده های مورد نیاز از جامعه آماری بین سالهای 1386 الی 1390 با استفاده از صورت های مالی شرکت ها جمع آوری شده است. سپس با اطلاعات بدست آمده به کمک نرم افزار Excelو Eviews اقدام به استخراج مدل رگرسیونی تبیین کننده اثرات متغیر سرمایه فکری (طبق مدل پولیک) و حاکمیت شرکتی و عملکردشرکت های جامعه آماری بر یکدیگر شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که سرمایه فکری طبق رابطه مثبت معنادار با عملکرد شرکت ها دارد همچنین رابطه مثبت معناداری بین حاکمیت شرکتی و عملکرد و نیز بین سرمایه فکری و حاکمیت شرکتی وجود دارد، در نهایت نیز شاخص حاکمیت شرکتی بر رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد شرکت ها تاثیر گذار می باشد.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

حسابداری همواره در فرآیند تهیه و ارائه‌ی اطلاعات سودمند برای قضاوت و تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی ابزار موثری تلقی می‌شود. در این راستا، بیان می‌شود که تمرکز بسیاری از استدلال‌های مطرح شده در حمایت از فلسفه وجودی دانش حسابداری تأکید بر فرآیند قضاوت و تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان است. بر پایه‌ی مبانی نظری حسابداری و گزارشگری مالی کشورهای آنگلوساکسون و همچنین در ایران، سرمایه‌گذاران اصلی‌ترین استفاده‌کنندگان اطلاعات صورت‌های مالی به شمار می‌روند. این گروه در پی اطلاعاتی هستند که بر پایه‌ی آن ارزیابی مخاطره و بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذاری امکان پذیر شود. [2]

 

استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی و خصوصاً سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان، غالباً بر اساس پیش‌بینی عملکرد آتی، تصمیم‌گیری می‌کنند. لذا ارزیابی عملکرد گذشته، همواره یکی از مبانی شکل‌گیری انتظارات آتی و پیش‌بینی آینده است. گزارشات مالی اطلاعاتی را در خصوص میزان سود و اجزای تشکیل دهنده آن ارائه می‌کند و استفاده‌کنندگان اطلاعات مالی بر اساس این اطلاعات نسبت به ارزیابی، برآورد، پیش‌بینی و سنجش مخاطرات اقدام می‌نمایند. بدین ترتیب حسابداری مالی با ارائه صورت‌های مالی اساسی، اطلاعات تفضیلی در خصوص سود و عوامل تعیین‌کننده آن را در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌دهد. [5]

 

2-1- اهمیت موضوع

 

با توجه به فرآیند خصوصی‌سازی صنایع ایران و جلب مشارکت عمومی در اداره شرکت‌ها، ضروری است به منظور اتخاذ تصمیمات منطقی در مورد سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌ها و به لحاظ ارزیابی وضعیت سودآوری واحد تجاری و انعطاف‌پذیری مالی در یک سرمایه‌گذاری، شرایطی فراهم شود تا اطلاعات مورد نیاز سرمایه‌گذاران جهت حصول اطمینان از افزایش منافع آن‌ها در نتیجه سرمایه‌گذاری در واحد مورد نظر در اختیار آنان قرار گیرد. سرمایه‌گذاران برای انجام سرمایه‌گذاری باید سؤالات متعددی را پی‌جو باشند که: سودآوری شرکت در آینده چگونه خواهد بود؟ آیا روند سوددهی همچنان ادامه خواهد داشت یا خیر؟ سیاست‌های تولید و فروش شرکت در آتی چگونه خواهد بود؟ شرکت قدرت پرداخت سود سهام را خواهد داشت؟

 

انتخاب یک مساله و صورت بندی آن، در قالب یک مسأله علمی و بررسی آن با استفاده از روش های علمی، شناسایی علل و روابط مربوط به آن و در نهایت برگرداندن آن از زبان علمی به زبان ساده تر یعنی نزدیک کردن اندیشه ها و نظریه های تجریدی و انتزاعی به ذهنیت کسانی است که باید از دستاوردهای تحقیق استفاده کرده و آن را اجراکنند، وظایف اصلی یک پژوهشگر را تشکیل می دهد. پس بیان موضوع تحقیق به زبان علمی، در واقع همان طرح مساله تحقیق در قالبی روشن و دقیق بر اساس ضوابط علمی است.[7]

 

کمیته ‏Basel‏ (‏BCBS‏) توجهات را معطوف نیاز مبرم به مطالعه، فهم و بهبود حاکمیت شرکتی در ‏موسسات مالی نموده است. پیام اصلی ‏BCBS‏ این است که حاکمیت شرکتی خوب کارایی نظارت را افزایش می دهد. علاوه بر ‏این کمیته معتقد است حاکمیت شرکتی برای گارانتی یک سیستم مالی صحیح مورد نیاز است. تا به حال مطالعات زیادی در ‏حوزه حاکمیت شرکتی انجام گرفته است ولی در حوزه بانکداری این مطالعات اندکند [12]، [21]، [24]، [27] و [30]. می دانیم که بانک ها به دلیل سیستم های اقتصادی که در انها فعالند با مشکلات و موانعی در سطح ‏انجام امور تجاری خود مواجهند که وظیفه حاکمیت شرکتی در این تنگنا خود را نشان می دهد و با چنین مشکلاتی دست و ‏پنجه نرم می کند و سعی در رفع انها دارد.‏

 

هدف اصلی قانون گذار که سعی در کاهش ریسک سیستماتیک دارد، ممکن است با هدف اصلی سهام داران که سعی ‏و خواستشان افزایش ارزش سرمایه گذاریشان است در تضاد باشد. نقش هیئت مدیره به عنوان مکانیزم حاکمیت شرکتی در ‏بانک ها با دیگر هیئت ها تفاوت دارد و این تفاوت ناشی از رقابت محدودتر در این صنعت، قوانین سفت و سخت تر و عدم ‏تقارن اطلاعاتی بالاتریست که ناشی از ویژگی ها و وظایف خاص این است، می باشد. بنابراین، هیئت مدیره یک مکانیزم ‏کلیدی در نظارت بر رفتار مدیران است و به انها در تدوین استراتژی و اجرا کمک می رسانند. دانش خاص مدیران در مورد ‏پیچیدگی تجارت بانکداری به انها کمک می کند تا به صورت کارا و بهینه مدیران را نظارت کرده و به انها توصیه نمایند.

 

با افزایش رقابت جهانی و پیشرفت تکنولوژی، سیستم­های حسابداری سنتی با مشکلاتی روبرو شده­اند. یکی از این مشکلات اساسی، عدم کفایت و ناتوانی آن­ها در سنجش و ملحوظ نمودن سرمایه­های فکری در صورت­های مالی شرکت­ها است [2]. در عصر جدید، تنها با تکیه بر سرمایه ­های فیزیکی و دارایی­های مشهود نمی­توان به کارآیی و بهره­وری رسید، بلکه در بدبینانه­ترین حالت تولید نیز، بایستی سرمایه­های فکری را مد نظر قرار داد تا از این طریق بتوان بر مزیت­های رقابتی شرکت­ها افزود. به تعبیری، سرمایه­های فكری به عنوان سرمایه واقعی و جزء استراتژیك­ترین سرمایه ­های سازمان­های عصر حاضر به ویژه برای مراكز پژوهشی و سازمان­های دانش­محور، مطرح می­ باشند. لذا سازمان­های دانش­محور، جهت كسب مزیت رقابتی پایدار، نیازمند شناسایی و مدیریت آگاهانه و نظام­مند سرمایه ­های فكری خود می­ باشند [30]. شرکت­هایی که سرمایه فکری را به طور مؤثر اندازه­گیری، گزارش و مدیریت می­کنند، مزیت رقابتی برای خود ایجاد می­کنند چرا که همه دارایی­های خود را اعم از مشهود و نامشهود شناسایی کرده­اند و لذا در وضعیت بالقوه کامل برای استفاده حداکثری از دارایی­ هایشان هستند. علاوه بر این، درک ارزش واقعی تمام دارایی ­ها، انعکاس صحیحی از ثروت شرکت بوده و در راستای هدف ارائه اطلاعات شفاف به سهامداران، سرمایه­ گذاران بالقوه و تحلیل­گران بازار می­باشد [31].