مقدمه. 20

 

2-1- تعریف فقر. 20

 

2-1-1- تعریف لغوی.. 20

 

2-1-2- تعریف اصطلاحی.. 22

 

2-1-2-1- مفهوم فقر در مکاتب اقتصادی.. 22

 

جدول 2-1- درصد افراد زیر خط فقر در سال 2010. 27

 

2-1-2-2- مفهوم فقر در اسلام. 28

 

2-2- انواع فقر. 31

 

2-2-1- انواع فقر در مکاتب اقتصادی.. 31

 

2-2-1-1- فقر مطلق و فقر نسبی.. 31

 

2-2-1-2- فقر دائمی و فقر موقتی.. 34

 

2-2-1-3- فقر موردی و فقر فراگیر. 34

 

2-2-1-4- فقر مادی و فقر معنوی (فرهنگی) 35

 

2-2-2- انواع فقر در اسلام. 35

 

2-2-2-1- فقر ذاتی.. 35

 

2-2-2-2- فقر واقعی و حقیقی.. 36

 

2-2-2-3- فقر دینی.. 37

 

2-2-2-4- فقر فرهنگی.. 38

 

2-2-2-5- فقر روحی و ذهنی.. 39

 

2-2-2-6- فقر انتخابی.. 41

 

2-2-2-7- فقر اقتصادی.. 42

 

2-3- جایگاه فقر در اسلام. 42

 

2-3-1- مذمت فقر اقتصادی در روایات.. 42

 

2-3-2- مدح فقر اقتصادی در روایات.. 44

 

2-3-3- حل تعارض بین روایات مدح و ذم فقر. 45

 

جمع‌بندی.. 48

 

فصل سوم: علل و پیامدهای فقر از دیدگاه امیرالمؤمنین (ع) 50

 

مقدمه. 51

 

3-1- علل به وجود آمدن فقر از دیدگاه حضرت (ع) 51

 

3-1-1- عموم مردم جامعه. 51

 

3-1-1-1- عدم شکرگزاری و عدم استفاده بهینه از منابع. 52

 

3-1-1-2- حرص مال و ترک قناعت.. 52

 

3-1-1-3- اسراف و ترک میانه‌روی.. 53

 

3-1-2- اغنیا 55

 

3-1-2-1- عدم پرداخت حقوق واجب الهی.. 55

 

3-1-2-2- ستمکاری، ظلم و تضییع حقوق. 56

 

3-1-3- مسئولین.. 57

 

3-1-3-1- مالکیت‌های کلان اراضی و تیول‌داری حاکمان. 57

 

3-1-3-2- بی‌عدالتی و بی‌تقوایی مسئولین.. 59

 

3-1-3-3- فقدان تخصّص و عدم استفاده بهینه از منابع. 65

 

3-1-3-4- سوء تدبیر و بی‌دقتی.. 67

 

3-1-3-5- بی‌اعتنایی به حال فقرا و شرکت ندادن مستضعفان تصمیم‌گیری‌ها 71

 

3-1-4- فقرا 73

 

3-1-4-1- تنبلی و سستی در کارها 73

 

3-1-4-2- سوء تدبیر و بی‌دقتی (در نحوه مصرف) 76

 

3-1-4-3- درخواست از غیر خدا 77

 

3-2- پیامدهای فقر از دیدگاه حضرت (ع) 80

 

3-2-1- ایجاد نقصان در دین و تمایل به کفر. 80

 

3-2-2- اندوه و نگرانی.. 82

 

3-2-3- ذلت و خواری.. 83

 

3-2-4- بلا و گرفتاری.. 85

 

3-2-5- ایجاد دشمنی و پرخاشگری در جامعه. 86

 

3-2-6- کاهش عقل. 87

 

 

جمع‌بندی.. 87

 

فصل چهارم: شیوه‌های مبارزه با فقر در  کلام و سیره عملی حضرت (ع) 90

 

مقدمه. 91

 

4-1- راه‌کارهای مبارزه با فقر در نظر اقتصاددانان و اندیشمندان غیر مسلمان. 91

 

4-2- راه‌کارهای مبارزه با فقر در کلام و سیره عملی امیرالمؤمنین (ع) 94

 

4-2-1- راه‌کارهای ساختاری و زیربنایی.. 95

 

4-2-1-1- اصلاحات در نظام تولید. 95

 

4-2-1-2- اصلاحات در نظام توزیع. 111

 

4-2-1-3- اصلاحات در نظام مصرف.. 115

 

4-2-1- راه‌کارهای موردی و روبنایی.. 125

 

4-2-2-1- دستگیری از نیازمندان از طریق واجبات و مستحبات مالی.. 125

 

4-2-2-2- برقراری عدالت و عدم تبعیض… 129

 

4-2-2-3- نقش الگویی حضرت (ع) در زندگی شخصی.. 134

 

جمع‌بندی.. 141

 

فصل پنجم: راه‌کارهای فقرزدایی در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر اساس حکمت علوی.. 143

 

مقدمه. 144

 

5-1- بررسی وضعیت توزیع درآمد و فقر در ایران طی سال‌های اخیر. 144

 

5-1-1- ضریب جینی.. 145

 

5-1-2- نسبت پراکندگی (نابرابری) 146

 

5-1-3- سهم مصرف فقرا 147

 

5-1-4- شاخص‌های نابرابری خانوارهای کشور در طول 80 تا 91. 147

 

جدول 5-1- ضریب جینی و سهم هزینه ناخالص سرانه هر دهک در سال‌های 91- 1380 (دهک وزنی)  148

 

5-2- آسیب‌شناسی برنامه‌های فقرزدایی در برنامه‌های توسعه. 150

 

5-2-1- برنامه اول. 151

 

5-2-2- برنامه دوم. 153

 

5-2-3- برنامه سوم. 154

 

5-2-4- برنامه چهارم. 156

 

5-3- الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در کلام مقام معظم رهبری (دام ظله) 160

 

5-3-1- هدف از تدوین الگوی پیشرفت.. 160

 

5-3-2- تعریف الگو. 160

 

5-3-3- مفهوم الگوی پیشرفت.. 160

 

5-3-4- جایگاه الگوی پیشرفت.. 161

 

5-3-5- زمان تدوین الگوی پیشرفت.. 162

 

5-3-6- مجریان تدوین الگوی پیشرفت.. 162

 

5-4- راه‌کارهای مبارزه با فقر جهت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر اساس حکمت علوی (راه‌حل جامع فقرزدایی)  162

 

5-4-1- راه‌کارهایی با رویکرد توسعه و رونق بخشی به تولید. 165

 

5-4-1-1- اشتغال‌زایی و جلوگیری از بیکاری.. 165

 

5-4-1-2- حمایت از کشاورزی.. 166

 

5-4-1-3- گسترش تجارت.. 168

 

5-4-2- راه‌کارهایی با رویکرد فرهنگ‌سازی و آموزش… 171

 

5-4-2-1- احیای مساجد. 173

 

5-4-2-2- استفاده از رسانه‌های جمعی.. 179

 

5-4-2-3- بازبینی مفاد درسی و برگزاری دوره‌های آموزشی.. 180

 

5-4-3- راه‌کارهایی با رویکرد توزیع عادلانه و برقراری عدالت.. 181

 

5-4-3-1- توازن اقتصادی و توزیع عادلانه. 182

 

5-4-3-2- نقش دولت در برقراری عدالت و رفع بی‌عدالتی.. 202

 

جمع‌بندی.. 205

 

فصل ششم: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.. 207

 

6-1- نگاهی كلی به این تحقیق: روند و خلاصه فصول قبل. 208

 

6-1-1- بررسی مفهوم فقر و انواع آن (فصل دوم) 208

 

6-1-3- علل فقر، پیامدها و راه‌کارهای مبارزه آن از دیدگاه امیرالمؤمنین (ع) (فصل سوم و چهارم) 210

 

6-1-3- نتایج (فصل پنجم) 211

 

6-2- پیشنهادات.. 212

 

منابع و مآخذ. 214

 

 

 

فهرست نمودارها و جداول

 

نمودار 2-2 – خلاصه فصل 2. 49

 

نمودار 3-1 – خلاصه فصل 3. 89

 

نمودار 4-1 – خلاصه فصل 4. 142

 

جدول 5-1- ضریب جینی و سهم هزینه ناخالص سرانه هر دهک در سال‌های 91- 1380 (دهک وزنی)  148

 

نمودار 5- 1- ضریب جینی کل کشور 91-1380. 149

 

نمودار شماره 5-2- سهم ده درصد ثروتمندترین به ده درصد فقیرترین.. 150