3

 

 

 

سطح زیر كشت گیاهان دارویی

 

 

4

 

 

 

ارزش اقتصادی و صادرات گیاهان دارویی

 

 

4

 

 

 

کاربرد گیاهان دارویی

 

 

6

 

 

 

تاریخچه استخراج اسانس

 

 

7

 

 

 

اسانس­گیری با مایکروویو

 

 

9

 

 

 

مکانیسم روش مایکروویو

 

 

9

 

 

 

نکات مهم در روش اسانس­گیری با امواج مایکروویو

 

 

9

 

 

 

محاسن روش اسانس­گیری همراه با امواج مایکروویو

 

 

10

 

 

 

معایب روش اسانس­گیری همراه با امواج مایکروویو

 

 

10

 

 

 

اسانس­ها و خواص فیزیکی آنها

 

 

11

 

 

 

کاربرد اسانس

 

 

11

 

 

 

ترکیبات موجود در اسانس­ها

 

 

13

 

 

 

تفاوت اسانس­ها با روغن­های معمولی

 

 

14

 

 

 

استخراج اسانس از گیاهان

 

 

15

 

 

 

آماده‌سازی اندام‌های گیاهی برای تقطیر

 

 

 

16

 

 

 

تغییرات شیمیایی اسانس­ها در جریان تقطیر

 

 

16

 

 

 

نگهداری اسانس

 

 

17

 

 

 

انواع روش­های استخراج

 

 

18

 

 

 

تشخیص ترکیبات موجود در اسانس با استفاده از روش­های جداسازی

 

 

20

 

 

 

ترکیبات شیمیایی اسانس­ها

 

 

21

 

 

 

بومادران

 

 

23

 

 

 

عنوان

 

 

صفحه

 

 

 

مشخصات گیاه

 

 

24

 

 

 

تیمارهای مورد نیاز جهت برطرف کردن دوره خواب بذر

 

 

25

 

 

 

واریته­های مختلف بومادران

 

 

26

 

 

 

منشا بومادران

 

 

26

 

 

 

محل رویش در ایران

 

 

26

 

 

 

اقلیم مورد نیاز گیاه

 

 

26

 

 

 

بافت خاک مناسب رشد گیاه

 

 

27

 

 

 

ترکیبات شیمیایی

 

 

27

 

 

 

اسانس بومادران

 

 

27

 

 

 

اندام مورد استفاده

 

 

27

 

 

 

خواص درمانی

 

 

28

 

 

 

نکات احتیاطی

 

 

28

 

 

 

فصل دوم

 

 

 

 

 

 

فرآیند خشک کردن قبل از اسانس­گیری

 

 

30

 

 

 

ی بر تحقیقات انجام گرفته

 

 

30

 

 

 

درمنه

 

 

32

 

 

 

فلفل سیاه

 

 

33

 

 

 

اسطخودوس

 

 

33

 

 

 

نعناع

 

 

34

 

 

 

مرزه

 

 

34

 

 

 

مرزنگوش

 

 

35

 

 

 

رزماری

 

 

35

 

 

 

مرکبات

 

 

36

 

 

 

مریم گلی

 

 

36

 

 

 

برگ بو

 

 

36

 

 

 

اکالیپتوس

 

 

37

 

 

 

عنوان

 

 

صفحه

 

 

 

گیاهان دیگر

 

 

37

 

 

 

فصل سوم

 

 

 

 

 

 

مواد و وسایل مورد نیاز

 

 

43

 

 

 

شناسایی و جمع­آوری گیاه بومادران

 

 

43

 

 

 

خشک­کردن جهت اسانس­گیری

 

 

43

 

 

 

تعیین درصد رطوبت گیاه

 

 

44

 

 

 

استخراج به روش تقطیر با آب

 

 

44

 

 

 

مشخصات دستگاه کلونجر

 

 

44

 

 

 

روش کار با کلونجر

 

 

45

 

 

 

استخراج با دستگاه مایکروویو

 

 

45

 

 

 

مشخصات دستگاه مایکروویو

 

 

46

 

 

 

روش کار با مایکروویو

 

 

46

 

 

 

شناسایی ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس بومادران

 

 

47

 

 

 

مشخصات کروماتوگرافی گازی با طیف سنج­جرمی (GC/ MS)

 

 

47

 

 

 

فصل چهارم

 

 

 

 

 

 

بررسی توان­های مختلف مایکروویو بر بازده اسانس دو گونه بومادران

 

 

49

 

 

 

بررسی زمان­های مختلف مایکروویو بر بازده اسانس دو گونه بومادران

 

 

50

 

 

 

بررسی ترکیبات شیمیایی شناسایی شده با دو روش کلونجر و مایکروویو در گونه Achillea santolina توسط دستگاه GC/MS

 

 

51

 

 

 

بررسی ترکیبات شیمیایی شناسایی شده در گونه Achillea millefolium توسط دستگاه GC/MS

 

 

54

 

 

 

رابطه میان توان دستگاه و مواد خروجی در زمان یکسان (15 دقیقه)

 

 

57

 

 

 

رابطه میان زمان با مواد خروجی با قدرت 700 وات در زمان­های متفاوت

 

 

58

 

 

 

مقایسه توان با مهم­ترین ترکیبات تشکیل­دهنده اسانس Achillea santolina

 

 

59

 

 

 

مقایسه توان با مهم­ترین ترکیبات تشکیل­دهنده اسانس Achillea millefolium

 

 

59

 

 

 

مقایسه زمان با مهم­ترین ترکیبات تشکیل­دهنده اسانس Achillea santolina

 

 

60

 

 

 

عنوان

 

 

 

 

 

صفحه

 

 

مقایسه توان با مهم­ترین ترکیبات تشکیل­دهنده اسانس Achillea millefolium

 

 

61

 

 

 

فصل پنجم

 

 

 

 

 

 

بررسی بازده اسانس در دو روش مایکروویو و کلونجر

 

 

63

 

 

 

مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس دو گونه بومادران در دو روش مایکروویو و کلونجر

 

 

65

 

 

 

رابطه توان‌های متفاوت مایکروویو و مواد خروجی در زمان یکسان (15 دقیقه)

 

 

67

 

 

 

رابطه زمان­های متفاوت مایکروویو با مواد خروجی در قدرت یکسان (700 وات)

 

 

67

 

 

 

مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس در توان‌های مختلف مایکروویو

 

 

67

 

 

 

مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس در توان‌های مختلف مایکروویو

 

 

68

 

 

 

نتیجه گیری کلی

 

 

69

 

 

 

پیشنهادات

 

 

70

 

 

 

پیوست­ها

 

 

71

 

 

 

منابع

 

 

81

 

 

چکیده

 

استخراج، اولین مرحله اساسی را در تحقیقات گیاهان دارویی تشكیل می­دهد و آماده­سازی عصاره­ها از گیاهان، نقطه شروعی برای جداسازی و خالص­سازی اجزای شیمیایی در گیاهان هستند. روش­های مختلف استخراج به طور وسیعی به منظور بدست آوردن چنین تركیب­های طبیعی با ارزشی بررسی شدند. تقطیر با مایکروویو، فن‌آوری جهت استخراج سریع اسانس­ها از گیاهان معطر، ادویه­ای، بذور خشک و گیاهان ­دارویی می­باشد.

 

دو گونه گیاه بومادران با نام santolina Achillea و Achillea millefolium از منطقه کوهستانی و ارتفاعات شهرستان طالقان، استان البرز جمع­آوری شد. گیاهان پس از خشک شدن در سایه، با استفاده از روش سنتی تقطیر با آب و مایکروویو در زمان‌های مختلف در سه سطح از توان (300، 500 و 700 وات)، اسانس‌گیری شدند و درصد بازده اسانس­ها با توجه به وزن خشک گیاه، محاسبه و با یکدیگر مقایسه گردید. بیشترین مقادیر بازده به ترتیب گونه و روش استخراج با کلونجر در 5/2 ساعت و مایکروویو در مدت زمان 30 دقیقه و توان 700 وات 32/0% و 88/0%، و 25/0% و 64/0% بود.

 

ترکیبات اسانس استخراج شده توسط دستگاه GC-MS مورد بررسی قرار گرفتند. در اسانس گیاه A. santolina مقدار ترکیبات اکسیژن­داری مثل 1 و 8- سینئول، کریسانتنون، کامفور، برونئول، آلفاترپینئول نسبت به روش کلونجر بیشتر بود. همچنین هیدروکربن­های منوترپنی مثل پارا­زایلن، آلفا­پینن، 1 و8 سینئول، پارامنتاتریئن، کریسانتنون، کامفور، برنئول، گاما ترپینن، آلفاترپینئول در روش مایکروویو افزایش یافت. در اسانس گیاه A. millefolium در روش مایکروویو مقدار ترکیبات اکسیژن­داری مثل 1 و 8- سینئول، پینوکارون، آلفاترپینئول، لاواندولیل‌استات نسبت به روش کلونجر بیشتر بود. همچنین هیدروکربن­های منوترپنی مثل پارازایلن، 1 و 8 سینئول، لاواندولیل‌استات، گاماترپینن، آلفاترپینئول، گامازایلن، بتالاواندولل، پینوکارون، دی متیل‌آدامانتان در روش مایکروویو افزایش یافت. ترکیبات سسکوئی­ترپنی مثل کاریوفیلادی­ان، آرومادندرون، آلفاجورجوئن نیز در روش مایکروویو افزایش داشتند.