فصل سوم: مواد و روشها

 

   3-1 قارچهای مورد آزمایش……………………………………………………………………………………………… 33

 

   3-2 معرفی ترکیبات مورد استفاده………………………………………………………………………………………..33

 

             3-2-1 ایپرودیون +کاربندازیم با نام تجاری رورال‌تی‌اس…………………………………………….33

 

           3-2-2 کلروتالونیل با نام تجاری داکونیل…………………………………………………………………….34

 

           3-2-3 ترکیب بیولوژیک باسیلکس……………………………………………………………………………..34

 

         3-2-4 نمک بیکربنات سدیم………………………………………………………………………………………..34

 

       3-2-5 نمک کلرید کلسیم……………………………………………………………………………………………..34

 

       3-2-6 روغن میخک……………………………………………………………………………………………………….34

 

3-3 رقم سیب زمینی مورد استفاده……………………………………………………………………………………………..34

 

3-4 بررسی تاثیر ترکیبات در رشد قارچهای مورد مطالعه در آزمایشات زیست سنجی………………………38 3-5

 

بررسی تاثیر ترکیبات در جلوگیری از توسعه بیماری در محیط گلخانه……………………………………38

 

         3-5-1 نمکهای معدنی………………………………………………………………………………………………….38

 

         3-5-2 ترکیب بیولوژیک……………………………………………………………………………………………….38

 

       3-5-3 روغن میخک……………………………………………………………………………………………………..38

 

       3-5-4 سموم شیمیایی……………………………………………………………………………………………………38

 

3-6 روشهای مورد آزمایش جهت اسپورزایی قارچAlternaria Solani …………………..41

 

3-7 محیط کشت‌های مورد استفاده ………………………………………………………………………………………41

 

       3-4-1 محیط کشت سیب زمینی هویج آگار………………………………………………………………….41

 

        3-7-2 محیط کشت سیب‌زمینی دکستروز‌آگار………………………………………………………………..42

 

       3-4-3 محیط کشت آب آگار………………………………………………………………………………………….42

 

3-8 آنالیز آماری…………………………………………………………………………………………………………………….42

 

فصل چهارم : نتایج و بحث

 

4-1 بررسی اثر ترکیبات در جلوگیری از رشد میسلیومیAlternaria spp. درون تشتک پتری……43

 

   4-2 بررسی اثر اسپوردهی Alternaria solani درآزمایشگاه …………………………………………….46

 

4-3 بررسی اثر ترکیبات در کاهش شدت بیماری لکه موجی سیب‌زمینی در محیط گلخانه…………..56

 

4-4 بررسی روش مایه‌زنی با Alternaria solani درگلخانه……………………………………………….57

 

فصل پنجم : نتیجه گیری کلی و پیشنهادات

 

   5-1 نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………………77

 

   5-2 پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………..78

 

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………….79

 

چکیده

 

بیماری لکه موجی یکی از بیماری‌های مهم و رایج بوده که در اکثر گیاهان خانواده سولاناسه ایجاد بیماری می‌نماید. هم اکنون در ایران این بیماری مزارع سیب‌زمینی را بطور همه گیر تهدید می نماید. امروزه بدلیل گسترش این بیماری در مزارع سیب زمینی و هم‌چنین خسارت ترکیبات سمی به محیط زیست و انسانها استفاده از ترکیبات غیر سمی در کنترل لکه موجی سیب‌زمینی بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش تاثیر نمکهای بیکربنات سدیم (NaHco3)، کلرید کلسیم (CaCl2)، قارچکشهای رورال‌تی‌اس و داکونیل، ترکیب بیولوژیک باسیلکس و همچنین روغن میخک بر روی محیط کشتPDA در میزان رشد گونه های Alternaria solani و A. alternataمورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که همه قارچکشهای مورد آزمایش بجز داکونیل در بازدارندگی رشد میسلیومی این دو گونه موثر است. تفاوتهایی از نظر اثر بر سرعت رشد پرگنه قارچ در محیط آزمایشگاه دارا می‌باشند. قابل ذکر است که میزان بازدارندگی بسته به نوع ترکیب و گونه قارچی متفاوت بود. بیشترین بازدارندگی مربوط به قارچکش رورال‌تی‌اس با غلظت 30 پی‌پی‌ام‌ و نمک بیکربنات سدیم با غلظت 35 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر بود که موجب توقف کامل از رشد میسلیوم در دو گونه قارچی مذکور در شرایط آزمایشگاه شده است. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش در محیط آزمایشگاه نشان داد که افزایش غلظت ترکیبات با میزان جلوگیری از رشد میسلیومی قارچهای A. solani و A. alternata رابطه مستقیم دارد و همچنین تاثیر ترکیبات مورد آزمایش درکاهش
رشد A. solani بیشتر از A. alternata بود. در قسمت دیگری از این پژوهش میزان تاثیر این ترکیبات در کاهش شدت بیماری ناشی از گونه‌های قارچی مذکور روی رقم آگریا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایشات گلخانه ای حاکی از تاثیر قابل توجه ترکیبات مورد بحث در کاهش میزان بیماری لکه موجی سیب‌زمینی بود. حداکثر تاثیر رورال‌تی‌اس، داکونیل، بیکربنات سدیم، کلرید کلسیم، باسیلکس و روغن میخک در کاهش شدت بیماری به ترتیب 33/88 ، 93 ، 33/92، 93 ، 33/70 و 74 درصد بود. این بررسی مشخص نمود که تاثیر ترکیبات مورد آزمایش در محیط گلخانه در کنترل بیماری ناشی از A. alternataبیشتر از A. solani بود. به طور کلی نتایج نشان داد که استفاده از بیکربنات سدیم، باسیلکس و روغن میخک علاوه بر سموم شیمیایی در کنترل بیماری لکه موجی سیب زمینی امید بخش می‌باشد.

 

 

کلمات کلیدی: لکه موجی سیب زمینی، Alternaria solani ،Alternaria alternata

 

سیب زمینی گیاهی است با ارزش غذایی بالا که از نظر تولید و مصرف در جهان پس ازگندم، ذرت، برنج و جو مقام پنجم را دارد و در ایران پس از گندم مقام دوم را بخود اختصاص داده است. سیب زمینی به علت قدرت تولید بالا و سازگاری با دامنه بسیار وسیعی از اقلیم ها و به عنوان یک منبع غذایی، تولید آن رو به افزایش است. میزان تولید سیب زمینی در کشور 71/4 میلیون تن گزارش شده است. این محصول از جایگاه ویژه‌ای در کشورمان برخوردار است بطوریکه، از میان 140 کشور که هر ساله این محصول را تولید می‌کنند، ایران رتبه سیزدهم جهانی را دارا است (شهبازی و همکاران، 1390).

 

بر اساس آمار منتشر شده در سال زراعی 90-89 سطح زیر کشت سیب زمینی در ایران مجموعا برابر با 186 هزار هکتار، میزان کل محصول تولید شده 5/7 میلیون تن و میزان عملکرد محصول به طور متوسط بین 2/30067 کیلوگرم در هکتار (کشت آبی) تا 8/9858 کیلوگرم در هکتار (کشت دیم) بوده است. سطح زیر کشت سیب‌زمینی در استان خراسان رضوی برابر با 5869 هکتار، مقدار تولید محصول 41/168 تن و متوسط عملکرد محصول 96/28630 کیلو گرم در هکتار بوده است (آمارنامه کشاورزی 1390-1389).

 

سازمان خواروبار جهانی، سیب‌زمینی را به‌عنوان یك محصول كشاورزی اشتغال‌زا و تامین‌كننده امنیت غذایی در دنیا معرفی می‌کند. بنا بر اظهارات مقامات ارشد فائو اهمیت سیب‌زمینی در امنیت غذایی صدها میلیون نفر از مردم دنیا و به‌ویژه ساكنان كشورهای در حال توسعه كه سرانه مصرف سالیانه آنها بیش از 20 كیلوگرم است، نادیده گرفته شده و به این خاطر سازمان خواروبار جهانی، برای تاكید بر اهمیت این محصول و احیای آن سال 2008 میلادی را سال بین‌المللی سیب‌زمینی اعلام كرد. گفتنی است، طبق آمار و ارقام سازمان خواروبار جهانی بیشترین تولید سیب‌زمینی در سال 2005 میلادی به ترتیب به چین، روسیه و هند اختصاص داشته و ایران در این رتبه‌بندی، مقام سیزدهم را بین كشورهای دنیا دارد. سازگاری این گیاه به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف به گونه‌ای است که هم اکنون در بیش از ۱۴۰ کشور جهان، سیب زمینی تولید می‌شود، با این حال به دلیل اثرات محدود کننده‌ی تنش‌های مختلف نظیر کم آبی و خشکی و نیز حرارت بالا، بیشترین میزان تولید و عملکرد این گیاه در کشورهای مناطق معتدله حاصل می‌شود (کاظمی و همکاران، 1390).

 

تقریبا 160 بیماری در مورد سیب زمینی وجود دارد که حدود 50 بیماری قارچی، 30 بیماری ویروسی، 10 بیماری باکتریایی، حدود 50 بیماری هم ناشی از عوامل نا شناخته می باشند (جعفر‌پور، 1370).

 

در این پژوهش از رقم آگریا بدلیل فراوانی و غالب بودن این رقم در منطقه استفاده کردیم.

 

بیماریهای ناشی از آلترناریا از متداول ترین بیماری ها در گیاهان متعدد در سر تا سر دنیاست. این بیماری‌ها روی برگ، ساقه، گل و میوه عمدتا گیاهان یکساله اثر می کنند. خسارت هایی که بر اثر آلترناریاهای مختلف روی میزبان ها ایجاد می شود، بالاترین جایگاه را بین هر یک از بیماریها دارد (ایزدپناه و همکاران،1389).

 

بیماری لکه موجی سیب زمینی با عامل A. solani و A. alternataیکی از رایج‌ترین بیماریهای سیب زمینی در مناطق سیب زمینی کاری است. میزبانهای اصلی آن درگیاهان سولاناسه سیب زمینی، گوجه‌فرنگی و فلفل هستند(نیرگارد، 1945). این بیماری بیشترین خسارت را به سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی در آمریکا، استرالیا، فلسطین، انگلیس و هند وارد میکند (شهبازی و همکاران، 1390).

 

سالیانه بین 38 تا 78 درصد محصول گوجه فرنگی و سیب‌زمینی درجهان در اثر این بیماری از بین