2-5-2- روش­های اجرای پروژه (از نگاه قراردادی)………………………… 17

 

2-6- مرور مد­ل­های انتخاب پیمانکار…………………………. 21

 

2-7- شاخص­های انتخاب…………………………… 36

 

2-8- رویه ­های ارزیابی و انتخاب پیمانكاران در كشورهای مختلف……………. 37

 

2-8-1- ارزیابی مقدماتی پیمانكاران در هنگ كنگ…………………………… 37

 

2-8-2- تعیین صلاحیت اولیه پیمانكاران در تركیه…………………………. 38

 

2-8-3- رویكردهای انتخاب پیمانكار در انگلیس…………………………… 39

 

2-9- جمع­بندی………………………….. 40

 

فصل 3: روش تحقیق…………………………..42

 

3-1- مقدمه…………………………. 43

 

3-2- روش انجام تحقیق………………………….. 43

 

3-3- مراحل انجام پژوهش…………………………… 46

 

3-4- ابزار گردآوری داده ‏ها………………………… 46

 

3-5- روایی و پایایی پژوهش…………………………… 46

 

3-6- جامعه آماری پژوهش…………………………… 48

 

3-7- نمونه آماری………………………….. 48

 

3-8- تکنیک‌ها‌ی تصمیم‌گیری ریاضیMCDM…………………………..

 

3-9- ارزیابی و بررسی مدل‌ها‌ی MADM……………………………

 

3-10- علم مدیریت فازی………………………….. 51

 

3-10-1- اعداد فازی و عملیات جبری………………………….. 53

 

3-10-2- اعداد فازی ذوزنقه ای ومثلثی………………………….. 54

 

3-10-3- متغیر‌ها‌ی کلامی………………………….. 54

 

3-11- معرفی تکنیک دلفی………………………….. 55

 

3-12- مراحل اجرای روش دلفی فازی………………………….. 58

 

3-13- معرفی تكنیک AHP…………………………..

 

3-14- معرفی تکنیک PROMETHEE…………………………..

 

3-14-2- رتبه بندی کامل PROMETHEE-2………………………….

 

3-15- قلمرو مکانی پژوهش…………………………… 80

 

3-15-1- پروژه­های عمرانی………………………….. 81

 

3-15-2- چشم انداز…………………………. 84

 

3-16- جمع‌بندی………………………….. 85

 

فصل 4: تجزیه و تحلیل………………………….. 86

 

4-1- مقدمه…………………………. 87

 

4-2- انتخاب خبرگان………………………… 87

 

4-3- مراحل اجرا………………………… 87

 

4-3-1- نهایی ­سازی معیارهای موثر در ارزیابی و رتبه ­بندی پیمانکاران پروژه ­های عمرانی………. 88

 

4-3-2- وزن­دهی به معیارهای انتخاب شده توسط تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی…….. 119

 

4-3-3- رتبه­بندی پیمانکاران با روش PROMETHEE فازی……………… 128

 

4-4- جمع بندی………………………….. 140

 

فصل 5: نتیجه گیری وپیشنهادات…………………………… 142

 

5-1- مقدمه…………………………. 143

 

5-2- نتایج ویافته‌ها‌ی تحقیق………………………….. 143

 

5-2-1- نتایج مربوط به تعیین شاخص‌ها‌ی اولویت بندی…………… 143

 

5-2-2- نتایج حاصل از پیاده سازی مدل پیشنهادی………………… 144

 

5-3- مزایای الگوریتم پیشنهادی………………………….. 147

 

5-4- پیشنهاداتی به منظور بهبود کاربرد الگوریتم پیشنهادی در رتبه­بندی پیمانکاران…….. 148

 

5-5- پیشنهاداتی جهت کاربرد نتایج تحقیق………………………….. 148

 

5-6- پیشنهادهایی برای پژوهش­های آتی………………………….. 149

 

5-7- جمع بندی…………………………. 149

 

چکیده:

 

شتاب روز افزون روند رشد و توسعه و هم­چنین پیچیده­تر شدن پروژه­های صنعتی همگام با پیشرفت علوم و تکنولوژی ، موجب گشته تا مسأله و فرایند انتخاب پیمانکار به عنوان عاملی مهم و کلیدی در ارتباط با موفقیت طرح­های صنعتی محسوب گشته و محققین و صاحبان صنایع رویکردی هرچه تخصصی­تر را در ارتباط با این مقوله در پیش گیرند ، انتخاب پیمانکار شایسته و واجد صلاحیت ، یک مسأله تصمیم گیری چند معیاره بوده و اولین گام جهت اجرای یک پروزه صنعتی در قالب هزینه، مدت و کیفیت مطلوب می­باشد.

 

در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با استفاده از تکنیک PROMETHEE فازی، انتخاب شایسته­ترین پیمانکار در اداره کل راه و شهرسازی استان یزد انجام گیرد. در این راستا ابتدا ضمن بررسی گسترده پیشینه موضوع، مهم­ترین معیارها و شاخص­های پیشنهادی شناسایی و دسته­بندی شدند و سپس با کمک تکنیک دلفی فازی معیارها و شاخص­های اصلی تعیین گشته، در گام بعدی با استفاده از روش AHP فازی، وزن معیارهای تصمیم­گیری تعیین گردیده ، سپس نوع تابع ترجیحی هر شاخص و آستانه بی­تفاوتی و آستانه برتری آن مشخص شدند و با استفاده از این مقادیر و با فرض خنثی بودن دیدگاه تصمیم گیرنده در ارتباط با ریسک با بهره­گیری از روش PROMETHEE فازی، شرکت­های پیمانکاری شرکت کننده در مناقصه مورد نظر رتبه­بندی شدند و مناسب­ترین پیمانکار جهت اجرای پروژه مربوط تعیین گردید.

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

1-1- مقدمه

 

فرایند انتخاب پیمانکاران با ریسک بالایی برای کارفرماها همراه می­باشد، از این رو کارفرما­­ها همواره تلاش می­کنند که از میزان ریسک موجود بکاهند. در ابتدا پیمانکاران را بر مبنای کم­ترین قیمت پیشنهادی انتخاب می­کردند که این موضوع باعث بروز مشکلاتی در حین اجرای پروژه­ها می­شد. کار فرمایان برای رفع چنین مشکلی نیاز به یک فیلتر برای جلوگیری از ورود پیمانکاران فاقد صلاحیت به مناقصه دارند.

 

حجم فعالیت­های عمرانی از جمله شاخص­های اساسی رشد و توسعه محسوب می­شود. سالانه هزاران میلیارد ریال از سرمایه­های ملی کشورمان در بخش­های دولتی و خصوصی به صورت مستقیم یا غیر­مستقیم صرف عمران و ایجاد تأسیسات زیر بنایی کشور می­شود. در یک طرح عمرانی بیشترین مقدار سرمایه­گذاری در مرحله­ی اجرای طرح انجام می­گیرد (عباس نیا و همکاران، 1384).

 

با توجه به آمار ارائه شده از سوی سازمان مدیریت و برنامه­ریزی در طول سال­های اخیر مشاهده می­شود، 10 درصد مشکلات اجرایی ناشی از عدم صلاحیت پیمانکاران می باشد (رجایی و حضرتی، 1387).

 

یکی از علل اصلی از بین رفتن منابع مالی و شکست در پروژه­­های عمرانی انتخاب نادرست پیمانکاران در پروژه­ها می­باشد. در این رابطه معرفی و انتخاب صحیح پیمانکاران در پروژه­های عمرانی به عنوان یک راهکار اساسی برای جلوگیری از هدر رفتن منابع ملی تلقی می­شود. با انتخاب پیمانکار اصلح، ریسک اتلاف منابع از لحاظ هزینه، زمان به حداقل می­رسد هم­چنین موجب افزایش کیفیت اجرایی پروژه­ها و ایمنی در حین اجرا و یا بعد از اجرا خواهد شد (عباس نیا و همکاران، 1384).

 

برای نیل به این منظور دو راهکار جدید برای حل مشکل ارائه شده است. تغییر روند برگزاری مناقصه­ها و تعیین صلاحیت پیمانکاران قبل از برگزاری مناقصه دو رویکرد مذکور می­باشد (عباس نیا و همکاران، 1384).

 

طبیعت چنین تصمیم ­گیری­هایی پیچیده می­باشد و در این رابطه عوامل کمّی و کیفی زیادی برای ارزیابی صلاحیت پیمانکاران مورد استفاده قرار می­گیرد. با توجه به مطالب مذكور و در نظر گرفتن این نكته كه مدیریت ارزیابی و انتخاب پیمانكار برای واگذاری پروژه­های عمرانی، یك قسمت اساسی از فرآیند ساخت و ساز است، این تحقیق به شناسایی ابعاد و عوامل اثرگذار بر انتخاب پیمانكار و اولویت بندی و انتخاب پیمانكار اصلح با استفاده از روش PROMETHEE در اداره کل راه و شهرسازی استان یزد می­پردازد.

 

2-1- پرسش اصلی تحقیق

 

سوال­های این تحقیق عبارتند از:

 

1 – معیار­های موثر بر رتبه بندی پیمانكاران پروژه­های عمرانی كدامند؟

 

2 – رتبه بندی پیمانكاران پروژه­های عمرانی اداره كل راه و شهر سازی استان یزد چگونه است؟

 

3-1- اهداف علمی

 

تجربه نشان داده است قبول و انتخاب پیمانكاران با قیمت حداقل پیشنهادی در مناقصات و یا قبول پیمانكاران با تخفیف­های غیر منطقی نسبت به بر آورد های اولیه كار فرما و مشاور هم باعث تطویل بی­رویه مدت پیمان گردیده و هم در نهایت باعث بالا رفتن هزینه­های طرح­ های عمرانی بوده است چه در این مسیر به علت عدم كار آیی و توان پیمانكاران، كار فرما یا بایستی نسبت به خلع ید پیمانكار اقدام كند كه این امر بسیار زمان بر بوده، یا در مقاطع حساس اجرای پروژه تسلیم شرایط پیمانكار گردد و نسبت به ترمیم قیمت اقدام نماید كه این امر نیز پی آمد تطویل مدت و مبلغ اضافی در طرح خواهد بود با توجه به موارد بالا شناسایی شاخص های كمّی و كیفی موثر بر صلاحیت پیمانكاران پروژه­های عمرانی و میزان اهمیت هر یك از شاخص­ها و ارزیابی و اولویت بندی پیمانكاران از اهداف این پژوهش می­باشد.

 

4-1- اهداف کاربردی

 

به طور متوسط حدود 15 درصد از تولید ناخالص ملی در جهان صرف اجرای پروژه­ها می­شود و حدود 10 درصد اقتصاد جهانی در این صنعت جریان دارد. از آنجا که حجم بسیار قابل ملاحظه صنعت، پروژه­های عمرانی است اهمیت آن در اقتصاد جهانی کاملا مشهود است (سازمان برنامه و بودجه، 1378). از طرف دیگر در اقتصاد توسعه از آنجا که سرمایه گذاری­های دولت، صرف گسترش ظرفیت های تولیدی، زیر بنایی و به طور کلی زیر ساخت­ها می­شود. پروژه­ها لبه برنده و کارساز هر کشور تلقی می­شود اما شرط لازم این است که هزینه­های دولت از یک سو صرف اجرای پروژه­های مناسب و ارزیابی شده شود و از سوی دیگر این پروژه­ها برای اجرا به پیمانکار مناسب سپرده شود. پیمانكار در هر پروژه­ی عمرانی نقش اصلی و اساسی را ایفا می كند انتخاب پیمانكار جزء تصمیمات كلیدی مدیران و تصمیم­گیرندگان به شمار می­رود. نتایج این تصمیمات اثر مهمی بر اجرای پروژه از لحاظ زمانی، کیفیت و هزینه می­گذارد (رجائی و حضرتی،1387). ارزیابی پیمانکاران و رتبه بندی آنان بر اساس معیار­­های صحیح باعث حذف پیمانكاران ناكارامد از فرآیند مناقصه خواهد شد.