2-3- تئوری‌های اقتضایی طراحی سازمان………………………….. 28

 

2-4- ساختار زنجیره تامین…………………………… 30

 

2-4-1- زنجیره تامین ناب و چابک……………………………. 34

 

2-4-2- عملکرد کسب و کار شرکت……………………………. 40

 

2-5- پیشینه تحقیق…………………………… 43

 

2-5-1- مطالعات داخلی…………………………… 43

 

2-5-2- مطالعات خارجی…………………………… 44

 

2-6- جمع بندی…………………………… 46

 

فصل سوم………………………….. 48

 

3-1- روش تحقیق…………………………… 49

 

3-2- جامعه آماری………………………….. 50

 

3-3- نمونه آماری و روش نمونه ­گیری…………………………… 50

 

3-4- روش گردآوری اطلاعات…………………………… 50

 

3-4-1- ابعاد محیط کسب و کار………………………….. 52

 

3-4-2- ابعاد اولویت‌های رقابتی…………………………… 52

 

3-4-3- ابعاد ساختار زنجیره تامین…………………………… 52

 

3-4-4- مقیاس ارزیابی عملکرد کسب و کار……………… 53

 

3-5- روایی و پایایی پرسشنامه………………………….. 53

 

3-5-1- روایی…………………………… 53

 

3-5-2- پایایی…………………………… 54

 

3-6- روش تجزیه و تحلیل‌…………………………… 55

 

3-6-1- مدل‌یابی معادلات ساختاری………………………….. 55

 

3-6-1- 1- نرم افزار مورد استفاده………………………….. 56

 

3-6-1-2- شاخص های برازش در آموس…………………….. 58

 

3-6-2- آزمون نرمال بودن داده ­ها ………………………….60

 

3-6-3- ضریب همبستگی…………………………… 60

 

فصل چهارم………………………….. 61

 

4-1- مشخصات پاسخ دهندگان و جامعه آماری……………. 62

 

4-1-1- آمار توصیفی سوالات…………………………… 69

 

4-2- آمار استنباطی…………………………… 70

 

4-2-1- نتایج بررسی روایی…………………………… 71

 

4-2-2- نتایج بررسی پایایی…………………………… 76

 

4-2-4- همبستگی بین متغیرهای پژوهش……………. 77

 

4-3- یافته‌های تحقیق…………………………… 78

 

4-3-1- مدل معادلات ساختاری…………………………… 78

 

4-3-2- تحلیل مدل های ساختاری…………………………… 80

 

4-3-3- بررسی فرضیه‌های اصلی تحقیق…………………………… 82

 

فصل پنجم………………………….. 85

 

5-1- بحث و نتیجه گیری…………………………… 86

 

5-1-1- فرضیه اصلی…………………………… 87

 

5-1-2- فرضیه­ های جانبی…………………………… 89

 

5-1-2-1- فرضیه جانبی 1………………………….. 89

 

5-1-2-2- فرضیه جانبی 2………………………….. 89

 

5-1-2-3- فرضیه جانبی 3………………………….. 89

 

5-1-2-4- فرضیه جانبی 4………………………….. 90

 

5-1-2-5- فرضیه جانبی 5………………………….. 90

 

 

5-1-2-6- فرضیه جانبی 6…………………………. 90

 

5-2- پیشنهادهای برگرفته از پژوهش…………….. 90

 

5-2-2- پیشنهاد پژوهشی…………………………… 92

 

5-3- محدودیت ها ………………………….93

 

منابع ومآخذ…………………………… 94

 

منابع فارسی…………………………… 95

 

منابع انگلیسی…………………………… 95

 

پیوست ها………………………….. 100

 

پرسشنامه………………………….. 101

 

چکیده:

 

مطالعه شرکت­ها بیانگر آن است که با توجه به تغییرات زیاد محیط کسب و کار، شرکت­های موفق علاوه بر اینکه از رقبای خود بهتر کار می­کنند، با تغییرات محیطی خود نیز سازگارترند و در مواجهه با محیط متغیر، برنامه ریزی لازم را دارند. به گونه­ای که توجه به مشخصه­های محیطی کسب و کار در انتخاب ساختارها و استراتژی­های سازمانی باعث بهبود عملکرد در شرکتها می­شود.

 

در این پژوهش رابطه بین همسویی مشخصه­های محیطی کسب و کار، اولویت­های رقابتی و ساختار زنجیره تامین با عملکرد کسب و کار در شرکت­های قطعه ساز خودروی شهرک­های صنعتی استان سمنان مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس ادبیات موجود درباره مشخصه­های محیطی کسب و کار، اولویت­های رقابتی، ساختار زنجیره تامین و عملکرد کسب و کار، یک مدل نظری توسعه داده شد و نتایج فرضیات بصورت تجربی مورد ارزیابی قرار گرفت.

 

داده های این پژوهش با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد. کلیه شرکت های تولیدی قطعه ساز خودرو واقع در سطح استان سمنان که جمعا 213 شرکت می‌باشند، قلمرو تحقیق حاضر می‌باشد و از آنجا که آگاه‌ترین افراد نسبت به شرکت، مدیران ارشد می‌باشند، لذا پاسخ دهندگان مدیران ارشد این شرکت‌ها می‌باشند و بنابر این سطح تحلیل این پژوهش سازمان می‌باشد. تعداد نمونه این پژوهش 130 شرکت بوده است.

 

بر اساس میانگین سؤالات مطروحه در مورد عملکرد، شرکت‌ها به ترتیب، لیست شدند. نیمه اول شرکت‌ها با توجه به این لیست، شرکت‌های با عملکرد بالا و نیمه دوم، شرکت‌های با عملکرد پایین در نظر گرفته شدند. سپس همسویی بین مشخصه‌های محیطی کسب‌و‌کار، اولویت‌های رقابتی و ساختار زنجیره تامین، هم برای شرکت‌های با عملکرد بالا و هم برای شرکت‌های با عملکرد پایین آزموده شد تا فرضیه اصلی پژوهش بررسی شود. طبق فرضیه اصلی پژوهش، در شرکت‌های با عملکرد بالا، بین مشخصه‌های محیطی کسب‌و‌کار، اولویت‌های رقابتی و ساختار زنجیره تامین همسویی وجود دارد (وجود همسویی استراتژیک) و در شرکت‌های با عملکرد پایین، این همسویی استراتژیک، وجود ندارد. بررسی همسویی استراتژیک، از طریق مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد.

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

1-1- مقدمه

 

در طول چهل سال گذشته، ماهیت محیط كسب ‌و ‌كار با ترکیبی از تغییرات الگوی تقاضا، تغییرات تکنولوژی و جهانی شدن، دچار دگرگونی شده‌است. امروزه نیازهای بازار، ناپایدار و پراکنده شده‌است و مانند گذشته نمی‌توان مشتریان را به‌راحتی طبقه‌بندی کرد. آن‌ها تقاضای ارزش بالاتر، تنوع بیش‌تر، خدمات بهبود یافته در زمان كم‌تر و شتاب در نوآوری محصول را دارند (خیمتریکس، 2004). دیکن(2003) بیان می‌دارد از دهه 80 میلادی، شتاب گرفتن پیشرفت در تولید، ارتباطات، اطلاعات، و فن‌آوری‌های حمل و نقل، به همراه توجه به ایده بازار آزاد، موجب آشفتگی تدریجی محیط کسب‌ و ‌کار به‌دلیل افزایش تنوع، سرعت تغیرات غیر قابل پیش بینی، پیچیدگی و فشار رقابتی شد (تینگ چی، کیلداف و گراگیا، 2009).

 

2-1-3- 2- الگوی رهیاب اسکاندیا…………………………………………. 23

 

2-1-3- 3- الگوی شاخص سرمایه فکری…………………………………………… 25

 

2-1-3- 4- الگوی تکنولوژی بروکینگ……………………………………………. 27

 

2-1-3- 5- الگوی نمایشگر داراییهای نامشهود………………………………………….. 27

 

2-2-1- مقدمه……………………………………………………… 28

 

2-2-2- تعاریف عملکرد سازمانی…………………………………………… 29

 

2-2-3-هدف از ارزیابی عملکرد…………………………………………. 30

 

2-2-4- علل ضعف عملکرد………………………………………….31

 

2-2-4-1 عوامل فردی…………………………………………… 31

 

2-2-4-2 عوامل سازمانی…………………………………………… 32

 

3-2-5- اجزاء اصلی و مراحل اجرای مدیریت عملکرد……………………………….34

 

2-2-6- اما ارزیابی عملکرد چیست؟………………………………………….. 35

 

2-2-7- انواع ارزیابی…………………………………………… 36

 

2-2-8- سیستیم های ارزیابی عملکرد سنتی و مدرن………………….. 38

 

2-2-9- مدل‌های ارزیابی عملکرد سازمانی………………………………. 39

 

2-2-9-1- مدل منشور عملکرد………………………………………….. 39

 

2-2-9-2- ماتریس عملكرد (1989)…………………………………………. 43

 

2-2-9-3- مدل نتایج و تعیین كننده‌ها (1991)………………………. 44

 

2-2-9-4- هرم عملكرد (1991) ………………………………………….44

 

2-2-9-5- كارت امتیازدهی متوازن (1992)………………………… 45

 

2-2-9-6- فرایند كسب و كار (1996)……………………………………… 47

 

2-2-9-10- تحلیل ذی نفعان (2001)…………………………………… 48

 

2-2-9-11 الگوی ماهواره ای عملکرد سازمانی…………………………. 49

 

الف)تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور………………………….. 56

 

ب)تحقیقات انجام گرفته در خارج کشور…………………………….. 60

 

معرفی بانک ………………………………………………………………….. 62

 

فصل سوم ……………………………………………………………………… 65

 

3-1- مقدمه ……………………………………………………………………… 66

 

3-2- روش تحقیق ………………………………………………………………. 66

 

3-2-1)تحقیق کاربردی……………………………………………………… 66

 

3-2-2) تحقیق توصیفی…………………………………………………….. 67

 

3-4- متغیرهای تحقیق ……………………………………………………… 69

 

3-5- روش های جمع آوری اطلاعات ………………………………….. 69

 

3-5-1- تعیین اعتبار (روایی) پرسشنامه………………………………….. 71

 

3-6-2- تعیین پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه……………………….. 71

 

3-7-1- جامعة آماری…………………………………………………….. 72

 

3-7-3- قلمرو مکانی تحقیق…………………………………………… 73

 

3-6-4) قلمرو زمانی تحقیق…………………………………………… 73

 

3-7-4) نمونه آماری و روش محاسبه حجم نمونه……………………. 73

 

3-7-5- روش‎های نمونه‌گیری…………………………………………… 74

 

3-8- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات …………………………………. 74

 

فصل چهارم: تجزیه تحلیل اطلاعات ……………………………………. 77

 

الف) آمار توصیفی………………………………………………………… 78

 

ب) آمار استنباطی: ………………………………………………………. 84

 

آمار توصیفی……………………………………………………………. 91

 

فصل5 : نتیجه گیری و پیشنهادات …………………………………… 97

 

5-1- مقدمه ………………………………………………………………… 98

 

5-2- بررسی یافته های پژوهش با توجه به آزمون آماری گرامر …….. 99

 

5-3- بررسی یافته های پژوهش با توجه به آزمون تحلیل واریانس فریدمن .. 103

 

5-4- ارائه پیشنهادات ……………………………………………………. 103

 

5-4-1)پیشنهادات بر مبنای یافته‌های تحقیق…………………………. 103

 

5-5- پیشنهادات برای تحقیقات آتی ……………………………………… 105

 

منابع فارسی………………………………………………………….. 106

 

 

منابع خارجی…………………………………………………………. 109

 

پرسشنامه ……………………………………………………………….. 113

 

پیوست و ضمایم ………………………………………………………… 118

 

چکیده:

 

امروزه موضوع سرمایه های فكری یكی از عناصر موفقیعت سازمان ها محسوب می شود و سازمان ها برای اینكه بتوانند در محیط پرتلاطم امروزی كه جهان تبدیل به دهكده جهانی شده است موفق باشند باید شاخص های سرمایه فكری را در سازمان شان شناسائی كرده و به آنها بپردازند، تحقیق حاضر به بررسی رابطه سرمایه فكری با عملكرد سازمانی بانكك قوامین استان تهران می پردازد و به دنبال جواب دادن به این سوال هست كه آیا بین سرمایه فكری با عملكرد سازمانی بانك قوامین استان تهران رابطه ی معناداری وجود دارد ؟

 

روش تحقیق این پژوهش توصیفی – همبستگی و از نظر هدف كاربردی می باشد ، جامعه مورد نظر مدیران و كارشناسان ارشد ستادی ، رئیس ، معاونین و كارمندان ارشد شعب بانك قوامین استان تهران است كه تعداد 200 نفر جامعه آماری و 70 نفر نمونه آماری را تشكیل می دهند. در ارتباط با روائی ابزار سنجش به نظرات متخصصین اكتفا شده و پایائی پرسشنامه سرمایه فكری و عملكرد از طریق آزمون آلفای كرونباخ عدد 925% بدست آمده است . و از آمار توصیفی و استنباطی برای تجزیه و تحلیل نتایج استفاده شده است ، فرضیه های پژوهش با همبستگی پیرسن آزمون شدند و نتایج آزمون های آماری نشان داده است كه رابطه بین ابعاد سرمایه فكری با عملكرد سازمان در بانك قوامین استان تهران معنادار است.

 

فصل اول: کلیات

 

1-1- مقدمه

 

امروزه با متحول بودن محیط, سازمانها برای بقاو رقابت با سایر سازمانها و برای اینکه بتوانند فعالیت خودراتداوم ببخشند ناچارند در برابر تغییرات محیط پویا باشندو با شرایط محیط خود را وفق بدهند یکی ازعوامل موفقیت درمحیط متحول امروزی استفاده از دانش میباشد.

 

دانش در مقایسه با سایر عوامل تولید مانند زمین، سرمایه و ماشین آلات و… از ارجحیت بیشتری برخوردار شده است به طوری كه در این اقتصاد، دانش به عنوان مهمترین عامل تولید محسوب می شود و از آن به عنوان مهمترین مزیت رقابتی سازمانها یاد برده می شود.یكی ازویژگیهای این دانش آن است كه نامشهود می باشد، یعنی غیر قابل لمس و محسوس است و ارزشگذاری و اندازه گیری آن خیلی سخت و مشكل است. در صورتی كه در گذشته سازمانها با استفاده از روشهای حسابداری قادر بودند تا ارزش و اندازه عوامل تولید خود را بطور كامل محاسبه كنند. امروزه این روشهای حسابداری دیگر دارای كارایی لازم نیستند، سازمانها در حال وارد شدن به اقتصاد مبتنی بر دانش هستند که در آن دانش به عنوان مهمترین عامل تولید ثروت محسوب می‌شود و در این میان سازمانهایی موفق هستند که به کمک ابزارهای مدیریتی وفناوری‌های نوین، از فرصت‌های ایجاد شده به نفع خود استفاده کنند که سرمایه فکری یکی از این ابزارهاست و رفته رفته مقوله دانش و سرمایه فکری جای خود را در سازمان­ها و شرکت‌ها باز کرده است و به عنوان مهمترین بخشی از سرمایه شرکت است که در سودآوری و پایداری بلند مدت اکثر شرکت‌ها نقش دارد. (ثاقب تهرانی و تدین، 1380)

 

لذا در این فصل پس از بیان مساله و اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ،اهداف پژوهش را تبیین نموده و بر اساس آن فرضیه های تحقیق را بیان می کنیم.پس از بیان مختصر چارچوب نظری به تدوین مدل پژوهش اقدام شد.بیان روش تحقیق و تعاریف مفاهیم اساسی در پایان فصل آورده شده است.

 

2-1- بیان مسئله

 

در جهان امروز آنچه بیش از همه دارای اهمیت است، نیروی انسانی است بطوری که اقتصاددانان معتقدند آنچه در نهایت روند توسعه اقتصادی و اجتماعی یک کشور را تعیین می‌کند، منابع انسانی آن کشور است، نه سرمایه و یا منابع مادی دیگر. این منابع انسانی هستند که سرمایه‌ها را متراکم می‌سازند، از منابع طبیعی بهره برداری می‌کنند، سازمانهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را بوجود می‌آورند و توسعه ملی را پیش می‌برند. کشوری که نتواند مهارتها و دانش مردم خود را توسعه دهد و از آن در اقتصاد ملی به نحو مؤثری بهره برداری کند، قادر نیست هیچ چیز دیگری را توسعه بخشد.

 

دنیای کنونی عصر دانایی است. امروزه دیگر مواهب و دارائی‌های طبیعی و مشهود کلید کامیابی جوامع و سازمان‌ها نیست، بلکه برخورداری از سرمایه‌های فکری و مدیریت این سرمایه‌هاست که در عرصه محیط پرتلاطم و چالشی رمز موفقیت محسوب می‌شود. این دسته از دارایی‌ها به دلیل ماهیتشان اغلب فراموش می‌شوند و همین امر نیز بر اهمیت آنها می‌افزاید. در واقع سرمایه فکری موجودیت دانشی یک سازمان است که در یک مقطع زمانی خاص در آن وجود دارد. سرمایه فکری همان منابع دانش محوری است که برای سازمان ارزش تولید می‌کنند ولی در صورتهای مالی وارد نمی شوند(پابلوس[1]،2004).

 

تعریف برنامه ریزی استراتژیک………………………………………. 24

 

فرآیند برنامه ریزی استراتژیک………………………………….. 25

 

خصوصیات و فواید برنامه ریزی استراتژیک…………………….. 26

 

اجزاء مورد نیاز جهت برنامه ریزی استراتژیک…………………… 27

 

ابزارهای برنامه ریزی استراتژیک………………………………………. 28

 

تفکر و برنامه ریزی استراتژیک………………………………………. 28

 

تفکراستراتژیک در مقابل برنامه ریزی استراتژیک…………………. 30

 

وابستگی و هم ترازی اساسی……………………………………. 32

 

برخی کمبودها و محدودیتهای تفکر و برنامه ریزی استراتژیک……………. 33

 

یک راه کار مناسب جهت عملکرد بهتر…………………………………… 34

 

برنامه ریزی استراتژیک طی زمان های متمادی در قالب تفکر استراتژیک تکامل یافته است…….. 34

 

برنامه ریزی استراتژیک یک تفاوت اساسی را به وجود می آورد…….. 35

 

چارچوب رابیک کیوب   مدلی از برنامه ریزی استراتژیک با محوریت تفکر استراتژیک…… 36

 

آیا تفکر استراتژیک با برنامه ریزی استراتژیک سازگار است؟…………. 37

 

دلایل اهمیت برنامه ریزی و تفکر استراتژیک جهت کاربرد مکملی باهمدیگر………. 39

 

فاکتورهای اساسی موفقیت دربرنامه ریزی و تفکر استراتژیک و به کارگیری آنها …….40

 

بازنگری درباره مدیریت استراتژیک جدید……………………………………. 41

 

جایگاه خلاقیّت و شهود در تفکر استراتژیک………………………………………. 42

 

خلاقیت استراتژیک………………………………….. 43

 

انواع تفکر و متفکران………………………………….. 46

 

تفکر خلاقانه و آنالیزگرا…………………………………..48

 

خلاقیت یک عامل کلیدی در شکل گیری استراتژی می باشد……………………. 51

 

تفکر شهودی و نقش و اثرات آن در تفکر استراتژیک…………………………. 51

 

راهکارهای شهودی کلاسیک می باشند………………………………….. 55

 

تفکر استراتژیک بستر توسعه استراتژیک منابع انسانی در سده 21……… 56

 

تعریف توسعه استراتژیک منابع انسانی……………………………………. 57

 

مفهوم توسعه استراتژیک منابع انسانی و کاربردآن……………………. 58

 

فرضیات و فلسفه توسعه استراتژیک منابع انسانی…………………….. 59

 

رابطه بین برنامه های کسب وکار، برنامه های منابع انسانی و توسعه منابع انسانی…… 59

 

تفاوتهای بین آموزش سنتی و توسعه استراتژیک منابع انسانی…………….. 61

 

خصوصیات توسعه استراتژیک منابع انسانی…………………………………… 61

 

ارتباط دهی توسعه منابع انسانی واستراتژی……………………………………. 62

 

نقش فرهنگ سازمانی در توسعه تفکر استراتژیک……………………………. 63

 

فرهنگ و مكاتب فرهنگی مدیریت استراتژیك………………………………….. 64

 

ضرورت ارتباط بین استراتژی و فرهنگ و ساختار……………………………. 67

 

فرهنگ سازمانی و تفكر استراتژیك………………………………….. 68

 

تاثیر فرهنگ بر روی الگوهای شناختی………………………………….. 69

 

ساخت فرهنگی كه مشوق تفكر استراتژیك باشد………………………….. 69

 

بخش دوم: مزیت رقابتی……………………………………. 71

 

مقدمه………………………………….. 71

 

مزیت رقابتی و منشأ آن……………………………………. 72

 

انواع مزیت رقابتی……………………………………. 80

 

جایگاه و مدل رقابتی…………………………………… 87

 

اساس ماهیت رقابت………………………………….. 88

 

منابع یک سازمان یا شرکت چه چیزهایی می باشد؟…………….. 89

 

کاربرد فناوری اطلاعات در ایجاد مزیت رقابتی………………….. 91

 

مزیت رقابتی پایدار در بازارهای اینترنتی…………………………. 92

 

روشهای شناسایی عوامل راهبردی در ایجاد مزیت رقابتی………..98

 

روشهای شناسایی عوامل داخلی راهبردی………………………….. 99

 

الف:رویکرد زنجیره ارزش………………………………….. 99

 

ب)رویکرد وظیفه ای………………………………….. 99

 

دلیل توجه به منابع انسانی به عنوان عاملی برای مزیت رقابتی………. 100

 

کسب مزیت رقابتی با ایجاد سازمان یادگیرنده…………………….. 106

 

 

بانک،بازاریابی و مزیت رقابتی……………………………………. 108

 

بر 5 نیروی موثر بر رقابت در صنعت بانکداری…………… 111

 

بخش سوم: تاثیرتفکر استراتژیک بر مزیت رقابتی…………………. 114

 

مقدمه…………………………………… 114

 

چشم انداز سیستمی و مزیت رقابتی……………………………………. 114

 

فرضیه های محرک(فرضیه محور بودن)و مزیت رقابتی…………… 114

 

تمرکز بر قصد(نیت)و مزیت رقابتی……………………………………. 115

 

بخش چهارم: پیشینه تحقیق……………………………………. 115

 

الف) تحقیقات انجام شده در خارج از کشور…………………………………… 115

 

ب) تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………………………115

 

فصل سوم: روش تحقیق  

 

روش تحقیق……………………………………. 118

 

جامعه و نمونه آماری……………………………………. 119

 

ابزار جمع آوری اطلاعات…………………………………….. 119

 

مقیاسهای پرسشنامه…………………………………… 122

 

روایی و پایایی ابزار جمع آوری اطلاعات…………………………………….. 122

 

روش تجزیه و تحلیل داده های آماری……………………………………. 124

 

بررسی نرمال بودن داده ها………………………………….. 124

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات   

 

مقدمه…………………………………… 127

 

بخش اول………………………………….. 128

 

توصیف آماری سؤالات پرسشنامه………………………………….. 128

 

بخش دوم………………………………….. 133

 

تجزیه و تحلیل استباطی داده های آماری( آزمون آماری فرضیه های تحقیق)……. 133

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها                                                                                                          

 

مقدمه…………………………………… 199

 

بحث و نتیجه گیری……………………………………. 199

 

پیشنهادها …………………………………..201

 

منابع و مآخذ                                                                                                                                    

 

Abstract…………………………………..

 

پیوست ها …………………………………..220

 

چکیده:

 

تفکر استراتژیک مهم دیدن چیزی است که که دیگران نمی بینند،کشف یک نیاز نهفته به معنای کشف یک فرصت جدید است و این مفهوم اساس نوآوری در کسب وکار به شمار می آید.منافع اصلی یک نوآوری به کسی تعلق دارد که نیازهای نهفته در محیط را زودتر از دیگران کشف کند و بهتر از دیگران به آن پاسخ گوید.تفکر استراتژیک عبارت است از: استفاده از چهارچوبهای مختلف ذهنی،که هنوز بسیاری از آنها برای بررسی و تحلیل و در نهایت تصمیم گیری موقعیتهای استراتژیک ناشناخته اند.جهان امروزی دنیای کسب و کار و تغییر است. با بررسی متون مدیریتی، می توان گرایش عمومی به تغییر مستمر را مشاهده کرد. تغییر مستمر نشانه بارز قرون بیست و بیست و یک می باشد. آلوین تافلر این روند را مرگ ثبات لقب داده است و آن را با شوک آینده در ارتباط می داند. لازمه بقاء در کسب و کار امروزی داشتن چیزی برای ارائه یا همان مزیت رقابتی است. دنیای رقابت بی رحم است و هرکس که نتواند در کمترین زمان ممکن خود را با روند تحولات سازگار نماید محکوم به فنا در محیط رقابتی امروز می باشد. اینچنین اموری، مورگان، نظریه پرداز معروف را به بحث در مورد چگونگی ایجاد و توسعه مزیتهای رقابتی جدید در کسب و کار، وا داشته است. در حالت کلی می توان گفت، مزیت رقابتی عامل بقاء و در مرحله بعدی موفقیت می باشد. تفکر استراتژیک نیز کلید دستیابی به مزیت رقابتی است.

 

هدف اصلی این تحقیق، بررسی میزان تفکر استراتژیک مدیران بانک تجارت و تاثیر آن بر عوامل ایجاد کننده مزیت رقابتی (منبع محور) در بانک تجارت می باشد. مدلی که در این تحقیق از آن استفاده شد مدلی ترکیبی می باشد که از ترکیب دو مدل براساس نظریات جین لیدکا و مایکل پورتر می باشد که بر پایه آن سعی گردیده که میزان تفکر استراتژیک مدیران ارشد و تاثیر آن را بر عوامل ایجاد کننده مزیت رقابتی(منبع محور) در بانک تجارت سنجیده شود. روش تحقیق حاضر از نظر روش ،پیمایشی واز حیث هدف، کاربردی می‌باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر مدیران ارشد بانك تجارت می باشد که تعداد آنها 46 نفر است .از 46 نفر حاضر 3نفر امکان جوابگویی نداشتندو بخاطر این وضعیت جامعه آماری 43 نفر می باشد، با توجه به محدود بودن حجم جامعه آماری ، کل جامعه آماری به عنوان جامعه مورد بررسی در نظر گرفته شده است. جهت جمع آوری اطلاعات از دو پرسشنامه تفکر استراتژیک و مزیت رقابتی(منبع محور) استفاده شد. در این تحقیق برای تعیین روایی ابزار جمع آوری اطلاعات از روایی نمادی یا صوری استفاده گردید. برای آزمون پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای كرونباخ استفاده شده است. براساس این روش با یك مطالعه مقدماتی روی 30 كارمند در حوزه جامعه مورد بررسی و با استفاده از نرم افزار آماری spss میزان پایایی سؤالات تفكر استراتژیك و عوامل ایجاد كننده مزیت رقابتی (منبع محور) بترتیب 867/0 و 933/0 بدست آمد. برای آزمون تاثیر هر متغیر مستقل بر متغیر وابسته این فرضیه­ها از آزمون رگرسیون استفاده شده است. نتایج حاصل بیانگر آن است كه اغلب ابعاد تفکر استراتژیک بر روی برخی از ابعاد عوامل ایجاد کننده مزیت رقابتی(منبع محور) در بانک تجارت تأثیر مثبت داشتند.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

در محیطی كه ویژگی آن، پیچیدگی و تغییر مستمر است، گفته می شود كه ظرفیت نوآوری و تفكراستراتژیك واگرا، بسیار بیشتر از برنامه‌ریزی استراتژیك محافظه كارانه و همگرا، به عنوان هسته مركزی خلق مزیت رقابتی به حساب می آیند. اما به نظر می رسد هم تفكر استراتژیك و هم برنامه ریزی استراتژیك هر دو نیاز امروزی سازمانها باشند. باوجود محیط غیر قابل پیش بینی و به شدت پیچیده و رقابتی، ظرفیت تفكر استراتژیك خلاقانه و واگرا در سطوح چندگانه سازمانی، به عنوان هسته مركزی خلق و حفظ مزیت رقابتی،حساب می آید(Lietdka,1998,p.32). تفكراستراتژیك فرآیندی خلاقانه و واگرا بوده و با چشمانداز و دورنمای طراحی شده توسط رهبران سازمان مرتبط است این امرمستلزم فراتر رفتن اندیشه مدیران از عملیات روزمره باهدف تمركز برقصد ونیت استراتژیك بلند مدت مورد نظر برای كسب و كار است تفكراستراتژیك فعالیتهایی چون گردآوری اطلاعات، تحلیل و بحث وتبادل نظر در خصوص شرایط حاكم بر سازمان و درشركتهای دارای فعالیتهای متنوع، پاسخگویی به سؤالات اساسی در مورد پورتفوی سازمان راشامل میشود، آبراهام لینکلن تفكراستراتژیك راشناسایی استراتژیهای قابل اطمینان ویا مدلهای كسب وكاری میداند كه به خلق ارزش برای مشتری منجرشوند او معتقد است جستجو برای یافتن گزینه های استراتژیك مناسب، كه معمولاًبه عنوان بخشی از فرآیند مدیریت استراتژیك انجام میگیرد، درواقع نتیجه عملی تفكراستراتژیك است، (مشبکی و خزاعی ،1387، 106-107). از زمان آدام اسمیت که تئوری مزیت مطلق رامطرح کرد، اقتصاددان ان تمایل پیدا کردند تاعوامل مؤثر برعملکرد صنعت داخلی رابررسی کنند بعد ازآدام اسمیت، ریکاردو تئوری مزیت نسبی را ارائه کرد . دیوید ریكاردو این دیدگاه را اصلاح كرد و مقوله‌ای را كه به “مزیت نسبی معروف شده مطرح كرد. منظور دیوید ریكاردو آن بود كه عوامل بازار، منابع كشور را به صنایعی سوق می دهند كه كشور در آنها بیشترین بهره‌وری نسبی را داشته باشد. یعنی كشور ممكن است كالایی را وارد كند كه خودش می تواند با هزینه كم تولید كند، ولی در تولید كالای دیگری بهره‌ورتر باشد در تئوری ریكاردو، تجارت، مبتنی بر تفاوت بهره‌‌وری نیروی كار در كشورهای مختلف بود. وی این موضوع را به تفاوتهای تشریح نشده در فضای حاكم بر كشورهای مختلف در زمینة صنایع گوناگون ارتباط میداد. ریكاردو مسیر درستی را انتخاب كرده بود ولی مفروضاتش به صنایع متكی بر منابع، كه عمدتاً از كارگر ساده و نیمه‌ماهر استفاده می‌كردند (و در قرنهای هیجدهم و نوزدهم اهمیت اصلی را داشتند) مربوط می‌شد وجه غالب در تئوری “مزیت نسبی” مبتنی بر مطالعات هكشرو اوهلین و این فرض است كه ملل مختلف از تكنولوژی معادلی برخوردارند و تفاوت آنها از فراوانی عوامل تولید، از قبیل زمین، نیروی كار، منابع طبیعی و سرمایه، ناشی می شوداین عوامل داده‌های اولیه برای تولید هستند. كشورها مزیت نسبی متكی بر منابع را در صنایعی به دست می‌آورند كه در آنها از منابعی كه در آن كشورها فراوان است بیشترین استفاده را به عمل می‌آورند. آنها این كالاها را صادر میكنند و كالاهایی را كه در آنها مزیت نسبی ندارند وارد میكنند. برای مثال، كشورهای برخوردار از نیروی كار فراوان و ارزان، مثل كره جنوبی، كالاهای كاربر از قبیل تجهیزات الكترونیكی را صادر می‌كنند و كشورهای برخوردار از منابع اولیة فراوان و زمینهای گستردة قابل كشت، محصولات مبتنی بر آنها را صادر می‌كنند. سوئد در صنعت فولاد بدین دلیل پیشرفته است كه ذخایر قابل توجهی با كمترین ناخالصی دارد و همین موجب میشود كه محصول مرغوب تولید كند(حسینی و پناهی ،1386،153-151).

 

2-1- بیان مسئله

 

امروزه در محیط بی ثبات صنعت بانکداری کنونی، داشتن پیشنهادی جدید که هم مورد توجه مشتریان باشد و نیز ایجاد درآمد زایی نماید و هم موجب تمایز یک بانک از بانکی دیگر شود بسیار مهم و حیاتی می باشد.بانکهایی با سابقه تاریخی ،مثل بانک تجارت جمهوری اسلامی ایران،از بعد رقابتی با چندین مساله مواجه می باشند:که از آنها دو بعد بیشتر حائز اهمیت است.مساله اول ورود رقبای جدید و تازه وارد به میدان رقابت است که در طی دهه اخیر شاهد حضور بانکهای خصوصی به میدان رقابت که هریک با توانائیهای خاص خود پا به میدان رقابت نهاده اند و مساله دوم بحث رقابت جهانی است، همانطور که شاهد هستیم دنیای کنونی رو به ایجاد یک دهکده جهانی گذارده است که این مساله سبب می شود پای بانکهای خارجی رابه محیط کشورهای دیگر باز نماید.بانکهای ایرانی مثل بانک تجارت که یکی از بانکهای با سابقه درخشان و پربار در امر بانکداری می باشد جهت ادامه راه بصورت استوارتر در این محیط پیچیده می بایست مزیتهای رقابتی برای خود ایجاد و از عوامل مهم تحکیم این مزیتهای رقابتی بهره گیرد.

 

موارد بسیاری در عوامل ایجاد کننده مزیت رقابتی موثر می باشد که در تحقیق حاضر سعی گردیده است تاثیر تفکر استراتژیک مدیران بر این امر مورد بررسی قرار گیرد . تفکر استراتژیک داشتن، نگرش متفاوت و متمایز از نگرش سایر افراد صنعت نسبت به پدیده ها و اتفاقات و جریانات حادث شده در جامعه و صنعت می باشد که این امر سبب می گردد متفکر استراتژیک قادر به درک فرصتهای بالقوه محیطی باشد که سایر رقبا حاضر در صنعت از دیدن آنها عاجزند.داشتن تفکر استراتژیک در مدیران عالی سازمان و کارکنان رده بالای سازمان جهت متمایز سازی و ایجاد یک مزیت رقابتی به نظر امری ضروری و حیاتی است،بدین معنا که اگر در این محیط پیچیده کنونی که تغییرات و تحولات آن بیش از گذشته سریع،ناگهانی و خلق الساعه می باشد،اگر به این عناصر اصلی، بانک یا سازمانی، صاحب این سلاح گرانمایه نباشند آن سازمان در رقابت با سایر رقبا محکوم به فنا می باشد. در صنایع کلیدی کشور ما،مثل صنعت بانکداری ،که شاهرگ و نبض اقتصادی کشور عزیز ما ایران می باشد، مدیران عالی بانکها و از شاخص ترین آنها مدیران ارشد بانک تجارت دارای عملکرد خوبی می باشند اما جهت بهبود و افزایش عملکرد و بهره وری شان می بایست آنان را به یک سلاح بسیار قوی مثل تفکر استراتژیک آشنا کرد که آن هم مستلزم درگیری شان با یکسری از موضوعات مثل:داشتن چشم انداز سیستمی،هوشمندی در استفاده از فرصتها،تمرکز بر قصد و تفکر فرضیه محور می باشد.

 

برای بررسی میزان تفکر استراتژیک مدیران ارشد و تاثیر آن بر عوامل ایجاد کننده مزیت رقابتی در بانک تجارت تفکر استراتژیک بر اساس نظریه لیدکا در پنج بعد:

 

1-10 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………….. 11

 

1-11 ساختار تحقیق…………………………….. 12

 

1-12 تفاوت این تحقیق با دیگر تحقیقات……………………. 12

 

1-13 مدل مفهومی…………………………….. 13

 

1-14 مدل عملیاتی…………………………….. 14

 

1-15 تعریف مدل مفهومی و مدل عملیاتی………………… 15

 

1-15-1 فرهنگ سازمانی………………………….. 15

 

1-15-1-1 فاصله قدرت………………………….. 15

 

1-15-1-1-1آزادی و استقلال فردی………………………….. 15

 

1-15-1-1-2 میزان، حدود و ثغور ارتباط با همکاران………… 15

 

1-15-1-1-3 تفویض اختیار………………………….. 15

 

1-15-1-1-4تصمیم‌گیری شخصی………………………….. 15

 

1-15-1-1-5 میزان مدیریت مشارکتی………………………….. 15

 

1-15-1-2 فرد گرایی…………………………… 16

 

1-15-1-2-1 اهمیت به فرد………………………….. 16

 

1-15-1-2-2 میزان تعهد واحساس فرد به گروه…………….. 16

 

1-15-1-2-3 میزان موردقبول واقع شدن فرد در گروه………….16

 

1-15-1-2-4 پاداش‌های فردی………………………….. 16

 

1-15-1-2- 5 صمیمیت و کارگروهی………………………….. 16

 

1-15-1-3پرهیز از نا شناخته‌ها (ابهام ‌گریزی)………………………….. 16

 

1-15-1-3-1 پیروی از قوانین و دستورات………………………….. 16

 

1-15-1-3-2 اطلاع از انتظارات سازمان………………………….. 16

 

1-15-1-3-3 میزان انعطاف‌پذیری و رویه‌های عملیاتی استاندارد…………….. 17

 

1-15-1-3-4 پیروی از اصول و قواعد کیفی مشخص………………………….. 17

 

1-15-1-3-5 دستورالعمل‌های شفاف و روشن………………………….. 17

 

1-15-2 فساد اداری……………………………. 17

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

2-1 بخش اول : فرهنگ سازمانی ………………………….19

 

2-1-1 مقدمه…………………………… 19

 

2-1-2 پیشینه تاریخی……………………………. 21

 

2-1-3مفاهیم پایه و اساسی فرهنگ………………….. 22

 

2-1-3-1 ارزش‌ها………………………….. 22

 

2-1-3-2 فرهنگ…………………………..22

 

2-1-4 کارکردهای فرهنگ……………………………… 26

 

2-1-5 فرهنگ سازمانی………………………….. 27

 

2-1-5-1 كاركردهای فرهنگ سازمانی…………………….30

 

2-1-5-2 عوامل مؤثر و تاثیر گذار بر فضای فرهنگ سازمانی………….. 31

 

2-1-5-3 تاثیر محیط روی فرایند مدیریت فرهنگ سازمان……………. 32

 

2-1-5-4 فضای فرهنگ ملی……………………………. 34

 

2-1-5-4-1 عوامل اصلی و موثر برفرهنگ ملی………………… 34

 

2-1-5-4-1 -1 اوضاع اقلیمی……………………………. 34

 

2-1-5-4-1 -2 موقعیت جغرافیایی……………………………. 35

 

2-1-5-4-1-3 مذهب…………………………….. 35

 

2-1-5-4-1-4 نظام حاکم بر جامعه (در سطح خرد و کلان)…………. 36

 

2-1-6 جمع بندی و پیشنهادات و ارائه یک مدل……………………… 36

 

2-2 بخش دوم: فساد اداری…………………………….. 37

 

2-2-1 مقدمه…………………………… 37

 

2-2-2 تعاریف فساد اداری……………………………. 38

 

2-2-2-1 فساد چیست؟…………………………… 38

 

2-2-3 مبانی اعتقادی (ارزشی) در زمینه فساد اداری……….. 41

 

2-2-4 انواع فساد…………………………… 41

 

2-2- 5 فساد در کشورهای مختلف………………………….. 46

 

2-2- 5 -1 آرژانتین……………………………. 46

 

 

2-2- 5 -2 برزیل…………………………… 47

 

2-2- 5 -3 هنگ کنگ……………………………… 47

 

2-2- 5 -4 مالزی……………………………. 48

 

2-2- 5 -5 ایران…………………………… 48

 

2-2- 6 علل بروز فساد اداری و اثرات آن……………………………. 49

 

2-2-7 رویكردهای اساسی پیشگیری……………………………. 54

 

2-2-8 راه‌های پیشگیری از فساد اداری از دیدگاه اسلام………… 56

 

2-2-9 نظریه‌های کنترل فساد…………………………… 58

 

2-2-10 راهبرد جامع پیشگیری از فساد اداری در ایران…………. 60

 

2-2-10-1 ارتقای پاسخ‌گویی سیاسی……………………………. 61

 

2-2-10-2 پاسخ‌گویی رهبری نظام سیاسی……………………………. 62

 

2-2-10-3 تقویت جایگاه آموزه‌های دینی……………………………. 62

 

2-2-10-4 تقویت مشارکت مردمی……………………………. 62

 

2-2-10-5 تقویت نقش رسانه‌ها………………………….. 62

 

2-2-10-6 ایجاد بخش‌ خصوصی رقابت…………………………….. 63

 

2-2-10-7 سازوکارهای نهادی ناظر بر قدرت…………………………….. 63

 

2-2-10-8 اصلاح مدیریت دولتی……………………………. 63

 

2-2-11 راه‌كار‌های پیشگیری و مقابله با فساد در نظام اداری كشور………… 64

 

2-2-11- 1 راه‌كار‌های كلان……………………………. 64

 

2-2-11- 1-1 پیشگیری از طریق اصلاح و بهسازی نظام اداری و آموزش…… 64

 

2-2-11-1-2 مقابله و برخورد جدی با مصادیق فساد…………………….. 64

 

2-2-11-1-3 مدیریت موثر برنامه مقابله با فساد…………………………… 64

 

2-2-11-1 -4 تصویب قوانین كار آمد و راه‌گشا در مقابله با فساد………….. 64

 

2-2-11-2 راه‌كار‌های خرد…………………………… 64

 

2-2-11-2-1 راه‌كار های اداری و مدیریتی………………………….. 64

 

2-2-11-2-2 راه‌كار‌های فرهنگی ـ اجتماعی………………………….. 64

 

2-2-11-2-3 راه‌كار‌های سیاسی ـ مدنی………………………….. 65

 

2-2-11-2-4 راه‌كار‌های اقتصادی………………………….. 65

 

2-2-12 نوآوری در پیشگیری از فساد اداری…………………………… 66

 

2-2-12-1 میثاق سلامت………………………….. 66

 

2-2-12-2 عناصر اصلی برنامه میثاق سلامت عبارتند از……………. 67

 

2-3 بخش سوم: کالبد شکافی فرهنگی فساد…………………………… 68

 

2-3-1 ابعاد فرهنگ ملل از نظر هافستد…………………………… 70

 

2-3-1 -1 فاصله قدرت…………………………….. 70

 

2-3-1 -2 فردگرایی در مقابل جمع گرایی……………………………. 71

 

2-3-1-3 ابهام گریزی (عدم اطمینان)…………………………..74

 

2-3-1-4 بعد مردسالاری……………………………. 76

 

2-3-2 تصویر ایران در پژوهش هافستد…………………………… 78

 

2-3-2-1مطالعه‌ ی اول……………………………. 78

 

2-3-2-1مطالعه‌‌ی دوم…………………………… 79

 

2-3-3 انتقادهای وارده به هافستد…………………………… 80

 

2-3- 4 مدل‌های نقش فرهنگ سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری……. 81

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

3-1 مقدمه…………………………… 85

 

3-2 متغیرها و شاخصهای تحقیق…………………………….. 86

 

3-5 روش تحقیق…………………………….. 91

 

3-6 جامعه آماری…………………………….. 91

 

3-7 تعیین حجم نمونه…………………………… 91

 

3-8 قلمرو تحقیق…………………………….. 92

 

3-8-1 موضوعی………………………….. 92

 

3-8-2 زمانی………………………….. 92

 

3-8- 3 مکانی…………………………..93

 

3-9 روش و ابزار گردآوری اطلاعات…………………. 93

 

3-9-1 بررسی اسناد و مدارک……………………….. 93

 

3-9-2 پرسش‌نامه…………………………… 94

 

3- 10 واحد آماری…………………………….. 95

 

3-11روایی ابزار سنجش………………………………. 95

 

3-12 پایایی پرسشنامه…………………………… 96

 

3-12-1 اجرای دوباره(روش بازآزمایی) ………………96

 

3-12-2 روش موازی(همتا) …………………………..96

 

3-12-3 روش تصنیف(دو نیمه کردن) ……………….96

 

3-12-4 روش کودر- ریچاردسون……………………………. 96

 

3-12-5 روش آلفای کرونباخ……………………………. 96

 

3-13تجزیه و تحلیل داده‌ها …………………………..97

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها و نتایج

 

4-1 مقدمه…………………………… 99

 

4-2 آمار توصیفی متغیرهای جمعیت شناسی تحقیق………. 99

 

4-2-1 جنسیت…………………………….. 100

 

4-2- 2 میزان تحصیلات…………………………….. 101

 

4-2-3سابقه کار …………………………..102

 

4-2-4 نوع استخدامی……………………………. 103

 

4-2-5 سن……………………………. 104

 

4-3 پایایی متغییر مستقل……………………………. 105

 

4-3-1 پایایی فاصله‌ قدرت…………………………….. 105

 

4-3-2 پایایی فرد گرایی……………………………. 105

 

4-3-2 پایایی ابهام گریزی……………………………. 106

 

4-4 پایایی متغییر وابسته…………………………… 106

 

4-5 تحلیل فرضیات با استفاده از رگرسیون……………. 106

 

4-5-1 مدل خلاصه…………………………… 107

 

4-5-2 آزمون معنادار بودن رگرسیون……………………………. 107

 

4-5-3 آزمون معنادار بودن ضرایب…………………………….. 108

 

4-6 تحلیل استنباطی…………………………….. 109

 

4-6-1 آزمون فرضیه اول……………………………. 110

 

4-6-2 آزمون فرضیه دوم…………………………… 110

 

4-6-3 آزمون فرضیه سوم…………………………… 110

 

4-7 یافته‌های جانبی……………………………. 111

 

4-7-1 رتبه میانگین ها………………………….. 111

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

 

5-1 مقدمه…………………………… 114

 

5-2 یافته‌های تحقیق…………………………….. 114

 

5-2-1 یافته‌های آمار توصیفی…………………………….114

 

5-2-2 یافته‌های آزمون فرضیات تحقیق…………….. 114

 

5-2-2-1 فرضیه اول……………………………. 114

 

5-2-2-2 فرضیه دوم…………………………… 115

 

5-2-2-2 فرضیه سوم…………………………… 115

 

5-3 پیشنهادات بر اساس یافته‌ها‌ی تحقیق…………………… 116

 

5-4 پیشنهادات جانبی…………………………….. 116

 

5-5 پیشنهاد برای محققان آتی…………………………….. 119

 

5-6 مشکلات و محدودیت‌های تحقیق……………………. 119

 

فهرست منابع فارسی……………………………. 120

 

فهرست منابع لاتین……………………………. 125

 

پیوست«الف»: پرسش‌نامه…………………………..130 

 

پیوست «ب»: معرفی نامه توزیع پرسشنامه……………. 133

 

پیوست«ج»: جدول حاوی کشورها از نظر رتبه بندی هافستد… 134

 

چکیده لاتینی………………………………………137

 

چکیده:

 

فرهنگ سازمانی به‌ دلیل ماهیت اثرگذاری قوی كه می‌تواند بر رفتار و عملكرد اعضاء سازمان داشته باشد، نقش مهمّی در كنترل درونی رفتارهای كاركنان و پیشگیری از بروز فساد اداری دارد. پژوهش حاضر به منظور بررسی عوامل فرهنگ سازمانی براساس مدل هافستد در سازمان‌های دولتی، در سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان‌غربی انجام شده است. این پژوهش از جنبه هدف، کاربردی و نیز توسعه‌ای واز نظر ماهیت، توصیفی پیمایشی است. یافته‌های تحقیق حاصل جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آوری اطلاعات از 448 نفر جامعه آماری و نمونه‌ی 208 نفری از کارکنان به روش تصادفی ساده می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی از طریق نرم‌افزار SPSS و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد بین فاصله‌ قدرت و فساد اداری در سازمان‌های دولتی رابطه‌ی معنادار وجود دارد که اندازه‌ی این رابطه 020/0 می‌باشد؛ هم‌چنین بین ابهام‌گریزی و فساد اداری در سازمان‌های دولتی رابطه‌ی معنادار وجود دارد که اندازه‌ی این رابطه صفر می‌باشد؛ در حالی که رابطه‌ی معنادار بین فردگرایی و فساد‌ اداری در سازمان‌های دولتی وجود ندارد که اندازه‌ی این رابطه 702/0 می‌باشد.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

تجربه‌های به دست آمده از کشورهای مختلف نشان‌گر این است که فساد امری پیچیده، پنهان و متنوع است. از این رو، مبارزه با آن نیز باید امری مستمر، طولانی و پیچیده باشد. درحقیقت، فساد (در ابعاد اداری و ابعاد دیگر جامعه) مانند عفونت است که اگر به اندام و پیکر جامعه راه یابد، اعضای آن را یکی پس از دیگری عفونی کرده و از کار می اندازد و چه بسا گسترش این عفونت، کل پیکره‌ی جامعه را فاسد کند.

 

اصطلاح فساد اداری که آن را در برابر سلامت اداری به کار می برند، مدت زیادی است که مورد توجه اندیشمندان و صاحب‌نظران مختلف سازمانی قرار گرفته و تلاش کرده‌اند با ارائه‌‌‌‌‌‌‌‌ی تعاریف منطبق با اصول سازمانی در جهت رفع آن گام بردارند که وجه اشتراک اغلب تعاریف ارائه شده درباره‌ی فساد دستگاه‌های دولتی را می توان رشوه و سوءاستفاده از موقعیت‌های شغلی، برای نفع شخصی دانست. پیامدهای فساد اداری نیز در قالب معضلات و ناهنجاری‌هایی هم‌چون سوءاستفاده از موقعیت‌های شغلی، ارتشاء و اختلاس، کلاه‌برداری، پارتی بازی، بی عدالتی، باج خواهی، ایجاد نارضایتی برای ارباب رجوع (ذینفع ها)، سرقت اموال و دارائی‌های سازمان، فروش اطلاعات محرمانه سازمان به دیگران و نظایر آن بــه صورت فردی، گروهی و سازمـان یافته پدیدار می‌گردد. عوامل و زمینه‌های گوناگونی وجود دارند که می‌تواند موجب پیدایش و گسترش و ترویج فساد اداری به صورت بالقوه و بالفعل شوند. برمبنای این عوامل و زمینه‌ها می‌توان راه‌هایی را شناسایی کرد که اثر بیشتری در کاهش و حذف پدیده فساد اداری در سازمان دارند. اگر سازمان را به صورت یک سیستم درنظر بگیریم، این سیستم از خرده سیستم‌های گوناگونی تشکیل شده است که یکی از مهم‌ترین آنها خرده سیستم منابع انسانی است. بر همین اساس در مبارزه با پدیده فساد اداری، تمرکز بر روی عواملی که مستقیمــاً به بعد منابع انسانی سازمان مربوط می شود، می‌تواند تاثیر بیشتری در کاهش یا حذف فساد اداری در سازمان داشته باشد هرچند که عوامل سازمانی دیگری هم‌چون شفافیت قوانین اداری و… در این زمینه موثرند.

 

فرهنگ سازمانی به عنوان پدیده‌ای که نقش گرفته از سیاست‌ها و رویکردهای مدیران رده بالای سازمانی است از جمله عواملی است که نقش مهمی در پیشگیری از بروز فساد در ادارات و سازما‌ن‌ها دارد. صاحب‌نظران نسبت فرهنگ سازمانی به سازمان را، هم‌چون نسبت شخصیت به فرد می دانند که نقش مهمی در شکل گیری رفتار (فردی و سازمانی) دارد.

 

از آ‌‌ن‌جا که فساد اداری (و انواع دیگر آن همچون فساد اقتصادی، سیاسی و…) می‌تواند تاثیر زیادی بر روی حرکت توسعه جامعه بگــذارد و با توجه به این که امروزه در زمینه‌ی مبارزه با فساد اداری، بیشتر تأکید روی رویکردهایی است که بر پیشگیری از بروز چنین پدیده‌ای تمرکز می‌کند و بنابر اهمیتی که فرهنگ سازمانی – به عنـــــوان یکی از مهم‌ترین عوامل پیشگیری کننده از بروز فساد اداری – دارد. این رساله تلاش دارد تا با برجسته نمودن نقش فرهنگ سازمانی مطلوب، زمینه مناسبی را برای افزایش شناخت مدیران سازمان‌ها و شرکت‌ها در جهت پیشگیری از بروز پدیده‌ای نامطلوب به نام فساد اداری به وجود آورد. در نهایت با توجه به تاثیر متقابل فرهنگ سازمانی و فساد، براساس مدل ارائه شده، بر آن توجه داردكه فرهنگ سازمانی قوی با ابعاد مورد نظر هافستد، از جمله فاصله قدرت پایین، فرد گرایی و ابهام گریزی و تاثیرات این ابعاد در بروز عدالت‌خواهی، جلوگیری از تبعیض و حاكمیت شفافیت، می‌تواند باعث مهار فساد و مانعی درفراگیر شدن آن و نهایتاً منجر به رونق و رشد و بالندگی جامعه شود و نیاز به برخوردهای قهر آمیز و تنبیه را – با توجه به عوارض نامطلوب آن – تا حد زیادی كاهش دهد.

 

با این اوصاف اگرچه در ایران برنامه‌های زیادی برای مبارزه با فساد، طراحی و به اجرا درآمده است، اما در این رابطه موفقیت اندكی حاصل شده است كه می‌توان دلیل اصلی آن را این چنین بیان كرد كه برنامه‌های صورت گرفته از سوی دولت ها غالباً بر روی تنبیه و مجازات متخلفین متمركز بوده است به‌ جای آن‌كه بر پیشگیری از بروز فساد تأكید داشته باشد. در این پژوهش، سعی شده است كه تأثیر فرهنگ سازمانی به عنوان یكی از عوامل پیشگیرانه در بروز فساد اداری مورد بحث قرار گیرد. این مهم از طریق مطالعه تطبیقی ارائه شده ابعاد فرهنگی تحقیقات هافستد و گزارش سازمان شفافیت (2012 ) مورد بررسی قرار گرفته است.

 

2-1- بیان مسئله

 

فرهنگ سازمانی هم‌چون دیگر پدیده‌های سازمانی به صورت‌های مختلفی تعریف شده است. در این رابطه ادگار شاین[1]، یکی از برجسته‌ترین اندیشمندان رفتار سازمانی معتقد است که: فرهنگ سازمانی عبارت از آداب، رسوم و اخلاقیات است. فرهنگ سازمانی ارزش‌هایی را به طور علنی اعلام شده‌اند را شامل می‌شود. فرهنگ سازمانی، انباشته ‌ای از آموخته‌هایی مشترک در طول تاریخ مشترک است و آن اشاره به استحکام ساختاری و الگویی بودن و تکامل سازمان دارد (شاین، 1383). کارتر مک نامارا[2] در رابطه با فرهنگ سازمانی معتقد است که آن شامل پیش‌فرض‌ها، هنجارها و علائم ملموس (مصنوعات بشری) اعضای سازمان و رفتارهای آن‌هاست. فرهنگ از جمله اصطلاحاتی است که بیان آن به طور واضح بسیار مشکل است، اما هر فردی آن را حس کند، آن را به خوبی می‌شناسد. فرهنگ یک سازمان از طریق نظاره ترتیب لوازم، آن‌چه اعضا درباره آن حرف می‌زند و آن گونه که پوشیده‌اند و… قابل تشخیص است. دیل و کندی در تعریف فرهنگ سازمانی قوی، آن را فرهنگی می‌دانند که افراد تحت آن، اهداف سازمانی را به خوبی می‌شناسند و در جهت آنها کار می‌کنند. به عقیده این دو نفر فرهنگ قوی آهرمی قوی برای رفتار (کارکنان) است و کارکنان را برای انجام کارهایشان به شیوه بهتر به ویژه دو صورت خاص کمک می کند (دیل و کندی[3]، 1988).

 

فساد در بین کارگزاران دولت ممکن است به صورت فراگیر یا نادر صورت گیرد. فساد فراگیر با تضعیف انگیزه‌ها موجب زیان‌های اجتماعی و یا تضعیف نهاده‌های موجود، باعث زیان‌های سیاسی و یا توزیع ناعادلانه منابع، موجب زیان‌های اقتصادی می‌گردد.

 

فرهنگ سازمانی به دلیل ماهیت توانا و موثر بر رفتار و اعمال کارکنان سازمانی، نقش حیاتی در کنترل درونی رفتارهای کارکنان و پیشگیری از فساد اداری را دارد. ارتباط نزدیک فرهنگ سازمانی با فرهنگ عمومی جامعه، به عنوان یک عامل مهم در شکل گیری رفتار سازمانی در نظر گرفته شده است.
پس آیا عوامل فرهنگ سازمانی مدل هافستد بر پیشگیری از فساد اداری در سازمان‌های دولتی موثرند؟

 

در تحقیق حاضر تلاش بر این است تا عوامل فرهنگ سازمانی با استفاده از مدل هافستد در پیشگیری از بروز فساد اداری را مورد بررسی قرار دهیم.

 

1-2-1 تعریف فساد

 

خواستار فساد و تباهی در روی زمین مباش که خداوند تبهکاران را دوست نمی‌دارد (سوره قصص، آیه 77).

 

ریشه فساد[4] از فعل لاتین «رومپر» به معنای «شکستن» است. بنابراین در فساد چیزی می‌شکند یا نقض می‌شود. فساد در فرهنگ و بستر به عنوان «پاداشی نامشروع برای وادار کردن فرد به تخلف از وظیفه تخصیص داده شود» آمده است. گونار میردال[5] فساد را در معنای وسیع‌تری مورد مطالعه قرار می‌دهد. به نظر وی، فساد به تمام شکل‌های گوناگون انحراف یا اعمال قدرت شخصی و استفاده نامشروع از مقام و موقعیت شغلی قابل اطلاق است (عباس زادگان، 1383). فساد یک موضوع پیچیده است و هنگامی جلوه‌گر می‌شود که موسسات، ضعیف و نظام اقتصادی بازار منحرف شده‌ باشد. بانک جهانی فساد را به عنوان سوءاستفاده از اختیارات دولتی (عمومی) برای منافع شخصی یا گروهی که از آن تبعیت می‌کند تعریف کرده است.

 

کیلتگارد[6]، 1996 مدل زیر را برای بحث فساد ارائه کرده است: (پیام یونسکو، دوره 27).

 

فساد = قدرت انحصاری + اختیار – پاسخ‌گویی

 

1-2-2 تعریف تقلب

 

تقلب عبارت است از تحریف حقایق و یا اطلاعات با اهمیت، به منظور کسب منافع مالی نا مشروع یا ناحق (رهنمودهای آسوسای[7]، 2003).

 

1-2-3 تعریف سلامت اداری

 

وضعیتی که کلیه عوامل یک سازمان قابلیت تامین اهداف سازمان را به طور مطلوب داشته و بتواند انحراف از هنجارهای اداری و قانونی و موانع اهداف سازمانی را در اسرع وقت شناسایی و تدابیر لازم و به هنگام را برای رفع آن‌‌ها لحاظ نماید.

 

1-2-4 تعریف فساد اداری

 

فساد اداری پدیده­ای بسیار گسترده­تر از كلاه­برداری و دارای ماهیتی چند وجهی است. فساد یك فعل غیر­اخلاقی، غیرقانونی و تقلب­آمیز است كه با هدف كسب منافع غیرمشروع به وسیله یك یا چند نفر انجام می­شود و می‌توان آن را كاربرد غیراخلاقی هر نوع امكانات عمومی) دولتی( برای كسب منافع شخصی، انحراف از امانت و درستی از طریق ارتشاء یا تبانی، انجام فعلی مغایر قانون به منظور مساعدت به شخص ثالث در ازای دریافت وجه توسط كاركنان دولت تعریف نمود. یکی از نخستین تعاریفی که از فساد به عمل آمد توسط ژرژ سنتوریا[8] در سال 1931 ارائه گردید. از نظر وی فساد اداری به معنی استفاده غیر قانونی از قدرت دولت برای نفع شخصی است. ساموئل هانتیگتون[9] تصویر دیگری از فساد را ترسیم می­کند، به عقیده او فساد اداری به رفتار آن بخش از کارکنان دولتی اطلاق می­شود که برای منافع شخصی خود، ضوابط پذیرفته شده را زیر پا می­نهند. فساد به­طور اعم و فساد اداری به طور اخص از ویژگی­های متعددی برخوردار است که آن را به یک موضوع قابل بحث تبدیل کرده است (دانایی فر، 1383).

 

فساد، مفهومی فرهنگ محور است. ممکن است دریافت هدیه یا پدیده­ای نظیر پدیده x در فرهنگ شرقی نوعی فساد تلقی شود ولی در فرهنگ غربی امری طبیعی تصور گردد یا بالعکس.

 

فساد از منظر اقتصاد و مدیریت دولت، عامل مثبتی نیز تلقی می­شود:؛ در واقع فساد اداری به گردش چرخه‌های دولت و تولید کالاها و خدمات کمک می­کند.

 

فساد، پدیده­ای فراگیر است. به عبارت دیگر، فساد در هر جا وجود دارد و در همه جنبه­ها می­تواند بروز کند.

 

2-2-1-4- محافظه کارانه بودن سود…………………………………………………………………………….. 16

 

2-3- فرصت های رشد………………………………………………………………………………………………. 16

 

2-3-1- فرصت های رشد و ساختار سرمایه………………………………………………………………….. 17

 

2-3-2- فرصت های رشد و سود تقسیمی……………………………………………………………………. 18

 

2-3-3- فرصت های رشد و ساختار مالکیت…………………………………………………………………. 18

 

2-4- جریان نقدی آزاد………………………………………………………………………………………………. 19

 

2-5- تحلیل رگرسیون………………………………………………………………………………………………. 21

 

2-6- سوابق پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 22

 

2-6-1- پژوهشهای خارج از کشور………………………………………………………………………………. 22

 

2-6-2- پژوهشهای داخل کشور…………………………………………………………………………………. 25

 

2-7- جمع بندی سوابق پژوهش…………………………………………………………………………………. 28

 

فـصل سوم………………………………………………………………………………………………………………. 30

 

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….. 31

 

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 31

 

3-2-1- جامعه آماری پژوهش…………………………………………………………………………………….. 31

 

3-2-2- نمونه آماری پژوهش……………………………………………………………………………………… 32

 

3-3- ابزار جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………………….. 32

 

3-4- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات………………………………………………………………. 33

 

3-4-1- مدل پانل دیتا……………………………………………………………………………………………… 34

 

3-4-1-1- مزیت داده‌های تلفیقی نسبت به سری‌های زمانی و مقطعی…………………………….. 34

 

3-4-1-2- تعیین روش تخمین در روش پانل دیتا…………………………………………………………. 35

 

3-4-1-3-آزمون معنی دار بودن اثرات فردی F لیمر…………………………………………………… 36

 

3-4-1-4- انتخاب روش برای تخمین مدل………………………………………………………………….. 37

 

3-4-1-4-1- روش اثرات ثابت………………………………………………………………………………….. 38

 

3-4-1-4-2- روش اثرات تصادفی…………………………………………………………………………….. 38

 

3-4-2- فروض کلاسیک آماری…………………………………………………………………………………. 38

 

3-4-3- تجزیه و تحلیل رگرسیون و همبستگی…………………………………………………………… 41

 

فـصل چهارم……………………………………………………………………………………………………………. 42

 

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….. 43

 

4-2- تحلیل آماری داده های جمع آوری شده………………………………………………………………. 43

 

4-2-1- تحلیل آماری آزمون فرضیه فرصت های رشد………………………………………………….. 43

 

4-2-2- تحلیل آماری آزمون فرضیه پایداری سود……………………………………………………….. 45

 

فـصل پنجم…………………………………………………………………………………………………………….. 48

 

5- 1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. 49

 

 

5-2- مروری مختصر بر هدف، مسئله و چگونگی كار…………………………………………………….. 49

 

5-3- نتایج و یافته ها………………………………………………………………………………………………… 50

 

5-4- بحث، مقایسه و نتیجه گیری………………………………………………………………………………. 50

 

5-5- پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده………………………………………………………………………. 52

 

منابع……………………………………………………………………………………………………………………….. 53

 

منابع و ماخذ فارسی………………………………………………………………………………………………….. 54

 

منابع و ماخذ انگلیسی……………………………………………………………………………………………….. 56

 

ضمیمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 59

 

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………….. 64

 

چکیده:

 

پژوهش حاضر به بررسی ارتباط بین جریان نقدی آزاد و بازده سهام با وجود فرصت های رشد و پایداری سود می­پردازد. در این پژوهش از ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، سود خالص و سود تقسیمی بعنوان متغیرهای کنترلی استفاده شده است. داده های مورد نیاز از 89 شرکت طی یک دوره زمانی ده ساله (1381-1391) بصورت فصلی جمع آوری شده است. نتایج تحقیق دلالت بر ارتباط مثبت و معنادار جریان نقدی آزاد با بازده سهام با وجود فرصت­های رشد و ناپایداری سود دارد. بر این اساس نتیجه حاضر در بازار سرمایه ایران می تواند در تصمیم گیری مدیران و سرمایه گذاران جهت رسیدن به بازده مناسب شرکت موثر باشد و اقدامات کنترلی سهامداران مانند توجه به تئوری سرمایه گذاری اضافی و تئوری کورو می تواند در این امر موثر باشد.

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

1-1- مقدمه

 

رشد و توسعه شركت­های سهامی در گذر زمان به پیدایش و فزونی قشری از صاحبان سرمایه انجامید كه در ادارة شركت­ها مشاركت مستقیم نداشته و از طریق انتخاب هیئت مدیره، امور شركت را هدایت و بر آن نظارت می­كردند. این تحول جدید، گروه تازه ای از مدیران حرفه ای را پدید آورد كه در سرمایة مؤسساتی كه اداره می كردند، سهمی ناچیز داشته و یا سهمی نداشتند و بدین ترتیب مدیریت مؤسسات از مالكیت سرمایة آن ها تفكیك شد (شباهنگ و همكاران، 1377). جدایی مدیریت از مالكیت، موجب ایجاد تضاد منافع بین مدیران و سهامداران و پیدایش مسئله تئوری نمایندگی شد. تئوری نمایندگی كه مالكیت و كنترل را در شركت­ها از یكدیگر جدا می­كند، باعث ایجاد تضاد منافع بین سهامداران و مدیران شركت­ها می­شود. یکی از منزه ترین اشکال تحلیل بنیادی اوراق بهادار، ارزشیابی جریان های نقدی واحد تجاری می باشد. چراکه این شیوه بین ارزش یک شرکت و بازدهی اقتصادی ناشی از دارایی های آن مستقیماً ارتباط برقرار می کند(درجه، 1390). جریان نقد آزاد معیاری برای اندازه گـیری عمـلكرد شـركت می­باشد و وجه نقدی را نشان می دهد كه شركت پس از انجام مخارج لازم برای نگهداری یا توسعه­ی دارایی­ها، در اختیار دارد. جریان نقدی آزاد از این حیث دارای اهمیت است كه به شركت اجازه می دهد تا فرصت هایی را جستجو كند و ارزش سهامدار را افزایش دهد. بدون در اختیار داشتن وجه نقد، توسعه­ی محصولات جدید، انجام تحصیل­های تجاری، پرداخت سودهای نقدی به سهامداران و كاهش بدهی­ها امكان­پذیر نمی باشد. از طرف دیگر، وجه نقد باید در سطحی نگهداری شود كه بین هزینه ی نگهداری وجه نقد و هزینه­ی وجه نقد ناكافی تعادل برقرار شود.