1-9-4- کیفیت زندگی.. 11

 

 

1-9-5- شهر کرمانشاه 12

 

 

فصل دوم: مبانی نظری

 

 

مقدمه. 14

 

 

2-1- پیدایش شهر و شهرنشینی.. 15

 

 

2-1- 1- مرحله اول دگرگونی و رشد شهرها سال1300 تا 1320.. 15

 

 

2-1- 2- مرحله دوم دگرگونی و رشد شهرها سال 1320 تا 1341.. 16

 

 

2-1- 3- مرحله سوم رشد شتابان شهر نشینی تا انقلاب اسلامی.. 17

 

 

2-1- 4- مرحله چهارم ادامه شدت شتابان شهرنشینی بعد از انقلاب اسلامی.. 17

 

 

2-2- فضای شهری و ابعاد آن. 18

 

 

2-2-1- تأثیر فضاهای شهری بر وجوه مختلف یک شهر. 19

 

 

2-2-2- تاثیر فضاهای شهری بر سیما و کالبد یک شهر. 19

 

 

2-2-3- تاثیر فضاهای شهری بر وجوه فرهنگی و اجتماعی یک شهر. 20

 

 

2-3- فرایند بازساخت و شکل گیری مناطق کلانشهری.. 20

 

 

2-3-1- سنت زیبایی شناسی بصری در طراحی شهری.. 22

 

 

2-3-2- سنت ایجاد مکان شهری.. 22

 

 

2-4- تعریف کلان شهر. 23

 

 

2-4-1- تاریخچه پیدایش کلان شهر. 24

 

 

2-4-2- خصلت‌های کلان شهرها 24

 

 

2-4-2-1- سلطه عقلانیت و حسابگری در شهرها 24

 

 

2-4-2-2- پیچیدگی کلان شهرها 25

 

 

2-4-2-3- دلزدگی و یکنواختی.. 25

 

 

2-4-2-4- احتیاط، محافظه کاری در کلان شهری.. 25

 

 

2-4-2-5- کلان شهر، مرکز تحول فرهنگ مدرن. 25

 

 

2-4-2-6- عدم تجانس و ناهمگونی شهرها 26

 

 

2-4-2-7- تراکم و آلودگی محیط.. 26

 

 

2-4-2-8- تأخر فرهنگی و عدم هماهنگی انسان و ماشین.. 26

 

 

2-5- تاریخچه پیدایش مفهوم كیفیت زندگی.. 26

 

 

2-5-1-كیفیت زندگی شهری.. 28

 

 

2-5-2- مفهوم کیفیت زندگی.. 30

 

 

2-6- نظریه های كیفیت زندگی.. 33

 

 

2-6-1- كیفیت زندگی ناشی از برخورداری.. 33

 

 

2-6-2- كیفیت زندگی ناشی از ارتباطات… 34

 

 

2-6-3- كیفیت زندگی ناشی از كیفیتِ بودن. 34

 

 

2-6-4- كیفیت زندگی شهری و برنامه ریزی.. 34

 

 

2-7- دیدگاه های کیفیت زندگی.. 36

 

 

2-7-1- مکتب ساختارگرایی.. 36

 

 

2-7-2- مکتب اصلاح گرایی.. 37

 

 

2-7-3- نظریات طراحان شهری معاصر در باب کیفیات محیطی.. 37

 

 

2-7-4- مدلهای طبقه بندی کیفیت محیط شهری.. 38

 

 

2-7-4- 1- مدل لنگ: نیازهای انسانی.. 38

 

 

2-7-4-2- مدل اپلیارد:  حالت های ادراك انسانی.. 39

 

 

2-7-4- 3- مدل «کانتر» : مولفه های « مکان » 39

 

 

2-8- ابعاد اساسی در مدلهای سنجش کیفیت زندگی شهری.. 39

 

 

2-8-1- کیفیت زندگی و ابعاد سه گانه آن. 41

 

 

2-8-2- شاخص های سنجش کیفیت زندگی شهری.. 43

 

 

2-9- برنامه ریزی.. 46

 

 

2-10- دیدگاههای توسعه پایدار شهری با توجه به محیط زیست… 46

 

 

2-10-1- تعریف سازمان خواربار جهانی (فائو) 47

 

 

2-10-2- تئوریهای توسعة منطقه‌ای.. 47

 

 

2-10-3- روش منطقه‌ای‌کردن. 48

 

 

2-10-4- مناطق همگن.. 48

 

 

2-10-5- مناطق عملکردی.. 49

 

 

2-10-6- مناطق برنامه‌ریزی.. 49

 

 

2-10-7- نظریه سیستمها 51

 

 

2-11- تعریف و مفهوم ارزیابی عملکرد محیط.. 51

 

 

2-11-1- مفهوم ارزیابی محیط.. 53

 

 

2-11-2- اهداف، عملکرد و معیارهای ارزیابی.. 53

 

 

2-11-3- ارزشیابی محیط.. 54

 

 

2-11-4- مفهوم ارزشیابی.. 55

 

 

2-12- مدیریت شهری و مشارکت مردمی.. 57

 

 

2-12-1- مشارکت و توسعه شهری.. 58

 

 

2-12-1-1- مفهوم مشارکت… 58

 

 

2-12-1-2- سطوح مشارکت… 59

 

 

2-12-1-3- ضرورت و اهمیت مشارکت در توسعه. 60

 

 

2-13- نظریه برنامه‌ریزی ارتباطی.. 62

 

 

2-13-1- برنامه ریزی فضایی.. 63

 

 

2-13-2- ساختار فضایی.. 64

 

 

2-13-3- ساماندهی فضایی.. 64

 

 

فصل سوم: مواد و روش ها

 

 

مقدمه. 66

 

 

3-1- ویژگی‌های جغرافیایی کرمانشاه 66

 

 

3-1-1- ویژگی‌های کلی زمین شناسی و تکتونیکی زاگرس…. 68

 

 

3-1-2- ویژگیهای توپوگرافی و ژئومورفولوژیکی شهر کرمانشاه 70

 

 

3-2- وضعیت منابع آبی استان كرمانشاه 71

 

 

3-2-1- وضعیت هیدرولوژی شهر کرمانشاه 72

 

 

3-2-1-1- رودخانه قره سو. 72

 

 

3-2-2- ویژگیهای اقلیمی وجوی.. 73

 

 

3-2-3- درجه حرارت و تغییرات آن. 74

 

 

3-2-4- بارندگی و میزان آن. 75

 

 

3-2-5- باد. 77

 

 

3-2-6- تبخیر. 78

 

 

3-2-7- تعداد روزهای یخبندان. 79

 

 

3-3- مسائل زمین شناسی.. 79

 

 

3-3-1- خاک شناسی شهر کرمانشاه و اطراف آن. 79

 

 

3-3-2- آلودگی هوا 81

 

 

3-3-3- بررسی خصوصیات تکتونیکی زمین (وضعیت لرزه خیزی منطقه) 81

 

 

3-3-4- تأثیر آب و هوا بر سیمای طبیعی و انسانی استان. 82

 

 

3-5- ویژگیهای انسانی و تاریخی منطقه. 83

 

 

3-5-1- شهر کرمانشاه 84

 

 

3-5-2- جمعیت استان. 85

 

 

3-6- توسعه کالبدی کرمانشاه در دوران جدید شهرنشینی در ایران. 87

 

 

3-6-1- زندگی شهری.. 88

 

 

3-6-2- نژاد. 89

 

 

3-6-3- زبان گویش…. 89

 

 

3-6-3-1- گویش کردی کلهری.. 90

 

 

3-6-3-2- گویش کردی اورامی.. 90

 

 

3-6-3-3- گویش کردی سورانی.. 90

 

 

3-6-3-4- گویش لکی.. 90

 

 

3-7- هنرهای سنتی کرمانشاه 90

 

 

3-7-1- گلیم بافی.. 91

 

 

3-7-2- موج بافی.. 91

 

 

3-7-3- جاجیم بافی.. 92

 

 

3-7-4- قالی بافی.. 92

 

 

3-7-5- نمد مالی.. 92

 

 

3-8- وضعیت اقتصادی استان کرمانشاه‏ 93

 

 

3-8-1- صنعت و تولید. 93

 

 

3-8-1- مذهبی و فرهنگی.. 93

 

 

3-8-1- بهداشت و درمان ‏ 94

 

 

3-9- روش شناسی تحقیق.. 94

 

 

3-9-1- شرح كامل روش تحقیق بر حسب هدف، نوع داده ها و نحوه اجرا 94

 

 

3-9-2- بیان متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی.. 94

 

 

3-9-3- روشهای گردآوری داده ها 95

 

 

3-9-4- روش و طرح نمونه برداری.. 95

 

 

3-10- بررسی اعتبار و روایی ابزار اندازه گیری.. 96

 

 

3-10-1- روایی پرسشنامه. 96

 

 

3-10-2- پایایی پرسشنامه. 97

 

 

3-11- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 97

 

 

فصل چهارم: تجریه و تحلیل داده ها

 

 

مقدمه. 100

 

 

4-1- اطلاعات و آمار توصیفی جامعة آماری.. 100

 

 

4-1-2- توزیع پاسخ‌دهندگان بر حسب سن.. 100

 

 

4-1-3- توزیع پاسخ‌دهندگان برحسب جنس…. 101

 

 

4-1-4- توزیع پاسخ دهندگان بر حسب شغل.. 101

 

 

4-1-5- توزیع پاسخ دهندگان برحسب میزان تحصیلات… 102

 

 

4-1-6- توزیع پاسخ دهندگان برحسب مالکیت خانه (نوع سكونت ساختمان) 102

 

 

4-1-7- توزیع پاسخ دهندگان برحسب وضعیت تأهل.. 103

 

 

4-2- شاخص های سنجش…. 104

 

 

4-2-1- شاخص ها 104

 

 

4-3- یافته های استنباطی.. 105

 

 

4-3-1- شاخص های عینی کیفیت زندگی شهری.. 105

 

 

4-3-2- شاخص های ذهنی کیفیت زندگی شهری.. 108

 

 

4-3-2- 1- شاخص های ذهنی در بعد فیزیکی.. 109

 

 

4-3-2-2- شاخص های ذهنی در بعد اقتصادی.. 109

 

 

4-3-2-3- شاخص های ذهنی در بعد اجتماعی.. 110

 

 

4-3-3- مقایسه شاخص های ذهنی کیفیت محیط شهری در ابعاد مختلف…. 111

 

 

4-4- بررسی عوامل مؤثر با استفاده از تحلیل عاملی.. 111

 

 

4-4-1- روش تحلیل عاملی.. 111

 

 

4-4-2- تحلیل کاوشی عامل ها 113

 

 

4-4-3- اعتبار تحلیل عاملی.. 115

 

 

4-4-4- تهیه ماتریس داده ها 116

 

 

4-4-5- محاسبه ماتریس همبستگی.. 116

 

 

4-4-6- استخراج عامل ها 116

 

 

4-4-7- چرخش عامل‌ها 118

 

 

4-4-8- نام گذاری عامل ها 119

 

 

4-4-8-1- عامل اول. 120

 

 

4-4-8-2- عامل دوّم. 120

 

 

4-4-8-3- عامل سوم. 121

 

 

4-4-8-4- عامل چهارّم. 122

 

 

 فصل پنجم: آزمون فرضیات و نتیجه گیری

 

 

مقدمه. 125

 

 

5-1- یافته های بدست آمده از فرضیه های پژوهش…. 125

 

 

5-1-1- فرضیه اول پژوهش…. 125

 

 

5-1-2- فرضیه دوم پژوهش…. 127

 

 

5-2- نتیجه گیری و پیشنهادها 128

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                             صفحه

 

 

جدول شماره(2-1): جنبه های كیفیت زندگی شهری در پژوهش های مختلف…. 32

 

 

جدول(2-2): شاخص های کیفیت زندگی شهری از دیدگاه صاحب نظران مختلف…. 45

 

 

جدول شماره (3-1):  وضع جوی شهر کرمانشاه برحسب ماه : سال 1390.. 76

 

 

جدول شماره (3-2): آمار روزهای همراه با گرد و خاک… 81

 

 

جدول شماره (3-8): مشخصات گسل های استان کرمانشاه 82

 

 

جدول شماره (3-4): جمعیت و متوسط رشد سالانه سال 1390.. 86

 

 

جدول شماره (3-5):جنس و وضع سکونت  سال 1390.. 86

 

 

جدول شماره (3-6): میزان شهرنشینی (درصد)سال 1390.. 86

 

 

جدول شماره (3-7):نسبت جنسی سال 1390.. 86

 

 

جدول شماره (4-1) : توزیع پاسخ دهندگان به پرسشنامه برحسب سن.. 100

 

 

جدول شماره (4-2) : توزیع پاسخ دهندگان به پرسشنامه برحسب جنس…. 101

 

 

جدول شماره (4-3) : توزیع پاسخ دهندگان به پرسشنامه برحسب شغل.. 102

 

 

جدول شماره(4-4) : توزیع پاسخ دهندگان به پرسشنامه برحسب تحصیلات… 102

 

 

جدول شماره (4-5) : توزیع پاسخ دهندگان به پرسشنامه برحسب مالکیت خانه. 103

 

 

جدول شماره (4-6) : توزیع پاسخ دهندگان به پرسشنامه برحسب وضعیت تأهل.. 103

 

 

جدول شماره(4-6) اولویت بندی شاخص های عینی مختلف كیفیت زندگی شهری درمنطقه 2.. 106

 

 

جدول شماره (4-7): میانگین سطح کیفیت زندگی  شهروندان منطقه 2 شهرداری شهر کرمانشاه 107

 

 

جدول شماره (4-8) : ارزیابی شاخص های ذهنی (فیزیکی) کیفیت شهری منطقه 2 شهر کرمانشاه 109

 

 

جدول شماره (4-10) : ارزیابی شاخص های (ذهنی) اقتصادی کیفیت شهری منطقه 2 شهر کرمانشاه 110

 

 

جدول شماره (4-11) : ارزیابی شاخص های (ذهنی) اجتماعی کیفیت شهری منطقه 2 شهر کرمانشاه 110

 

 

جدول شماره (4-12) : ارزیابی ابعاد شاخص های ذهنی كیفیت محیط شهری در منطقه 2 شهر کرمانشاه 111

 

 

جدول شماره (4-13) : مهمترین متغیرهای کیفیت زندگی شهری منطقه مورد مطالعه. 114

 

 

جدول شماره (4-14) : تست کای دو و بارتلت شاخص های بررسی کیفیت زندگی شهری منطقه. 115

 

 

جدول شماره(4-15) : نتایج تحلیل عوامل حول محور اصلی 30 شاخص انتخابی.. 117

 

 

جدول شماره (4-16): متغیر های بارگذاری شده در عامل اول «کیفیت محیط فیزیکی» 120

 

 

جدول شماره (4-17) : متغیر های بارگذاری شده در عامل دوّم «عوامل کیفیت اجتماعی شهر» 121

 

 

جدول شماره (4-18) : متغیر های بارگذاری شده در عامل سوم « کیفیت حمل و نقل و ارتباطات» 121

 

 

جدول شماره (4-19): متغیر های بارگذاری شده در عامل چهارم «كیفیت محیط اقتصادی» 122

 

 

جدول شماره (4-20) : متغیرهای بارگذاری شده در عامل پنجم «كیفیت محیط فرهنگی» 122

 

 

جدول شماره (5-1) : میانگین سطح کیفیت زندگی  شهروندان منطقه 2 شهرداری شهر کرمانشاه 126

 

 

جدول شماره (5-2) : ارزیابی ابعاد شاخص های ذهنی كیفیت محیط شهری در منطقه 2 شهر کرمانشاه 128

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                       صفحه

 

 

شکل شماره (2-1) : اجزای تشکیل دهندة کیفیت زندگی   29

 

 

شکل شماره (2-2) :  نمودار شاخص های کیفیت زندگی شهری.. 30

 

 

شكل شماره (2-3): كیفیت زندگی شهری انظر سانتس و مارتینز  33

 

 

شکل (2-4): فاکتورهای موثر در کیفیت زندگی اجتماع (از دید اکولوژی انسانی) 40

 

 

شکل (2-5): ابعاد کیفیت زندگی شهری.. 41

 

 

شکل شماره (3-1): نقشه موقعیت جغرافیایی استان کرمانشاه 68

 

 

شکل شماره (3-2): نقشه توپوگرافی استان کرمانشاه 70

 

 

شکل شماره (3-3): نقشه شبکه منابع آبی استان کرمانشاه 71

 

 

شکل شماره (3-4): نقشه اقلیم استان کرمانشاه 73

 

 

شکل شماره (3-5): نقشه هم دمای استان کرمانشاه 75

 

 

شکل شماره(3-6 ): نمودار بارندگی در شهر کرمانشاه در سالهای 1388 الی 1391.. 76

 

 

شکل شماره (3-7): نقشه میزان بارش استان کرمانشاه 77

 

 

شکل شماره (3-8): نقشه هم تبخیر استان کرمانشاه 78

 

 

شکل شماره (3-9): نقشه وضعیت لرزه خیزی استان کرمانشاه 82

 

 

 

1-13- روایی و پایایی تحقیق………………………….. 7

 

 

1-14- واژه ها و مفاهیم…………………………. 8

 

 

فصل دوم………………………….. 10

 

 

مقدمه………………………… 11

 

 

2-1- تعاریف و مفاهیم…………………………. 11

 

 

2-1-1- فضا………………………… 11

 

 

2-1-2- فضاهای عمومی………………………….. 11

 

 

2-1-3- فضای شهری………………………….. 12

 

 

2-1-4- فرهنگ…………………………… 13

 

 

2-1-5- فضای فرهنگی و هنری………………………….. 13

 

 

2-1-6- ورزش…………………………… 14

 

 

2-1-7- فضاهای ورزشی………………………….. 14

 

 

2-1-8- کیفیت………………………….. 14

 

 

2-1-9- کیفیت زندگی………………………….. 15

 

 

2-1-10- سبک زندگی………………………….. 17

 

 

2-2- فضاهای ورزشی………………………….. 17

 

 

2-2-1- نظریه های تفریحات سالم…………………………. 17

 

 

2-2-1-1- نظریه ی تأمین نیاز…………………………. 17

 

 

2-2-1-2- نظریه ی گذران اوقات فراغت………………………….. 17

 

 

2-2-1-3- نظریه ی ارزش فردی و اجتماعی………………………….. 18

 

 

2-2-1-4- نظریه بازآفرینی………………………….. 18

 

 

2-2-1-5- مدل مول و همکاران…………………………. 18

 

 

2-2-2- ورزش همگانی و عوامل توسعه آن…………………………. 19

 

 

2-2-2-1- عوامل اصلی توسعه ورزش همگانی………………………….. 20

 

 

2-2-3- تکامل ورزش همگانی………………………….. 20

 

 

2-2-4- متغیرهای تأثیرگذار بر فعالیت بدنی شهروندان……………………… 21

 

 

2-2-5- ورزش به عنوان حق شهروندی………………………….. 22

 

 

2-2-6- ابعاد ورزش همگانی………………………….. 23

 

 

2-2-7- انگیزه های گرایش به ورزش همگانی………………………….. 23

 

 

2-2-8- ویژگی فضاهای ورزشی………………………….. 24

 

 

2-2-9- نقش و وظیفه شهرداری در برنامه ریزی و مدیریت فضاهای ورزشی در ایران……..25

 

 

2-2-10- مشخصات انواع زمینهای ورزشی………………………….. 26

 

 

2-2-10-1- مرکز ورزشی واحد همسایگی………………………….. 26

 

 

2-2-10-2- مرکز ورزشی محله…………………………. 26

 

 

2-2-10-3- مرکز ورزشی ناحیه…………………………. 27

 

 

 

2-2-10-4- مرکز ورزشی شهر…………………………. 27

 

 

2-3- فضاهای فرهنگی و هنری………………………….. 27

 

 

2-3-1- حوزه های فرهنگ…………………………… 27

 

 

2-3-2- سابقه برنامه ریزی فرهنگی در ایران…………….. 28

 

 

2-3-3- اهمیت و نقش برنامه ریزی فرهنگی در شهرها جهت توسعه فرهنگی………. 29

 

 

2-3-4- نقش و وظیفه ی شهرداری در برنامه ریزی و مدیریت فضاهای فرهنگی- هنری در ایران……30

 

 

2-3-5- جایگاه فعالیت های فرهنگی در نظام عمومی گذران اوقات فراغت……..30

 

 

2-3-6- فضاهای فرهنگی- هنری عرضه شده در شهر تهران………… 31

 

 

2-3-6-1- تئاتر…………………………. 31

 

 

2-3-6-2- فرهنگسرا………………………… 31

 

 

2-3-6-3- کتابخانه عمومی………………………….. 32

 

 

2-3-6-4- موزه…………………………. 32

 

 

2-3-6-5- خانه فرهنگ…………………………… 33

 

 

2-3-6-6- سینما………………………… 34

 

 

2-3-6-7- نگارخانه…………………………. 34

 

 

2-3-6-8- زورخانه…………………………. 34

 

 

2-3-6-9- مراکز ویژه…………………………. 35

 

 

2-4- سبک زندگی………………………….. 35

 

 

2-5- کیفیت زندگی………………………….. 36

 

 

2-5-1- دیدگاه های مربوط به کیفیت زندگی شهری………… 36

 

 

2-5-1-1- دیدگاه سیاست گذاران…………………………. 36

 

 

2-5-1-2- دیدگاه مخاطب محور…………………………. 37

 

 

2-5-1-3- دیدگاه کارشناس محور…………………………. 37

 

 

2-5-1-4- دیدگاه روان شناختی- ادارکی……………….. 38

 

 

2-5-1-5- دیدگاه های نیمه تجربی………………………. 38

 

 

2-5-2- رویکردهای نظری کیفیت زندگی………………… 39

 

 

2-5-2-1- رویکرد برنامه ریزی شهری…………………….. 39

 

 

2-5-2-2- رویکرد جغرافیایی………………………….. 40

 

 

2-5-2-3- رویکرد فلسفی………………………….. 42

 

 

2-5-2-4- رویکرد اجتماعی………………………….. 43

 

 

2-5-2-5- رویکرد اقتصادی………………………….. 44

 

 

2-5-2-6- رویکرد بوم شناسی………………………….. 45

 

 

2-5-3- ابعاد کیفیت زندگی شهری………………………….. 46

 

 

2-5-4- رویکردهای ارزیابی کیفیت زندگی شهری………….. 48

 

 

2-5-4-1- رویکرد ذهنی…………………………. 52

 

 

2-5-4-2- رویکرد عینی………………………….. 53

 

 

2-5-4-3- رابطه بین کیفیت ذهنی و عینی………………. 54

 

 

2-5-5- شاخص های اصلی کیفیت زندگی………………… 55

 

 

2-5-5-1- تولید ناخالص داخلی(GDP)………………………… 55

 

 

2-5-5-2- شاخص پیشرفت اصلی (GPI)……………………… 56

 

 

2-5-5-3- شاخص سلامت اجتماعی (SHI)…………………. 56

 

 

2-5-5-4- شاخص توسعه انسانی (HDI)……………………..56

 

 

2-5-6- شاخص های کیفیت زندگی در ایران…………………. 57

 

 

2-5-6-1- شاخصهای محیطی………………………….. 57

 

 

2-5-6-2- شاخصهای فرهنگ شهروندی…………………………..57

 

 

2-5-6-3- شاخصهای اقتصادی………………………….. 57

 

 

2-5-6-4- شاخصهای جمعیتی و اجتماعی………………………….. 58

 

 

2-5-6-5- شاخصهای آموزش، تحصیلات و مهارت ها………………58

 

 

2-5-6-6- شاخصهای زیر ساخت ها و تأسیسات……………………. 58

 

 

2-5-6-7- شاخصهای سلامتی و بهداشت………………………….. 58

 

 

2-5-6-8- شاخصهای حقوق شهروندی………………………….. 59

 

 

2-5-6-9- شاخصهای تفریحات و استراحت………………………….. 59

 

 

2-5-6-10- شاخصهای مسکن و سرپناه…………………………. 59

 

 

2-5-6-11- شاخصهای امنیت………………………….. 59

 

 

2-5-7- مدل های کیفیت زندگی………………………….. 60

 

 

2-5-7-1- مدل کیفیت زندگی هنکوک و همکارانش………………….. 60

 

 

2-5-7-2-  مدل کیفیت زندگی کامپل و همکاران………………………. 61

 

 

2-5-7-3-  مدل کیفیت زندگی لندزمن………………………….. 62

 

 

2-5-7-4-  مدل کیفیت زندگی فلیس و پری………………………….. 63

 

 

2-5-7-5-  مدل کیفیت زندگی رافائل………………………….. 65

 

 

2-5-7-6-  مدل کیفیت زندگی سالواریس…………………………… 65

 

 

2-5-7-7-  مدل کیفیت زندگی داس…………………………… 66

 

 

2-5-7-8-  مدل کیفیت زندگی میشل………………………….. 66

 

 

2-5-7-9-  کیفیت فراگیر زندگی اشمیت و نول…………………. 67

 

 

2-5-7-10-  مدل کیفیت زندگی دلفیم و همکارانش……………….. 68

 

 

2-5-8- تکنیک های ارزیابی کیفیت زندگی………………………….. 70

 

 

2-5-8-1- تکنیک SWOT…………………………..

 

 

2-5-8-2- تکنیک AHP………………………….

 

 

2-5-9- تجربیات جهانی در زمینه کیفیت زندگی……………………. 73

 

 

2-5-9-1- آمریکا …………………………73

 

 

2-5-9-2- هلند…………………………. 74

 

 

2-5-9-3- سنگاپور…………………………. 74

 

 

2-5-10-4- تورنتو کانادا………………………… 74

 

 

2-5-10-5- استانبول ترکیه…………………………. 74

 

 

2-5-10-6- سائوکارلوس برزیل………………………….. 75

 

 

2-5-10-7- پورتو پرتغال…………………………. 76

 

 

2-5-10-8- تایپه تایوان…………………………. 77

 

 

نتیجه گیری………………………….. 79

 

 

فصل سوم………………………….. 80

 

 

مقدمه………………………….81

 

 

3-1- مشخصات کلی شهر تهران…………………………. 81

 

 

3-2- سابقه تاریخی و نحوه شکل گیری منطقه 18…………… 82

 

 

3-3- موقعیت منطقه 18 در شهر تهران…………………………. 84

 

 

3-4- مشکلات منطقه…………………………. 88

 

 

3-5- پتانسیل های منطقه…………………………. 89

 

 

3-6- خصوصیات اقلیمی و مسیلهای منطقه 18…………………………. 92

 

 

3-7- خصوصیات ژئومورفولوژی منطقه 18…………………………. 93

 

 

3-7-1- ژئومورفولوژی اقلیمی………………………….. 93

 

 

3-7-2- ژئومورفولوژی ساختمانی………………………….. 93

 

 

3-8- خصوصیات جمعیتی، اجتماعی، اقتصادی، صنعتی، سیاسی و خدماتی منطقه 18…….94

 

 

3-8-1- خصوصیات جمعیتی و اجتماعی………………………….. 94

 

 

3-8-1-1- روند تحولات جمعیت منطقه 18…………………………. 94

 

 

3-8-1-2- الگوی سنی جمعیت………………………….. 95

 

 

3-8-1-3- خانوار و بعد خانوار…………………………. 96

 

 

3-8-1-4- مهاجرت………………………….. 97

 

 

3-8-1-5- ویژگیهای اجتماعی جمعیت………………………….. 97

 

 

3-8-2- خصوصیات اقتصادی………………………….. 98

 

 

3-8-2-1- وضع فعالیت………………………….. 98

 

 

3-8-2-2- وضع شاغلان بر حسب گروه های عمده فعالیت…………. 99

 

 

3-8-3- خصوصیات صنعتی………………………….. 100

 

 

3-8-4- خصوصیات سیاسی………………………….. 101

 

 

3-8-5- خصوصیات خدماتی………………………….. 101

 

 

3-9- معرفی فضاهای مورد مطالعه در منطقه 18………………………… 101

 

 

3-9-1- پردیس تماشا………………………… 101

 

 

3-9-2- مجموعه ورزشی شهیدان اسماعیلی………………………….. 103

 

 

3-9-3- ورزشگاه امام رضا (ع) …………………………103

 

 

3-9-4- مجموعه ورزشی بدر…………………………. 104

 

 

3-9-5- مجتمع فرهنگی، تفریحی و ورزشی شهید مختار سلیمانی…………. 105

 

 

نتیجه گیری………………………….. 106

 

 

فصل چهارم………………………….. 107

 

 

مقدمه…………………………. 108

 

 

4-1- تحلیلهای توصیفی………………………….. 108

 

 

4-1-1- جنسیت………………………….. 108

 

 

4-1-2- سن………………………….. 109

 

 

4-1-3- وضعیت تأهل………………………….. 110

 

 

4-1-4- سطح تحصیلات………………………….. 111

 

 

4-1-5- وضعیت اشتغال………………………….112

 

 

4-1-6- میزان درآمد ماهانه…………………………. 113

 

 

4-1-7- میزان هزینه ماهانه…………………………. 114

 

 

4-1-8- از کدام منطقه شهر تهران به این مرکز مراجعه می نمایید؟……..115

 

 

4-1-9- چه مدت است که در این منطقه اقامت دارید؟……………… 116

 

 

4-1-10- کدام یک از مراکز زیر را می شناسید؟………………… 117

 

 

4-1-11- هر چند وقت یکبار به مراکز نام برده مراجعه می کنید؟………. 118

 

 

4-1-12- بیشتر، چه روزی را برای رفتن به مراکز نام برده انتخاب می کنید؟……….. 119

 

 

4-1-13- چه ساعتی از شبانه روز را برای رفتن به مراکز نام برده انتخاب می کنید؟…….. 120

 

 

4-1-14- نحوه دسترسی شما به مراکز نام برده کدام گزینه است؟……………. 121

 

 

4-1-15- مهمترین هدف استفاده شما از این مراکز کدام گزینه است؟………….. 122

 

 

4-1-16- مشخصه ی بارز مراکز نام برده که باعث حضور شما در آن می شود، کدام است؟…….. 123

 

 

4-1-17- کدام عامل باعث وابستگی و حس تعلق شما به مراکز نام برده، گردیده است؟……….. 124

 

 

4-1-18- انتظار شما از این مراکز چیست؟……………………… 125

 

 

4-2- تعیین سلسله مراتب مراکز مورد بررسی در شاخص های پژوهش با روش سلسله مراتبی (AHP)…..126

 

 

4-2-1- شاخص محیطی و کالبدی………………………….. 129

 

 

4-2-2- شاخص اقتصادی………………………….. 129

 

 

4-2-3- شاخص اجتماعی………………………….. 130

 

 

4-2-4- شاخص آموزشی………………………….. 131

 

 

4-2-5- شاخص زیرساخت و تأسیسات………………………….. 132

 

 

4-2-6- شاخص امنیت………………………….. 132

 

 

4-2-7- شاخص سلامت………………………….. 133

 

 

4-3- تکنیک SWOT…………………………..

 

 

4-3-1- تدوین راهبردهای SWOT…………………………..

 

 

فصل پنجم………………………….. 139

 

 

مقدمه…………………………. 140

 

 

5-1- شاخصهای آمار توصیفی (مرکزی و پراکندگی)………………………… 140

 

 

5-2- آمار استنباطی………………………….. 143

 

 

5-2-1- آزمون کولموگروف-اسمیرنوف………………………….. 143

 

 

5-2-2- بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در منطقه و فرا منطقه بر کیفیت زندگی زندگی شهروندان……..144

 

 

5-2-2-1– بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در منطقه بر گویه های کیفیت زندگی شهروندان………..144

 

 

5-2-2-2– بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در فرا منطقه بر گویه های کیفیت زندگی شهروندان……..148

 

 

5-2-2-3- مقایسه تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری بر گویه های کیفیت زندگی در منطقه و فرا منطقه…………151

 

 

5-2-2-4– بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در منطقه بر شاخص های کیفیت زندگی شهروندان…….154

 

 

5-2-2-5– بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در فرا منطقه بر شاخص های کیفیت زندگی شهروندان….155

 

 

5-2-3- اولویت بندی میزان تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 بر منطقه و فرا منطقه……… 156

 

 

5-3- آزمون فرضیه های پژوهش…………………………… 157

 

 

5-3-1-آزمون فرضیه اول…………………………. 157

 

 

5-3-2- آزمون فرضیه دوم…………………………. 158

 

 

نتیجه گیری………………………….. 160

 

 

پیشنهادات………………………….. 161

 

 

فهرست منابع………………………….. 140

 

 

پیوست…………………………… 177

 

 

Abstract………………………….

 

 

چکیده:

 

 

کیفیت زندگی به عنوان مفهومی چند بعدی جهت نشان دادن میزان رضایت فرد از زندگی و به عبارتی معیاری برای تعیین رضایت یا عدم رضایت افراد و گروه ها از ابعاد مختلف زندگی است. این ابعاد می تواند زمینه های تغذیه ای، آموزشی، بهداشتی، امنیتی و اوقات فراغت را شامل می شود، امروزه در ادبیات برنامه ریزی توسعه مباحث کیفیت زندگی به عنوان یک اصل اساسی پیوسته مورد توجه برنامه ریزان و مدیران امر توسعه قرار می گیرد. از این رو در این پژوهش، هدف مهم و اساسی، ارزیابی اثرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری مورد مطالعه در ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان منطقه 18 تهران است. تحقیق حاضر از حیث هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی و علّی-مقایسه ای است. جهت جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از بررسی های اسنادی، کتابخانه ای و مطالعات میدانی استفاده شده است. برای سنجش نظرات و ابعاد ذهنی کیفیت زندگی در منطقه 18، جامعه نمونه با توجه به جمعیت 391368 نفر با استفاده از فرمول کوکران، 385 محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل سؤالات پرسشنامه از آزمون های تی تک نمونه ای، تی مستقل و فریدمن استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که فضاهای مورد مطالعه با ارائه کارکردهای متفاوت در منطقه و فرامنطقه بر کیفیت زندگی شهروندان تأثیر متفاوتی گذاشته اند و همچنین احداث این فضاها موجب تغییر شیوه زندگی شهروندان از سنتی به مدرن شده است. جهت شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید از تکنیک SWOT استفاده شده است، که طبق نتایج ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک، راهبرد تهاجمی برای افزایش تأثیر فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری در ارتقاء کیفیت زندگی انتخاب شد. جهت رتبه بندی مراکز با توجه به نظرات شهروندان با استفاده از تکنیک AHP اقدام گردید، بر اساس نتایج نهایی این تکنیک، پردیس تماشا با بیشترین امتیاز و مجموعه ورزشی شهیدان اسماعیلی با کمترین امتیاز به ترتیب در رتبه اول و آخر قرار گرفتند.

 

 

پیشگفتار:

 

 

بررسی کیفیت زندگی از اهداف مهم دست اندرکاران بوده و با توجه به گستردگی این مفهوم مورد توجه بسیاری از رشته های علوم مختلف قرار گرفته است. از این رو، بهبود رفاه و آسایش به عنوان هدف توسعه، وابسته به شناخت هر چه بیشتر عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی انسان است. بر این اساس، شروع جدی این بحث به دهه 1960 باز می گردد. زمانی که مشخص شد رشد و توسعه اقتصادی لزوماً منجر به بهبود کیفیت زندگی مردم نمی شود. کیفیت زندگی به عنوان مفهومی برای نشان دادن میزان رضایت فرد از زندگی و به عبارتی معیاری برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها از ابعاد مختلف زندگی است. این ابعاد می تواند زمینه های تغذیه ای، آموزشی، بهداشت، امنیت و اوقات فراغت را شامل می شود، از طرفی، دیگر امروزه در ادبیات برنامه ریزی توسعه مباحث کیفیت زندگی به عنوان یک اصل اساسی پیوسته مورد نظر برنامه ریزان و مدیران امر توسعه است. ارتقاء برنامه ریزی شهری از نگاه صرف کالبدی-کارکردی به نگاهی چند بعدی و چند وجهی در قالب در نظر گرفتن ابعاد اجتماعی، روانی، کیفی و اقتصادی در تعامل و کنش متقابل با ابعاد کالبدی-کارکردی، یکی از نتایج توجه به مفهوم کیفیت زندگی شهری در عرصه جهانی بوده است. به طور کلی می توان گفت که مفهوم «کیفیت محیط زندگی» و یا «کیفیت زندگی شهری» با هدف اصلاح و تکامل مفهوم توسعه از توسعه صرف کمی و اقتصادی به توسعه پایدار شهری مطرح و مورد توجه قرار گرفت. به هر جهت، کیفیت زندگی به عنوان یک اصطلاح کلی، مفهومی برای نشان دادن چگونگی برآورده شدن نیازهای انسانی و همچنین معیاری برای ادراک رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها از ابعاد مختلف زندگی است.

 

 

پژوهش پیش رو در 5 فصل تدوین شده است که در فصل نخست به کلیات تحقیق شامل بیان مسئله، سؤالات تحقیق، فرضیه، اهداف، روش تحقیق، پیشینه و واژگان کلیدی تحقیق اشاره شده است.

 

 

در فصل دوم ابتدا تعاریف و مفاهیم و سپس نظریه ها، مدل ها و تجربیات کیفیت زندگی مورد بررسی قرار گرفته است.

 

 

در فصل سوم ابتدا، مشخصات کلی شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت، و سپس پیشینه منطقه و ویژگی های طبیعی و انسانی منطقه 18 مورد بررسی قرار گرفت و در انتهای فصل، مشخصات مراکز مورد بررسی در پژوهش ذکر شده است.

 

 

در فصل چهارم ابتدا به بررسی و تحلیل نظر و دیدگاه مراجعه کنندگان مراکز مورد مطالعه پرداخته شده است و در نهایت از مدل های AHP و SWOT به منظور رتبه بندی و شناخت نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید مراکز استفاده شده است.

 

 

در پایان، در فصل پنجم برای تجزیه و تحلیل داده ها از فنون آمار توصیفی شامل جداول فراوانی و نمودارهای میله ای برای تجزیه و تحلیل داده های مشخصات فردی و سؤالات توصیفی و از آزمون آماری کولموگروف-اسمیرنوف، آزمون تی تک نمونه ای با ارزش آزمون 3، آزمون تی مستقل و آزمون فریدمن جهت تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی فرضیات تحقیق استفاده شده است.

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

 

1-1- طرح مسئله تحقیق

 

 

امروزه یکی از شاخص های پیشرفت یک اجتماع، ارتقاء کیفیت زندگی است. کیفیت زندگی شهری، واژه ای پیچیده، چند بعدی و کیفی در رابطه با شرایط و وضعیت جمعیت، در یک مقیاس جغرافیایی خاص (شهر، منطقه، محله و…) است که هم متکی به شاخص های ذهنی یا کیفی و هم متکی به شاخص های عینی یا کمی است. مفهوم کیفیت زندگی شهری را می توان در یک برداشت جامع و کلی بدین گونه تعریف کرد: « کیفیت زندگی شهری در برگیرنده ی ابعادی روانی است که شاخص هایی همچون رضایت، شادمانی و امنیت را در بر می گیرد. در برخی موارد، رضایت اجتماعی نیز نامیده می شود. همچنین ابعادی محیطی که در برگیرنده ی سنجه هایی همچون مسکن، دسترسی به خدمات و امنیت محیطی است. جنبه های دیگر در برگیرنده ی توجه به فرصتهای اجتماعی، امیدهای اشتغال، ثروت و اوقات فراغت است». قبل از دهه 1970 در برنامه ریزی شهری بیشتر بر ابعاد کالبدی-کارکردی توجه می شده است و به اهداف و ارزشهای اجتماعی و کیفی توجهی نمی گردید. بعد از تحولاتی که در دیدگاهها، اهداف و روشهای برنامه ریزی صورت گرفت مفاهیم جدیدی از جمله توجه به مفهوم کیفیت زندگی وارد مباحث برنامه ریزی شهری گردید و برنامه ریزی شهری را به سمت تعیین شاخص ها و معیارهای جدیدی جهت بیان ارتقاء کیفیت زندگی شهری سوق داد.

 

 

از جمله شاخص های اساسی سنجش کیفیت زندگی وجود فضاهای عمومی در سطح شهر است که همه شهروندان بدان دسترسی بی قید و شرط دارند و نیازهای وسیعی از شهروندان را پاسخگو می باشد. فضاهای عمومی شهری طیف وسیعی از فضاها را دربر می گیرد. فضاهای عمومی صحنه نمایش زندگی روزمره مردم است و در تقابل با فضای زندگی خصوصی تعریف می شود. اهمیت فضای عمومی به دلیل نقشی است که در توسعه جامعه ی دموکراتیک بازی می کند؛ به عبارتی چنانچه دسترسی برابر به عرصه ی عمومی برای همه ی جامعه فراهم شود، تهدید تمایز و جدایی اجتماعی کاهش می یابد و تنوع فرهنگی شکل یافته، می تواند فضای عمومی را تبدیل به مکانی نماید که افراد و گروه های مختلف بتوانند در اجرای قوانین خود گزیده، مشارکت کنند. مطابق با نظریات هابرماس و آرنت، دسترسی بی قید و شرط، اصل اساسی در فضاهای عمومی است (مدیری، 1385: 12). از این رو توجه به فضاهای مورد نیازی که ضامن سلامت جسم و روح و کیفیت زندگی شهروندان است، در برنامه ریزی و ساختار شهر ضروری به نظر می رسد. بدین منظور برنامه ریزی به منظور ارتقای کیفیت زندگی شهری نیازمند دستیابی به معیارها و شرایطی است که آسایش و رضایتمندی شهروندان را از طریق برآوردن نیازهای مادی و روانی آنان پاسخ گوید (وظیفه و همکاران، 1392: 2).

 

 

 

E

 

 

مبدل

 

 

 

 

FA

 

 

آنالیزور جریان

 

 

 

 

FAH

 

 

هشداردهنده جریان زیاد

 

 

 

 

FAHH

 

 

هشداردهنده جریان خیلی زیاد

 

 

 

 

FAL

 

 

هشداردهنده جریان کم

 

 

 

 

FALL

 

 

هشداردهنده جریان خیلی کم

 

 

 

 

FI

 

 

هشداردهنده جریان

 

 

 

 

FIC

 

 

کنترل‌کننده ارتفاع جریان

 

 

 

 

FT

 

 

انتقالدهنده جریان

 

 

 

 

FT

 

 

ترانسمیتر جریان

 

 

 

 

FV

 

 

شیر کنترل جریان

 

 

 

 

HIC

 

 

هوای روی ابزار دقیق

 

 

 

 

LA

 

 

آنالیزور سطح

 

 

 

 

LAH

 

 

هشداردهنده سطح زیاد مایع

 

 

 

 

LAHH

 

 

هشداردهنده سطح زیاد خیلی مایع

 

 

 

 

LAL

 

 

هشداردهنده سطح کم مایع

 

 

 

 

LALL

 

 

هشداردهنده سطح خیلی کم مایع

 

 

 

 

LG

 

 

اندازه‌گیری ارتفاع مایع

 

 

 

 

LGH

 

 

هشداردهنده اندازه زیاد مایع

 

 

 

 

LGHH

 

 

هشداردهنده اندازه خیلی زیاد مایع

 

 

 

 

LGL

 

 

هشداردهنده اندازه کم مایع

 

 

 

 

LGLL

 

 

هشداردهنده اندازه خیلی کم مایع

 

 

 

 

LI

 

 

کنترل‌کننده سطح

 

 

 

 

LIC

 

 

کنترل‌کننده ارتفاع مایع

 

 

 

 

LT

 

 

ترانسمیتر سطح مایع

 

 

 

 

LV

 

 

شیر کنترل سطح مایع

 

 

 

 

M

 

 

میکسر

 

 

 

 

P

 

 

پمپ

 

 

 

 

PCV

 

 

هشداردهنده فشار بالا

 

 

 

 

PG

 

 

اندازه‌گیری فشار

 

 

 

 

PI

 

 

هشداردهنده فشار بالا

 

 

 

 

PIC

 

 

کنترل‌کننده فشار

 

 

 

 

PSV

 

 

شیر فشار شکن

 

 

 

 

PT

 

 

ترانسمیتر فشار

 

 

 

 

PV

 

 

شیر کنترل فشار

 

 

 

 

RO

 

 

اسموز معکوس

 

 

 

 

T

 

 

مخزن

 

 

 

 

TI

 

 

هشداردهنده دما

 

 

 

 

XV

 

 

شیر کنترل جریان

 

 

 

 

 

پیشگفتار:

 

 

امروزه ایجاد محیطی ایمن که در آن تمامی عوامل آسیب‌رسان شناسایی، ارزیابی، حذف یا کنترل گردیده تا سلامت افراد و تأسیسات را تضمین نماید از اولویت‌های مدیریت‌های صنعتی می‌باشد، علم ایمنی نیز همانند نگرش سنتی به ایمنی عکس‌العملی بوده است یعنی تا هنگامی که حوادث رخ نمی‌داد مدیران به فکر یافتن اشکالات و رفع آنها بر نمی‌آمدند. در دهه‌های اخیر ملاحظات وجدانی و اخلاقی صاحبان صنایع در کنار الزامات قانونی و تعهدات بیمه‌ای، توجه به علم ایمنی را در جایگاهی ویژه قرار داده است. در این میان از تأثیر زیاد ایمنی بر سود‌آوری و افزایش رقابت با همکاران نیز نباید غافل شد. بنابراین توجه به ایمنی با نگرش پیشگیرانه نسبت به حوادث به ‌خصوص در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی که پتانسیل بالایی جهت ایجاد سوانح انسانی و زیست‌محیطی دارند، محور توجه قرار گرفته است.
صنعت گاز در ایران به دلیل وجود ذخایر عظیم گازی در این کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پالایشگاه‌های گاز یکی از مهم‌ترین قسمت‌های این صنعت به شمار می‌روند و لزوم افزایش ایمنی در این بخش‌ها از مهم‌ترین موارد مورد توجه همه می‌باشد زیرا کوچک‌ترین مشکلی در این صنعت علاوه بر فجایع عظیم زیست‌محیطی و انسانی ممکن است مسایل اقتصادی جبران‌ناپذیری را به کشور تحمیل نماید.
روش‌های متعددی جهت افزایش فرایندهای جاری در صنایع گازی مورد استفاده قرار می‌گیرند که مطالعه مخاطرات و راهبری فرآیند[1] یکی از بهترین این روش‌ها است. استفاده از این روش در کشورهای صنعتی به صورت یک الزام مطرح می‌شود اجرای این سیستم در کشورهای رو به توسعه شدیداً توصیه شده و در بسیاری از صنایع نفت، گاز و پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اجرای سیستم HAZOP در پالایشگاه‌های ایران به منظور افزایش ایمنی سیستم‌ها به یکی از مهم‌ترین کارهای قابل انجام در این کارخانجات تبدیل شده و تاکنون در بسیاری از صنایع مرتبط با نفت، گاز و پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از کارهای انجام شده در این صنایع می‌توان به مطالعه HAZOP و ارزیابی ریسک برای واحد اوره مجتمع پتروشیمی شیراز، واحدهای شیرین‌سازی مجتمع پتروشیمی رازی، واحد تولید اکسید اتلین مجتمع پتروشیمی اراک، واحد تولید فلور- UCF اصفهان واحد‌های بی‌کربنات‌سدیم مجتمع پتروشیمی شیراز، واحد بازیافت LPG پالایشگاه گاز کنگان، واحد تولید پلی‌استایرن پتروشیمی تبریز، واحد‌‌های بالادستی منطقه دهران و دانان، واحد آبگیری از دریا در پتروشیمی مبین و واحد آیزوماکس شرکت پالایش نفت بندرعباس اشاره نمود. البته فعالیت‌های انجام شده در این زمینه بسیار زیاد و رو به پیشرفت است و هر روز واحدهای بیشتری از مجتمع پتروشیمی تحت این مطالعه قرار می‌گیرند[1].
دلایل ضرورت و توجیه اجرای پروژه در واحد Utility پالایشگاه پنجم مجتمع گاز پارس جنوبی:

 

 

 

1. با توجه به اینکه بیش از 5 سال از زمان نصب و راه‌اندازی این واحد می‌گذرد و این در حالی است که در واحد Utility هیچ‌گونه مطالعات HAZOP موجود و در دسترس ‌نمی‌باشد و پس از بهره‌برداری واحد، مطالعات شناسایی مخاطرات از طریق مطالعات HAZOP انجام نگردیده است.

 

 

1. حجم سرمایه‌گذاری بالا به همراه اهمیت بعد استراتژیک تأمین سوخت و انرژی مستمر و مداوم ایجاب می‌کند عوامل مخاطره‌آمیز و عواملی که باعث کاهش نرخ تولید و یا برهم زننده کیفیت محصول می‌گردد، شناسایی و تدابیر لازم برای حذف آن‌ها اتخاذ گردد.

 

 

1. مراکز دولتی و افراد همیشه در مقابل تغییرات مقاومت نشان می‌دهند. ارائه‌ راهکار‌های علمی، مدون و مستدل از طریق گروهی متخصص و زبده با کمک تجربیات پرسنل خود مجتمع، راه را برای بهبود هر چه سریع‌تر سطح ایمنی و عملیاتی سیستم هموارتر می‌نماید.

 

 

هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم ناشی از حوادث هر ساله صدمات مالی و جانی قابل توجهی را متوجه صنایع کشور و علی‌الخصوص صنعت پالایش گاز به دلیل ماهیت فعالیت‌های این صنعت به عنوان یکی از صنایع پرمخاطره کشور می‌سازد، لذا برای جلوگیری از وقوع چنین حوادثی، استفاده از یک روش سیستماتیک برای شناسایی مخاطرات پنهان موجود در واحدهای صنعتی و بازبینی مستمر آن ضروری است.

 

4-1 پیش فرض ………………………………………………………………….10

 

 

5-1 تعاریف نظری واژه ها …………………………………………………………11

 

 

6-1 تعاریف عملی واژه ها …………………………………………………………11

 

 

7-1 محدودیت های پژوهش …………….…………………………………………12

 

 

 

 

 

فصل دوم: زمینه و پیشینه تحقیق

 

 

1-2 چهارچوب پژوهش ……………………………………………………………14

 

 

2-2 مروری بر مطالعات انجام شده ……………………………………………………30

 

 

 

 

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

 

 

1-3 نوع پژوهش …………………………………………………………………47

 

 

2-3 جامعه پژوهش ……………………………………………………………….48

 

 

3-3 روش نمونه گیری .…………………………………………………..…………48

 

 

4-3 مشخصات واحدهای مورد پژوهش ………………………………………….……48

 

 

5-3 محیط پژوهش ………………………………..………………………………48

 

 

6-3 ابزار و روش گردآوری اطلاعات …………………………………………………49

 

 

7-3 تعیین اعتبار و اعتماد علمی ابزار ………………………….………………………50

 

 

8-3 روش تجزیه وتحلیل داده ها …………………….…….…………………………51

 

 

9-3 ملاحضات اخلاقی.…………………………………………….……………..52

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل چهارم: نتایج تحقیق

 

 

1-4 نتایج پژوهش…………………………….                …………………………………………………………53

 

 

2-4 جداول و نمودارها.………………………………….…………………………. 54

 

 

 

 

 

فصل پنجم: بحث و بررسی یافته ها

 

 

1-5 بحث و تفسیر نتایج پژوهش.…………………………………………………….. 91

 

 

2-5 نتیجه گیری نهایی. ……………………………………………………………..105

 

 

3-5 کاربرد یافته ها و پیشنهادات برای پژوهش های قبلی ………………………………….108

 

 

 

 

 

منابع و ماخذ

 

 

– فهرست منابع  …………………………………………………………………..110

 

 

– پیوست ها   ………………………………………………………………………

 

 

– چکیده انگلیسی…………………………………………………………………

 

 

 

فهرست جداول

 

 

عنوانصفحه

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول شماره  1  : توزیع فراوانی واحدهای پژوهش برحسب متغیرهای فردی اجتماعی                                                           55

 

 

جدول شماره 2 : میانگین و انحراف معیار واحدهای پژوهش برحسب متغیرهای فردی اجتماعی

 

 

58

 

 

جدول شماره  3 :میانگین امتیاز نیازهای اساسی روانی واحدهای پژوهش بر حسب متغیرهای فردی اجتماعی                                

 

 

   58  

 

 

جدول شماره  5  :  مقایسه میانگین نمره استقلال واحدهای پژوهش بر حسب متغیر های فردی اجتماعی                                        60

 

 

جدول شماره  6  :  مقایسه میانگین نمره کفایت واحدهای پژوهش بر حسب متغیر های فردی اجتماعی                                         63

 

 

جدول شماره 7   :  مقایسه میانگین نمره تعلق واحدهای پژوهش بر حسب متغیر های فردی اجتماعی                                          66

 

 

جدول شماره 8 : مقایسه میانگین نمره شاخص خود تعیین کنندگی واحدهای پژوهش بر حسب متغیر های فردی اجتماعی                 69

 

 

جدول شماره  9  :  مقایسه میانگین نمره انگیزه درونی واحدهای پژوهش بر حسب متغیر های فردی اجتماعی                               72

 

 

جدول شماره  10  :  مقایسه میانگین نمره انگیزه شناسایی شده واحدهای پژوهش بر حسب متغیر های فردی اجتماعی75

 

 

جدول شماره  11  :  مقایسه میانگین نمره انگیزه به درون متمایل شده واحدهای پژوهش بر حسب متغیر های فردی اجتماعی             78

 

 

جدول شماره  12  :  مقایسه میانگین نمره انگیزه بیرونی واحدهای پژوهش بر حسب متغیر های فردی اجتماعی                              81

 

 

جدول شماره   13 :  مقایسه میانگین نمره فقدان انگیزه واحدهای پژوهش بر حسب متغیر های فردی اجتماعی                               84

 

 

جدول شماره 14 : ضریب رگرسیونی عوامل مرتبط با شاخص خود تعیین کنندگی در واحدهای مورد پژوهش87

 

 

جدول شماره 15: ضریب رگرسیونی همبستگی انواع نیازهای اساسی روانی با شاخص خود تعیین کنندگی                             88

 

 

 در واحدهای پژوهش با کنترل متغیرهای فردی اجتماعی

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودار

 

 

 

 

 

نمودار شماره 4   : میانگین امتیاز ابعاد پرسشنامه میزان انگیزه واحدهای مورد پژوهش

 

 

بیان مسئله:

 

 

پرستاری رشته ای مستقل و شاخه ای از علوم پزشکی است که دانش آموختگان آن به عنوان عضوی از تیم سلامت در عرصه های مختلف مربوط به آن به ارائه خدمات میپردازند(1)در آموزش این حرفه پویا و کاربردی ، مجموعه ای از علوم تئوری و فعالیتهای عملی، مهارت ، خلاقیت و تجربه به کار گرفته می شود(2).بخش مهمی از آموزش پرستاری را آموزش بالینی تشکیل میدهد.در واقع آموزش بالینی از اجزاء اصلی و حیاتی برنامه پرستاری است و به عنوان قلب آموزش پرستاری و مرحله تکامل حرفه ای شناخته شده است(3).

 

 

کارآموزی در بالین به عنوان یک نوآوری در ساختار آموزشی پرستاری با هدف ارتقاء کیفیت آموزش پرستاری و ارائهخدمات بالینی و فراهم نمودن زمینه جامعه نگری و جامع نگری در پرستاری در سال 1371 به اجرا در آمد(1).در این مرحله فرد با یادگیری فعالیتهای بالینی،تجارب عینی لازم را کسب مینماید و فرصتی برای دانشجو فراهم میشود تا دانش نظری خود را به مهارتهای ذهنی، حرکتی و اجتماعی که لازمه مراقبت از بیمار میباشد، تبدیل کند(3).در این نوع آموزش دانشجو در تعامل با مربی و محیط، مفاهیم آموخته شده را در حیطه عمل بکار میبرد(4).در دوره های کارآموزی همه کارآموزان موظف اند که به رغم علاقه ها و استعدادهای مختلف خود، به سوی هدفهای واحدی که در برنامه دوره کارآموزی در نظر گرفته شده است پیش بروند و مهارتهایی را کسب نمایند که حرفه مورد نیاز آن دوره ایجاب میکند، زیرا هدف هر دوره کارآموزی ایجاد مهارت، دانش و نگرش مورد نیاز فرد برای عملکرد مقتضی در یک شغل یا حرفه معین است. دوره های کارآموزی معمولا نیازهای سازمان های اداره کننده این دوره ها را برآورده میسازند(5).در این دوره وظایف مربیان علاوه بر فعالیتهای آموزشی مصوب، ایجاد حس استقلال و تصمیم گیری و افزایش قدرت ابتکار فراگیران در عرصه های مختلف میباشد و دانشجویان نیز باید در این راستا وظایف خود را انجام دهند(6).

 

 

در محیط بالین باید با تمرکز روی نیاز های یادگیری دانشجو، برای پیشرفت و ایجاد اطمینان به شایستگی اش در مهارتهای بالینی، فرصت داد.نیوبل[1] چنین اظهار میدارد که” در حقیقت آموزش بالینی فراموش شده ترین آموزش و دارای نقایصی بیشتر از سایر حوزه های آموزشی است”.  مطالعات پرستاری نشان میدهد که دانشجویان پرستاری علیرغم پایه دانش نظری خوب، در محیط بالینی با مهارت عمل نمی کنند. در نتیجه با ورود این دانشجویان به سیستم مراقبتی و درمانی، کیفیت این سیستم روز به روز افت میکند(7).

 

 

هر دو محیط آموزش پرستاری آکادمیک وبالینی تحت فشار زیاد ناشی از مراقبت از بیمار قرار دارند که میتواند شرایط مراقبتی را تحت تاثیر قرار دهد.اما محیط بالین تحت فشار زیادی قرار دارد زیرا هدف از آن آموزش پرستاری بصورت موثر کارا و مناسب است تا بتواند پرستارانی را تربیت نماید که بتوانند آماده کار باشند.آموزش پرستاری امروز با چالش های زیادی مواجهه است که از جمله آن کسب دانش و به روز شدن است و نیاز است که پرستاران آینده با تحقیق و همچنین مراقبت از بیمار بر اساس دانش علمی روشن، آشنا شوند(8).

 

 

محیط بالین در برگیرنده کلیه شرایط و محرکهای موثر بر یادگیری است .این محیط غنی روانشناختی از عوامل شناختی ،اجتماعی ، فرهنگی ، عاطفی ، احساسی ، انگیزشی و درسی تشکیل شده است(9).عوامل زیادی بر روی یادگیری اثر میگذارند ولی انگیزه[2] نخستین عنصر تشکیل دهنده رفتار و مهم ترین شرط یادگیری است. انگیزه نقش با ارزشی در توضیح علل رفتار ، پیشگوئی تاثیر اعمال و هدایت رفتار جهت رسیدن به موفقیت بازی میکند (10).

 

 

از این رو ، حتی غنی ترین و بهترین برنامه های کارآموزی و آموزش سازمان دهی شده نیز در صورت فقدان انگیزه در فراگیران سودمند نخواهد بود.بنابراین یکی از وظایف اصلی مدرسان ایجاد انگیزه لازم برای یادگیری در دانشجویان به منظور افزایش میزان آگاهی، دانش و مهارتهای تکنیکی و همچنین آشنا ساختن آنها با علوم پیشرفته و روش های نوین مراقبتی است.لذا با شناخت هرچه بیشتر عوامل موثر در انگیزش دانشجویان،میتوان مشارکت فعالانه آنها را در یادگیری افزایش داد (11) .

 

 

در مطالعات انجام شده در انگلستان ، اسکاتلند و ایرلند به ترتیب میزان ترک تحصیل دانشجویان پرستاری (16%) ، (24%) ، (6%) گزارش شده که دلایل زیادی داشته و فقدان حمایتهای لازم یکی از این موارد بوده است(12).

 

 

طبق آمار 35 % از کسانیکه در یکی از شهرهای اسکاتلند در رشته پرستاری ثبت نام نموده اند بین سالهای 1967-1966 قبل از تکمیل دوره تحصیلی خود ، ترک تحصیل نموده اند(11). در بررسی زنوریبا عنوان بررسی علل ترک تحصیل دانشجویان دختر کاردانی پرستاری مدارس عالی پرستاری تهران، که در سال 1365 در تهران انجام شد از علل ترک تحصیل دانشجویان پرستاری روابط سرد بین همکاران ، عدم استقلال فکری و عملی ، ناهماهنگی مطالب تئوری با کار عملی و عدم امکانات جهت ارائه کارکرد مطلوب بوده است(13).

 

 

در مطالعه همایونفر و همکاران با عنوان وضعیت آموزش بالینی از دیدگاه دانشجویان پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی اردبیلدر سال 89 ، در میان دانشجویان پرستاری(3/67%) و مامایی(7/37%) ،عدم ایجاد انگیزه کافی محیط آموزشی برای اشتغال به حرفه در آینده دانشجویان (8/52%) از جمله نقاط ضعف شناخته شده بود(14).

 

 

در مطالعه جولایی و همکاران با عنوان بررسی نظرات دانشجویان پرستاری نسبت به حرفه پرستاری و دلایل ترک آن بر روی 300 دانشجوی پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران ، نتایج مطالعه نشان داد که تنها 18% دانشجویان پرستاری نظر مثبتی نسبت به حرفه خود دارند و 69% انها موافق با ترک رشته خود بوده اند.همچنین 63.6% نمونه ها تصمیم به تغییر رشته و 51.64% تصمیم به انصراف از رشته خود داشتند. از اولویتهای ترک رشته پرستاری نداشتن جایگاه مثبت اجتماعی، نامناسب بودن محیط کار بالینی و نگرش منفی افراد تیم پزشکی نسبت به این حرفه بوده است(15).

 

 

 

بند پنجم :افراد مناسب جهت بهره مندی از حبس خانگی……….. 18

 

 

بند ششم : نظارت الکترونیکی در زمان حبس خانگی…………… 19

 

 

بند هفتم : اقدامات لازم جهت عملی ساختن حبس خانگی…….. 19

 

 

گفتار دوم : حبس خانگی در آمریکا……………………….. 21

 

 

بند اوّل : تعریف حبس خانگی در حقوق کیفری آمریکا………………. 21

 

 

بند دوّم : تاریخچه حبس خانگی…………………………. 21

 

 

بند سوّم : حبس خانگی در قوانین فعلی…………………………. 22

 

 

بند چهارم : اشکال حبس خانگی…………………………. 23

 

 

بند پنجم : شکل رایج حبس خانگی در قوانین فدرال…………….. 23

 

 

بند ششم : موارد ممنوعیّت استفاده از حبس خانگی…………… 24

 

 

بند هفتم : شرایط بر خورداری از حبس خانگی…………………… 24

 

 

بند هشتم : الغای حکم حبس خانگی…………………………. 26

 

 

گفتار سوم : ارزیابی مجازات حبس خانگی……………………… 26

 

 

بند اول : ویژگی های مثبت حبس خانگی………………….. 26

 

 

بند دوم : ویژگی های منفی حبس خانگی……………………. 27

 

 

مبحث دوم : پادگان های آموزشی و درمانی…………………… 29

 

 

گفتار اول : پادگان های آموزشی در ایران……………………. 29

 

 

بند اوّل : تعریف پادگان های آموزشی در حقوق کیفری ایران……… 29

 

 

بند دوّم : تاریخچه پادگان های آموزشی……………………. 30

 

 

بند سوّم : پادگان های آموزشی در قوانین کنونی…………….. 31

 

 

بند چهارم : مراکز حرفه آموزی و زندان باز……………….. 32

 

 

بند پنجم : انواع پادگان های آموزشی……………………. 32

 

 

گفتار دوّم : مراکز درمانی در ایران………………………… 33

 

 

بند اوّل : تعریف مراکز درمانی در حقوق کیفری ایران……………. 34

 

 

بند دوّم : تاریخچه مراکز درمانی…………………………. 34

 

 

بند سوّم : مراکز درمانی در قوانین کنونی……………………. 35

 

 

بند چهارم : انواع مراکز درمانی…………………………. 36

 

 

بند پنجم : پرداخت دستمزد به مجرم و بهره گیری مناسب از آن………. 37

 

 

گفتار سوّم : پادگان های آموزشی در آمریکا ……………..38

 

 

بند اوّل : تعریف پادگان های آموزشی در حقوق کیفری آمریکا ………..38

 

 

بند دوّم :تاریخچه پادگان های آموزشی………………….. 39

 

 

بند سوّم : پادگان های آموزشی در قوانین کنونی…………… 39

 

 

بند چهارم : زندان های اردوگاهی فدرال………………… 40

 

 

گفتار چهارم : مراکز درمانی آمریکا…………………….41

 

 

بند اوّل : تعریف مراکز درمانی در حقوق کیفری آمریکا……………. 42

 

 

بند دوّم : تاریخچه مراکز درمانی…………………………. 42

 

 

بند سوّم : مراکز درمانی در قوانین کنونی………………. 42

 

 

بند چهارم : نگاه قانونگذار فدرال به مقوله اعتیاد………… 44

 

 

بند پنجم : سیاست های کنگره آمریکا در مقابله با مسئله اعتیاد…… 44

 

 

گفتار پنجم : ارزیابی مراکز آموزشی و درمانی……………………. 45

 

 

بند اوّل : آثار و نتایج مثبت مراکز آموزشی و درمانی……………. 45

 

 

بند دوّم : آثار و نتیج منفی مراکز آموزشی و درمانی…………. 47

 

 

فصل دوّم : تدابیر تقنینی اجتناب از ورود به زندان…………….. 48

 

 

گفتار اول: تعویق صدور حکم در ایران………………………… 49

 

 

بند اوّل : تعریف تعویق صدور حکم در ایران………………………… 49

 

 

بند دوّم : تاریخچه تعویق صدور حکم………………………… 49

 

 

بند سوّم : تعویق صدور حکم در قوانین فعلی…………………………. 50

 

 

بند چهارم: اشکال مختلف تعویق صدور حکم………………………… 51

 

 

بند پنجم : شرایط صدور قرار تعویق…………………………. 51

 

 

بند ششم : دستورات حین صدور قرار تعویق مراقبتی……………… 53

 

 

بند هفتم: دستورات مجازات تعلیق مراقبتی به عنوان دستورات مجازات دوره مراقبت…….54

 

 

بند هشتم : موارد ممنوعّت استفاده از تعویق صدور حکم…………. 56

 

 

بند نهم : پایان یافتن تعویق صدور حکم………………………… 57

 

 

گفتار دوّم : تعویق صدور حکم در آمریک………………………..ا 58

 

 

بند اوّل: تعریف تعویق صدور حکم در آمریکا……………………….. 58

 

 

بند دوّم : تاریخچه تعویق صدور حکم………………………… 59

 

 

بند سوّم : تعویق صدور حکم در رویه فعلی……………………….59

 

 

بند چهارم : افراد مجاز به بهره گیری از تعویق صدور حکم……………. 60

 

 

بند پنجم : انواع تعویق صدور حکم………………………….. 60

 

 

بند ششم : شرایط تعویق صدور حکم………………………… 61

 

 

بند هفتم : خاتمه تعویق صدور حکم………………………… 61

 

 

گفتار سوّم : ارزیابی نهاد تعویق صدور حکم………………………… 62

 

 

بند اوّل : خصوصیّات مثبت تعویق صدور حکم………………………… 62

 

 

بند دوّم : خصوصیّات منفی تعویق صدور حکم………………………… 63

 

 

مبحث دوّم : تعلیق اجرای مجازات………………………….. 64

 

 

گفتار اوّل : تعلیق اجرای مجازات در ایران………………………… 64

 

 

بند اوّل : تعریف تعلیق مجازات در ایران………………………… 65

 

 

بند دوم : تاریخچه تعلیق اجرای مجازات………………………….. 65

 

 

بند سوّم : تعلیق اجرای مجازات در قوانین فعلی…………………………. 66

 

 

بند چهارم : انواع تعلیق اجرای مجازات………………………….. 67

 

 

بند پنجم : ضمانت اجرای عدم اجرای دستورات در دوره تعلیق…………….. 67

 

 

بند ششم : محدودیّت های  وارده بر تعلیق اجرای مجازات…………………….. 68

 

 

بند هفتم : تأثیر تعلیق اجرای یک مجازات بر روی سایر مجازات ها…………….69

 

 

بند هشتم : پایان یافتن تعلیق اجرای مجازات………………………….. 70

 

 

گفتار دوّم : تعلیق اجرای مجازات در آمریکا……………………….. 71

 

 

بند اوّل : تعریف تعلیق مجازات در قانون آمریکا……………………….. 71

 

 

بند دوّم : تاریخچه تعلیق اجرای مجازات………………………….. 72

 

 

بند سوّم : تعلیق اجرای مجازات در قوانین کنونی…………………………. 73

 

 

بند چهارم : انواع تعلیق مجازات………………………….. 73

 

 

بند پنجم : جرایم غیر قابل تعلیق…………………………. 74

 

 

بند ششم : شرایط اعطای تعلیق اجرای مجازات………………………….. 74

 

 

بند هفتم : پایان تعلیق اجرای مجازات………………………….. 76

 

 

گفتار سوم : ارزیابی نهاد تعلیق اجرای مجازات………………………….. 76

 

 

بند اوّل : آثار مثبت نهاد تعلیق…………………………. 77

 

 

بند دوّم : آثار منفی نهاد تعلیق…………………………. 78

 

 

بخش دوم : تبدیل مجازات حبس به سایر مجازاتها……………………….. 80

 

 

فصل اوّل : مجازات های سود رسان………………………… 82

 

 

مبحث اوّل : مجازات های مالی…………………………. 82

 

 

بند اوّل : تعریف جزای نقدی در حقوق ایران………………………… 83

 

 

بند دوّم : تاریخچه جزای نقدی…………………………. 83

 

 

بند سوّم : جزای نقدی در قوانین کنونی…………………………. 84

 

 

بند چهارم : جزای نقدی اشخاص حقوقی…………………………. 86

 

 

بند پنجم : جزای نقدی روزانه………………………… 87

 

 

گفتار دوّم : مصادره اموال در ایران………………………… 88

 

 

بند اوّل : تعریف مصادره در حقوق ایران………………………… 88

 

 

بند دوّم : تاریخچه مصادره اموال……………………….. 89

 

 

بند سوّم : مصادره در قوانین کنونی…………………………. 89

 

 

بند چهارم : مصادره اموال اشخاص حقوقی…………………………. 91

 

 

بند اوّل : تعریف جزای نقدی در حقوق آمریکا……………………….. 92

 

 

بند دوّم : تاریخچه جزای نقدی…………………………. 92

 

 

بند سوّم : جزای نقدی در قوانین کنونی…………………………. 93

 

 

بند چهارم : مهلت پرداخت جزای نقدی…………………………. 94

 

 

بند پنجم : امتناع از پرداخت جزای نقدی…………………………. 94

 

 

بند ششم : جزای نقدی اشخاص حقوقی………………………… 95

 

 

بند هفتم :جزای نقدی روزانه………………………… 96

 

 

بند هشتم : عدم امکان حبس بدل از جزای نقدی در صورت عجز…………. 96

 

 

گفتار سوّم : مصادره اموال در آمریکا ………………………..97

 

 

بند اوّل : تعریف مصادره در حقوق آمریکا……………………….. 97

 

 

بند دوّم : تاریخچه مصادره اموال………………………… 98

 

 

بند سوّم : مصادره اموال در قوانین کنونی…………………………. 99

 

 

بند چهارم : جرایم منجر به مصادره اموال………………………..99

 

 

بند پنجم : اموال قابل مصادره ………………………..100

 

 

بند ششم : مصادره در رابطه با اشخاص حقوقی…………………………. 100

 

 

گفتار چهارم : ارزیابی مجازات های مالی…………………………. 101

 

 

بند اوّل : آثار مفید مجازات های مالی…………………………. 101

 

 

بند دوّم : آثار مضرّ مجازات های مالی…………………………. 102

 

 

مبحث دوّم : خدمات عام المنفعه………………………… 103

 

 

گفتار اوّل : خدمات عام المنفعه در ایران………………………… 104

 

 

بند اوّل: تعریف خدمات عام المنفعه در حقوق ایران………………………… 104

 

 

بند دوم : تاریخچه مجازات خدمات عام المنفعه………………………… 105

 

 

بند سوّم : مجازات خدمات عام المنفعه در قوانین کنونی……………… 105

 

 

بند چهارم : مدّت مجازات خدمات عام المنفعه………………………… 106

 

 

بند پنجم : انواع خدمات عام المنفعه………………………… 107

 

 

بند ششم : الزام اجرای خدمات عام المنفعه به نفع جامعه و توده مردم…….. 108

 

 

بند هفتم : حقوق فرد محکوم به مجازات خدمات عام المنفعه……………… 108

 

 

بند هشتم : تعلیق مجازات خدمات عام المنفعه…………………………109

 

 

بند نهم : انتخابی بودن مجازات خدمات عام المنفعه…………………. 109

 

 

بند دهم : صدور حکم خدمات عام المنفعه خارج از زمان دادرسی در دادگاه………. 110

 

 

بند یازدهم :مشارکت و همکاری نهاد های اجتماعی در مقابله با جرم و اصلاح مجرم…..110

 

 

گفتار دوّم : خدمات عام المنفعه در آمریکا ………………………..111

 

 

بند اوّل : تعریف خدمات عام المنفعه در حقوق آمریکا……………… 111

 

 

بند دوّم : تاریخچه خدمات عام المنفعه………………………… 111

 

 

بند سوّم : خدمات عام المنفعه در قوانین کنونی…………………….. 112

 

 

بند چهارم : موارد منع استفاده از مجازات خدمات عام المنفعه………… 113

 

 

بند ششم : صدور حکم خدمات عام المنفعه خارج از زمان دادرسی……… 114

 

 

گفتار سوّم : ارزیابی مجازات خدمات عام المنفعه………………………… 114

 

 

بند اوّل : آثار و نتایج مثبت مجازات خدمات عام المنفعه…………………… 115

 

 

بند دوّم : آثار و نتایج منفی مجازات خدمات عام المنفعه…………………. 117

 

 

فصل دوّم : محرومیّت های قانونی…………………………. 118

 

 

گفتار اوّل : مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی  در ایران……………. 119

 

 

بند اوّل : تعریف  محرومیّت از حقوق اجتماعی در حقوق ایران…………. 119

 

 

بند دوّم : تاریخچه مجازات محرومیّت از حقوق  اجتماعی……………. 120

 

 

بند سوّم : محرومیّت از حقوق اجتماعی در قوانین کنونی……………. 121

 

 

بند چهارم :  انواع حقوق اجتماعی مورد بحث………………………….. 121

 

 

بند پنجم : خصوصیّات و ویژگی های محرومیّت از حقوق اجتماعی…….. 123

 

 

بند ششم : اعاده حیثیت………………………….. 124

 

 

گفتار دوّم : محرومیّت از حقوق اجتماعی در آمریکا……………………. 124

 

 

بند اوّل : تعریف محرومیّت از حقوق اجتماعی در آمریکا………………. 125

 

 

بند دوّم : تاریخچه محرومیّت از حقوق اجتماعی…………………………. 125

 

 

بند سوّم : محرومیّت از حقوق اجتماعی در قوانین کنونی………………. 126

 

 

بند چهارم : انواع محرومیّت از حقوق اجتماعی……………………… 126

 

 

بند پنجم : بازیابی مجدد حقوق………………………….. 128

 

 

گفتار سوّم : ارزیابی مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی………….. 129

 

 

بند اوّل : نتایج مثبت مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی…………… 129

 

 

بند دوّم : نتایج منفی مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی…………. 130

 

 

مبحث دوّم: محرومیّت از انتخاب محلّ زندگی…………………………. 130

 

 

گفتار اوّل : محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص در حقوق ایران……….. 131

 

 

بند دوّم : تاریخچه مجازات  محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص……… 132

 

 

بند سوّم : محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص در قوانین کنونی…….. 132

 

 

بند چهارم: مکان هایی که می توان فرد را مجبور به اقامت در آنجا نمود……………. 133

 

 

بند پنجم : حقوق و تکالیف محکوم………………………… 134

 

 

بند ششم : مجازات نقض حکم………………………… 134

 

 

بند هفتم : تبدیل مجازات اجبار به اقامت یا منع اقامت به حبس……………… 135

 

 

گفتار دوّم : مجازات تبعید در حقوق ایران………………………… 135

 

 

بند اوّل : تعریف تبعید در حقوق ایران………………………… 136

 

 

بند دوّم : تاریخچه تبعید………………………… 136

 

 

بند سوّم : تبعید در قوانین کنونی…………………………. 137

 

 

گفتار سوّم : محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص در آمریکا…….. 139

 

 

بند اوّل : تعریف محرومیّت از اقامت در محلّی خاص در حقوق آمریکا…………. 139

 

 

بند دوم: تاریخچه محرومیّت از اقامت در محلّی خاص…………………….. 139

 

 

بند سوّم: محرومیّت از اقامت در محلّی خاص در قوانین کنونی………… 140

 

 

بند چهارم : دلایل عدم اقبال مجازات محرومیّت از اقامت در محلّی خاص در آمریکا…..141

 

 

بند پنجم : محرومیّت از اقامت در محلّی خاص به عنوان یک شرط…………….. 141

 

 

بند اول: ویژگی های مثبت مجازات محرومیت از اقامت یا اجبار به اقامت در محل خاص…….. 142

 

 

بند دوم: ویژگی های منفی مجازات محرومیت از اقامت یا اجبار به اقامت در محل خاص……. 143

 

 

نتیجه گیری و  پیشنهادها ………………………..144

 

 

نتیجه گیری…………………………. 145

 

 

پیشنهادها ………………………..155

 

 

منابع  و مآخذ………………………… 157

 

 

چکیده:

 

 

با اثبات نا موفق بودن زندان در بازپروری مجرمین ، مجازات های جایگزین حبس مطرح شدند. این مجازات ها با هدف رفع مشکلات عدیده زندانها ، کمک به اصلاح بهتر مجرمین و کاهش جمعیّت زندانها ، به اشکال مختلفی همچون حبس خانگی، پادگان های آموزشی و درمانی، تعلیق مجازات ، تعویق صدور حکم، مجازات های مالی، خدمات عام المنفعه ، محرومیّت از حقوق اجتماعی و اجبار به اقامت یا منع اقامت در محلّی خاص وارد نظام حقوقی کشورها شدند.

 

 

این شیوه های تربیتی با کمک به باز پروری سریعتر مجرمین موجب تسهیل فرآیند بازاجتماعی شدن آنها می شوند، با ایجاد امکان بودن فرد مجرم در کنار خانواده خود از فروپاشی خانواده ها و سوق پیدا کردن آنها به سمت ارتکاب جرم جلوگیری می نماید و  با کاهش نرخ تکرار جرم ،امنیّت را افزایش داده و از فشار مالی بر دوش دولت نیز می کاهد. اجرای این مجازات ها نیازمند ایجاد زیر ساخت ها و منابع مالی است. از آنجایی که کشور آمریکا در زمینه بهره گیری از مجازات های جانشین  نسبت به ایران پیشینه بیشتری دارد زیر ساخت های بیشتری هم در این کشور وجود دارد امّا آمار بالای زندانیان و نرخ تکرار جرم نشان از راه داراز آنها در رسیدن به اهدافشان دارد. در ایران هم  نیاز است تا تدابیر بهتر و بیشتری اندیشیده شود تا هر چه بیشتر از منافع مجازات های جایگزین سود بریم.

 

 

مقدمه:

 

 

 مثله کردن ، سوزاندن ، پرت کردن از کوه ،  مجبور کردن فرد به خوردن سرب داغ ، مسموم کردن با بدترین نوع سم ها ، زنده به گور کردن و دهها یا شاید صدها شکل نا خوشایند و غیر انسانی دیگر همگی از اشکال گوناگون برخورد با بزهکاران در طول سالیان متمادی زندگی بشر بر روی این کره خاکی بوده است.از همان آغاز حیات انسانها، جرم نیز بوده است و بی شک نیاز به مجازات مجرم نیز احساس می شده است. در ابتدا دوره ای قرار دارد که آن را  دوره انتقام شخصی می دانیم که هدف همگی تنها گرفتن انتقام از فرد به واسطه ارتکاب عمل نا خوشایند برای جامعه ، بودند. در اینجا صرف تنبیه ملاک بوده و تربیت مجدد جایی در سیاست حقوقی آن دوران ها نداشته است . تنبیه هایی که بر آمجرمین اعمال می شد گاهی به فجیع ترین وضع ممکن بوده و در این راه از هیچ خشونتی فرو گذار نمی شده است. کم کم و با گذشت زمان این واقعیّت که نیاز به اصلاح فرد خطاکار و کمک به او جهت بازیابی مسیر صحیح از ناثواب بسیار مهم و حتّی پر اهمیّت تر از سایر اهداف مجازات ها است ، سبب ایجاد تحوّلی عظیم در ساختار و شکل مجازات ها شد. سعی شد تا مجازات ها را ملایم تر وانسانی تر کنند و بجز تبیه مجرم اهدافی چون اصلاح و باز اجتماعی شدن او و در کنارش ارعاب و پیشگیری از جرم توسط سایر افراد جامعه هم مورد توجّه قرار گیرد.

 

 

 تشکیل زندان ها در نوع خود جهشی عظیم محسوب می شد.حقوقدانان آن را یک نوآوری فوق العاده و بهترین شکل ممکن برای مجازات ها می دانستند و حتّی آن را نهادی کامل و بی پیرایه معرفی می کردند[1]. زندانها به حدی مورد استقبال قرار گرفتند که تمامی تنبیه های دیگری را که اصلاح گران سده هجدهم طرح کرده بودند به دست فراموشی سپردند. به عقیده آنان «به نظر می رسد زندان چیزی بی بدیل و بی جایگزین و ره آورد خود حرکت تاریخ است.»[2]

 

 

  امّا همین زندانها نیز سیر تحوّلی بسیاری طی کردند. برنامه های گوناگونی برای اداره زندان و نگهداری و اصلاح مجرمان مطرح شدند. در هر کشوری و در هر دوره ای روشی به نظر بهتر و مفید تر می آمد و به مورد اجرا گذاشته می شد امّا باز هم پس از گذشت چندی ، ناکارآمدی آن شیوه ها بر همگان آشکار می شد به این ترتیب طرد می شد و شیوه جدیدی جانشین آن ها می گشت. با این حال و با وجود تمام زحماتی که در طول تاریخ از جانب اصلاح طلبان و افرادی که به دنبال برگزیدن بهترین شیوه تنبیهی برای مجرمین بودند، دیگر مجازات زندان نه تنها آن گونه که در ابتدا فکر می شد، اثر گذار و مفید واقع نمی شود ، بلکه خود عامل بروز مشکلات عدیده ای در آینده هستند. از افزایش نرخ تکرار جرم گرفته تا فشار اقتصادی به دولت و مردم بی گناه ، از هم پاشیدن خانواده ها ، عادی شدن ارتکاب جرم و متعاقب آن حرفه ای شدن مجرمین کم خطر یا حتی بی خطر که تنها شاید به علّت یک جرم غیر عمدی راهی زندان شده  اند و دهها نتیجه سوء دیگر. همچنین درون خود زندانها نیز وقوع جرم به وفور دیده می شود .خرید و فروش مواد مخدر ، اعتیاد ، زور گیری، روابط جنسی و انحرافات اخلاقی و مواردی از این دست مشکلاتی است که باید به لیست بلند بالای مشکلات زندان ها اضافه نمود. آثار منفی حبس استثناء بردار نیست و بر هر کسی حتّی به کمترین  میزان هم که شده مؤثر می افتد. مردان که عموماً نان آوران خانه هستند هم زندگی خودشان بر هم میریزد و هم خانواده ای که زیر سایه چتر شان زندگی می کنند. زندانی شدن زنان نیز سبب از هم گسستگی عاطفی خانواده ، مطرود شدن آنها از تمامی جمع ها حتّی خانواده و در بسیاری موارد طلاق از جانب شوهرانشان می گردد.

 

 

 به طور کلّی زندان نه تنها مانع تکرار جرم نمی شود ، بلکه حس انتقامجویی آنان را نیز افزایش می دهد و مشکلات بی حدیّ چه در زمان گذران حبس ، چه بعد از آن و چه بر خود فرد و خانواده اش و چه بر جامعه متحمّل می سازد.

 

 

 این شد که ایده مجازاتهای جایگزین حبس شکل گرفتند و کوشش شد تا به جای استفاده بی رویه و نا مناسب از زندان، از روش های مفید دیگری که بتوانند به اهداف مجازات ها جامه عمل پوشانده و دارای حدأقل مشکلات و آسیب ها باشند ، استفاده شود.

 

 

 اصولاً زمانی که صحبت از مجازات های جایگزین حبس می شود اوّلین تعریفی که از آن در ذهن ما شکل می گیرد هر مجازات مناسب تری است که به کلّی جانشین حبس می شود و روشی جز حبس، دستاویز ما برای مجازات فرد مجرم میگردد. اما به راستی اینگونه نیست و مجازات های جانشین حبس تعریف دیگری دارد. در واقع منظور هر نوع مجازاتی است که یا از همان ابتدا مانع توسل به حبس می گردند و یا اینکه مدت زمان آن را تقلیل می دهند[3] و یا با نوعی تغییر در ساختار کلی آن مانع بروز مخاطرات آن می گردند.در اصل هدف این است که با کمترین میزان استفاده از زندان مجرم را تنبیه و اصلاح نمود و از مجنی علیه و جامعه نیز دفاع کرد. بنابراین مفهوم عام مجازات های جایگزین، مد نظر است و حتی می تواند آزادی مشروط را نیز شامل شود و در واقع به اعتقاد بعضی از صاحبنظران هدفشان کاهش فوری شماری از مجازات های حبس و محکومین به آن است.[4] البتّه در مقابل عدّه ای قائل به ایجاد دو دسته هستند : 1- مجازات های جایگزین و 2- مجازات های اجتماعی. آنها مواردی چون آزادی مشروط و تعلیق مجازات را جزو دسته اوّل می داننند و مجازات هایی چون خدمات عام المنفعه را که در بستر جامعه تحقق می یابند جزو دسته دوّم در نظر می گیرند. [5]

 

 

 مسئولین در کشور عزیز ما ایران که متأسفانه تعداد زندانیانش نیز کم نیست نیاز به تغییر در ساختار مجازات مجرمین را احساس کرده و در صدد برآمدند تا از شیوه های جدیدی استفاده کنندکه به نظر مفید تر از زندان می آمد و سعی دارد تا با کمترین آثار سوء بهترین نتایج را ایجاد کند. بدین ترتیب در سال 1384 به در خواست قوه قضاییه لایحه ای با قید یک فوریّت در جلسه وزیران به تصویب رسید و سپس برای طّی مراحل قانونی و تصویب به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد و بنا شد تا در کارگروه های تخصصّی در این رابطه بررّسی های لازم صورت پذیرد و در نهایت به تصویب مجلس برسد امّا متأسفانه این مهّم هرگز تحقق نیافت و تا مدّت ها خبری از جایگزین های حبس نبود تا اینکه نهایتاً در سال 1392 در قانون جدید مجازات اسلامی در فصل نهم کتاب کلیّات و طّی مواد64 الی 87 به این مسئله پرداخته  و مجوز قانونی آن ها صادر شد.

 

 

 ماده 64 بدون ذکر هیچ تعریفی از مجازات های جایگزین حبس اعلام داشته است : «مجازات های جایگزین حبس عبارت از دوره مراقبت ، خدمات عمومی رایگان ، جزای نقدی ، جزای نقدی روزانه و محرومیّت از حقوق اجتماعی است که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیّت ارتکاب آن ، آثار ناشی از جرم ، سن ، مهارت ، وضعیّت ، شخصیّت و سابقه جرم ، وضعیّت بزه دیده و سایر اوضاع و احوال تعیین و اجرا می شود.»

 

 

 همانگونه که اشاره شد دامنه مجازات های جایگزین گسترده تر از موارد اشاره شده در این ماده است و شیوه هایی که عموماً در گذشته نیز از آنها استفاده می شده امّا کمتر به دیده جایگزین به آنها نگریسته می شده است نیز جزو این دسته قرار می گیرند از جمله آزادی مشروط، تعلیق  اجرای مجازات و حتّی مجازات های مالی. البته در رابطه با مجازات آزادی مشروط باید اعلام کرد که به جهت اینکه در قانون فدرال آمریکا ، به موجب قانون اصلاح مجازات ها مصوب 1984 [6] و اصلاحات بعدی آن موارد استفاده از این شیوه بسیار محدود گشته و تقریباً نسخ شده محسوب می گردد ، عموماً  هم مربوط به مجرمینی است که قبل از سال 1987 مرتکب جرم شدند به علاوه چند مورد محدود دیگر ، پس بررّسی و تطبیق آن در این تحقیق ، با آنچه که در نظام حقوقی ما وجود دارد منطقی به نظر نمی رسد لذا از ذکر آن خودداری می شود.