فصل دوم: مبانی نظری

 

 

2-1-بخش اول: سبک­شناسی.. 10

 

 

2-2-بخش دوم: نگاهی به ادبیات دفاع مقدس، شعر اعتراض و ادبیات مقاومت و پایداری.. 11

 

 

2-2-1-ادبیات دفاع مقدس… 12

 

 

2-2-2-شعر اعتراض… 13

 

 

2-2-3-ادبیات مقاومت و پایداری.. 13

 

 

فصل سوم: بحث و بررسی

 

 

3-1-بخش اول: سبک­شناسی آثار منثور علیرضا قزوه 16

 

 

3-1-1-سبک­شناسی داستان. 16

 

 

3-1-2-بررسی ویژگی­های زبانی، ادبی، فکری دو اثر منثور علیرضا قزوه 16

 

 

3-1-2-1-ویژگی زبانی.. 16

 

 

3-1-2-2-ویژگی­های ادبی.. 19

 

 

3-1-2-3-ویژگی فکری.. 22

 

 

3-2-بخش دوم: سبک­شناسی آثار منظوم علیرضا قزوه 24

 

 

3-2-2-ویژگی زبانی آثار منظوم علیرضا قزوه 24

 

 

3-2-2-1-استفاده فراوان از لغات و اصطلاحات عربی.. 25

 

 

3-2-2-2-استفاده فراوان از اسم­های اساطیری و تاریخی.. 27

 

 

3-2-2-3-تکرار کلمات.. 28

 

 

3-2-2-4-استفاده زیاد از کلماتی چون: شهید و شهادت، خون و سنگ،  صبح و شب.. 30

 

 

3-2-2-5-آوردن نام ماه­های قمری.. 31

 

 

3-2-2-6-استفاده از آواها و صداها 32

 

 

3-2-2-7-آوردن نام­های ائمه و پیامبران. 33

 

 

3-2-2-8-کاربرد فراوان واژگان می و عشق و مست.. 34

 

 

3-2-2-9-آوردن نام­های فرنگی.. 35

 

 

3-2-3-ویژگی های ادبی آثار منظوم علیرضا قزوه 37

 

 

3-2-3-1-تشبیه. 37

 

 

3-2-3-2-تشخیص… 39

 

 

3-2-3-3-تلمیح.. 41

 

 

3-2-3-4-واج­آرایی.. 43

 

 

3-2-3-5-مراعات نظیر. 45

 

 

3-2-3-7-تضاد و طباق.. 46

 

 

3-2-3-8-حس­آمیزی.. 47

 

 

3-2-1-ویژگی های فکری علیرضا قزوه 48

 

 

3-2-1-1-علیرضا قزوه و ادبیات دفاع مقدس… 48

 

 

3-2-1-2-علیرضا قزوه و اشعار آیینی و مذهبی.. 60

 

 

 

3-2-1-3-علیرضا قزوه و نهضت عاشورایی.. 62

 

 

3-2-1-4-علیرضا قزوه و شعر اعتراض… 69

 

 

3-2-1-5-علیرضا قزوه و ادبیات مقاومت و پایداری.. 78

 

 

فصل چهارم: نتیجه­گیری

 

 

نتیجه گیری.. 86

 

 

فهرست منابع و مآخذ. 89

 

 

 1-1-بخش اول: کلیات

 

 

1-1-1-بیان مسئله

 

 

علیرضا قزوه شاعر و نویسنده­ی ایرانی متولد 1342 از جمله شاعران مقاومت و دفاع مقدس است. او از جوانی به شعر و دین و وطن علاقه داشت و در همان دوران، شاهد اشغال فلسطین و جنگ تحمیلی به کشورش بود و مشاهده­ی این اوضاع، نوعی روحیه­ی اعتراض را در شخصیت وی به وجود آورد. به نوعی که در شعر وی نیز تأثیر گذاشته، و در شعری که باعنوان (مولا ویلا نداشت) نمود واقعی پیدا کرده­است.

 

 

او به عنوان یک شاعر انقلابی و معترض با این که در جبهه­ی حق بر باطل حضور داشته ولی از قافله­ی شهدای هشت سال دفاع مقدس جدا مانده­است و چون رفتار مخلصانه­ی آن شهیدان را به چشم خود دیده­بود، به انتقاد از اوضاع فعلی پرداخته­است و از سوء استفاده بعضی افراد از نام شهیدان زبان به شکوه گشوده­است.

 

 

وی آثار زیادی در حوزه­ی مقاومت و دفاع مقدس دارد و در بیشتر آنها اعم از شعر، داستان، سفرنامه و… بن­مایه­هایی از دفاع مقدس و اعتراض و مذهب و نهضت عاشورایی و مقاومت، آشکارا به چشم می­خورد.

 

 

هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل­ سبک­شناسی آثار علیرضا قزوه است. به همین خاطر آثار منظوم و منثور ادبی قزوه را از سه جنبه­ی زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار دادیم.

 

 

نخست به تعریف سبک­شناسی پرداختیم. سپس با معرفی علیرضا قزوه­، به زندگی ادبی و آثارش اشاره کردیم و بعد آثار ادبی قزوه را از سه جنبه­ی زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار دادیم. در این بررسی از ویژگی زبانی وی: استفاده فراوان از لغات و اصطلاحات عربی، تکرار کلمات، آواها و صداها و استفاده فراوان از­اسم­های اساطیری، تاریخی بررسی شده­است. از ویژگی­های ادبی وی­، استفاده فراوان از تشبیه­، تشخیص، تلمیح، واج­آرایی و غزل­سرایی و از جنبه­ی فکری آثار او نیز، پنج محور با عناوین: ادبیات دفاع مقدس، اشعار آیینی و مذهبی، نهضت عاشورایی، شعر اعتراض و ادبیات مقاومت و پایداری، بررسی شده­است.

 

 

1-1-1-1-تعریف لغوی سبک­شناسی

 

 

از نظر لغوی، واژه­ی سبک، مصدر ثلاثی مجرد عربی است. به­معنای گداختن و ریختن و قالب­گیری کردن زر و نقره و “سبیکه” به معنی  پاره زر و نقره گداخته و قالب­گیری شده مشتق از آن است (­شمیسا، 1382: 11)

 

 

1-1-1-2-انواع مفهوم سبک

 

 

واژه­ی سبک در سه مفهوم بکار می­رود: سبک شخصی، سبک دوره  و  سبک ادبی­.

 

 

سبک شخصی: سبک خاص شاعر و نویسنده است و آثار او در طول قرون از اثر هر کس دیگری به نحو نمایانی متمایز نگاه می­دارد(مانند فردوسی، نظامی، حافظ). (همان: 9)

 

 

سبک دوره: سبک کلی کم و بیش به همه­ی شاعران و نویسندگان دوره­هایی از تاریخ ادبیات است. مثلا مختصات که در آثار شعر قرون چهارم و پنجم مشاهده می­شود. (همان: 10)

 

 

سبک ادبی: وجوه تمایز آثار ادبی از آثار غیر ادبی است. آثار ادبی در جهان مختصات خاص خود را دارند. (همان: 10)

 

 

1-1-1-3-تقسیم بندی سبک

 

 

آنچه بیشتر مورد توجه شاعران و نویسندگان و محققان است سبک دوره است. از همه مهم­تر و معمول­تر، تقسیم سبک بر اساس دوره است­. لذا ادوار شعر فارسی به صورت زیر تقسیم شده­است:

 

 

سبک خراسانی: نیمه دوم قرن سوم  قرن چهارم و قرن بنجم

 

 

سبک حد واسط یا دوره سلجوقی: قرن ششم

 

 

سبک عراقی: قرن هفتم، هشتم و نهم

 

 

سبک حد واسط یا مکتب وقوع  واسوخت: قرن دهم

 

 

سبک هندی: قرن یازدهم و نیمه اول دوازدهم

 

 

دوره بازگشت: اواسط قرن دوازدهم تا پایان قرن سیزدهم

 

 

سبک حد واسط یا دوران مشروطیت: نیمه اول قرن چهاردهم

 

 

سبک نو: از نیمه دوم قرن چهاردهم به بعد. (همان: 13)

 

 

سبک نو و یا نیمایی یکی از تحولات مهم در شعر و نثر ادبیات فارسی  به­شمار می­رود.

 

 

سبک نیمایی نوعی هنجارگریزی و سنت­شکنی است. ردیف و قافیه که درشعر فارسی یکی از ارکان است، بندی و سدی برای شاعران دانستند. به­همین خاطر ایرج میرزا با شعر “انقلاب ادبی” زمینه بروز شعر نو فارسی را فراهم آورد و نیما یوشیج با سرودن شعر عاشقانه” افسانه ” از نظر شکل­ و محتوا تازگی در شعر فارسی به وجود آورد. در آن توصیفات و تعبیرات تازه­ای دیده می­شود. قوه­ی تخیل نیز در آن بیشتر شده­است. (همان: 463)

 

 

1-1-1-4-انواع سبک نو

 

 

در شعر سبک نو و نیمایی سه شیوه رایج بوده­است:

 

 

شعر آزاد: وزن عروضی دارد ولی جای قافیه­ها مشخص نیست.

 

 

شعر سپید: هر چند آهنگین است ولی وزن عروضی ندارد و جای قافیه­ها مشخص نیست.

 

 

شعر موج نو: نه­تنها وزن عروضی ندارد بلکه آهنگ و قافیه نیز ندارد و فرق آن با نثر معمولا در ارائه مطالب و نحو خاص بیان و بطور کلی در تخیل شعری­است. (همان: 346)

 

 

آنچه در­ بررسی سبک­شناشی یک اثر ادبی بیشتر مورد توجه قرار می­گیرد، ویژگی­های زبانی، ادبی و فکری آن اثر است. (غلامرضایی، 1377: 249)

 

 

در ویژگی زبانی به لغات و کلمات توجه می­شود و در ویژگی­های ادبی به صناعات و آرایه­های ادبی و در ویژگی­های فکری به اندیشه­ها ودیدگاه­های نویسنده و یا شاعر توجه می­گردد. (همان: 256)

 

 

1-1-2-سؤالات اصلی پژوهش

 

 

1_ویژگی اصلی زبان شعری علیرضا قزوه چیست؟

 

 

2_ پرکاربردترین قالب در آثار علیرضا قزوه کدام است؟

 

 

3_مهم­ترین ویژگی­های ادبی و مهم­ترین خصیصه­ی فکری علیرضا قزوه کدام است؟

 

 

4-ویژگی­های زبانی، ادبی، فکری آثار منثور علیرضا قزوه کدام است؟

 

 

1-1-3-پیشینه­ی تحقیق

 

 

در مورد موضوع تحقیق تاکنون کتاب یا مقاله­ی با این عنوان به صورت مستقل نوشته نشده­است. بیشتر مقالاتی که در مورد قزوه هست، درباره­ی معرفی آثار و زندگی وی است. اما در مورد سبک­شناسی پژوهش­های قابل توجه­ی صورت گرفته­است که می­تواند راهنما و الگوی بحث سبک­شناسی ما در این پژوهش قرار گیرد که به چند مورد اشاره می­کنیم:

 

 

درگاهی، در مقاله­ی «جایگاه معنی در سبک شعر فارسی» (1383)، ارزش معنا در سبک­شناسی شعرفارسی را مورد بررسی قرار داده­است. مقاله با این دعوی آغاز می­شود که دانش سبک­شناسی بیشتر به مختصات ظاهری و مباحث صوری و زبان­شناختی شعر اعتبار می­دهد و در این کار معانی اندیشه­ها و درون مایه­های اشعار را یکسره نادیده می­گیرد. در حالی که هم در سرآمدان شعر کهن و هم درتعبیر، شاخه­ی مهمی از نقادان دو سده­ی اخیر، معنی یکی از دو پایه­ی اساس سبک­ها و گاه حتی “تنها پایه­ی آن” به شمار آمده­است و قالب و محتوا کیفیت یک جوهر واحد. (همان: 36) 

 

 

درپر، درمقاله­ی «سبک شناسی انتقادی» (1391)، به تعریف سبک پرداخته و با رویکرد نوین در بررسی سبک بر اساس تحلیل گفتمان انتقادی، به بحث وارد شده­است. وی در چکیده­ی این مقاله چنین آورده­است که امروزه سبک­شناسی فارسی به وضعیت رکودی، پژوهش­های منفردی که اغلب سبک را جدا از بافت موقعیتی  متن بررسی می­کنند، دچار شده که خروج از آن ضروری ­است. راه­حلی که در این مقاله پیشنهاد می­شود، معرفی شاخه­های جدید سبک­شناسی و بازیابی ابزارهای مناسبی جهت تجزیه و تحلیل متون فارسی است.

 

 

1-1-4- اهداف پژوهش

 

 

1_ آشنایی با زندگی  و آثار علیرضا قزوه.

 

 

 2_ بررسی ویژگی­های زبانی، ادبی و فکری آثار منثور علیرضا قزوه.

 

 

3-بررسی ویژگی­های زبانی، ادبی و فکری آثار منظوم علیرضا قزوه.

 

 

1-2-بخش دوم: چشم اندازی به زندگانی علیرضا قزوه

 

 

1-2-1-معرفی علیرضا قزوه

 

 

علیرضا قزوه شاعر و نویسنده­ی ایرانی متولد 1342از جمله شاعران مقاومت و دفاع مقدس است او از جوانی به شعر و دین و وطن علاقه داشت و در همان دوران شاهد اشغال فلسطین و جنگ تحمیلی به کشورش بوده و مشاهده این اوضاع نوعی روحیه اعتراض را در شخصیت وی به وجود آورده­است به نوعی که در شعر وی نیز تأثیر گذاشته، و در شعری که باعنوان (­مولا ویلا نداشت­) نمود واقعی پیدا کرده­است.