2-1-6- پیشگیری از سانحه…………………………. 38

 

2-1-7- مراحل رسیدگی………………………….. 40

 

2-1-8- تكنیك های حل مشكلات…………………………… 42

 

2-1-9-اپراتور تجهیزات…………………………… 44

 

2-1-10- روش‌های متداول بررسی و اقدام در زمینه بهداشت و ایمنی محیط كار…… 45

 

بخش دوم…………………………. 47

 

2-2- پیشینه تحقیق………………………….. 47

 

جمع بندی………………………….. 56

 

فصل سوم:روش پژوهش

 

3-1- مقدمه…………………………. 58

 

3-2- نوع پژوهش…………………………… 58

 

3-3- جامعه آماری………………………….. 60

 

3-4- روش گردآوری اطلاعات…………………………… 61

 

3-5- ابزار گردآوری داده‌ها و سنجش متغیرها………………………… 62

 

3-6- مدل تحقیق و محاسبات متغیرها………………………… 62

 

3-7- روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها …………………………62

 

فصل چهارم:روش پژوهش

 

مقدمه…………………………. 68

 

4-1- تحلیل توصیفی حوادث شغلی………………………….. 68

 

4-1-1- توزیع حوادث شغلی مبتنی بر نوع حادثه…………………………. 68

 

4-1-2- توزیع حوادث شغلی مبتنی بر علت وقوع حادثه………………. 70

 

4-1-3- توزیع حوادث شغلی مبتنی بر گروه های سنی…………………. 72

 

4-1-4- توزیع حوادث شغلی مبتنی بر جنسیت…………………………… 73

 

4-1-5- توزیع حوادث شغلی مبتنی بر وضعیت تاهل………………….. 74

 

4-2- بررسی آماری ارتباط ویژگی‌های جمعیت شناختی با انواع سوانح…….. 75

 

4-2-1- جدول متقطع توزیع جنسیت-حوادث…………………………… 75

 

4-2-2- جدول متقطع توزیع وضعیت تاهل-حوادث…………………………… 77

 

4-2-3- جدول متقطع توزیع سن-حوادث…………………………… 78

 

4-3- تبیین وزن و اهمیت علل وقوع حوادث…………………………… 80

 

4-4- راهکاری برای مبارزه با سوانح شغلی………………………….. 85

 

فصل پنجم:خلاصه ونتیجه گیری

 

مقدمه…………………………. 92

 

5-1- خلاصه و بحث…………………………… 93

 

5-2- مقایسه با مطالعات پیشین………………………….. 98

 

5-3- محدودیت‌های پژوهش……………………………. 100

 

5-4- پیشنهادات…………………………… 101

 

5-4-1- پیشنهادات کاربردی………………………….. 101

 

5-4-2- پیشنهادات به پژوهشگران…………………………. 102

 

فهرست منابع………………………….. 103

 

چکیده:

 

امروزه حوادث شغلی یكی از مهم ترین مشکلات همه جوامع محسوب می شوند. در این تحقیق به شناسائی علل حوادث، انواع حوادث و پیامدهای آن یعنی فوت وازکارافتادگی شغلی پرداخته شده است. پژوهش حاضراز نظر هدف یک تحقیق کاربردی است و ازنظر تقسیم بندی برحسب روش اجرا، با روش همبستگی و بر پایه داده های پس رویدادی انجام می شود. جامعه آماری این تحقیق کلیه کارکنانی است که دچار حادثه ناشی از کار شده‌اند. برای گردآوری داده‌ها از آمار و ارقام سازمان تامین اجتماعی در سال 1391 استفاده گردیده است. داده‌های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تجزیه‌ و تحلیل شده است..

 

توزیع حوادث شغلی مبتنی بر نوع حادثه نشان می دهد بیشترین آمار مربوط به ضرب خوردگی، سقوط کردن و لغزیدن، شکستگی اعضا و تصادف با اجسام مختلف می‌باشد.بیشترین فراوانی علت وقوع حادثه عبارتند از: بی احتیاطی، عدم استفاده از وسایل حفاظتی، عدم رعایت مقررات ایمنی و وسایل معیوب. تحلیل آنتروپی نشان می دهد بی‌احتیاطی، عدم استفاده از وسایل حفاظتی، عدم رعایت مقررات ایمنی، وسایل معیوب فقدان اطلاعات از جمله مهمترین علل حوادث با توجه به پراکندگی آنها در ایجاد انواع حادثه می‌باشند. با توجه به نوع علل و نقش هر راهکار در مبارزه با هریک از عوامل، با استفاده از تکنیک تاپسیس نشان داده شده است روش ارگونومی بهترین راهکار برای جلوگیری از حوادث است.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

مقدمه:

 

حوادث یكی از عمده ترین مشكلات مرتبط با سلامت عمومی به شمار می‌رود و سالیانه جان بسیاری از افراد را چه در كشورهای درحال توسعه و چه در كشورهای توسعه یافته، تهدید می‌كند. همچنین درصد بالایی از ناتوانی و غیبت از كار به علت وجود حوادث شغلی است، به نحوی كه حوادث شغلی نقش بسیار موثری در مشکلات جهانی دارد. این پدیده نتیجه فرایند صنعتی شدن بوده و گرچه در ابتدا سبب بهبود نسبی زندگی انسان‌ها شد و بشریت را تحت سلطه خویش گرفت اما پایه گذار معضل جدید حوادث و بالاخص حوادث شغلی گردید. امروزه حوادث شغلی یكی از اصلی ترین مشكلات سلامت عمومی است و در كشور ایران نیز به طور كل، حوادث رتبه دوم در مرگ و میر كشور را به خود اختصاص داده است. اگرچه نسبت بالایی از آن مربوط به حوادث رانندگی می باشد اما میزان حوادث ناشی از مشاغل نیز حجم بالایی دارد. ابتلا و میرایی مرتبط با كار نه تنها سبب رنج و سختی كارگر و خانواده اش می گردد بلكه سبب افزایش هزینه های اجتماعی به دلیل از دست دادن نیروی تولید و استفاده از خدمات پزشكی و رفاه عمومی می‌گردد.

 

 

هر چند رشد علمی بشر در دهه های اخیر، پیشرفت صنعتی و برخورداری از امكانات و رفاه نسبی را برای او به ارمغان آورد ولی پایه گذار معضلی جدید به نام حوادث نیز شده است. به طوری كه امروزه حوادث شغلی یكی از مهم ترین مشكلات كشورهای توسعه یافته و در حال توسعه محسوب می شوند. اگرچه تلاش های زیادی در جهت كاهش حوادث شغلی صورت گرفته است اما همچنان آمار حوادث فاجعه آمیز است به طوری كه سازمان بهداشت جهانی آن را به مثابه یك اپیدمی در حوزه بهداشت عمومی قرار داده و به عنوان یك ریسك فاكتور بسیار مهم بهداشتی، اقتصادی و اجتماعی قلمداد نموده است. نظر به حجم بالای حوادث شغلی و نقش آن در افزایش هزینه‌های کلان اقتصادی و در حوزه خرد ایجاد اخلال و دشواری در زندگی افراد، در این مطالعه کوشش شده است تا میزان تاثیر مشاغل سخت و زیان آور بر فوت و از کارافتادگی مورد بررسی قرار گیرد. در ابتدا به شرح و بیان مساله پژوهش پرداخته خواهد شد، سپس به اهمیت و ضرورت موضوع پرداخته می‌شود. سپس اهداف، سوالات و فرضیه‌های پژوهشی مطرح می‌شود. در نهایت نیز تعریفی واژگان کلیدی پژوهش ارائه خواهد شد.

 

1-1- بیان مسئله

 

دستیابی انسان به انواع انرژیهای نوین و گسترش تکنولوژیهای جدید هر چند باعث رفاه روز افزون نسل بشر شده است ولی همگام با آن با آثار و عوارض ناخواسته‌ای نیز همراه بوده است. افزایش تنوع و شدت حوادث شغلی و بیماریهای ناشی از کار از جمله پیامدهی نامطلوبی هستند که با گسترش صنایع و فن آوریهای مدرن زندگی انسان و به ویژه کارکنان را مورد تهدید قرار داده است(Snashal, 2005). پیشرفت های چشمگیر صنعتی و رشد فزاینده تکنولوژی در قرون اخیر علیرغم اینکه منشا رفاه و خدمات ارزنده‌ای برای انسان بوده اما عوارض و مشکلات فراوانی را نیز به همراه داشته که یکی از مهم ترین آنها عوامل زیان آور در محیط های کاری می باشد که سلامت شاغلین را به شدت تهدید می نماید.

 

ناگوارترین پیامد حوادث شغلی، مرگ زودرس نیروی کار است. از نظر اقتصاد دانان انسانها در روند تولید، عاملی در کنار دیگر عوامل محسوب می شوند که کار آفرین اقتصادی با محاسبه تمام امور مربوط به تصمیم گیری و ریسک پذیری، نسبت به سرمایه گذاری یا عدم سرمایه گذاری روی آن تصمیم می گیرد(Chandra, 2005). مرگ زودرس کارگران در اثر حوادث شغلی موجب اتلاف منابع انسانی می گردد. حفظ سلامت احاد جامعه و ارتقاء سلامتی نیروی کار، تاثیرات مثبت اقتصادی بیشتری برای جامعه ببار آورد. بهمین دلیل رعایت مسایل ایمنی و بهداشت محیط های کار یکی از دلایل وجود دخالت دولتها در بازار کار قلمداد می شود. برای آنکه دولتها بتوانند با توجه به منابع محدود خود سرمایه گذاری کنند لازم است از هزینه های تحمیلی در این زمینه آگاهی یابند(Brarua,1997).

 

از اهداف اولیه سازمان تامین اجتماعی استقرار بیمه های اجتماعی در جهت حفظ و صیانت از نیروهای مولد و فعال جامعه بوده است. عرضه خدماتی برای درمان بیماری ها و دوران بارداری، مقابله با سوانح یا از كار افتادگی، گذران دوران بیكاری و بازنشستگی و حمایت از بازماندگان، از جمله فعالیت های اصلی این سازمان است. در قرن اخیر ودر نتیجة پیشرفت های اجتماعی و اقتصادی، بهداشتی و درمانی و نظایر آن، از میزان مرگ و میر كاسته شده و امید به زندگی بهبود یافته است. علاوه بر آن، تصویب قوانین بازنشستگی پیش از موعد و سخت و زیان آور، تعداد مستمری بگیران سازمان تأمین اجتماعی را افز ایش و نسبت وابستگی راکاهش داده و به تبع آن مشكلات و چالش هایی را برای مستمری بگیران این سازمان به وجود آورده است. به موازات افزیش كمی مستمری بگیران نقش و اهمیت اجتماعی آنان در جامعه افزون تر از هر زمان دیگر شده است. لذا با افزایش در خور ملاحظه تعداد مستمری بگیران سازمان، لزوم توجه به وضعیت این گروه را از نظر برنامه ریزی و تدارك امكانات برای رفع مشكلات و بهبود وضعیت زندگی آنان، افزون تر از پیش می سازد.

 

مسأله عمده این پایان نامه، این است كه حادثه دیدگان تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی تا چه حد تحت تاثیر حوداث شغلی در مشاغل سخت قرار گرفته اند و از این منظر چه پارامترها و مولفه هائی بر حوداث شغلی مشاغل سخت موثر است و سازمان تامین اجتماعی برای مدیریت هزینه ها و سیاستها باید روی کدام جنبه های حوادث شغلی مشاغل سخت تاکید و نظارت بیشتری داشته باشد و بصورت بخصوص و ویژه تاکید بر بررسی تاثیرمشاغل سخت وزیان آور برازکارافتادگی وفوت ناشی ازکار درسازمان تامین اجتماعی استان تهران است.

 

حو ادث ناشی از کار سومین علت مرگ و میر در جهان محسوب می شوند و به عنوان یکی از مهم ترین عوامل خطر بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی در جوامع صنعتی و در حال توسعه معرفی شده‌اند. در مقاله حاضر با هدف شناسائی و تحلیل و بررسی مشخصات حوادث شغلی مشاغل سخت و زیان آور بیمه شدگان تامین اجتماعی به بررسی جدیدترین تحقیقات صورت گرفته روی حوادث شغلی پرداخته شده است و با استفاده از رویکرد مدلهای آماری تاثیرمشاغل سخت وزیان آور برفوت واز کارافتادگی ناشی ازکار درسازمان تامین اجتماعی استان تهران تبیین خواهد شد.

 

2-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

حوادث ناشی از کار حوادثی نامیده می شوند که در حین انجام وظیفه در محیط کار به وقوع می پیوندند و منجر به آسیب های کشنده یا غیرکشنده می شوند(ILO,2003). این حوادث در حال حاضر سومین علت مرگ و میر در جهان محسوب می شوند و به عنوان یکی از مهم ترین عوامل خطر بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی در جوامع صنعتی و در حال توسعه معرفی شده اند(Dorman,2000).

 

سازمان بهداشت جهانی، حوادث ناشی از کار را همانند یک اپیدمی در حوزه بهداشت عمومی قرار داده است(Higgins, 2003-2008). حوادث ناشی ازكار، حوادثی است كه درحین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق میافتد. حوادث شغلی از ابعادانسانی، اجتماعی واقتصادی حائزاهمیت است. ابعاداقتصادی حادثه شامل هزینه های مستقیم (وقفه دركار، انتقال مصدوم به مركزدرمانی، هزینه غرامتها… )وغیرمستقیم (وقفه دركارسایرین، هزینه ناشی ازافت كمی وكیفی محصول، آموزش وآماده سازی فردجدید، . . ) می باشد. درمقابل هرحادثه ثبت شده، ٣٠ حادثه كوچك (منجربه گرفتن خدمات سرپائی ) و ٣٠٠ خطا (منجربه اتلاف وقت، كاهش ساعات كار)رخ میدهد(مشکاتی، 1386).

 

اکثر حوادث ناشی از کار قابل پیشگیری بوده و علاوه بر این که می توانند منتج به ناتوانی، کاهش درآمد و تغییر در کیفیت زندگی کارگران و خانواده آن ها شوند، تأثیرات در خور توجهی را نیز بر میزان تولیدات و اقتصاد کشورها می گذارند (Breslin and Smith,2006). از آن جا که این گونه حوادث به صورت بالقوه قابل اجتناب می باشند، رخداد آن ها توصیفی از بی توجهی، بی عدالتی و عدم رعایت قوانین می باشد(Derk et al. , 2006). همچنین برآورد شده است که تقریباً 40% از تولید ناخالص داخلی در کشورها صرف خسارات ناشی از جراحت، مرگ و بیماری به علت غیبت کارگر در محیط کار، درمان، مزایای از کار افتادگی و بازماندگان می شود(NIOSH,1998).

 

در یک مطالعه جهانی در سال 2005 تعداد مر گهای ناشی از کار تقریباً 314700 مورد برآورد شده است. در این مطالعه همچنین میزان بروز حوادث شغلی در منطقه خاورمیانه 9 در هر هزار نفر گزارش شد (Bentley and Haslam,2001). مطالعات قبلی نشان داده اند که خطر حوادث شغلی در افراد تازه کار بالاتر می باشد. احتمال رخداد مصدومیتهای شغلی در نوجوانان و بزرگسالان جوان نسبت به افراد مسن تر بسیار بیشتر است.

 

درکشورمانیز آمار حوادث ناشی ازکار روبه افزایش است. حوادث ناشی از کار مواردی همچون سقوط از بلندی، برخورد جسم سخت، سوختگی، برق‌گرفتگی، مسمومیت با گاز، غرق‌شدگی، کمبود اکسیژن و سایر موارد را در بر می‌گیرد. براساس آمارهای سازمان پزشکی قانونی کشور، در سال‌های اخیر موارد سقوط از بلندی در حوادث ناشی از کار با افزایش قابل توجهی مواجه بوده است، این آمار در سال ۱۳۸۹، ۴۳۴ نفر (دو زن و ۴۳۲ مرد) بوده اما در سال ۱۳۹۰ به ۵۷۱ مورد (سه زن و ۵۶۸ مرد) و در ده ماهه سال 1391 به ۶۵۸ مورد (پنج زن و ۶۵۳ مرد) رسیده است.لازم به ذکر است سقوط از بلندی عمدتا در حوادث ناشی از کار بیشترین رقم را به خود اختصاص می‌دهد.