1-5-3پیشرفت تحصیلی.. 11

 

فصل دوم : مطالعات نظری.. 12

 

مقدمه. 13

 

2- 1  تعریف خانواده 13

 

2 – 2 نقش والدین در رفتار فرزند. 15

 

2 – 3 دلبستگی و پیوند والدینی.. 16

 

2 – 4 تأثیر محیط و فضای خانواده بر کودکان. 17

 

2 – 5  شیوه های فرزند پروری.. 20

 

2 – 6 تاریخچه شیوه فرزند پروری.. 21

 

2- 7  تاریخچه فرزند پروری در ایران. 23

 

2 – 8  بنیان نظری روشهای فرزند پروری و تحقیقات صورت پذیرفته در این زمینه. 24

 

2-9عوامل تعیین کننده شیوه های فرزندپروری والدین.. 43

 

2-10نقش تفاوت های جنسی در نحوه برخورد والدین.. 44

 

2-11روش فرزندپروری ، دخالت والدین در فعالیتهای مدرسه و پیشرفت تحصیلی نوجوانان. 52

 

2-12محیط خانه، خود پنداری و پیشرفت تحصیلی: یک هدف مدلسازی متداول. 53

 

2-13خود پنداره 53

 

2-14نقش اسناد در خود پنداره تحصیلی.. 56

 

2-15خودپنداره تحصیلی.. 60

 

فصل سوم : روش شناسی تحقیق (متدولوژی) 79

 

مقدمه. 80

 

3 – 1 روش تحقیق. 80

 

3 – 2 جامعه آماری.. 80

 

3 – 3  برآورد حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 81

 

3 – 4 روش گرد آوری اطلاعات.. 81

 

3 – 5 ابزار اندازه گیری.. 81

 

3 – 6 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 85

 

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها 86

 

4-1 مقدمه. 87

 

4-2 بخش اول: توصیف داده‌ها 88

 

4-4 فرضیه اصلی: بین سبك های فرزند پروری و خودپنداره تحصیلی رابطه وجود دارد. 93

 

4-5 فرضیه اول: بین سبك های فرزند پروری اقتداری و خودپنداره تحصیلی رابطه وجود دارد. 97

 

4-6 فرضیه دوم : بین سبک های فرزند پروری و خود پنداره تحصیلی رابطه وجود دارد. 98

 

4-7 فرضیه سوم : بین سبك های فرزند پروری استبدادی و خودپنداره تحصیلی رابطه وجود دارد. 100

 

4-8 فرضیه چهارم (فرضیه اصلی دوم): بین خودپنداره تحصیلی  و پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد. 100

 

4-9 فرضیه پنجم (فرضیه اصلی سوم): بین سبك های فرزند پروری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد. 102

 

4-10 فرضیه ششم: آیا بین شیوه های فرزند پروری در تعامل با خود پنداره تحصیلی با پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد؟. 105

 

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری.. 109

 

مقدمه. 110

 

5 – 1 خلاصه پژوهش… 110

 

5 – 2  بحث و نتیجه گیری.. 112

 

5 – 3 پیشنهادها 119

 

5 – 4 محدودیت ها ی تحقیق. 122

 

منابع فارسی.. 124

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                  صفحه

 

شکل 2 – 1 الگوهای فرزندپروری شیفر. 27

 

شکل 2-2     نمایش چهار شیوه فرزند پروری در دو بعد پذیرندگی و توقع داشتن.. 30

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                  صفحه

 

جدول 2-1  تأثیر فضای خانواده بر کودکان. 18

 

جدول2-2 ابعاد شیوه های  فرزند پروری والدین از نگاه شیفر ؛ اقتباس از شیرازی،1385. 28

 

جدول 2-3: تاثیرات حاصل از شیوه های مختلف فرزند پروری در دوران کودکی وبزرگسالی، بامریند،1991به نقل از برنز،2006 ،ترجمه سعیدی،1391). 34

 

جدول 2-4 : ابعاد شیوه های فرزند پروری والدین دایانا باوم مریند؛ اقتباس از برنز،2006. 37

 

جدول(4-1) توزیع فراوانی مربوط به پایه تحصیلی.. 88

 

جدول(4-2) توزیع فراوانی مربوط به سن مادر. 89

 

جدول(4-3) توزیع فراوانی مربوط به سطح تحصیلات مادر. 90

 

جدول(4-4) آمار توصیفی مربوط به خودپنداره 91

 

جدول(4-5) آمار توصیفی مربوط به پیشرفت تحصیلی.. 91

 

جدول(4-6) آمار توصیفی مربوط به سبك های فرزند پروری.. 92

 

جدول (4-7) مربوط به آزمون كولموگروف- اسمیرنوف جهت بررسی نرمال بودن داده ها 92

 

جدول (4-8)­مربوط­به آزمون همبستگی رابطه بین سبكهای فرزندپروری و خودپنداره تحصیلی.. 93

 

جدول (4-9) مربوط به ضریب تعیین رگرسیون. 94

 

جدول (4-10) مربوط به تحلیل واریانس… 94

 

جدول (4-11) مربوط به معادلة خط رگرسیون. 94

 

جدول (4-12) مربوط به آزمون همبستگی رابطه بین سبك های فرزند پروری اقتداری و خودپنداره تحصیلی   96

 

جدول (4-13) مربوط به ضریب تعیین رگرسیون. 96

 

جدول (4-14) مربوط به تحلیل واریانس… 96

 

جدول (4-15) مربوط به معادلة خط رگرسیون. 97

 

جدول (4-16) مربوط به آزمون همبستگی رابطه بین سبك های فرزند پروری آزاد گذار و خودپنداره تحصیلی   98

 

جدول (4-17) مربوط به ضریب تعیین رگرسیون. 98

 

جدول (4-18) مربوط به تحلیل واریانس… 99

 

جدول (4-19) مربوط به معادلة خط رگرسیون. 99

 

جدول (4-20) مربوط به آزمون همبستگی رابطه بین سبك های فرزند پروری استبدادی و خودپنداره تحصیلی   100

 

جدول (4-21) مربوط به آزمون همبستگی رابطه بین خودپنداره تحصیلی و پیشرفت تحصیلی.. 101

 

جدول (4-22) مربوط به ضریب تعیین رگرسیون. 101

 

جدول (4-23) مربوط به تحلیل واریانس… 101

 

جدول (4-24) مربوط به معادلة خط رگرسیون. 102

 

جدول (4-25)­مربوط­به­آزمون همبستگی رابطه بین سبكهای فرزند پروری و پیشرفت تحصیلی.. 103

 

جدول (4-26) مربوط به ضریب تعیین رگرسیون. 104

 

جدول (4-27) مربوط به تحلیل واریانس… 104

 

جدول (4-28) مربوط به معادلة خط رگرسیون. 104

 

جدول (4-29) مربوط به فاكتور های  درون گروهی.. 105

 

جدول (4-30) مربوط به فاكتور های  بین گروهی.. 106

 

جدول ( 4-31 ) مربوط به محاسبه یكسانی واریانس ها 106

 

جدول ( 4-32 ) آزمون همسانی واریانس کوواریانس ها 107

 

جدول ( 4-33 ) آزمون اثر فاکتور های درون گروهی و بین گروهی.. 108

 

 

 

 

 

مقدمه

 

این تحقیق جهت یافتن پاسخی به این سوال انجام شد كه آیا متغیرهای ناشی از شیوه های فرزند پروری دربافت‌های متفاوت خانوادگی، تاثیری معنی‌دار برخودپندار تحصیلی كودكانی که پا به مرحله نوجوانی می گذارند دارد؟ در ضمن میزان این رابطه تا چه حد بر عملكرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر دوره ابتدایی تاثیرگذار است. سوال دیگر این بود كه تجارب خانوادگی، تا چه اندازه با خود پنداره تحصیلی نوجوانان ارتباط دارد؟ و آیا بافت‌های مختلف خانواده، می‌تواند تاثیر معنی‌دار بر خودپنداره و موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان داشته باشند؟ خانواده‌ها نقش به سزایی در موفقیت و شكست تحصیلی فرزندان خود دارند. عموماً این ادعا مطرح بوده كه والدین، اولین  معلمان و خانواده، اولین آموزشگاه محسوب می‌شوند.

 

طبق نظر اپستین[1] (1971) والدین از طریق عوامل مختلف بر رشد عقلی و ذهنی فرزندان تاثیر می‌گذارند، یكی از این عوامل شیوه های فرزند پروری ا ست که از سوی والدین اعمال می شود . (اپستین(1990)منظور از سبك‌های تربیتی را در این جا شیوه‌هایی می داند كه والدین برای تربیت فرزندان خود به كار می‌گیرند. سبك تربیتی، الگویی از نگرش‌هاست كه والدین نسبت به فرزندان خود ابراز می‌كنند. این الگوها در شیوه‌ها و درجاتی كه والدین نسبت به ارزش‌ها، رفتارها ومعیارهایی كه برای فرزندان خود وضع كرده‌اند، متفاوت می‌باشد (دارلینگ[2]، 1993 ترجمه جاودان، 1383).بامریند[3] (1992) سبک های فرزند پروری را  توصیف کرد ، وی معتقد است  هر كس می‌تواند سبك‌های تربیتی را با تعیین میزان حمایت و راهنمایی در تعاملات تربیتیبسنجد و نیز میزان فعالیتو رفتار فرزندان را به نحو شایسته كنترل كند.بامریند معتقد است ضعفهای تربیتی باعث پیامد های منفی همچون خود پنداره پایین ، عملكرد تحصیلی ضعیف، و رفتارهای اجتماعی نامناسب را، سبب می‌شود (خیری ،1369)و خود پنداره در این تحقیق به عنوان یكی از جنبه‌های خودادراکی فرد قلمداد می‌شود كه به ادراك فرد، در فاصله بین عمل و نتیجه، اطلاق می‌شود (خیری،1369)

 

كودكان در هنگام تولد، احساس و ادراك معنی‌دار از خود ندارند، اما به تدریج و با شكل‌گیری ساختارهای شناختی، در تعامل با محیط و واكنش‌های والدین و اطرافیان، نوعی خودآگاهی اولیه را در مورد خود رشد می‌دهند (بوفارد و ناتالی[4]، 2000 ترجمه جاودان،1383)تعامل كودك با والدین یا جانشین آن‌ها، به تدریج باعث نوعی ادراك در كودك شده و بدین طریق او می‌فهمد كه والدین به طرز معینی با او رفتار می‌كنند.كودك متوجه می‌شود كه برخی از خصوصیات و رفتارهایش مورد توجه ویژه والدین قرار گرفته و تشویق می‌شود؛ در حالی كه برخی از اعمال و رفتارهایش، ممكن است مورد سرزنش و طرد از جانب آن‌ها باشد (هیون، گلدستین[5]،2001 ترجمه،جاودان، 1383) به عنوان مثال، كودكی كه بارها از سوی والدین به عنوان «تمیز و منظم» مورد خطاب قرار گرفته، تلاش می‌كند با آگاهی از انتظارات والدین، به آنها واكنش مثبت نشان‌ دهد. یا همچنین می‌كوشد خودش را فردی تمیز و منظم جلوه دهد. این رفتارها و واكنش‌های والدین به تدریج باعث شكل‌گیری عقاید و نگرش‌های كودك در مورد خودش می‌شود؛ تا جایی كه این ایده و افكار بیرونی، درونی شده و جذب ساختار شناختی كودك می‌گردند و پایه‌های شناخت و ارزش گذاری او را از «خودش» به وجود می‌آورند. برای والدین، اطلاع از نیازهای اساسی كودكان، نیازهای جسمی (تغذیه، خواب و استراحت كافی)، نیازهای عاطفی (محبت و پذیرش)، احساس امنیت، راهنمایی، كنترل، استقلال، ارزش و احترام به خود و دیگران، نیازهای اجتماعی (دوستی و رفاقت)، نیازهای ذهنی و شكوفایی عقلانی (محرك‌های ذهنی، محیط مساعد، راه‌های تفكر و اندیشه، راه‌های حل مسئله)، نیازهای خلاقیت، نیاز به ابراز خود، خود ارزش گذاری، خود- تنظیمی و خود- ادراكی، ضروری است ،سینگر و نیستین[6]،(2001).والدین با مشاهده‌ی رفتار كودكان و با استفاده از اطلاعات تربیتی خود، تلاش می‌كنند رفتارهای خود را در تعامل با فرزندان، به گونه‌ای تنظیم كنند كه به آنها آسیب‌های روحی و جسمی نرسد. علاوه بر آن در كشف و جستجوی محیط و پرورش زمینه‌های خلاقیت و پیشرفت تحصیلی ویادگیری، به رشد طرح‌واره‌های شناختی آنها كمك می‌كنند ، تا به درك و شناخت مثبت و مناسبی از خود و محیط برآیند (بالانتاین، 2001 ترجمه جاودان،1383) از دیدگاه تئوری شناختی- اجتماعی بندورا (1986) انگیزش دانش‌آموزان نه یک مفهوم غریزی است و نه یك صفت شخصیتی، بلكه سازه‌ای است كه تقریباً بر اساس فعالیت‌های یادگیری، تجارب و تعامل افراد با محیط حاصل می‌شود كه از یك موقعیت به موقعیت دیگر و یا در زمینه و بافت‌های خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی متنوع، متفاوت می‌باشد. بنابراین، اگر بافت خانواده، عوامل افزایش اعتماد به نفس فرزند را فراهم كند، این امر در پیشرفت رشد اخلاقی، اجتماعی و تحصیلی كودك، نقش بسزایی دارد. پیدایش چنین وضعیتی، تا حدود زیادی بستگی به نوع برخورد و رفتار والدین با فرزندان دارد؛ زیرا یكی از مهمترین عناصری كه نقش اساسی در ایجاد رشد شناختی و عاطفی فرزندان دارد، والدین می‌باشند.بچر[7](1984) بیان می کندارزشی كه والدین برای تحصیلات و آموزشگاه قائل می‌شوند، می‌تواند ایده‌ها، نگرش‌ها و طرز تفكر فرزندان را نسبت به توانایی تحصیلی خویش و كمك به موفقیت و شكست آنان از طریق بازخورد مثبت یا منفی، تغییر دهد (بندورا، 1991،ترجمه جاودان 1383).