2-2- اهمیت ادله الکترونیکی.. 27

 

2-3- تفاوت و مقایسه ادله الکترونیکی و دلیل سنتی.. 28

 

2-4- شرایط اعتبار ادله (اسناد) الکترونیکی.. 29

 

2-5- اسناد الکترونیکی بر اساس نظریه معادل‌های کارکردی.. 31

 

2-6- انواع دلیل الکترونیکی.. 32

 

2-6-1- دلیل الکترونیکی عادی.. 33

 

2-6-1-1- تعریف… 33

 

2-6-1-2- ساختار. 33

 

2-6-1-3- سیستم اطلاعاتی غیر ایمن.. 33

 

2-6-1-4- امضای الکترونیکی ساده 34

 

2-6-2- دلیل الکترونیکی مطمئن.. 34

 

2-6-2-1- سیستم اطلاعاتی مطمئن.. 35

 

2-6-2-2- قابلیت دسترسی و تصدی صحیح.. 36

 

2-6-2-3- پیکر بندی و سازماندهی.. 37

 

2-6-2-4- موافق بودن با رویه ایمن.. 37

 

2-6-2-5- امضای الکترونیکی مطمئن.. 39

 

2-7- امضای الکترونیکی.. 40

 

2-7-1- تعریف امضای الکترونیکی.. 40

 

2-7-2- ویژگی های امضای الکترونیکی.. 40

 

2-7-3- انواع امضای الکترونیکی.. 42

 

2-7-3-1- امضای الکترونیکی ساده 42

 

2-7-3-2- امضای زیست سنجی.. 43

 

2-7-3-3- امضای مبتنی بر رمزنگاری و انواع آن. 45

 

2-7-3-3-1- رمز نگاری یکطرفه. 45

 

2-7-3-3-2- رمز نگاری متقارن. 45

 

2-7-3-3-3- رمز نگاری نامتقارن. 46

 

2-7-4- امضای دیجیتال. 47

 

2-7-4-1- فن آوری و زیر ساخت امضای دیجیتال. 47

 

2-7-4-2- رمز نگاری.. 47

 

2-7-4-3- رمز نگاری کلید عمومی.. 48

 

2-7-4-4- نحوه ایجاد یک امضای دیجیتال. 48

 

2-7-4-5- مرجع گواهی امضاء. 49

 

2-8- ارزش اثباتی امضای الکترونیک… 51

 

2-8-1- سابقه مطمئن.. 52

 

فصل سوم: اعتبار و ارزش اثباتی دلیل الکترونیکی

 

3-1- مقدمه. 55

 

3-2- عناصر اعتبار دلیل یا عناصر اصلی تشکیل دهنده یک سند معتبر. 55

 

3-2-1- نوشته. 56

 

3-2-1-1- تعریف نوشته و کارکرد آن. 56

 

3-2-1-2- برابری داده پیام و نوشته. 57

 

3-2-2- امضاء. 60

 

3-2-2-1- تعریف امضاء و کارکرد آن. 60

 

3-2-2-2- تأمین کارکردهای امضاء در دلیل الکترونیکی.. 62

 

3-2-2-3- برابری امضای الکترونیکی و امضای سنتی.. 62

 

3-2-2-4- فرض انتساب سند به صادر کننده 63

 

3-3- اصالت… 65

 

3-3-1- تعریف اصالت و کارکرد آن. 66

 

3-3-2- تأمین عنصر اصالت در اسناد الکترونیکی.. 67

 

3-4- قابلیت پذیرش و ارزش اثباتی دلیل الکترونیکی.. 69

 

3-4-1- بررسی برخی از قواعد عمومی ادله اثبات دعوا 70

 

3-4-1-1- نوع نظام ارزیابی دلیل در حقوق ایران. 70

 

3-4-1-2- اعتبار قرارداد خصوصی خلاف مقررات ادله اثبات دعوا 71

 

3-4-1-3- امکان اجبار دارنده سند به ارائه آن در دادگاه 73

 

 

3-4-2- قابل استناد بودن دلیل الکترونیکی.. 75

 

3-4-3- ارزش اثباتی دلیل الکترونیکی.. 77

 

3-4-3-1- ارزش اثباتی دلیل الکترونیکی عادی.. 78

 

3-4-3-2- ارزش اثباتی دلیل الکترونیکی مطمئن.. 79

 

3-4-4- بار اثبات دعوا 84

 

3-4-5- تعارض دلایل.. 85

 

3-4-6- تکذیب صحت سند. 86

 

3-4-6-1- اظهار انکار و تردید. 86

 

3-4-6-2- ادعای جعل.. 87

 

3-4-7- ارجاع دهی دلیل الکترونیکی.. 88

 

3-5- بررسی اعتبار قانونی دلیل الکترونیکی پیش از تصویب قانون تجارت الکترونیک… 90

 

3-6- موانع پذیرش دلیل الکترونیکی در نظام قضایی ایران. 93

 

نتیجه‌گیری.. 95

 

منابع. 96

 

چکیده انگلیسی….98

 

 

 

چکیده
قابلیت استناد به ادله‌ی الکترونیکی در حقوق موضوعه ایران در زمره‌ی مهمترین مسائل حقوق ارتباطات الکترونیکی است. چون که اثبات هر امری در مراجع قضایی مستلزم ارائه آن  به دادگاه است. با تصویب قانون تجارت الکترونیک ایران در سال 1382 گام مهم و موثری بر داشته شد ولی پاره‌ای ابها مات همچون ارزش اثباتی دلایل الکترونیکی مرتفع نشده است در ماده 12 قانون مذکور به صراحت ادله الکترونیک را واجد ارزش اثباتی معرفی میکند ولی بجای قابلیت پذیرش عبارت ارزش اثباتی بکار برده که به نظر نا مناسب است. اما زوایای حقوقی ارزش اثباتی این ادله بدون شرح ومسکوت مانده است مطابق ماده 1258 قانون مدنی ادله اثبات دعوا شمارش شده است ومتعا قب ان در ماده 1284در تعریف سند امده است که دارای دو شرط اساسی یعنی نوشته باشد ودر مقام دعوا یا دفاع قابل استناد باشد.اسناد الکترونیکی علی رغم تفاوتهای که با سند کتبی دارند از مصادیق سند ونوشته است واین نظر توسط نظریه معادلهای کارکردی وبا اهدافی که ازسند سنتی انتظار میرود با ادله الکترونیکی برآورده می‌شود.وجه تمایز ادله الکترونیکی با سنتی در تقسیم  بندی اینهاست که بردو دسته مطمئن و غیر مطمئن می باشد.بدین صورت که اسناد الکترونیکی غیر مطمئن دارای ارزش اثباتی برابر با اسناد سنتی واسناد الکترونیکی مطمئن دارای ارزش اثباتی بالاتر از غیر مطمئن وسنتی عادی و پائین تر از اسناد رسمی هستند. واستناد کننده به این ادله اول باید اوصاف مذکور را اثبات کند سپس از مزایای ان یعنی برابر با نوشته وامضای دستی بهره‌مند شود واین امر برای اشخاص و محاکم مشکل آفرین شده است.

 

مقدمه
مدتها پیش از تصویب قانون تجارت الکترونیک، دلیل الکترونیکی به شکل نوار ضبط صوت، فیلم و عکس، و داده پیام های حاصل از شمارشگر آب و برق، در دادگاهها مورد استناد قرار می گرفت و فقدان قانون منسجم در این مورد، موجب اختلاف آرای صادره و برخورد سلیقه ای قضات در معتبر شمردن این دلایل شده بود. قانون  تجارت الکترونیک که در سال 1382 به تصویب رسید، دلیل الکترونیکی را به عنوان نوع جدیدی از دلایل، معتبر شمرده و حتی در مورد دلیل الکترونیکی مطمئن، بالاترین ارزش اثباتی ممکن را قائل شده و آن را غیر قابل انکار و تردید می‌داند.

 

با وجود آنکه چندین سال از تصویب قانون تجارت الکترونیکی سپری شده است، اما متأسفانه هنوز هم گاهی این نوع دلیل، در درس ادله اثبات دعوای دانشجویان رشته حقوق، نادیده گرفته می‌شود و نام این قانون برای عده زیادی از قضات، وکلا و دانش آموختگان رشته حقوق نا آشناست. از آنجا که جامعه حقوقی نسبت به زیر ساختهای فنی دلیل الکترونیکی از جمله سیستم‌های اطلاعاتی ایمن و امضای دیجیتال، شناخت کافی ندارد، تصور غالب، این است که دلیل الکترونیکی به راحتی قابل جعل و تغییر است، سیستمهای اطلاعاتی چندان مطمئن نیستند و احتمال خطا در داده‌های حاصل از آنها وجود دارد، به همین جهت وکلا برای اثبات دعاوی خود، چندان به دلیل الکترونیکی استناد نمی‌کنند و گاه دادرسان نیز از پذیرش آن خودداری می‌کنند. به علاوه رسیدگی به اعتبار این نوع دلیل در دادگاه نیازمند وجود کارشناسانی است که به زیر ساختهای فنی وقواعد حقوقی دلیل الکترونیکی مسلط باشند تادر بازیابی، حفاظت و اثبات اطمینان دلیل الکترونیکی، راهگشای دادرس باشند.

 

پیش از ظهور تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی، دلیل فقط در شکل سنتی آن یعنی در قالب های اقرار، سند کاغذی، شهادت، امارت و سوگند متصور بود و کاغذ، مهمترین حامل اطلاعات به شمار می آمد اما در طی قرن اخیر، اختراعات شگرفی در زمینه تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی صورت گرفت؛تلگراف، تلفن، نمابر، میکروفیلم، رایانه و اینترنت روش های جدیدی را برای برقراری ارتباط به وجود آورد، سهولت و کارایی این ابزارها موجب ترویج سریع استفاده از آنها در امور تجاری وحتی روزمره مردم شد، تا جایی که شیوه جدیدی از تجارت برای مبادله اطلاعات تجاری بدون استفاده از کاغذ به عنوان تجارت الکترونیک شکل گرفت. همچنین، ابزارهای رایانه‌ای چنان دقیق و هوشمند هستند که علاوه بر آنکه به عنوان ابزاری جهت ذخیره و انتقال اطلاعات به کار می روند، قادر هستند به صورت خودکار، بدون دخالت مستقیم انسان، اطلاعات را ایجاد و پردازش کنند.