1-1-کلیات.. 2

 

1-2- بیان مساله. 6

 

1-3-ضرورت و اهمیت تحقیق. 17

 

1-4- اهداف پژوهش… 19

 

1-5 – سوالات تحقیق : 19

 

1-6- تعاریف مفهومی. 20

 

1-6-1 – نوآوری دانشگاهی. 20

 

1-6-1-1- بعد آموزشی. 21

 

1-6-1-2- بعد پژوهشی. 21

 

1-6-1-3- بعد سازمانی. 21

 

1-6-2 -مهارت اعضای هیئت علمی در کاربرد چرخه یادگیری هفت گانه. 21

 

1-6-2-1- مرحله استنباط. 22

 

1-6-2-2- مرحله مشارکت.. 22

 

1-6-2-3- مرحله اکتشاف.. 22

 

1-6-2-4- مرحله توضیح. 22

 

1-6-2-5- مرحله بسط یادگیری. 23

 

1-6-2-6- مرحله ارزیابی. 23

 

1-6-2-7- مرحله توسعه یادگیری. 23

 

1-6-3-یادگیری مادام العمر 23

 

 

 

:

 

2- 1- مقدمه 26

 

2-2-پیشینه پژوهش… 26

 

2-1-1 – نوآوری دانشگاهی. 26

 

2-1-1-1- تفاوت خلاقیت و نوآوری و تغییر و اختراع. 26

 

2-2-1-2-تعاریف نوآوری. 31

 

2-2-1-3- تاریخچه نوآوری. 33

 

2-2-1-4- انواع نوآوری. 36

 

2-2-1-5- فرایند نوآوری. 38

 

2-2-1-6- الگوهای تكامل فرآیند نوآوری تكنولوژیكی. 39

 

2-2-1-6- 1-مدل فشار علم  : 40

 

2-2-1-6- 2-مدل كشش بازار  : 40

 

2-2-1-6- 3-مدل اتصالی  : 41

 

2-2-1-6- 4-مدل یكپارچه و شبكه ای  : 41

 

2-2-1-6- 5-مدل زنجیره ارزش  : 42

 

2-2-1-7-ویژگی های نوآوری. 42

 

2-2-1-8-  نظام ملی نوآوری. 45

 

2-2-1-9- تأثیر نوآوری بر فاكتورهای نظام آموزش.. 47

 

2-2-1-10- نظریه انتشار نوآوری. 52

 

2-2-1-11-نوآوری دانشگاهی. 54

 

2-2-1-12- نوآوری در آموزش عالی ( بر پایه مدل بالدریج ) 57

 

2-2-1-13- ابعاد نوآوری دانشگاهی. 59

 

2-2-2- مهارت اعضای هیئت  علمی در فرایند یاددهی – یادگیری. 60

 

2-2-2-1- -فرایند یاددهی – یادگیری. 60

 

2-2-2-2-تعریف تدریس… 62

 

2-2-2-3- الگوی تدریس… 63

 

2-2-2-4-مهارت های تدریس… 66

 

2-2-2-5-  طبقه بندی تدریس… 68

 

2-2-2-6- رویکردهای تدریس… 72

 

2-2-2-7-کیفیت تدریس… 76

 

2-2-2-8- چرخه یادگیری. 80

 

2-2-2-9- مهارت اعضای هیات  علمی در چرخه یادگیری. 81

 

 

2-2-2-9-1- چرخه یادگیری سه گانه. 81

 

2-2-2-9-2-چرخه یادگیری چهارگانه. 81

 

2-2-2-9-3- چرخه یادگیری پنج گانه. 82

 

2-2-2-9-4-چرخه یادگیری هفت گانه. 83

 

2-2-3- یادگیری مادام العمر 85

 

2-2-3-1-ابعاد یادگیری. 85

 

2-2-3-2- رویکرد دانشجویان نسبت به یادگیری. 90

 

2-2-3-3- سبک های یادگیری. 93

 

2-2-3-4-یادگیری زدایی. 98

 

2-2-3-5- تعریف یادگیری مادام العمر 100

 

2-2-3-6-مقایسه مدل یادگیری مادام العمر با یادگیری سنتی. 103

 

2-2-3-7-ویژگی های یادگیری مادام العمر 104

 

2-2-3-8-شایستگی های مورد نیاز یادگیری مادام العمر در دانشجویان. 105

 

2-2-3-9-ابعاد یادگیری مادام العمر 106

 

2-2-3-9-1-خود مدیریتی. 106

 

2-2-3-9-2-یادگیری چگونه یادگیری. 107

 

2-2-3-9-3-ابتکار و نوآوری. 109

 

2-2-3-9-4-قابلیت جمع آوری اطلاعات.. 109

 

2-2-9-3-5-قابلیت تصمیم‌گیری. 112

 

2-2-3-9-6- یادگیری خود تنظیمی. 113

 

2-2-3-9-7-خود کنترلی. 114

 

2-2-3-10- نقش آموزش عالی در یادگیری مادام العمر 116

 

2-4-پژوهش‌های کاربردی. 120

 

2-4-1-پیشینه تحقیقات در زمینه نوآوری دانشگاهی. 121

 

2-4-1-1- پژوهش های خارجی. 121

 

2-4-1-2- پژوهش های داخلی. 122

 

2-4-2:پژوهش ها در زمینه یادگیری مادام العمر 123

 

2-4-2-1-پژوهش های خارجی. 123

 

2-4-2-2-:پژوهش های داخلی. 124

 

2-4-3-پژوهش ها در رابطه با مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی یادگیری. 125

 

2-4-3-1-پژوهش های خارجی. 125

 

2-4-3-2-پژوهش های داخلی. 126

 

2-5- جمع بندی و نتیجه‌گیری. 126

 

 

 

:

 

3 – 1- مقدمه 131

 

3- 2- روش پژوهش.. 131

 

3-3 – تعاریف عملیاتی. 132

 

3-3 – 1-نوآوری دانشگاهی. 132

 

3-3 – 2- مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری. 132

 

3-3 – 3-یادگیری مادام العمر 132

 

3-4- جامعه آماری. 133

 

3-5- نمونه و روش نمونه‌گیری. 133

 

3-6- ابزار پژوهش.. 134

 

3-6-1- نوآوری دانشگاهی. 134

 

3-6-2- مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی– یادگیری. 135

 

3-6-3- یادگیری مادام العمر 136

 

3-7 – روایی و پایایی. 137

 

3-7-1- روایی و پایایی پرسشنامه نوآوری دانشگاهی : 137

 

3-7-2- روایی و پایایی مقیاس  فرایند چرخه یادگیری هفتگانه 138

 

3-7-3-روایی و پایایی مقیاس گرایش به یادگیری مادام العمر 139

 

3-8-روش جمع آوری اطلاعات.. 140

 

3 – 9- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 141

 

 

 

 

 

:

 

4-1- مقدمه 143

 

4-2- یافته‌های پژوهش… 143

 

4-2-1- یافته‌های توصیفی. 143

 

4-2-2- آمار استنباطی. 145

 

4 -2-2-1-بعد غالب نوآوری دانشگاهی در دانشگاه شیراز کدام است ؟ 145

 

4-2-2-2-سؤال دوم : مهارت غالب اعضای هیئت  علمی دانشگاه شیراز در فرایند

 

یاددهی – یادگیری کدام است؟ 146

 

4 -2-2-3- سؤال سوم: بعد غالب گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر دانشگاه

 

شیراز کدام است؟ 148

 

4-2-2-4-سوال چهارم: آیا رابطه معناداری بین نوآوری دانشگاهی ، مهارت اعضای

 

هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری و گرایش دانشجویان به

 

یادگیری مادام العمر وجود دارد ؟ 150

 

4-2-2-5-سوال پنجم: . آیا نوآوری دانشگاهی به طور مستقیم پیش بینی کننده

 

معنادار نگرش دانشجویان به یادگیری مادام العمر می باشد ؟ 154

 

4-2-2-6-سؤال ششم: آیا نوآوری دانشگاهی به طور مستقیم پیش بینی کننده معنادار

 

مهارت اعضای هیئت  علمی در فرایند یاددهی – یادگیری می باشد ؟ 156

 

4-2-2-7- سوال هفتم: آیا نوآوری دانشگاهی به طور غیر مستقیم و با واسطه گری

 

مهارت اعضای هیئت  علمی در فرایند یاددهی – یادگیری پیش بینی کننده 158

 

 

 

:

 

5-1- مقدمه. 162

 

5-2- بحث و نتیجه‌گیری. 162

 

5-3-محدودیتها 179

 

5-3-1-  محدودیت‌های اجرایی. 179

 

5-3-2- محدودیت‌های پژوهشی. 179

 

5-4-پیشنهادها 179

 

5-4-1-پیشنهادهای کاربردی. 179

 

5-4-2-پیشنهادهای پژوهشی. 181

 

 

 

منابع فارسی. 182

 

منابع انگلیسی. 188

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول‌ها

 

 

 

عنوان                                                                                                 صفحه

 

 

 

جدول شماره‌ی (1-1): تعاریف ابعاد یادگیری مادام العمر 15

 

جدول(2-1) – الگوهای تدریس… 65

 

جدول (2-3) انواع یادگیری زدایی. 100

 

جدول (2-5) مقایسه بین مدل یادگیری مادام العمر و یادگیری سنتی. 104

 

جدول شماره(3-1): تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز  در سال 1393. 133

 

جدول شماره‌ی (3-2):  تعداد و درصد پاسخ دهندگان به گویه ها 134

 

جدول شماره (3-3): ابعاد،  تعداد سؤالات،  شماره سؤالات و روش.. 135

 

جدول شماره (3-4): ابعاد،  تعداد سؤالات،  شماره سؤالات و روش نمره‌گذاری. 136

 

جدول شماره‌ی (3-5): ابعاد،  تعداد سؤالات،  شماره‌ی سؤالات و روش نمره گذاری. 137

 

جدول شماره‌ی (3-6): طیف ضرائب همبستگی پرسشنامه  نوآوری دانشگاهی. 138

 

جدول شماره‌ی (3-7): پایایی پرسشنامه نوآوری دانشگاهی با استفاده از آلفای کرونباخ. 138

 

جدول شماره‌ی (3-8): طیف ضرائب همبستگی مقیاس  فرایند چرخه یادگیری هفتگانه. 139

 

جدول شماره‌ی (3-9): پایایی پرسشنامه فرایند چرخه یادگیری  با استفاده از آلفای

 

کرونباخ. 139

 

جدول شماره‌ی (3-10): طیف ضرائب همبستگی پرسشنامه یادگیری مادام العمر 140

 

جدول شماره‌ی (3-11): پایایی پرسشنامه نوآوری دانشگاهی با استفاده از آلفای کرونباخ. 140

 

جدول شماره (4-1): میانگین و انحراف استاندارد نوآوری دانشگاهی. 144

 

جدول شماره (4-2): میانگین و انحراف استاندارد مهارت اعضای  هیئت علمی

 

در فرایند یاددهی-یادگیری. 144

 

جدول شماره‌ی (4-3): میانگین و انحراف استاندارد گرایش دانشجویان به یادگیری

 

مادام العمر 144

 

جدول شماره‌ی (4-4): نتایج آزمون تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر جهت مقایسه

 

ابعاد نوآوری دانشگاهی از دیدگاه دانشجویان. 145

 

جدول شماره‌ی (4-5): مقایسه مهارت های اعضای هیات  علمی در فرایند

 

یاددهی –یادگیری. 146

 

جدول شماره‌ی (4-6): نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی. 147

 

جدول شماره‌ی (4-7): مقایسه گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر 148

 

جدول شماره‌ی (4-8): نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی. 150

 

جدول شماره‌ی (4-9): همبستگی متغیرهای تحقیق (ابعاد نوآوری دانشگاهی و مهارت

 

اساتید در فرایند یاددهی – یادگیری و یادگیری مادام العمر) 153

 

جدول(4-10) : برازش مدل نهایی  160

 

فهرست شکل‌ها

 

 

 

عنوان                                                                                                                          صفحه

 

 

 

شكل شماره ( 2-1) : رابطه خلاقیت،  نوآوری و تغییر 30

 

شكل شماره (2-2): توالی فرآیند نوآوری در سازمان. 39

 

شکل شماره (2-3).  چرخه یادگیری هفت گانه. 85

 

شکل شماره‌ی (2-4): یادگیری مادام العمر برای نوآوری. 109

 

شکل شماره (2-5) مدل مفهومی نوآوری دانشگاهی و گرایش دانشجویان به یادگیری مادام

 

العمر با واسطه گری مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری  128

 

شکل شماره 4-1- مدل رابطه مستقیم  نوآوری دانشگاهی و گرایش دانشجویان به یادگیری

 

مادام العمر……………………………………………………………………………………………………….. 155

 

شکل شماره 2-4- مدل رابطه نوآوری دانشگاهی و مهارت اعضای هیئت علمی در

 

فرایند یاددهی – یادگیری …………………………………………………………………………….. 157

 

شکل شماره 4-4- مدل نهایی رابطه نوآوری دانشگاهی و گرایش دانشجویان به یادگیری

 

مادام العمر با واسطه ی مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری  159

 

مقدمه

 

 

 

 

 

1-1-کلیات

 

 

 

امروزه سازمان ها یکی از اصلی ترین ارکان زندگی بشری به حساب می آیند .  و نقش آنها در قرن بیست و یکم بیش از پیش نمایان شده است .  آدمی از ابتدا تا انتهای عمر خود به انواع سازمان ها برای رفع نیاز ها و همچنین حرکت در جهت رشد و پیشرفت نیازمند است و ناگزیر از ارتباط با سازمان ها است .  یکی از سازمان هایی که امروزه مورد توجه جدی قرار گرفته است نظام آموزش عالی است .  نظام آموزش عالی که یکی از نهاد های مهم اجتماعی است ،  در سطوح مختلف جامعه مسئولیت تعلیم و تربیت همه جانبه افراد را بر عهده دارد و موظف به انتقال فرهنگ ،  ارزش ها ،  پرورش اجتماعی سیاسی ،  تربیت نیروی متخصص ،  حفظ وحدت اجتماعی و رشد فردی است که در نظام آموزشی در چارچوب ساختار رسمی صورت می گیرد .  (طاهری زاده ،  سلیمی و صالحی زاده ، 1390) از وظایف خطیر دانشگاه ها،  توسعه علمی است.  توسعه پایدار و همه جانبه جز بر مدار دانشگاه و نظام آموزشی پاسخگو و كارآمد،  میسر نخواهد شد.  توسعه انسان،  محور اصلی برنامه ریزی توسعه متوازن فرهنگی،  اجتماعی و اقتصادی است.  نقش دانشگاه به عنوان حافظه عقلانی و انتقادی هر جامعه،  مطرح است و نمی توان نقش آن را به انتقال صرف محفوظات و اطلاعات خلاصه كرد.  دانشگاه فعال و پویا فقط به انتقال و تعلیم دانش روز اكتفا نخواهد كرد،  بلكه با تأكید بر پژوهش در مرزهای دانش،  به تولید علم بومی یا علم و فناوری ملی نیز می پردازد.

 

تحولات شگرف پایان قرن بیستم و پیش بینی انقلاب های علمی،  اطلاعاتی و مدیریتی در قرن بیست و یكم،  مبین ابهام اساسی فرا روی بشر در مواجهه با آینده است.  در دوره ای كه مضاعف شدن تولید علم و دانش به كمتر از پنج سال رسیده ،  مسئله ای اساسی به نام انفجار اطلاعات،  تحولی عظیم و واقعیتی غیر قابل انكار است.  نقش محوری دانشگاه ها و نظام آموزش عالی در شكل گیری و رهبری این تحولات،  انكار ناپذیر است(سبحانی نژاد و افشار،  1388) وجود آموزش عالی برای تضمین آینده اجتماعی اقتصادی تمام كشورها امری حیاتی است.  امروز رشد فناوری مستلزم نیروی كاری است كه فرهیخته،  انعطاف پذیر و از نظر تسلط بر فناوری توانا باشد و برای مقابله با مشكلات پیچیده جامعه و اقتصاد جهانی،  آمادگی بهتری داشته باشد.  دانشگاه ها بهترین تشكیلاتی هستند كه با ارایه دانش و مهارتهای سطح بالا با محتوایی متناسب با نیازهای اقتصادی صلاحیت های شغلی به اشخاص می دهند و بنا به گفته كناپر و كراپلی،  سكوی پرش برای ورود به بازار كار هستند. (محمدی مهر ،  ملکی ،  خوشدل و عباس پور، 1390)

 

با توجه به مطالب ذکر شده می توان گفت یکی از فاکتورهای موفقیت دانشگاه برای توسعه علمی و پاسخگویی به شرایط موجود نوآوری می باشد .  نوآوری،  عبارت است از تغییری معنی دار كه برای بهبود خدمات و فرایند های سازمانی و ایجاد ارزشهای جدید برای ذینفعان سازمان ها صورت می گیرد و برای دست یابی به ابعاد جدید عملكرد بر رهبری سازمان تمركز دارد.  تأكید دپارتمان های حوزه تحقیق و توسعه برای نوآوری در موسسات آموزش عالی به منظور ارتقاء ارزش آموزشی برای دانشجویان و بهبود اثر بخشی تمامی فرایند های یادگیری محور و كارآیی فرایند های پشتیبان،  رویه های یادگیری محور امری حیاتی و ضروری است.  دانشكده ها و دانشگاه ها باید به گونه ای مدیریت و رهبری شوند كه نوآوری به عنوان یك فرهنگ و بخش طبیعی فعالیت های روزانه در آمده و به عنوان دانش افزوده برای همه اعضای هیئت علمی و دانشكده مطرح شود.  توانایی تسریع در انتشار و تبدیل این دانش به سرمایه كه محركی برای بهبود آموزشی می باشد،  امری ضروری است.  پیشبرد و هدایت حركت نوآوری،  اجرا و پیگیری اصلاحات و بهبود ها اغلب برای بسیاری از دانشكده ها و دانشگاه ها بی نهایت مشكل است.  در برخی موارد،  هر موسسه آموزشی ممكن است روشی ویژه به خود داشته باشد كه تا اندازه ای نوآورانه است.  هر دانشكده یا دانشگاه می تواند نشریات و مطالبی را منتشر كند كه معرفی كننده برنامه ها و فعالیتهای جدیدی است كه با هنجارهای دانشگاهی متفاوت هستند و شیوه جدیدی را (دست كم برای موسسه) ابداع می كنند و افرادی توانمند را برای هدفهای مناسب در نظر بگیرد.  در هر صورت این فعالیت های جدید و دیگر تغییرات برای بسیاری از بخشها به صورت تصادفی هستند نه سیستماتیك.  تعداد محدودی از مؤسسات آموزشی به كنترل خوبی بر پیامدهای حاصل از نوآوری دست یافته اند و بسیاری از موسسات آموزشی كه زمان و تلاشهای قابل ملاحظه ای را صرف بهبود عملكرد خود كرده اند كه اغلب به الگوی پیشین بازگشت داشته اند.  پر روشن است كه بسیاری از موسسات آموزشی فاقد یك چارچوب سیستماتیك هستند كه به آنها اجازه بدهد تا به طور مؤثری تغییرات مدیریت و نوآوری را تشویق كنند و به نتایج مثبت و رو به افزایش حاصل از تلاشهای خود دست یابند.  (شرفی،1387)