1-8-10 رویكرد جدید به حق: 9

 

فصل دوم: مفهوم زندگی اجتماعی از دیدگاه قرآن

 

2- مفهوم زندگی اجتماعی از دیدگاه قرآن 12

 

2-1- زندگی اجتماعی از نگاه قرآن 12

 

2-1-1 مفهوم جامعه در قرآن: 14

 

2-1-2 عامل همسرخواهی: 15

 

2-1-3 اركان اساسی استحكام خانواده: 16

 

2-2: ابعاد اجتماعی اسلام 17

 

2-2-1 ابعاد اجتماعی اسلام: 17

 

2-2-2 زوایای اجتماعی اسلام: 18

 

2-2-3 مسائل اجتماعی در قرآن: 21

 

2-2-4 اهمیت اقتصاد: 21

 

2-2-5 درمان فقر اجتماعی: 22

 

2-2-6 قرآن و اخلاق اجتماعی: 23

 

2-2-7 سیره تقوا پیشگان: 23

 

2-2-8 نیكوكاری در جامعه: 24

 

2-2-9 اجتناب از گمان زیاد در حیات اجتماعی: 24

 

2-2-10عدم پیمان‏شكنی در روابط اجتماعی: 25

 

2-2-11 وساطت در صلح و دوستی: 26

 

2-2-12 زدودن منازعات اجتماعی: 26

 

فصل سوم: احکام ازدواج از منظر آیت الله جوادی آملی

 

3-  احکام ازدواج از منظر آیت الله جوادی آملی 28

 

3-1: احکام ازدواج با غیر مسلمان 28

 

3-1-1 ازدواج با مشرک: 28

 

3-1-2 گزیده تفسیرآیه221 سوره بقره: 29

 

3-1-3 تفسیرآیه 221 سوره بقره: 29

 

3-1-4 تناسب آیات: 30

 

3-1-5 مشرك در فرهنگ قرآن: 30

 

3-1-6 حرمت ازدواج مرد مسلمان با زن مشرك: 31

 

3-1-7 نكاح با زنان اهل كتاب: 32

 

3-1-8 بررسی ادله ی حرمت نكاح با اهل كتاب: 33

 

3-1-9 نقد ادله ی حرمت نكاح با زنان اهل كتاب: 36

 

3-1-10 حكم ازدواج زن مسلمان با مرد مشرك: 36

 

3-1-11 راز حرمت ازدواج با مشرك: 37

 

3-1-12 نتیجه: 38

 

3-2: ولایت پدر در ازدواج دختر: 38

 

3-2-1  استقلال زن در ازدواج: 38

 

3-2-2  اذن ولی در ازدواج دوشیزه: 39

 

3-3: احکام ازدواج در زمان عده: 40

 

3-3-1 حکم خوستگاری از زن در زمان عده: 40

 

3-3-2 گزیده تفسیر: 40

 

3-3-3  حکم ازدواج با زنان در زمان عده: 41

 

3-3-4 تفسیر 41

 

3-3-5 تناسب آیات: 42

 

3-3-6  حكم تعریض به خواستگاری: 42

 

3-3-7 حكم تصریح به خواستگاری 43

 

3-3-8 حكم وضعی ازدواج در عدّه 45

 

3-3-9 نتیجه: 47

 

3-4: ازدواج‏های حرام: 47

 

3-4-1 گزیده تفسیر: 47

 

3-4-2 حرمت ازدواج با نامادری: 48

 

3-4-3 نتیجه: 49

 

3-4-4 محرمات نسبی: 49

 

 

3-4-5 محرمات رضاعی: 51

 

3-4-6 مادر زن: 52

 

3-4-7 جمع آوردن محرمات نكاح: 53

 

3-4-8 محرّمات رضاعی: 54

 

3-4-9 محرّمات هفت‏گانه رضاعی: 55

 

3-4-10 سه طلاقه: 55

 

3-4-11 نكاح در مسئله لعان: 55

 

3-4-12 حرمت نكاح با مادرزن: 57

 

3-4-13 حرمت نكاح با ربیبه: 58

 

3-4-14 حرمت نكاح با حلیله: 58

 

3-4-15 محرّم نبودن زن پسرخوانده: 59

 

3-4-16 حرمت جمع میان دو خواهر: 59

 

3-4-17 معنای جمع بین دو خواهر: 60

 

3-4-18 نتیجه : 60

 

3-4-19 عدم جواز جمع میان دو خواهر در روایات: 61

 

3-4-20 محرّمات رضاعی بحث روایی: 62

 

3-4-21 حرمت نكاح ربیبه در روایات: 63

 

3-4-22 تفاوت حرمت نكاح ربیبه با مادرزن: 63

 

3-4-23حکم نكاح با زنان شوهردار : 64

 

فصل چهارم: احکام  طلاق از منظر آیت الله جوادی آملی

 

4- احکام  طلاق از منظر آیت الله جوادی آملی 67

 

4-1: عدّه طلاق: 68

 

4-1-1 عدّه طلاق: 68

 

4-1-2 جواز رجوع در طلاق رجعی: 68

 

4-1-3 حالات زن و شوهر پس از طلاق: 69

 

4-1-4 شرط رجوع شوهر به همسر: 70

 

4-1-5 حقوق متقابل زن و شوهردر هنگام طلاق: 70

 

4-1-6 لزوم رفتار پسندیده شوهر با زن: 71

 

4-1-7 مفردات آیه: 72

 

4-1-8تناسب آیات234 بقره: 72

 

4-1-9 عده مطلّقه زنِ مردِ غایب: 73

 

4-1-10 عده طلاق در روایات: 74

 

4-1-10 حكم مطلّقه زوج مفقود یا طلاقِ حاكم اسلامی: 75

 

4-1-11 صورتهای چهارگانه طلاق: 76

 

4-2: اثر وضعی طلاق 77

 

4-2-1 اثر وضعی طلاق: 77

 

4-2-2 انشای حكم تكلیفی و وضعی: 79

 

4-2-3 نتیجه 80

 

4-2-4 حکم طلاق بدون شاهد: 80

 

فصل پنجم: عظمت حقوقی واجتماعی زن در قرآن

 

5- عظمت حقوقی واجتماعی زن در قرآن 82

 

5-1 عظمت حقوقی و اجتماعی زن در قرآن: 82

 

5-1-1 مقام والای مادر در قرآن: 83

 

5-1-2دو عنصر محوری در ترسیم حقوق زن: 84

 

5-1-3 اصالت و استقلال زن: 84

 

5-1-4  زن تامین شونده نه تامین کننده: 85

 

5-1-5 زن و سهام ارث: 85

 

5-1-6  مهریه: 86

 

5-1-7 مواردی كه زن همتای مرد ارث می برد: 86

 

5-1-8 تحقق حقوق زن در خانه و اجتماع: 88

 

5-1-9 لزوم رفتار پسندیده شوهر با زن: 89

 

5-1-10 حق شرط ضمن عقد: 90

 

5-1-11 تجلیل قرآن كریم از سعی مادر: 90

 

5-1-12 حق حیات اجتماعی زن: 91

 

5-1-13 حق تحصیل: 92

 

5-1-14 نشوز مرد و راه خلاصی زن: 93

 

5-1-15 محدود بودن قیّومیّت شوهر: 94

 

فصل ششم: حقوق فرزندان و والدین

 

6- حقوق فرزندان و والدین 96

 

6-1: حقوق فرزندان 96

 

6-1-1 ابراز محبت: 96

 

6-1-2 احترام به تداوم حیات فرزندان و مراقبت از فرزندان: 96

 

6-1-3 روابط حسنه در خانواده: 97

 

6-1-4 تربیت فرزندان: 98

 

6-1-6 اهتمام اسلام به حفظ ظواهر و تغییر نام‏های ناپسند: 100

 

6-1-7 حقوق متقابل پدر و فرزند: 100

 

6-1-8 آثار روانی اسم: 101

 

6-1-9 حق تعلیم و تربیت: 103

 

6-1-10 نتیجه : 103

 

اخلاق خانوادگی: 103

 

6-2: حقوق والدین 104

 

6-2-1 منشأ لزوم احسان به والدین: 105

 

6-2-2 آمرزش‏خواهی برای والدین: 105

 

6-2-3 برتری حقوق والدین: 106

 

6-2-4 احسان به والدین در روایات: 106

 

6-2-5 احسان به والدین 108

 

6-2-6 پاداش احسان به والدین: 109

 

6-2-7 حقوق اختصاصی والدین 109

 

6-2-8  اولویت در انفاق به والدین : 110

 

6-2-9 وجوب قضای نماز والدین: 111

 

6-2-10 تأمین معاش پدر و مادر: 111

 

6-2-11 اهتمام به وصیت برای پدر و مادر: 112

 

6-2-12 ارث بردن والدین: 113

 

6-2-13 برخورد با پدر: 114

 

6-2-14 تذكّر: 114

 

6-2-15 نتیجه: 115

 

فصل هفتم: احکام نفقه در کلام آیت الله جوادی آملی

 

7- احکام نفقه در کلام آیت الله جوادی آملی 117

 

7-1 تعریف لغوی نفقه: 117

 

7-2 مفهوم فقهی نفقه: 117

 

7-3 نظرآایت الله جوادی آملی: 118

 

7-4 حق شیر دادن: 119

 

7-5 پرداخت هزینه شیردهی: 119

 

7-6 نسبت نفقه زن با هزینه شیردهی: 120

 

7-7 تأمین هزینه شیردهی از مال كودك: 121

 

7-8 نحوه تأمین هزینه شیردهی 121

 

7-9 اقسام انفاق: 123

 

7-10 نفقه در زمان طلاق : 124

 

نتیجه گیری کلی: 128

 

1-نتایج بدست آمده فصل اول  کلیات و مفاهیم عبارتند: 128

 

2- نتایج فصل دوم مفهوم زندگی اجتماعی از دیدگاه قرآن عبارتند: 128

 

پیشنهادات: 134

 

فهرست منابع 136

 

چكیده

 

خانواده در لغت عبارت است از خاندان، اهل خانه ، اهل بیت ، دودمان ، تیره، فامیل. در اصطلاح: عبارت است از مجموعه ای  از افراد دارای پیوند سببی یا نسبی که در زیر یک سقف زندگی می کنندکه شامل پدر و مادر و فرزندان می شوند را گویند و در قرآن خانواده یک واحد اجتماعی است که هدف از آن در نگاه قرآن,تامین سلامت روانی برای زن و شوهر,پدر ومادرو فرزندان است.مهمترین و بنیادی ترین موضوع در حقوق خانواده ، حق ازدواج و تشکیل خانواده و انتخاب همسر است . اسلام به بهترین صورت این حق را برای زنان تأمین نموده و بدین وسیله شخصیت مستقل و آزاد زن را که در طول تاریخ از آن محروم بوده به وی باز گردانیده است.  حقوق خانواده گستره­ای وسیع دارد که اکثر این حقوق با پیوند زناشویی بین مرد و زن ایجاد می­شوند. به همین منظوربه برخی از  احکام فقهی وحقوقی از قبیل حقوق وتکالیف والدین و فرزندان و روابط حاکم بر زن و شوهر در خانواده با رویکرد حقوق خانواده در آثارآیت الله جوادی آملی که عبارتند ازازدواج ، طلاق ، نفقه ،مهریه ، حقوق والدین ،خواستگاری ،نشوز ،ارث ، قیومیت ،خانواده ، حقوق ،عده ،  مادر ، پدر ، فرزندان پرداخته شده است.

 

واژه‌ی های كلیدی: خانواده، ازدواج ،حقوق، والدین، فرزندان ، مهریه.

 

مقدمه

 

خانواده به عنوان کوچک‎ترین مجموعه‎ی تشکیل دهنده‎ی جامعه دراعتلا ویاانحراف آن نقش مؤثری داردکه به اعتلا ویا انحراف خودخانواده پیوندخورده است. براین اساس یکی ازعواملی که موجب ثبات واعتلای خانواده خواهدشدآن است که اعضای این مجموعه‎ی کوچک حقوق یکدیگررارعایت کنند. اگر چه اصل خانواده پدیده ای الهام گرفته از فطرت است، اما نزد اقوام مختلف و تحت تاثیر شرایط زندگی و آداب و رسوم و اعتقادات متفاوت قومی، قرار گرفته و متناسب با این عوامل گسترش یافته و تا کنون نیز بر خلاف تأثیرات حقوق دیگر، نظیر تعهدات و قرار دادها، تفاوتهای سیستمهای حقوقی متنبع را در اندیشه ها و پندارها به وجود آورده است.مکتب گهر بار اسلام نیز برای زن و شوهر که دو رکن مهم و اساس یک خانواده هستند در مقابل هم وظایفی مشخص کرده و آن ها را امر به انجام این وظایف نموده است تا کانون خانواده ها را گرم ترو پر عاطفه ترنموده است. وفقه امامیه با اتصال به اندیشه های اهل بیت (ع) این مهم را به اوج خود رسانیده است. اما آنچه که مهم و لازم به ذکرمی باشداین است که برای انجام دقیق و شناخت احکام خانواده بایستی دلایل محکم و قاطع داشته باشیم. گرچه قوانین مربوط به حقوق خانواده هم در کتب فقهی وهم در کتب قانونی و هم مقالات نوشته شده به صورت پراکنده در آثارشخصیت های همچون استادشهید مطهری ومحمد روشنی و علی محمد حیدری نراقی وجود دارد .بدیهی است که احکام صریح و دقیق حقوق خانواده را می توانیم با دقت درآثار فقهی و تفسیری وسایرکتب آیت الله جوادی آملی بدست آورد و اینجانب در حد توان وسع علمی و آموخته هایم در این تحقیق اشاره خواهم نمود.

 

1-1پرسش اصلی تحقیق:

 

 دیدگاه های فقهی آیت الله جوادی آملی در خصوص حقوق خانواده چیست؟

 

1-2 پیشینه تحقیق:

 

سوابق مربوط( بیان مختصر سابقه تحقیقات انجام شده در باره موضوع و نتایج به دست آمده در داخل و خارج از کشور نظرهای علمی موجود در باره مو ضوع تحقیق) قوانین مربوط به حقوق خانواده هم در کتب فقهی و هم در کتب قانونی و هم در مقالات نوشته شده به صورت پراکنده وجود دارد که به طور مختصر به برخی از سوابق این موضوع اشاره می گردد:

 

نظام حقوق زن در اسلام (شهید مطهری،صدرا، سال نشر1369)

 

حقوق خانواده (دکتر محمد روشنی،انتشارات جنگل، سال نشر1391)

 

حقوق خانواده (دکتر صفایی و امانی،ناشرمیزان ،سال نشر 1370)

 

اما آنچه که باعث اهمیت این تحقیق شده جمع آوری نظرات آیت الله جوادی آملی درخصوص حقوق خانواده است که تاکنون کسی به این صورت کاری  منسجم انجام نداده و یا اگر انجام شده این جانب اطلاعی ندارم.

 

1-3 پرسش‌های تحقیق:

 

1-ازمنظر قرآن كریم شالوده اجتماع وریشه پیدایش آن چیست ؟

 

2-راز حرمت ازدواج با مشرك در چیست؟

 

3-حکم عقد بدون تعیین میزان مهریه درهنگام طلاق چگونه است؟

 

4-آیاشوهرحق داردازبیرون رفتن زن ازخانه جلوگیری نمایید ؟

 

5ـ آیا عدم تعین مهریه در صحت عقد موقت تاثیر دارد؟

 

6- آیا مرد بر زن قیومیت دارد؟

 

1-4 فرضیه ها:

 

1-از نظر قرآن شالوده اجتماع و پیدایش آن خانواده است.

 

2- ازدواج زن و مرد مسلمان با مشرك حرمت دارد.

 

3-حکم عقد بدون تعیین مهریه درهنگام طلاق قبل از مباشرت دادن مال به زن واجب است.

 

4-شوهرحق دارد از بیرون رفتن همسرش در صورت تماس با نامحرم جلوگیری کند .

 

5- عدم تعین مهریه در صحت عقد موقت تاثیر دارد و گاهی ممکن است آن را به عقد دائم تبدیل کند درصورتی که مدت آن هم مشخص نباشد.

 

6- قیومیت مرد بر زن تام نبوده ودر شرایطی محدود و شکننده می شود.

 

1-5  اهداف تحقیق:

 

1-بررسی تفاوت حقوق زن و مرد در خانواده ازنظر آیت الله جوادی آملی .

 

2-بررسی حقوق زن در خانه و اجتماع ازنظر آیت الله جوادی آملی.

 

3-بررسی قیومیت مرد بر زن ازنظر آیت الله جوادی آملی.

 

4-بررسی حقوق متقابل زن و شوهرو فرزندان درقرآن ازنظر آیت الله جوادی آملی.

 

5-بررسی عظمت حقوق اجتماعی زن در قرآن ازنظر آیت الله جوادی آملی.

 

 6-بررسی حکم عقد بدون تعیین  مهریه از منظر آیت الله جوادی آملی.

 

1-6 روش کار تحقیق:

 

باتوجه به نظری بودن پژوهش ،نوح روش تحقیق بر طبق استاندارد هاو موازین نظری می باشدکه بر پایه مطالعات کتابخانه ای بوده و از روش استدلال و تحلیل منطقی استفاده می شود که در قالب توضیح و تبیین مفاهیم و نظرات و آرای مطروحه بوده و بر اساس معیار های معتبر فقهی و حقوقی و بررسی و تایید آرای پرداخته می شود و با نتیجه گیری خاتمه می یابد.

 

1-7 مشکلات و دشواری­های تحقیق:

 

گستردگی موضوع و مصادیق بسیار زیاد آن و عدم وجود منبعی خاص در این زمینه با کلام آیت الله جوادی آملی کار را بسیار سخت نمودبه نحوی که شخص را مجبور به مطالعه همه آثار این نویسنده می­کرد به همین دلیل کار در نظر محقق بسیار سخت و دسته بندی و جمع آوری مطالب را دو چندان دشوار تر می کرد.با توجه به عدم وسع علمی و دانش فقهی کافی و عدم کار پژوهشی در این مورد بطوری که مصادیقی خاص از حقوق خانواده از منظر آیت الله جوادی آملی را کسی مورد تتبع علمی قرار نداده بود سختی کار را دو چندان می کرد.

 

2-3-ضرورت حكومت…. 15

 

2-4-مفاهیم اساسی مؤثر بر تعامل مردم و حاكم در اندیشة امام محمد غزالی… 15

 

2-4-1-مصلحت…. 15

 

2-4-2-قانون.. 17

 

2-4-3-عدالت…. 17

 

2-5-دیدگاههای سیاسی امام خمینی… 18

 

2-5-1-تعریف مفهوم و جایگاه واژه ی سیاست در اندیشه ی امام خمینی… 18

 

2-5-2- موضع امام در مقابل هشت گروه درباره ی ارتباط دین و سیاست…. 18

 

2-5-2-1-آن ها که نافی رابطة‌دین و سیاستند.. 18

 

2-5-2-2-آنها که از ارتباط دین و سیاست،‌قرائتی غیر از امام دارند.. 20

 

2-5-2-2-1-طرفداران ولایت مقیده: 20

 

2-5-2-2-2-مدافعین دخالت مجتهدین جامع الشرایط در سیاست…. 20

 

2-6-ماهیت و خصوصیات حکومت اسلامی… 20

 

2-7- ضرورت حکومت…. 21

 

2-7-1-ادلة‌ عقلی… 21

 

2-7-1-1-لزوم مؤسسات اجرایی… 21

 

2-7-1-2-ضرورت استمرار اجرای احکام. 22

 

2-7-1-3-حکومت امر حیاتی و بشری… 22

 

2-7-1-4-ماهیت و کیفیت قوانین اسلامی… 22

 

2-7-1-5-لزوم انقلاب سیاسی… 23

 

2-7-1-6-لزوم وحدت اسلامی… 23

 

2-7-1-7-اجرای عدالت…. 23

 

2-7-1-8-جلوگیری از هرج و مرج.. 23

 

2-7-2-ادلة نقلی(سنت و سیره) 24

 

2-7-2-1-ادلة قرآنی… 24

 

2-7-2-2-ادلة‌ روایی… 24

 

2-7-2-3-سیرة‌ نبوی و علوی… 25

 

2-8-مفاهیم اساسی مؤثر بر تعامل مردم و حاکم در اندیشة امام خمینی… 26

 

2-8-1-مصلحت در اندیشة امام خمینی… 26

 

2-8-2-قانون و اقسام آن از نگاه امام خمینی… 27

 

2-8-2-1- قوانین منصوص….. 27

 

2-8-2-2-قوانین غیرمنصوص….. 27

 

2-8-3-عدالت…. 28

 

2-8-3-1- تعریف عدالت در اندیشة امام. 28

 

2-8-3-2-اهمیت عدالت در اندیشة امام. 29

 

فصل سوم:تعامل مردم باحاکم ازدیدگاه امام محمدغزالی

 

3-تعامل مردم باحاکم ازدیدگاه امام محمدغزالی.. 31

 

3-1-گفتمان سیاسی امام محمد غزالی و دیدگاهها 31

 

3-2-مراد از حاكم واقسام آن.. 32

 

3-2-1- خلفا 33

 

3-2-2- سلاطین… 34

 

3-3-مراد از مردم و طبقات آن.. 34

 

3-3-1- علما 35

 

3-3-1-1-فقها 36

 

3-3-1-2-وعاظ… 38

 

3-3-2-اقلیتهای دینی… 38

 

3-3-3- زنان.. 39

 

3-4-رابطه ی حاكم و مردم. 41

 

3-4-1-سیر رابطه ی حاكم و مردم در اندیشه ی امام محمد غزالی… 41

 

3-4-2-محدودیتهای حاكم اسلامی… 48

 

3-4-2-1-عدالت…. 48

 

3-4-2-2-مصلحت…. 49

 

3-4-2-3- قانون.. 49

 

 

3-4-2-4- امر به معروف و نهی از منكر. 50

 

3-4-3-حقوق و آزادیهای مردم در مقابل حاكم.. 51

 

3-4-5-راههای ارتباط حاکم ومردم. 53

 

فصل چهارم56:تعامل مردم باحاکم ازدیدگاه امام خمینی56

 

4-تعامل مردم باحاکم ازدیدگاه امام خمینی.. 57

 

4-1-تعامل حاکم و مردم از نگاه امام خمینی… 57

 

4-1-1- گفتمان سیاسی امام خمینی و دیدگاهها 57

 

4-1-2-مراد از حاکم و مردم در اندیشة امام خمینی… 61

 

4-1-2-1-مراد از حاکم(اقسام حاکم) 61

 

4-1-2-1-1-امپراطوران، سلاطین و پادشاهان.. 61

 

4-1-2-1-2-معصومین… 62

 

4-1-2-1-3-فقها 62

 

4-1-2-2-مراد از مردم (طبقات مردم) 63

 

4-1-2-2-1-امام خمینی و روحانیت…. 64

 

4-1-2-2-2-امام خمینی و اقلیت های دینی… 67

 

4-1-2-2-3-امام خمینی و حقوق زنان.. 69

 

4-2-رابطة حاکم و مردم. 73

 

4-2-1-سیر رابطة حاکم و مردم در اندیشة‌ امام خمینی… 73

 

4-2-2-محدودیت های حاکم اسلامی… 78

 

4-2-2-1-عدالت…. 79

 

4-2-2-2-مصلحت…. 79

 

4-2-2-3-قانون.. 79

 

4-2-2-4-امر معروف و نهی از منکر. 80

 

4-2-3-حقوق و آزادی های مردم در مقابل حاکم.. 81

 

4-2-3-1-حقوق مردم. 81

 

4-2-3-2-آزادی های مردم. 85

 

4-2-4-راههای ارتباط بین حاکم و مردم. 86

 

4-2-4-1-رابطة مردم با حاکمان نامشروع.. 87

 

4-2-4-2-رابطة مردم با حاکمان مشروع.. 89

 

فصل پنجم:بررسی تطبیقی رابطه ی مردم وحاکم ازمنظرامام غزالی وامام خمینی(ره)

 

5-بررسی تطبیقی رابطه ی مردم وحاکم ازمنظرامام غزالی وامام خمینی(ره) 91

 

5-1-مقایسه ی مفاهیم واندیشه ی سیاسی امام غزالی وامام خمینی… 91

 

5-2- مقایسة ماهیت و خصوصیات حكومت…. 92

 

5-3- مقایسة بحث از ضرورت حكومت…. 93

 

5-4- مقایسة تطبیقی مفاهیم اساسی مؤثر بر تعامل مردم و حاكم.. 93

 

5-4-1- مفهوم مصلحت…. 93

 

5-4-2- مفهوم قانون.. 94

 

5-4-3- مفهوم عدالت…. 95

 

5-5- مقایسة تعامل حاكم و مردم از نگاه امام غزالی و امام خمینی… 96

 

5-5-1- مقایسة گفتمان سیاسی… 96

 

5-5-2- مقایسة بحث مراد از حاكم و مردم در اندیشة امام محمد غزالی و امام خمینی… 97

 

5-5-2-1-شأن روحانیت…. 97

 

5-5-2-2- اقلیت های دینی ـ مذهبی… 98

 

5-5-2-3- زنان.. 98

 

5-5-2-4- جمع بندی بحث مقایسه ای مراد از حاكم و مردم در اندیشة غزالی و امام خمینی… 99

 

5-6- مقایسة بحث رابطة حاكم و مردم. 100

 

5-6-1- مقایسة سیر رابطة حاكم و مردم در اندیشة امام محمد غزالی و امام خمینی… 100

 

5-6-2- مقایسة بحث از محدودیتهای حاكم اسلامی… 102

 

5-6-3- مقایسة بحث حقوق و آزادی های مردم در مقابل حاكم.. 102

 

چكیده

 

      این نگاشته مرهون زحمات اساتید محترمی است که تقدیر وسپاس ازآنان در محدوده ی لغات نمی گنجد لذا لازم میدانم که از استاد فرزانه جناب آقای دکترمحمدرضاحبیبی مهر  که شمع روشنی بخش طریق علم واخلاق این جانب بوده وهستند وراهنمایی این پایان نامه را بر عهده داشتند کمال سپاسگذاری را داشته باشم.وسپاس به پیشگاه استادمشاورم جناب آقای ذوالفقارطاعت نژاد که دراین راه به شایستگی مشاوره وراهنمایی فرمودند، ودرفرایندنگارش این رساله هم چون چراغی فروزنده ،راهگشاوروشن کننده ی تاریکی های ناشی ازجهل  وپاک کننده ی خطاهایم بودند.و به رسم ادب ازهمه ی محققان وصاحب نظران بالاخص داوران محترم که همکاری بسیار صمیمانه ای بامن داشتندوبانکته سنجیهای دلسوزانه ی خودبه غنای علمی کارافزودند سپاسگزاری می نمایم. توفیقات روز افزون همه ی این عزیزان را از خداوند بزرگ خواستارم.

 

واژه های كلیدی: مردم،حاکم،امام خمینی،غزالی،عدالت،مصلحت.

 

مقدمه

 

پیش از ورود درموضوع لازم است به دو نوع از نظام هاى سیاسى اشاره كنم:

 

    1 – نظام سیاسى دادمدارانه، كه اسلام در مبانى و پایه هاى شناخت به آن دعوت كرده است. پیشوایان بر این نظام تأكید داشتند و برنامه هاى حكومتى خود را بر پایه ی آن قرار داده و آن را در همه ی ابعاد زندگى اجرا مى كردند و از جمله ی مهم ترین برنامه ی حكومتى شان، رعایت حقوق مردم بود.

 

   2- نظام سیاسى حكومت مدارانه، كه از طریق حق منحرف شده و مایه ی فساد و افساد جامعه و باعث پایمالى حقوق مردم مى شود: از این رو در مبانى اسلام از آن منع شده و پیشوایان، مسؤولان و مدیران جامعه به شدت از آن برحذر داشته و مردم را نیز از همكارى با متولیان این نظام منع كرده اند.

 

    از مظاهر سیاست دادمدارانه ،مى توان به موارد زیر اشاره كرد: دادگرى براى همه ی افراد جامعه از هر قوم و نژادى و بدون كمترین تبعیضى، آزادى براى همگان بر اساس قانون و اهمیت دادن به دانایى و توانمندى و قابلیت ها، شایسته سالارى در تصدى مقامات و وظایف اجتماعى و تلاش در تأمین زندگى آرام براى مردم و عدم تحمیل بار گران بر آنان.

 

   مظاهر سیاست بى دادگرانه (حكومت مدارانه) نیز عبارتند از: سلب آزادى، رعایت نشدن حقوق مردم، ناچیز دانستن حقوق آنها، چپاول اموال مردم، استیلاى افراد ناهل و غیرصالح بر مردم و تصدى آنان بر مناصب ادارى و امور اجتماعى، تقدم روابط بر ضوابط و رواج خویشاوندسالارى به جاى شایسته سالارى، سخت گیرى و بدرفتارى با مردم و تحمیل دشواریها و بار گران بر آنان.

 

مشروعیت حقوق متقابل حاکم و مردم:

 

    علی علیه السلام در آغاز خطبه ،بعد از حمد و ثنای خداوند می فرماید: اما بعد فقد جعل الله تعالی لی علیکم حقا بولایة امرکم، و منزلتی التی انزلنی الله عز ذکره بهامنکم ولکم علی من الحق مثل الذی لی علیکم (مجلسی،1987م، ج 34، صص 184- 183).خداوند بواسطه ی منزلت و جایگاهی که به من بخشیده، و ولایت و حکومت شما را به دست من سپرده برای من حقوقی برعهده ی شما قرار داده است و همان طوری که مرا بر شما حقی است، شما را نیز بر من حقی است.

 

    علی علیه السلام سپس به بیان حقوقی که مردم در قبال یکدیگر موظف به مراعات آن هستند، پرداخته و برترین و مهم ترین حق را حقوق متقابل حاکم و رعیت می داند و می فرماید:ثم جعل من حقوقه حقوقا فرضها لبعض الناس علی بعض فجعلها تتکافئ فی وجوهها، و یوجب بعضها بعضا ولایستوجب بعضها الاببعض، فاعظم مما افترض الله تبارک و تعالی من تلک الحقوق، حق الوالی علی الرعیه، و حق الرعیة علی الوالی، فریضة فرضها الله عزوجل لکل علی کل (مجلسی،1987م، ج 34، صص 184- 183). 

 

    خداوند از جمله حقوق خود، حقوقی را برای مردم در قبال یکدیگر واجب کرده و در حالات مختلف این حقوق متقابل را باهم برابر قرار داده، به گونه ای که رعایت برخی از این حقوق با رعایت و عمل به حق مقابل تحقق می یابد.بزرگترین حقی را که خداوند واجب کرده است، حق والی بر رعیت و نیز حق مردم بر والی است، حقوق واجبی که خداوند برای هر یک از والی و رعیت در قبال دیگری فرض و واجب کرده است.

 

آثار رعایت حقوق متقابل حاکم و رعیت در جامعه:

 

     در ادامه ی خطبه 40 به آثار مهم رعایت حقوق متقابل حاکم و رعیت از قبیل وحدت، عزت، عدالت، صلح و صلاح و رفاه جامعه و ثبات دولت اشاره شده است:فجعلها نظاما لالفتهم، و عزالدینهم، و قواما لسیر الحق فیهم، فلیست تصلح الرعیة الا بصلاح الولاة، ولاتصلح الولاة الاباستقامة الرعیة، فاذا ادت الرعیة الی الوالی حقه و ادی الیها الوالی کذلک، عزالحق بینهم، فقامت مناهج الدین، واعتدلت معالم العدل، و جرت علی اذلالها السنن، و صلح بذلک الزمان، وطاب بهاالعیش، و طمع فی بقاءالدولة، و یئست مطامع الاعداء(مجلسی،1987م، ج 34، ص191).

 

   خداوند حقوق رعیت و حاکم را سبب الفت و پیوستگی بین والی و مردم، و هم چنین موجب عزت دین ایشان و پایداری اقامه ی حق در میان آن ها قرار داده است. صلاح حال رعیت محقق نمی شود، مگر به صلاح حال والیان، و نیز صلاح والیان حاصل نمی گردد، مگر به استقامت مردم در انجام دستورات ایشان.

 

وظایف حاکم اسلامی و حقوق رعیت:

 

   هر یک از اصناف و گروه های مختلف جامعه، حقوقی برعهده ی حاکم اسلامی دارند. مسلمانان، اهل کتاب، کارگزاران حکومتی (مدیران، قضات، ارتش) و تجار و نیز طبقه ی محروم و پائین جامعه مطالباتی از حاکم دارند و بر حاکم اسلامی است که این وظیفه ی سنگین را از راه شناخت طبقات مختلف جامعه و رعایت حقوق ایشان ادا نماید.

 

   علی علیه السلام در ابتدای عهدنامه ی خود با اشاره به پیوستگی طبقات و گروه های جامعه و نیاز آن ها به یکدیگر، و (مدنی الطبع بودن انسان)، این اصل مهم را به مالک گوشزد می کند که:و اعلم ان الرعیة طبقات، لایصلح بعضها الاببعض، ولاغنی ببعضها عن بعض، فمنها جنودالله، و منها کتاب العامة و الخاصة، و منها قضاة العدل، و منها عمال الانصاف والرفق و منها اهل الجزیة و الخراج، من اهل الذمة و مسلمة الناس، و منها التجار و اهل الصناعات و منها الطبقة السفلی، من اهل الحاجة و المسکنة، وکلا قد سمی الله سهمه، و وضع علی حد فریضته فی کتابه، او سنة نبیه صلی الله علیه وآله عهدا منه عندنا محفوظا(مجلسی،1987م، ج 34، ص215). 

 

برقراری عدالت اجتماعی: 

 

   اهمیت عدل وجور حاکمان به حدی است که دوام و زوال حکومت وابسته به عدل وجور است.اهمیت برقراری عدالت اجتماعی توسط حاکم در جامعه تا جایی است که در منابع حدیثی ما «مانند عهدنامه مالک اشتر» عدالت اجتماعی به عنوان نور چشم ولات یعنی برترین و بالاترین وظیفه حاکم معرفی شده است:  ان افضل قرة عین الولاة، استقامة العدل فی البلاد و ظهور مودة الرعیة، و انه لاتظهر مودتهم الابسلامة صدورهم. (مجلسی،1987م، ج 34، ص219). 

 

مقدمه………………………………………………………………………………………………….. 15

 

اختلال رشدی ویژه …………………………………………………………………………………. 15

 

اختلال هماهنگی رشدی…………………………………………………………………………… 16

 

DCD چیست؟………………………………………………………………………………………… 16

 

نام های دیگر…………………………………………………………………………………………. 17

 

چگونه DCD یک کودک را تحت تاثیر قرار می دهد؟………………………………………. 17

 

مشکلات حرکتی……………………………………………………………………………………… 17

 

نارسایی حرکتی- برنامه ریزی حرکتی درشت…………………………………………………. 17

 

مشکلات در ضمینه مهارت­های حرکتی ضعیف…………………………………………………… 17

 

ادراک بصری؛ مشکلات حرکت بصری ……………………………………………………………. 18

 

ادراک………………………………………………………………………………………………………… 18

 

عدم یکپارچگی حسی ……………………………………………………………………………… 19

 

ضعف آگاهی و هشیاری بدنی………………………………………………………………………….. 19

 

تنش کم عضلانی ……………………………………………………………………………………… 19

 

وضعیت قرارگیری بدن …………………………………………………………………………………19

 

سازماندهی ………………………………………………………………………………………………20

 

یادگیری وظایف جدید یا دشوار ……………………………………………………………….. 21

 

مشکلات رفتاری ……………………………………………………………………………………….21

 

ضعف توجه …………………………………………………………………………………………….. 22

 

ضعف تمرکز ……………………………………………………………………………………………. 22

 

ضعف اعتماد به نفس و نا امیدی ………………………………………………………………… 23

 

تغییرپذیری …………………………………………………………………………………………. 23

 

مشکلات اجتماعی ………………………………………………………………………………… 23

 

در خانه …………………………………………………………………………………………………. 23

 

مشکلات مراقبت از خود …………………………………………………………………………. 23

 

غذا خوردن …………………………………………………………………………………………… 24

 

لباس پوشیدن ……………………………………………………………………………………….. 24

 

در مدرسه …………………………………………………………………………………………….. 24

 

مشکلات خاص در یادگیری ……………………………………………………………….. 24

 

زبان ……………………………………………………………………………………………….. 25

 

نوشتن ……………………………………………………………………………………………….. 25

 

خواندن ……………………………………………………………………………………………. 25

 

علل خام حرکتی چیست؟ ………………………………………………………………………. 26

 

عوامل مربوط به مادر …………………………………………………………………………… 27

 

عوامل مربوط به زایمان ………………………………………………………………………… 27

 

عوامل روانی اجتماعی رشد …………………………………………………………………… 28

 

داشتن انتظارات نامعقول از کودک ……………………………………………………. 28

 

بد رفتاری با کودک ………………………………………………………………………….. 29

 

بد کارکردی های مغزی …………………………………………………………………………. 29

 

فرضیه مخچه …………………………………………………………………………………… 30

 

فرضیه هسته های قاعده­ای ………………………………………………………………….. 31

 

فرضیه آهیانه …………………………………………………………………………………… 33

 

مناطق دیگر ……………………………………………………………………………………….. 34

 

اختلالات عصبی حرکتی ………………………………………………………………………… 35

 

اختلالات تشنجی ………………………………………………………………………………… 35

 

اختلالات تکانشی ………………………………………………………………………………….. 35

 

پیشنهادات و فعالیت­هایی برای مهارت­های حرکتی در حال توسعه …………………. 35

 

فاکتورهای اندازه گیری شده ………………………………………………………………… 37

 

تعادل………………………………………………………………………………………………… 37

 

اهمیت تعادل در وضعیت بدنی…………………………………………………………… 38

 

تعادل ایستا……………………………………………………………………………………….. 38

 

تعادل پویا……………………………………………………………………………………….. 39

 

تئوری­های تعادل………………………………………………………………………………….. 39

 

 

تئوری رفلکس سلسله مراتبی……………………………………………………………. 39

 

تئوری سیستم­ها………………………………………………………………………………… 39

 

سیستم­های درگیر در کنترل تعادل…………………………………………………… 40

 

مکانیزم­های حرکتی در کنترل تعادل……………………………………………….. 40

 

تون پاسچرال ……………………………………………………………………………. 40

 

تون عضلانی…………………………………………………………………………………. 41

 

سیستم­های عصبی درگیر در تعادل…………………………………………………….. 42

 

سیستم وابران محیطی…………………………………………………………………….. 42

 

مکانیزم­های حسی در کنترل تعادل…………………………………………………….. 42

 

سیستم بینایی…………………………………………………………………………….. 42

 

سیستم حسی- پیکری………………………………………………………………………. 43

 

سیستم دهلیزی……………………………………………………………………………… 43

 

سیستم عصبی کنترل کننده تعادل………………………………………………… 44

 

هماهنگی ……………………………………………………………………………………… 45

 

هماهنگی دو دستی……………………………………………………………………. 50

 

هماهنگی چشم و دست …………………………………………………………………. 53

 

زمان واکنش ………………………………………………………………………………… 55

 

پیش بینی ……………………………………………………………………………………… 57

 

حافظه ………………………………………………………………………………………… 59

 

حافظه فعال و حافظه کوتاه مدت …………………………………………………… 60

 

ادراک و حرکت ……………………………………………………………………………… 63

 

تمرینات ادراکی- حرکتی ……………………………………………………………………… 63

 

اختلال در برنامه حرکتی ………………………………………………………………….. 63

 

فرایند ادراکی- حرکتی…………………………………………………………………….. 65

 

حرکات ادراکی- حرکتی …………………………………………………………………… 67

 

حرکات مرتبط با مفهوم ادراکی- حرکتی……………………………………………. 68

 

تعادل……………………………………………………………………………………………. 68

 

آگاهی فضایی………………………………………………………………………………….. 69

 

آگاهی زمانی…………………………………………………………………………………… 70

 

آگاهی بدنی و جهت یابی …………………………………………………………………… 72

 

نظریه های ادراکی- حرکتی …………………………………………………………………… 72

 

نظریه ادراکی – حرکتی کپارت ………………………………………………………… 73

 

تحقی یرامون اثر بخشی برنامه­ های ادراکی- حرکتی ……………………………….. 73

 

تاریخچه و انواع آزمون­های حرکتی ………………………………………………………….. 74

 

پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………….. 76

 

پژوهش های داخل کشور…………………………………………………………………… 76

 

پژوهش های خارج کشور………………………………………………………………………… 79

 

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………… 87

 

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

 

مقدمه………………………………………………………………………………………………… 91

 

طرح پژوهش……………………………………………………………………………………… 91

 

جامعه و نمونه آماری ……………………………………………………………………………. 92

 

مهیارهای ورود به تحقیق………………………………………………………………………. 92

 

ملاک های خروج شرکت کنندگان…………………………………………………………….. 92

 

متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………. 92

 

متغیر مستقل: ……………………………………………………………………………… 93

 

متغیر وابسته: ……………………………………………………………………………….. 93

 

ابزار پژوهش ……………………………………………………………………………………. 93

 

روش اجرای آزمون هماهنگی دو دستی …………………………………………………. 94

 

روش اجرای آزمون هماهنگی چشم و دست …………………………………………….. 95

 

روش اجرای آزمون زمان واکنش ……………………………………………………………. 96

 

روش اجرای آزمون زمان پیش بینی …………………………………………………………. 97

 

نحوه اجرای آزمون تعادل ایستا ……………………………………………………………….. 97

 

نحوه اجرای آزمون حافظه کاری وکسلر ……………………………………………………. 98

 

سیاهه اختلال هماهنگی رشدی …………………………………………………………… 98

 

نحوه اجرای آزمون تعادل پویا …………………………………………………………………. 99

 

فرایند انجام پژوهش………………………………………………………………………….. 100

 

پروتکل تمرینی…………………………………………………………………………………… 101

 

ملاحظات اخلاقی ……………………………………………………………………………….. 102

 

ابزار تجزیه و تحلیل……………………………………………………………………………. 102

 

فصل چهارم : یافته های پژوهش

 

مقدمه………………………………………………………………………………………………… 106

 

اطلاعات توصیفی مربوط به مشخصات فردی آزمودنی­ها………………………………. 106

 

توزیع داده‌ها……………………………………………………………………………………….. 107

 

روش دلتا…………………………………………………………………………………………….. 108

 

آزمون نرمال بودن داده­ها………………………………………………………………………… 110

 

آزمون فرضیه‌ها………………………………………………………………………………………… 111

 

فرضیه اول……………………………………………………………………………………….. 111

 

فرضیه دوم………………………………………………………………………………………….. 113

 

فرضیه سوم……………………………………………………………………………………….. 114

 

فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………….. 116

 

فرضیه پنجم………………………………………………………………………………………… 117

 

فرضیه ششم…………………………………………………………………………………………… 119

 

فرضیه هفتم………………………………………………………………………………………. 120

 

جمع بندی……………………………………………………………………………………………… 122

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

مقدمه ………………………………………………………………………………………………….. 125

 

خلاصه پژوهش……………………………………………………………………………………….. 125

 

بحث………………………………………………………………………………………………….. 127

 

قابلیت­های حرکتی………………………………………………………………………………………. 127

 

قابلیت­های شناختی…………………………………………………………………………………… 131

 

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………… 133

 

پیشنهادات………………………………………………………………………………………….. 135

 

پیشنهادات کاربردی ………………………………………………………………………. 135

 

پیشنهادات پژوهشی……………………………………………………………………………… 135

 

پیوست……………………………………………………………………………………………….136

 

منابع…………………………………………………………………………………………………… 136

 

چکیده:

 

اختلال هماهنگی رشدی معمولا با اختلالات حركتی و شناختی نظیر تعادل، هماهنگی حرکتی، مشکلاتی در زمان واکنش و پیش­بینی و حافظه در کودکان مبتلا همراه است. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر 8 هفته برنامه تمرینی ادراکی- حرکتی بر قابلیت های حرکتی و شناختی کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی می­باشد. تعداد 20 آزمودنی كودك در دامنه سنی 8-12سال از بین کودکان اختلال هماهنگی رشدی مدارس استثنایی شهرستان کرمانشاه حضور داشتند به صورت نمونه در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. پروتکل تمرینی شامل 8 هفته تمرینات ادراکی- حرکتی بود، که طی سه جلسه در هفته و 50 دقیقه تمرینات انجام می­گردید. متغیرهای حرکتی (نظیر تعادل ایستا، تعادل پویا، هماهنگی دو دستی، هماهنگی چشم و دست) و شناختی (نظیر زمان واکنش ساده و انتخابی، زمان پیش بینی، حافظه فعال) قبل و بعد از تمرینات توسط ابزار معتبر (تست تعادل ایستای لک لک، تست تعادل پویای Y، دستگاه هماهنگی دو دستی و دستگاه هماهنگی چشم و دست، دستگاه سنجش زمان واکنش ساده و انتخابی، دستگاه زمان پیش بینی، نرم افزار حافظه فعال)، اندازه گیری شد. پس از اطمینان از توزیع طبیعی داده ها با استفاده از آزمون كولمو گرف- اسمیرنوف، از آزمون های t همبسته و مستقل برای مقایسه نتایج درون و بین گروهی استفاده شد. پیشرفت معنی داری در همه متغیرهای اندازه­گیری شده از پیش­آزمون تا پس‌آزمون در گروه آزمایش وجود داشت (p<0/05). همچنین یافته ها نشان داد گروه تجربی نسبت به گروه كنترل در متغیرهای اندازه گیری شده به طور معنی داری بهتر بودند (p<0/05). بنابراین الگوی نتایج تحقیق پیشنهاد می­ کند که انجام تمرینات ادراکی- حرکتی موجب بهبود عملکرد حرکتی و شناختی کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی می­شود.

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

مقدمه و بیان مسأله:

 

در زندگی كودك پیش از رفتن به مدرسه رشد مهارت­های حركتی نقش اساسی را در یادگیری بعدی دارد عده­ای از محققین (كپارت، كتمن، بارك[1]) معتقدند یادگیری حركتی مبدأ هر یادگیری است و فرایندهای ذهنی عالی­­تر پس از رشد مناسب سیستم حركتی و سیستم ادراكی و همچنین پیوندهای ارتباطی میان یادگیری حركتی و ادراكی به وجود می‌آید. در حقیقت ابتدایی‌ترین پاسخ­های رفتاری كودكان از نوع حركتی است كودك با كمك این رفتارهای حركتی به درك خود و دنیای اطراف نائل می­شود و این تجارب حركتی زیربنای آگاهی­ها و یادگیری­های او را فراهم می­كند و در دوران كودكی آمیختگی و پیوستگی فعالیت­های حركتی و ذهنی بسیار بالا است. می‌توان تا حدود زیادی ریشه رفتارهای ذهنی تکامل‌یافته تر را نیز در یادگیری حركتی جستجو كرد. رشد عصبی و عضلانی كودك پایه لازم جهت رشد و تكامل فزاینده فعالیت روانی– حركتی وی را فراهم می‌سازد و با توسعه سیستم عصبی عضلانی رشد مهارت­های حركتی و توانایی­های حركتی پایه جدا می­باشد (دانیل دی، ویلیامز رای، سینکلر،1990).

 

در دنیای امروز دیگر به ورزش به عنوان سرگرمی و تفریح نگاه نمی­شود؛ بلکه نقش ورزش در سلامت روانی انسان مورد قبول همه است. این امر به گونه­ایست که ورزش به عنوان یک رویکرد درمانی، در درمان بسیاری از اختلالات و ناتوانی­ها به خصوص در کودکان مورد استفاده قرار می­گیرد. یکی از برنامه­های معتبر، برنامه­های تمرینی ادراکی- حرکتی هستند که بر پایه سطح تکامل، تنظیم شده­اند و بسیاری از عناصر دیگر را دارا می­باشند. افزایش آگاهی­های بدنی، فضایی، جهت‌دار و زمانی به عنوان وسیله هدایت کودک به سوی کنترل حرکتی را افزایش داده و توانایی در انجام حرکات را ایجاد می­کند (پلهام[2]، بندر[3]، 1983). اختلال هماهنگی رشد حركتی (DCD)[4] عبارتی است كه انجمن روان‌پزشکی آمریكا برای توصیف كودكانی كه در اجرای برخی از مهارت‌های حركتی با مشكل مواجه بوده و از شایستگی حركتی لازم جهت مقابله با نیازهای حركتی زندگی روزمره خود رنج می‌برند پیشنهاد كرده است. براساس معیارهای تشخیصی ارائه‌شده در متن تجدیدنظر شده راهنمای انجمن(DSM-IV-TR)[5] تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی حركتی، معیار الف: هماهنگی این دسته از كودكان به طور بارزی نسبت به سن و توانایی هوشی آن‌ها پایین تر است؛ معیار ب: این مشكلات هماهنگی اثرات منفی مشخصی بر پیشرفت تحصیلی و فعالیت­های روزمره زندگی آن­ها می‌گذارد؛ معیار ج: این اختلال سبب بروز وضعیت پزشكی خاص یا اختلالات رشدی وسیع نمی­باشد (انجمن روان‌پزشکی امریكا، 1381). اختلال هماهنگی پیش‌رونده (DCD) به عنوان یک صدمه‌ی قابل‌ملاحظه‌ی هماهنگی حرکتی مطرح شده است.‌ هنگامی این تشخیص گذاشته می‌شود که اختلالات حرکتی مذکور تأثیرات منفی قابل‌ملاحظه‌ای بر برخی از جنبه‌های دیگر زندگی فرد داشته باشد که معمولاً تأثیر بسزایی بر امور تحصیلی و فعالیت‌های روزمره زندگی دارد. این اختلال با اختلالات پیش‌پاافتاده و ناچیز دوران کودکی شروع می‌شود و معمولاً بین سنین 6 تا 12 سالگی تشخیص داده می‌شود. این اختلال هم به صورت مجزا وجود دارد وهم به صورت توأم با سایر اختلالات مانند اختلالات یادگیری[6] یا [7]ADHDممکن است وجود داشته باشد. هنگامی‌که از کلمه دیسپراکسیا استفاده می‌شود تعریف بیشتر به سمت سازمان‌دهی برنامه‌ریزی و سازمانده‌ی حرکتی میل می­نماید (مورن اف بل، 2006).

 

سال­های اول زندگی دوره بسیار مهم تكامل حواس و به تبع آن ادراك و شناخت می­باشد. در این سال­ها درك و شناخت از محیط افزایش‌یافته و مهارت­های حرکتی کم‌کم رشد می­کنند. برخی از کودکان در مهارت­های حرکتی نظیر حرکات روزانه خود که نیازمند هماهنگی می‌باشد، مشکل‌دارند. اختلال در اجرای حرکات هماهنگ دغدغه همیشگی برخی از والدین، مربیان، معلمان و محققان علوم حرکتی و توان‌بخشی بوده است تا جایی که سال 1930، دوره نشانگان دست و پا چلفتی نامیده شد (آمراتونگا[8]، 2004). این نشانگان به معنی وضعیت رفتارهای حرکتی بی­ دست و پا که می­تواند باهر ناحیه عصبی خاص ارتباط داشته و باعث اختلال و یا آسیب شود، می­باشد. اگر چه این اصطلاح همچنان مورد استفاده قرار می­گیرد، اما در حال حاضر اصطلاح اختلال هماهنگی رشدی مورد استفاده مجامع علمی و آکادمیک رایج شده است. به عبارت دیگر آن‌ها کودکانی هستند که دارای اختلال هماهنگی رشدی (DCD) هستند (مورن اف بل، 2002). اختلال هماهنگی رشد (DCD) یک اصطلاح عمومی در توضیح مشکلات مهارت­های فیزیکی می‌باشد که شباهتی به بیماری شناخته‌شده یا تأخیر کلی ندارد، این اختلال بر نحوه عملکرد شخص مبتلا تأثیر می‌گذارد. DCD زمانی رخ می­دهد که در رشد مهارت­های حرکتی تأخیر ایجاد شود و یا در حین اجرای حرکات هماهنگ شده مشکلی به وجود آید که باعث ناتوانی در انجام وظایف روزمره خواهد شد. به عبارت دیگر طرح و اجرای جابجای حرکت فرد دچار آسیب می‌شود (جیویس[9]، 2003). اختلال هماهنگی رشدی برای توضیح مشکلاتی در زمینه رشد مهارت­های حرکتی به کار می رود، این عارضه در ابتدای زمینه یادگیری و یا حرکت­هایی که نیاز به هماهنگی حرکتی دارند به صورت یک مشکل آشکار خواهد شد. میزان شیوع اختلالات هماهنگی رشد در میان کودکان (7سال) حدود 5 تا 6 درصد گزارش شده است که مشکلاتی از جمله تأخیر رشدی، اختلال تعادل، اختلال ادراکی و ضعف و هماهنگی حرکتی در کودکان مبتلا تأیید شده است (انجمن روان‌پزشکی امریکا، 1994) و براساس گزارش‌ها، پسران سه تا هفت برابر بیشتر از دختران به این اختلال مبتلا می‌شوند (کادسیو[10] و گیلبرگ[11]، 1999). سایر مشکلات این کودکان که به دو دسته‌ی جسمانی و حرکتی شامل: آگاهی بدنی پایین، مشکلاتی در انجام حرکات درشت و ظریف، تأخیر در یادگیری مهارت­های حرکتی خاص، اختلال در انجام فعالیت‌هایی که به تغییر مداوم وضعیت بدن نیاز دارد و فعالیت‌هایی که نیاز به هماهنگی دو طرف بدن دارد؛ و رفتاری شامل: خستگی زودرس، آستانه تحمل ناکامی پایین و اجتناب از بازی تقسیم می­شوند (میسیونا[12]، 2011).

 

حدود 2/1 کودکان در سن پیش‌دبستانی به اختلالات هماهنگی رشدی مبتلا می‌شوند، مشکل شدید در هنگام نشستن، ناتوانی در ایستادن بدون کمک، ناتوانی یا مشکل شدید در هنگام چهار دست و پا رفتن، راه رفتن خیلی کند و تعدادی از نشانه‌های سنین دبستانی دیده می­شوند نظیر مشکل در گرفتن مداد یا نقاشی کردن، مشکل در انداختن توپ و دوچرخه‌سواری، ضعف در زمان ورزش کردن، مشکل در توجه و تمرکز و یادآوری، نوعی عدم کنترل در همه حرکت‌ها، زمین خوردن مداوم در هنگام بازی و عدم توانایی گرفتن اشیا در دست و غیره (علیزاده، 1383). در کار تحقیقاتی(ساجن[13] و چمبرز[14]، 2005)، با عنوان خام حركتی در کودکان و بررسی این که آیا این کودکان با افزایش سن بهبود میابند؟ 17 کودک در سن 6 سالگی مورد آزمون قرارگرفته و سپس در سن 16 سالگی دوباره آزمون­ها به عمل آمد و مشخص شد مشکلاتی که در 6 سالگی وجود داشت در 16 سالگی نیز ادامه دارد در یک کار تحقیقاتی دیگر کربی[15] و همکاران که در سال 2008 انجام شد کودکان سوئدی مورد مطالعه قرار گرفتند در این آزمون 818 کودک از نظر توانایی درک مطالب هنگام خواندن در سن 7 سالگی مورد آزمون قرار گرفتند و همین طور در سن 10 سالگی این آزمون تکرار شد نتیجه این که ارتباط معناداری بین نتایج این دو آزمون وجود داشت پس می­توان نتیجه گرفت این کودکان بدون مداخلات درمانی اگرچه بدتر نمی‌شوند اما بهبودی نیز حاصل نمی‌گردد (کربی و همکاران، 2008). در سال 1377 آقای بلیانی در پژوهشی با موضوع “تأثیر یک برنامه تمرینی منتخب بر توانایی‌های ادراکی- حرکتی پسران کلاس اول دبستان” انجام داد، به این نتیجه رسید که تعادل ایستا، تعادل پویا، سرعت، دقت و هماهنگی تحت تأثیر برنامه تمرینی افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. با توجه به اهمیت حرکت و تأثیر رشد آن در زندگی در تمام ابعاد وجودی انسان و تجارب حرکتی کسب‌شده در سنین اولیه که پایه‌های اصلی رشد و تکامل حرکتی را تشکیل می‌دهند و همچنین نقشی که فعالیت­های ادراکی حرکتی سازمان‌یافته در دوران پیش از دبستان در رشد و تکامل حرکتی شناختی کودکان دارند و اینکه بهترین زمان افزایش ظرفیت­ها و استعدادهای یک انسان، دوران کودکی است، ضرورت و اهمیت تحقیق در زمینه تأثیر فعالیت بدنی بر عملکرد حرکتی و شناختی کودکان کاملاً مشخص شده است. بیشتر تحقیقات به عمل آمده در رابطه با توانایی‌های ادراکی- حرکتی مانند نوشتن، خواندن، پیشرفت تحصیلی و… می­باشد.

 

نیس[16] (1966) اظهار داشت کودکانی که دارای مهارت­های حرکتی بهتری هستند، در خواندن و نوشتن نسبت به کودکانی که هماهنگی بدنی ضعیف تری دارند، نمرات بهتری کسب می‌کنند. تعداد دانش‌آموزانی که در داخل کشور دچار اختلالات یادگیری هستند 4 تا 12 درصد گزارش شده است. این‌گونه مشکلات باعث افت تحصیلی، سرزنش و تحقیر این کودکان و بروز ناهنجاری‌های روانی در جامعه خواهد شد. بسیاری از متخصصان فعالیت­های حرکتی را ادامه بهبود مهارت­های ادراکی می‌دانند از جمله فرضیه حرکت پاین و ایسایکس (1991). با مرور تحقیقات گذشته و چالش­های موجود این ضرورت احساس می شود که مطالعه بیشتری با روش‌های مداخله‌ای به ویژه با تاكید بر فعالیت بدنی و تمریناتی كه منجر به بهبود قابلیت‌های حركتی این دسته از افراد شود، می‌بایست انجام گیرد. این كودكان در فعالیت‌های حركتی نیازمند به هماهنگی همانند تعادل، اعمال چند عضوی هماهنگ نظیر هماهنگی دو دستی و هماهنگی چشم و دست و همچنین فعالیت‌های شناختی نظیر زمان واكنش و پیش‌بینی، توجه و حافظه هستند که در آن با مشكل مواجه هستند. اگر چه تحقیقاتی نیز در این زمینه صورت گرفته اما در خور توجه نبوده و اکثراً توصیفی و مقایسه‌ای بوده است. تا كنون تحقیقات اندكی با به‌کارگیری فعالیت‌های ادراكی و حركتی بر روی چنین افرادی صورت گرفته است. لازم به ذكر است كه فعالیت‌های ادراكی حركتی به دسته­ای از تمرینات اطلاق می‌شود كه به منظور بهبود قابلیت­های ادراكی كودكان از طریق فعالیت و تمرینات بدنی طراحی‌شده‌اند. فعالیت­هایی نظیر تمرینات آگاهی بدنی، آگاهی جهت‌یابی، آگاهی فضایی و زمانی و غیره در زمره این تمرینات می‌باشند (رهبانفرد، 1377). با توجه به موضوعات مطرح‌شده، در پژوهش حاضر به دنبال بررسی نقش تمرینات ادراکی حرکتی بر روی بهبود فرایندهای شناختی و حرکتی کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی هستیم. هدف بررسی اثر یك دوره برنامه تمرینات ادراكی- حركتی بر برخی قابلیت‌های حركتی و شناختی این کودکان است.

 

اهمیت و ضرورت پژوهش:

 

علیرغم دارا بودن سطح هوشی متوسط و بالاتر در کودکان، نارسایی حرکتی تأثیر بسزایی بر سایر عملکردهای تحصیلی و اجتماعی آن‌ها می­گذارد. از آنجا که تشخیص نیازهای آموزشی خاص در مراحل ابتدایی اهمیت بسزایی در کمک به کودک و پیشگیری از ایجاد آسیب­های دائمی به او دارد و با توجه به اینکه کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی نوعی معلولیت پنهان دارند، آسیب­پذیری آن‌ها در برابر عدم تشخیص به موقع و اشتباه در تشخیص و یا مداخله نامربوط بسیار بالاست(ابراهیمی ثانی، 1389). کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی در یادگیری و انجام یک فعالیت حرکتی که از آن‌ها انتظار می­رود، رفتار حرکتی ناموزون و بی‌کفایتی از خود نشان می­دهند. این اختلال، پیشرفت تحصیلی و سایر فعالیت­های روزمره فرد را دچار مشکل می‌کند (علیزاده، 1375). در این سندرم علی‌رغم سالم بودن سیستم عصبی- حرکتی، حرکات به صورت هماهنگ و ماهرانه انجام نمی­گیرد و در اجرای هدفمند حرکات ناتوانی دیده می‌شود که البته همه‌ی فعالیت‌های روزمره زندگی متأثر از مهارت‌های هدفمند حرکتی هست (پدرتی[1]؛ زورتن[2]؛1990). این کودکان ممکن است در شناخت یا درک و یادگیری مشکلات مهمی داشته باشند مهارت‌های حرکتی به کودک امکان می‌دهد تا کنترل بیشتری بر زندگی خود پیدا کند. توانایی ادراکی- حرکتی که نتیجه رشد عصبی و تجارب یادگیری گذشته فرد هستند معمولاً تا حدودی قبل از ورود به مدرسه تکامل می‌یابند. اما به علت کمبود تجارب مفید دوران کودکی و بروز اختلال­هایی در روند رشد طبیعی، مشکلاتی برای کودکان به وجود می­آورد و در نتیجه مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف، هماهنگی حرکتی و حتی زبان جریان طبیعی را طی نمی­کنند و فرد دچار مشکل می­شود. نتایج تحقیق حاضر هم از منظر تئوری می‌تواند دانش پایه ما را در خصوص چگونگی اثرگذاری این فعالیت‌ها بر قابلیت‌های حركتی و شناختی این دسته از افراد بسط دهد و هم از نقطه‌نظر كاربردی می‌تواند خطوط راهنمایی را برای مربیان و افرادی كه با این دسته از کودکان كار می‌کنند ترسیم كند.

 

لذا غنی نمودن تجارب حرکتی کودک در زمینه‌های مختلف حرکتی ادراکی، هماهنگی حرکتی، توانایی وی را در درک و شناخت هدف­های حیطه شناختی، حیطه عاطفی و حیطه روانی حرکتی افزایش خواهد داد. به طوری که آموزش بالینی در فرآیند پیشگیری اصلاح و درمان با فراهم ساختن فعالیت‌های حرکتی معنی‌داری که به طور متوالی سازمان داده می‌شود، جهت کمک به کودکان مبتلا به اختلال‌های هماهنگی حرکتی در گسترش جریان یادگیری و سایر فعالیت‌های روزمره فرد، مفید و موثر خواهد بود. تشخیص کودکان با اختلال هماهنگی رشدی، و ارائه راهبردها و تدابیر مناسب آموزشی و اجرایی و بودجه‌بندی مناسب برای پیشگیری و درمان این اختلالات ضرورت دارد. ضمناً با توجه به اهمیت رشد و تکامل کودکان در ابعاد عاطفی، شناختی و روانی- حرکتی و نیز تأثیر رشد توانایی­های ادراکی- حرکتی کودک بر یادگیری در تمام ابعاد زندگی، نتایج این تحقیق می­تواند در راستای سلامتی کودکان جامعه در مدارس و نیز در هر مکانی که به نوعی بر تعلیم و تربیت حرکتی کودکان سروکار دارند، مورد استفاده قرار گیرد. همچنین نتایج این تحقیق می­تواند به مربیان و معلمان ورزش به ویژه در دوران ابتدایی کمک کند. با توجه به آنچه بیان شد و با توجه به کمبود مطالعات در زمینه ادراکی- حرکتی در کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی با وجود ضعفی که در این مهارت دارند (ابراهیمی ثانی، 1389). همچنین کم توجهی به دوره­­های حساس در رشد کودکان در برنامه آموزش پرورش کشور، به نظر می­رسد یک برنامه رشدی منتخب می­تواند تأثیر مطلوبی بر توانایی­های ادراکی- حرکتی آن‌ها داشته باشد، به این منظور، این کودکان را شناسایی و سپس با استفاده از تمرین­های ادراکی- حرکتی سعی می­شود، در صورت امکان تأخیر ادراکی- حرکتی آن‌ها را برطرف نماییم.

 

[1] pedretti

 

فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش

 

3-1. مقدمه………………………………………………………………………………………….. 28

 

3-2. طرح پژوهش…………………………………………………………………………………… 28

 

3-3. جامعه آماری…………………………………………………………………………………. 28

 

3-4. مشخصات آزمودنی‌ها……………………………………………………………………….. 29

 

3-5. ابزارهای اندازه‌گیری…………………………………………………………………………. 29

 

3-5-1. ابزار اندازه‌گیری قد و وزن آزمودنی‌ها……………………………………………………. 29

 

3-5-2. ابزار ثبت فعالیت عضلانی………………………………………………………………. 29

 

3-6. روش اجرای آزمون……………………………………………………………………………. 30

 

3-6-1. نحوه نصب الکترودها………………………………………………………………………. 31

 

3-6-2. نحوه ثبت امتیاز هر شلیک………………………………………………………………. 32

 

3-6-3. نحوه ثبت فعالیت الکترومیوگرافی…………………………………………………….. 33

 

3-7. متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………………… 34

 

3-7-1. متغیر مستقل…………………………………………………………………………….. 34

 

3-7-2. متغیرهای وابسته…………………………………………………………………………… 34

 

3-8. تجزیه و تحلیل داده‌ها………………………………………………………………… 34

 

3-8-1. تجزیه وتحلیل داده‌های دقت……………………………………………………….. 34

 

3-8-2. تحلیل داده‌های EMG…………………………………………………………………….

 

3-9. روش آماری……………………………………………………………………………………. 38

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش

 

4-1. مقدمه………………………………………………………………………………………. 40

 

4-2. تجزیه و تحلیل توصیفی یافته‌ها…………………………………………………….. 40

 

4-2-1. اطلاعات مربوط به دقت……………………………………………………………. 40

 

4-2-2. فعالیت عضلانی………………………………………………………………………… 43

 

4-3. تجزیه و تحلیل استنباطی یافته‌ها…………………………………………………….. 44

 

4-3-1. آزمون فرضیه اول……………………………………………………………………… 45

 

4-3-2. آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………… 46

 

4-3-3. آزمون فرضیه سوم………………………………………………………………………… 47

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

 

5-1. مقدمه………………………………………………………………………………………. 51

 

5-2. خلاصه‌ای از نحوه انجام پژوهش و یافته‌ها………………………………………… 52

 

5-3. بحث و نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………. 53

 

5-3-1. بحث در مورد شرایط اجرای آزمون………………………………………………. 53

 

5-3-2. بحث در مورد نتایج به دست آمده…………………………………………….. 53

 

 

5-3-2-1. بحث در مورد نتایج دقت………………………………………………………… 54

 

5-3-2-2. بحث در مورد نتایج فعالیت عضلانی…………………………………………… 55

 

5-3-2-3. بحث در مورد نتایج فعالیت عضلانی و ارتباط آن با دقت هدف‌گیری………. 58

 

5-4. نتیجه‌گیری نهایی…………………………………………………………………………. 60

 

5-5. پیشنهادات پژوهشی……………………………………………………………………. 60

 

منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………….. 62

 

پیوستها……………………………………………………………………………………………… 66

 

پیوست الف: رضایت‌نامه……………………………………………………………………. 66

 

پیوست ب: پرسشنامه ورود به آزمون……………………………………………………….. 67

 

پیوست ج: اطلاعات آماری مربوط به اجرای آزمون ویلکاکسون برای آزمون فرضیه اول.. 68

 

چکیده:

 

زمینه و هدف: در ورزش تیراندازی، ایستادن برای مدت طولانی با حفظ وضعیت مناسب ضروری است. در ایستادن طولانی مدت، واحدهای حرکتی عضلات کنترل کننده پاسچر، به صورت مداوم فعال هستند، که ممکن است موجب وقوع خستگی عضلانی شود. خستگی عضلانی یکی از فاکتورهای تأثیرگذار بر کنترل پاسچر در وضعیت ایستاده است. افزایش نوسانات قامتی می‌تواند باعث کاهش کنترل پاسچر و در نتیجه کاهش دقت در تیراندازی شود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف مقایسه دقت هدف گیری و خستگی عضلات مچ پا دردو فرم وضعیتی تیراندازی با تپانچه بادی طراحی گردید. روش: تعداد 6 نفر تیرانداز حرفه ای تپانچه بادی 10 متر که در لیگ تیراندازی کشور حضور داشتند، به صورت در دسترس انتخاب شدند. آزمودنی‌ها در دو روز به صورت تصادفی دو فرم وضعیتی تیراندازی را اجرا کردند. در فرم ایستادن ممتد آزمودنی‌ها بدون استراحت و در فرم نشستن‌های متناوب آزمودنی‌ها همراه با استراحت شلیک‌های خود را انجام دادند. در هر دو فرم نحوه فعالیت عضلانی توسط دستگاه EMG از سه عضله ساقی قدامی، دوقلو داخلی و نعلی ثبت شد و همچنین امتیاز هر شلیک توسط داور ثبت گردید. برای تجزیه تحلیل داده‌ها از روش آماری ویلکاکسون و آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. سطح اطمینان برابر 95 % فرض شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که با وجود اینکه درصد خطای آزمودنی‌ها در فرم نشستن‌های متناوب نسبت به فرم ایستادن ممتد در بازه زمانی0-75 دقیقه کمتر بود اما این تفاوت معنادار نبود. مقایسه نتایج شیب تغییرات فعالیت عضلانی در هر دو فرم نشان داد که تفاوت معناداری بین خستگی عضلات مورد مطالعه در دو فرم وجود ندارد. همچنین مشخص شد که بین خستگی عضلات مورد مطالعه و شیب تغییرات امتیاز در دو فرم ایستادن ممتد و نشستن متناوب همبستگی معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان بیان کرد استراحت حین یک مسابقه تیراندازی تا حدودی می‌تواند باعث بهبود عملکرد ‌شود اما روی خستگی عضلانی تفاوت چندانی ندارد. مربیان در طراحی برنامه‌های تمرینی می‌توانند این مسئله را مد نظر قرار دهند.

 

2-2-2 وظایف هیئت……………………………………….. 13

 

2-2-3 ارکان هیئت……………………………………….. 13

 

2-2-3-1 ترکیب مجمع………………………………………. 14

 

2-2-3-1-1 وظایف مجمع………………………………………. 14

 

2-2-3-2 ترکیب هیئت رئیسه……………………………………… 14

 

2-2-3-2-1 وظایف هیئت رئیسه……………………………15

 

2-2-3-3 رئیس هیئت……………………………………….. 15

 

2-2-3-3-1 وظایف رئیس هیئت…………………………… 15

 

2-2-3-4 وظایف نایب رئیس هیئت رئیس………………….. 16

 

2-2-3-5 وظایف دبیر هیئت…………………………………… 16

 

2-2-3-6 درآمد و هزینه­ های هیئت استان……………….. 16

 

2-2-4 هیئت شهرستان­ها و شهرها ………………………..17

 

2-3- مدیریت دانش………………………………………… 17

 

2-3-1 تعاریف مدیریت دانش…………………………. 18

 

2-3-2 انواع دانش………………………………………… 19

 

2-3-3 سیستم های مدیریت دانش…………………. 20

 

2-3-4 اهمیت مدیریت دانش…………………………. 21

 

2-3-5 کارکرد مدیریت دانش…………………………. 21

 

2-3-6 مراحل مدیریت دانش………………………….. 22

 

2-3-7 مدل­های دانش و مدیریت دانش………………….. 22

 

2-3-7-1 مدل مفهومی مدیریت دانش………………….. 23

 

2-3-7-2 مدل حلزونی دانش………………………………… 23

 

2-3-7-3 الگوی هفتگانه مدیریت دانش………………… 24

 

2-3-8 مدل نیومن در مدیریت دانش…………………… 26

 

2-3-8-1 خلق و اکتساب دانش………………………….. 26

 

2-3-8-2 تسهیم دانش………………………………………… 26

 

2-3-8-3 سازماندهی و ذخیره سازی دانش……………… 27

 

2-3-8-4 کاربرد دانش………………………………………… 27

 

2-3-9 ابزارهای مدیریت دانش…………………………….. 29

 

2-3-9-1 ابزار سازماندهی دانش…………………………… 29

 

2-3-9-2 ابزار اخذ دانش………………………………………… 29

 

2-3-9-3 ابزار ارزیابی دانش………………………………………… 29

 

2-3-9-4 بزار تسهیم دانش………………………………………… 30

 

2-3-9-5 ابزار ذخیرهسازی و ارائه دانش………………………. 30

 

2-4- هوش سازمانی………………………………………. 31

 

2-4-1 تعاریف هوش سازمانی………………………………………. 32

 

2-4-2 مؤلفه­ های هوش سازمانی…………………………………. 33

 

2-4-2-1 بینش راهبردی………………………………………. 33

 

2-4-2-2 سرنوشت مشترك……………………………………….. 34

 

2-4-2-3 تغییرگرایی………………………………………. 34

 

2-4-2-4 روحیة سازمانی………………………………………. 34

 

2-4-2-5 اتحاد و توافق………………………………………. 34

 

2-4-2-6 عملكرد سازمانی………………………………………. 35

 

2-4-2-7 فناوری اطلاعات و ارتباطات……………………………… 35

 

2-4-3 دیدگاه­های هوش سازمانی……………………………….. 35

 

2-4-3-1 هوش سازمانی از دیدگاه ماتسودا……………………35

 

2-4-3-2 هوش سازمانی از دیدگاه ویلیام هلال………………… 35

 

2-4-3-3 هوش سازمانی از دیدگاه مكمستر…………………… 36

 

2-4-3-4 هوش سازمانی از دیدگاه کارل آلبرخت…………… 36

 

2-4-3-5 دیدگاه معرفت شناختی………………………………. 37

 

2-4-4 چهار توانمندساز کلیدی هوش سازمانی…………….. 37

 

2-4-4-1 رهبران فکری………………………………………. 38

 

2-4-4-2 انجمن های ذینفع………………………………………. 38

 

 

2-4-4-3 ادهوکراسی………………………………………. 38

 

2-4-4-4 سکوی دانش………………………………………… 38

 

2-4-5 دلایل استفاده از هوش سازمانی در سازمان ها …………39

 

2-5- پیشینه تحقیق………………………………………. 39

 

2-5-1 تحقیقات انجام شده در داخل کشور………………….39

 

2-5-2 تحقیقات انجام شده در خارج از کشور…………….. 46

 

2-6 جمع بندی………………………………………. 51

 

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

 

3-1- مقدمه……………………………………… 54

 

3-2- روش تحقیق………………………………………. 54

 

3-3- جامعه آماری………………………………………. 54

 

3-4- نمونه آماری………………………………………. 54

 

3-5- روش جمع­آوری داده ­ها……………………………………… 55

 

3-6- متغیرهای تحقیق………………………………………. 55

 

3-7- روش و ابزار گردآوری داده ­ها………………………… 55

 

3-8- روش­های آماری تحقیق………………………………………. 56

 

فصل چهارم: تحلیل یافته ­های تحقیق

 

4-1- مقدمه……………………………………… 58

 

4-2- یافته­ های پژوهش………………………………………… 58

 

4-2-1 یافته ­های توصیفی………………………………………. 58

 

4-2-2 بررسی فرضیه پژوهش………………………………… 61

 

4-2-2-1 فرضیه اول………………………………………. 61

 

4-2-2-2 فرضیه دوم……………………………………… 62

 

4-2-2-3 فرضیه سوم……………………………………… 62

 

4-2-2-4 فرضیه چهارم……………………………………… 63

 

4-2-2-5 فرضیه پنجم………………………………………. 63

 

4-2-2-6 فرضیه ششم………………………………………. 64

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه­ گیری

 

5-1- مقدمه……………………………………… 67

 

5-2- خلاصه تحقیق………………………………………. 67

 

5-3- بحث و نتیجه ­گیری………………………………………. 69

 

5-4- پیشنهادهای تحقیق. ………………………………………77

 

5-4-1 پیشنهادهای مبتنی بر یافته های تحقیق……………. 77

 

5-4-2 پیشنهادهایی برای محققان دیگر…………………….. 78

 

منابع و مآخذ………………………………………. 79

 

فهرست منابع فارسی………………………………………. 79

 

فهرست منابع لاتین………………………………………. 82

 

پیوست ها……………………………………… 84

 

پیوست الف) پرسشنامه هوش سازمانی……………… 84

 

پیوست ب) پرسشنامه مدیریت دانش…………………. 87

 

چکیده انگلیسی………………………………………87

 

چکیده:

 

هدف از این تحقیق بررسی ارتباط بین مؤلفه­های مدیریت دانش و هوش سازمانی در کارکنان هیئت­های ورزشی استان کرمان بود. جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان هیئت­های ورزشی استان کرمان(120نفر) تشکیل می­دادند، که نمونه این تحقیق نیز برابر با کل جامعه (کل شمار) بود. از بین پرسشنامه های توزیع شده تعداد 114 پرسشنامه برگشت داده شد. برای سنجش میزان مدیریت دانش نمونه­های تحقیق از پرسشنامه مدیریت دانش با الگوگیری از کار خامدا (خامدا، 1388) استفاده شد. این پرسشنامه نیز دارای چهار قسمت خلق و اکتساب دانش، تسهیم دانش، سازماندهی و ذخیره سازی دانش و کاربرد دانش بود. بعلاوه برای سنجش و اندازه گیری میزان هوش سازمانی از پرسشنامه هوش سازمانی آلبرشت (2003) که شامل 36 سؤال است و هوش سازمانی کل و هفت مؤلفه آن را مورد سنجش قرار می دهد، استفاده شد. روایی پرسشنامه­ها به تأیید اساتید و متخصصین مدیریت ورزشی رسید. پایایی پرسشنامه­ها با استفاده از آلفای کرونباخ برای پرسشنامه مدیریت دانش(89/0) و برای پرسشنامه هوش سازمانی (90/0) به دست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها از آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته­های تحقیق نشان داد بین مدیریت دانش و همچنین مؤلفه­های آن با هوش سازمانی ارتباط معنی داری وجود دارد. به­علاوه نتایج آزمون رگرسیون نشان داد، مدیریت دانش می­تواند پیش بین مناسبی برای هوش سازمانی باشد. استفاده از هوش سازمانی می­تواند قدرت رقابت پذیری یك سازمان را افزایش دهد و از دیگر سازمان ها متمایز نماید، که یکی از این عوامل می­تواند ارتقاء مدیریت دانش در سازمان باشد.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

فناوری­های نوین با سرعتی سرسام­آور در حال پیشرفت هستند، به طوری كه جوامع به صورت عام و بازار به صورت خاص با شتابی وصف ناپذیربه دنبال ترفندهایی می­گردند كه بقایشان را در این عرصه آشفته و متلاطم تضمین كنند. سازمان­ها باید بپذیرند كه فلسفه حیاتشان تغییركرده است و دیگر زنده بودن به معنای رسیدن به وضعیت سوددهی مداوم نمی­باشد و باید به دنبال رقابت و ابزار آن باشند، چرا كه امروزه كمتر شركتی در این عرصه به صورت سنتی و به دور از قواعد جدید بازی كسب و كار می­كند و برای این­كه بتواند پا به پای رقبا باقی ماند یا شاید به سختی و با مهارت بسیـار بتـواند یك قدم از آن­ها پیش گرفت، می­بایستی به قواعد بازی كاملاً مسلط بوده تا شاید روزی بتوان خود یك قاعده جدید انگاشت. بنابراین تسلط بر فناوری­ها وابزارهای جدید در كسب و كار یك الزام و ضرورتی اجتناب ناپذیر تلقی شود (باقری 1389، 5).

 

یكی از ابزارهای بی­نظیر و جدید به منظور بقا در میان رقبای خویش استفاده از هوش سازمان می­باشد. هوش سازمانی به عنوان راهبردی مهم و ضروری برای حفظ مزیت رقابتی سازمان­ها و صنایع توسعه یافته و به عنوان یك ضرورت برای دستیابی به بهره­وری بیشتر در سازمان­ها و صنایع كوچك و بزرگ مطرح شده است. شناسایی هوش سازمانی این امکان را به سازمان می­دهد که بتواند نیاز به تغییرات را تشخیص دهد و امکان بهینه سازی فرآیند و بهبود عملکرد خود و زیر مجموعه وابسته را فراهم سازد و با به کارگیری راه حل­های هوش سازمانی می تواند میزان تعهد کارکنان نسبت به سازمان را افزایش داده و زمینه مناسبی جهت شکوفایی استعدادهای بالقوه کارکنان و افزایش بهره­وری در سازمان را فراهم نمایند. بررسی های محققان نشان داده است که هوش سازمانی تحت تأثیر یک سری عوامل تعیین­کننده مانند مدیریت دانش، فرهنگ، استراتژی­های سازمانی و ساختار سازمانی می­باشد، که توجه به آن­ها می­تواند گامی مهم در جهت بهبود کارایی و اثر بخشی و افزایش هوش سازمانی در سازمان باشد (کهنسال 1388، 12).